Güney Atabask dilleri

Atabask dillerinin alt ailesi

Güney Atabask dilleri ya da Apaçi dilleri (İngilizceSouthern Athabaskan languages, Apachean languages), Kuzey Amerika'nın güneybatısında, çoğu Amerika Birleşik Devletleri'nde Arizona, New Mexico, Kolorado, Utah, Teksas ve Oklahoma eyaletlerinde, birazı da Meksika'nın Sonora ve Chihuahua eyaletlerinde yaşayan Güney Atabaskları (Apaçiler ile Navaholar) tarafından konuşulan ve 6 dilden oluşan Atabask dillerinin bir alt grubudur.

Güney Atabask dilleri
Coğrafi dağılımABD (Güneybatı ABD), Meksika
SınıflandırmaDenesey
)
)

Sınıflandırma

değiştir
  • Ova Apaçi dilleri
  • Navaho-Apaçi dilleri
    • Doğu Apaçi dilleri
      • Hikarilaca: New Mexico'nun kuzeyi ile Kolorado'nun güneyinde konuşulur.
        • Llanero
        • Hoyero
      • Lipanca: New Mexico'nun doğusu ile Teksas'ın batısında konuşulur.
    • Batı Apaçi dilleri
      • Meskalero-Çirikavaca
        • Çirikavaca: Arizona'nın güneyi ile New Mexico'nun güneybatısında konuşulur. Ünlü Apaçi kahramanı Geronimo'nun anadilidir.
          • Chiricahua
          • Mimbreño
          • Mogollon
        • Meskaleroca: New Mexico'nun orta bölgelerinde konuşulur.
      • Batı Apaçicesi: Arizona'nın orta bölgelerinde konuşulur. Günümüzde Apaçi adı daha çok bu dili konuşanlar için kullanılmaktadır.
        • Cibecue
        • Kuzey Tontocası
        • Güney Tontocası
        • San Carlos
          • Tsézhiné (Arivaipa)
          • Pinal
          • Apache Peaks
          • San Carlos proper
        • White Mountain
      • Navahoca: Arizona, New Mexico, Utah ve Kolorado eyaletlerinde konuşulur. Konuşanı en kalabalık Na-Dene dilidir.

Coğrafi dağılım

değiştir

Karşılaştırma

değiştir
  Navahoca Çirikavaca Batı Apaçicesi
(San Carlos)
Hikarilaca Lipanca
ben shí shí shíí shí shí
sen ni ⁿdí ⁿdi ni ⁿdí
biz nihí náhí nohwíí nahí nahí
çok łą́ łą́ łą́ą́ łá łą́
bir ła’ ła’ ła’- ła’ ła’-
iki naaki naaki naaki naaki naaki
büyük -tso -tso -tso -tso -tso
uzun -neez -neez -neez -ⁿdees -ⁿdiis
ufak -yáázh -zą́ą́yé -zhaazh -zhááh -zhą́ą́yí
kadın ’asdzání ’isdzáń ’isdzánhń ’isdzání ’isdzání
adam diné nⁿdé nnéé diⁿdé diⁿdí
balık łóó’ łóí’ łóg łógee łǫ́’
köpek łééchą́ą́’í kéjaa łį́į́chaayáné łį́’chaa’á nii’łį́
bit yaa’ yaa yaa’ yaa’ yaa
ağaç tsin tsin ch’il nooshchíí chish
yaprak -t’ąą’ -t’ąą -t’ąą’ -t’ąą’ -t’ąą’
et -tsį’ -tsįį -tsį’ -tsį -tsįį
kan dił dił dił dił dił
kemik ts’in ts’į’ ts’in -ts’in -ts’įh
yağ -k’ah k’ah k’ah xéh xáí
yumurta -yęęzhii -gheezhe -ghęęzh -gheezhi -ghaish
boynuz -dee’ -dee’ -dee’ -dee’ -dii’
kuyruk -tsee’ -tsee’ -tsee’ -tsee’ -dzistsii’
tüy -t’a’ -t’a’ -t’a’ -t’a’ -t’a’
saç -ghaa’ -ghaa -ghaa -ghaa’ -ghaa
baş -tsii’ -tsii -tsii -tsii -tsii’
kulak -jaa’ -zhaa -jaa -jaa -jaa
göz -náá’ -ⁿdáa -náá -ⁿdáá -ⁿdáa
burun -´-chį́į́h -´-chį́ -chį́h -chį́sh -´-chį́sh
ağız -zéé’ -zé -zé’ -zé’ -zí’
diş -woo’ -ghoo -ghoo’ -ghoo -ghoo
dil -tsoo’ -zaade -zaad -zaadi -zaadi
tırnak -s-gaan -s-gan -gan -s-gan -s-gąą
ayak -kee’ -kee -kee’ -kee -kii
diz -god -go’ -god -go’ -goh
el -´-la’ -laa -la’ -la’ -laa’