Vikipedi

Hırvatistan'ın bağımsızlığı

Hırvatistan'ın bağımsızlığı, 1990 yılında siyasi sistemdeki değişiklikler ve anayasal değişikliklerle başlayan ve Hırvatistan Sosyalist Cumhuriyeti'ni Hırvatistan Cumhuriyeti'ne dönüştüren, bunun sonucunda Noel Anayasasını ilan eden ve 1991 Hırvatistan bağımsızlık referandumunu düzenleyen bir süreçti.

Franjo Tuđman, demokratik olarak seçilmiş ilk ve modern bağımsız Hırvatistan Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanıdır.

Ülke, Haziran 1991'de resmen bağımsızlığını ilan ettikten ve Yugoslavya ile olan ilişkisinin sona ermesinden sonra, Avrupa Topluluğu ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı tarafından böyle yapılması yönünde ısrar edildiğinde karar üzerine üç aylık bir moratoryum başlattı. Bu süre zarfında da Hırvatistan Bağımsızlık Savaşı başladı.

8 Ekim 1991'de, Hırvatistan Parlamentosu Yugoslavya ile tüm bağlarını koparmış ve Badinter Tahkim Komitesi bu konuda bir karar vermek zorunda kalmıştır. Hırvatistan'ın bağımsızlığı, Ocak 1992'de Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Birleşmiş Milletler tarafından diplomatik olarak resmen tanınmış ve kısa bir süre sonra ülke Birleşmiş Milletlere kabul edilmiştir. Bu olaylar, uluslararası alanda Hırvatistan'ın tanınmasını sağlamıştır.

Arka plan

değiştir
 
Hırvatistan Parlamentosu binası

1941'den 1945'e kadar II. Dünya Savaşı döneminde, Hırvatistan, Yugoslavya Krallığı topraklarında Nazi Almanyası ve Faşist İtalya tarafından desteklenen aşırı milliyetçi, faşist Ustaşa tarafından yönetilen Bağımsız Hırvatistan Devleti adı verilen bir kukla devlet olarak kuruldu. 1945'ten itibaren, Yugoslavya'da II. Dünya Savaşı'nın sonunda oluşturulan Hırvatistan, Komünistler Birliği tarafından yönetilen tek partili bir devlet olan Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin Sosyalist federal birimi oldu. Hırvatistan, Yugoslav federasyonu içinde bir dereceye kadar özerkliğe sahipti. 1970'lerin başında, Hırvat Baharı adı verilen bir Hırvat ulusal protesto hareketi Yugoslav liderliği tarafından bastırıldı.[1] Yine de, 1974 Yugoslav Anayasası, federal birimlere daha fazla özerklik vererek, esasen Hırvat Baharı'nın bir hedefini yerine getirdi ve federatif bileşenlerin bağımsızlığı için yasal bir temel sağladı.[2]

1980'lerde, Yugoslavya'daki siyasi durum, 1986 Sırp SANU Memorandumu ve Voyvodina, Kosova ve Karadağ'daki 1989 darbeleriyle alevlenen ulusal gerilimle kötüleşti.[3][4] Slovenya ve Hırvatistan, konfederasyon statüsü ve hatta tam bağımsızlık da dahil olmak üzere federasyon içinde daha fazla özerklik aramaya başladıkça, milliyetçi fikirler hala iktidarda olan Komünistler Birliği saflarında büyümeye başladı. Slobodan Milošević Sırbistan'da iktidara geldiğinde, konuşmaları tüm iktidarın Belgrad'da merkezileştirileceği birleşik bir Yugoslav devletinin devamından yanaydı.[5][6] O zamana kadar, bu eyaletlerden bir dizi siyasi karar çıkarıldı ve Yugoslav federal başkanlığı düzeyinde bir oylama yapıldı (cumhuriyetlerden altı üye ve özerk eyaletlerden iki üye).[7] Milošević, 28 Haziran 1989'da yaptığı Gazimestan konuşmasında, mevcut "savaşlar ve kavgalar" hakkında konuştu ve şu anda silahlı savaş olmamasına rağmen, olasılığın henüz dışlanamayacağını söyledi.[8] Genel siyasi durum, 1989'da Vojislav Šešelj'in II. Dünya Savaşı Çetnik lideri Momčilo Đujić ile açıkça bir araya gelmesiyle daha da gerginleşti.[9] Yıllar sonra, Hırvat Sırp lider Milan Babić, Momčilo Đujić'in 1990'larda Hırvatistan'daki Sırpları maddi olarak desteklediğini söyledi.[10] Buna karşılık, Franjo Tuđman 1980'lerin sonlarında Hırvat diasporasından Hırvat ulusal davasına destek toplamak için uluslararası ziyaretler düzenledi.[11]

Demokrasiye geçiş ve siyasi kriz

değiştir

1989'un ortalarında, Komünist Parti dışındaki siyasi partilere ilk kez izin verildi ve tek parti sisteminden çok partili sisteme geçiş başlatıldı. Hırvatistan'da, Franjo Tuđman liderliğindeki Hırvat Demokrat Birliği (Hırvatça: Hrvatska demokratska zajednica) (HDZ) de dahil olmak üzere bir dizi yeni parti kuruldu.[12]

Ocak 1990'da Komünist Parti, Hırvat grupların daha gevşek bir federasyon talep etmesiyle ulusal çizgiler boyunca parçalandı. Yugoslavya Komünistler Birliği'nin 20 Ocak 1990 tarihli 14. Olağanüstü Kongresi'nde, cumhuriyetlerin delegasyonları Yugoslavya federasyonundaki temel konular üzerinde anlaşamadılar. Hırvat ve Sloven heyetleri daha gevşek bir federasyon talep ederken, Milošević başkanlığındaki Sırp heyeti buna karşı çıktı.[6][13][14] Voyvodina, Kosova ve Karadağ'daki anti-bürokratik devrimi tamamlayan Sırbistan, 1991'de sekiz federal cumhurbaşkanlığı oylarından dördünü aldı[6] ve olumsuz kararlar engellenebildiği için federal düzeyde karar alma sürecini büyük ölçüde etkileyebildi; bu, yönetim organını etkisiz hale getirdi. Bu durum diğer cumhuriyetlerin itirazlarına ve Yugoslavya Federasyonu'nun reformu çağrılarına yol açtı.[15]

Şubat 1990'da Jovan Rašković, Knin'de Sırp Demokrat Partisi'ni (SDS) kurdu. Partinin programında, "Hırvatistan'ın bölgesel olarak ayrı olmasının modasının geçmiş" olduğu ve "Sırp halkının çıkarlarıyla uyuşmadığı" belirtildi.[16] Parti programı, bölgelerin etnik bileşimini yansıtacak şekilde bölgesel ve belediye çizgilerinin yeniden çizilmesini onayladı ve "özel bir etnik bileşime" sahip bölgelerin özerk olma hakkını savundu. Bu, Milošević'in Yugoslavya'nın iç sınırlarının tüm Sırpların tek bir ülkede yaşamasına izin verecek şekilde yeniden çizilmesi gerektiği yönündeki görüşünü yansıtıyordu.[17] SDS'nin önde gelen üyeleri, her ikisi de daha sonra üst düzey RSK yetkilileri olan Milan Babić ve Milan Martić idi. Daha sonraki duruşmasında Babić, Hırvatistan'daki Sırpları Hırvat çoğunluk tarafından soykırımla tehdit edilmiş olarak gösteren Belgrad'dan yönlendirilen bir medya kampanyası olduğunu ve bu propagandanın avına düştüğünü ifade edecekti.[18] 4 Mart 1990'da Petrova Gora'da 50.000 Sırp'ın katıldığı bir toplantı yapıldı. Mitingdeki insanlar Tuđman'ı hedef alan[16] olumsuz sözler bağırdı, "Burası Sırbistan" sloganları attı[16] ve Milošević'e desteklerini dile getirdi.[19][20]

Siyasi hareketler ve iç sorunlar

değiştir

Nisan sonu ve Mayıs 1990 başlarında, Hırvatistan'da ilk çok partili seçimler yapıldı ve Franjo Tuđman'ın kazanması milliyetçi gerilimlerin artmasına neden oldu.[12]

1990'da gergin bir atmosfer hakimdi: 13 Mayıs 1990'da Zagreb'de Zagreb'in Dinamo takımı ile Belgrad'ın Crvena Zvezda takımı arasında bir futbol maçı yapıldı. Oyun, futbol taraftarları ve polis arasında şiddete dönüştü.[21]

30 Mayıs 1990'da yeni Hırvatistan Parlamentosu ilk oturumunu gerçekleştirdi. Cumhurbaşkanı Tuđman, yeni bir Anayasa ve Yugoslavya'nın egemen devletler konfederasyonu olarak bir plan da dahil olmak üzere çok sayıda siyasi, ekonomik ve sosyal değişiklik için manifestosunu açıkladı.[22]

25 Temmuz 1990'da Hırvatistan, egemenliğini iddia eden ve etkileyen anayasa değişiklikleri yaptı - "Sosyalist" öneki ülkenin adından çıkarıldı, Hırvatistan cumhurbaşkanı, diğer değişikliklere ek olarak Cumhurbaşkanlığı Cumhurbaşkanı'nın yerini aldı.[23] Temmuz 1990 Hırvatistan Anayasası'ndaki değişiklikler, 1974 Hırvat Anayasası'nın (1974 Yugoslavya Anayasası'na dayanarak) verdiği statüyle aynı kalan Sırpların statüsüyle ilgili değildi.[24]

Hırvatistan'daki milliyetçi Sırplar Sabor'u boykot etti ve Sırpların yaşadığı toprakların kontrolünü ele geçirerek yol barikatları kurdu ve bu bölgelerin özerk hale gelmesi için oy kullandı. Sırp "özerk oblastları" yakında Hırvatistan'dan bağımsızlık kazanma konusunda giderek daha da kararlı hale gelecekti.[25][26][27][28] HDZ iktidara geldikten sonra, başta polis olmak üzere kamu yönetiminde çalışan Sırplara yönelik bir tasfiye gerçekleştirdiler.[29] Hırvatistan'daki Sırplar orantısız sayıda resmî görevde bulundular: 1984'te Hırvatistan Komünistler Birliği üyelerinin %22,6'sı ve Hırvatistan'da atanan yetkililerin %17,7'si Sırp'tı, bunların %28-31'i İçişleri Bakanlığı'nda (polis) idi.[30][31] Oysa 1981'de Hırvatistan'ın toplam nüfusunun %11,5'ini[31] ve 1991'de %12,2'sini temsil ediyorlardı.[32] Bu görevlerin daha da büyük bir kısmı daha önce Hırvatistan'daki Sırplar tarafından tutulmuştu ve bu da Sırpların komünist rejimin koruyucuları olduğu algısını yarattı.[30]

Cumhurbaşkanı Tuđman, 16 Nisan 1990'da yaptığı[33] ve Hırvat tarihçi Ante Nazor'un bağlamından koparılmış bir şey olarak tanımladığı[33] "karısının Sırp olmamasından memnuniyet duyduğu"[34] şeklindeki konuşmasında olduğu gibi birkaç açıklama yaptı. Bütün bunlar, Milošević'in medyası tarafından, bağımsız bir Hırvatistan'ın herhangi bir biçiminin yeni bir "ustaşa devleti" olduğuna dair yapay olarak korku uyandırmak için kasıtlı olarak çarpıtıldı: Bir örnekte, Belgrad televizyonu, Tuđman'ın Alman Başbakanı Helmut Kohl ile el sıkıştığını ve onları "Dördüncü Reich"[35] dayatmak için komplo kurmakla suçladığını gösterdi. Yeni Tuđman hükûmeti milliyetçiydi ve Sırplara karşı duyarsızdı, ancak savaştan önce onlar için bir tehdit oluşturmadı.[36]

Siyasi kriz, Sırp nüfuslu bölgelerin, Hırvatistan'ın Yugoslavya'dan ayrılmaya çalışması durumunda Hırvatistan'dan ayrılmayı amaçlayan Sırp Krayina adlı bir yerleşim bölgesi oluşturmaya çalışmasıyla tırmandı. Krajina'daki Sırp liderliği, Hırvatistan Cumhuriyeti hükûmetini kendileri üzerinde egemenliğe sahip olarak tanımayı reddetti. Kriz, Ağustos 1990'da Hırvat Sırpların ağaçları kesip yolları kapatmak için kullandığı Ahşap Devrimi ile başladı.[25][37] Bu, Hırvat turizmini engelledi ve Hırvatistan'ın Split'teki 1990 Avrupa Atletizm Şampiyonası'na ev sahipliği yapması nedeniyle Dalmaçya bölgelerinde alarma neden oldu.[38]

21 Aralık 1990'da, liberal demokrasiyi benimseyen yeni bir "Noel Anayasası" kabul edildi.[39] Anayasa, Hırvatistan'ı "Hırvat ulusunun ulusal devleti" olarak tanımlamaktadır. Anayasa aynı zamanda, ülkedeki diğer ulusların ve azınlıkların üyelerinden oluşan bir devlet olduğunu belirtmektedir. Bu kapsamda Sırp vatandaşları da Hırvat vatandaşlarıyla eşit haklara sahip olmakta ve Anayasa tarafından bu hakların korunması garanti edilmektedir.[40] Sırpların statüsü, açıkça bahsedilen bir ulustan (narod) azınlıklarla birlikte listelenen bir ulus olarak (narodi i manjine) değiştirildi.[24] Bu anayasa değişikliği, Sırp siyasetçilerin çoğunluğu tarafından, Sırplara önceki Sosyalist anayasa tarafından verilen bazı hakların ellerinden alındığı şeklinde de okundu ve Hırvatistan'daki Sırplar arasında aşırıcılığı körükledi.[41] Bu, Hırvatistan'ın Hırvatlar için "ulusal devlet", Sırplar ve diğer azınlıklar için "devlet" olduğunu söyleyerek, yalnızca Hırvatları kurucu bir ulus olarak ele alan eski Hırvatistan SC Anayasası'nın harfi harfine okunmasına dayanmıyordu.[24]

21 Şubat 1991'de Hırvatistan, Anayasasının ve yasalarının YSFC'ninkinden daha üstün olduğunu ilan etti[42] ve Parlamento, Yugoslavya SFC'den ayrılma süreci ve diğer egemen cumhuriyetlerle olası yeni ilişkiler hakkında resmî bir karar aldı.[43]

Ağustos 1990 ile Nisan 1991 arasında isyancı Sırpların ve Hırvat polisinin karıştığı iki yüzden fazla silahlı olay bildirildi.[5][44]

Bağımsızlık kararları ve referandum

değiştir

19 Mayıs 1991'de Hırvat makamları Hırvatistan bağımsızlık referandumunu düzenledi.[45] Hırvatistan'da gerçekleştirilen bağımsızlık referandumu öncesinde, Sırp yerel makamları Hırvat Sırpların çoğunluğunun boykot çağrısına destek vermişlerdir.[46] Ancak sonuçta, Hırvatların çoğunluğu %83,56'lık bir katılımla Yugoslavya'dan bağımsızlığı onaylamıştır. Referandumda sorulan iki soruya da toplam oy sayısının %93,24'ü ve %92,18'i olumlu yanıt vermiştir.[47]

25 Haziran 1991'de ülke, YSFC'den bağımsızlığını ilan etti ve federasyondaki kurucu cumhuriyet statüsünü sona erdirme çabalarını tamamladı.[48][49][50] Parlamentonun bu kararı, sol parti milletvekilleri tarafından kısmen boykot edildi.[51]

Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı derhal hem Hırvatistan'ı hem de Slovenya'yı Yugoslavya'da bir iç savaş korkusu nedeniyle bağımsız devletler olarak tanınmayacakları konusunda uyardı.[52] 1991'in ortalarına gelindiğinde, Hırvatistan Bağımsızlık Savaşı çoktan başlamıştı.[53] Hırvatistan'ın Sırp kontrolündeki bölgeleri, daha sonra Krayina Sırp Cumhuriyeti[54] olarak bilinecek olan üç "Sırp Özerk Oblastı"nın bir parçasıydı ve bunların büyük kısmı 1995'e kadar[55][56] Hırvat kontrolü altında olmayacaktı ve geri kalan kısımları 1998'de olacaktı.[57]

Hırvatistan ilk olarak 26 Haziran 1991'de Hırvatistan ile aynı gün kendi bağımsızlığını ilan eden Slovenya tarafından bağımsız bir devlet olarak tanındı.[48] Ancak 29 Haziran'a gelindiğinde, Hırvat ve Sloven makamları, gerginliği azaltmak amacıyla bağımsızlık ilanıyla ilgili üç aylık bir moratoryum üzerinde anlaştılar.[58] Brioni Antlaşması, Avrupa Topluluğu Bakanlar Troykası, Yugoslav, Sırp, Sloven ve Hırvat makamlarının 7 Temmuz'da yaptığı toplantıda resmen imzalandı.[59] Litvanya, Hırvatistan'ı 30 Temmuz'da tanıyan tek devlet oldu.[60]

Badinter Tahkim Komitesi, Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) Bakanlar Konseyi tarafından 27 Ağustos 1991 tarihinde eski Yugoslav cumhuriyetlerine tanınma konusunda hukuki danışmanlık ve kriterler sağlamak üzere kurulmuştur.[61] Beş üyeli komisyon, AET'deki anayasa mahkemelerinin başkanlarından oluşuyordu.[62]

 
Zagreb, Šubićeva Caddesi'ndeki INA binası, güvenlik nedenleriyle parlamentonun 8 Ekim 1991'deki bağımsızlık ilanının yeri olarak seçildi

7 Ekim'de, moratoryumun sona ermesinin arifesinde Yugoslav Hava Kuvvetleri, Zagreb'deki ana hükûmet binası Banski dvori'ye saldırdı.[63][64] 8 Ekim 1991'de moratoryumun süresi doldu ve Hırvatistan Parlamentosu Yugoslavya ile kalan tüm bağları kopardı.[65] Parlamentonun bu özel oturumu, son Yugoslav hava saldırısının neden olduğu güvenlik endişeleri nedeniyle Zagreb'deki Pavao Šubić Bulvarı'ndaki INA binasında yapıldı;[66] Özellikle, Yugoslav Hava Kuvvetleri'nin parlamento binasına saldırmasından korkuluyordu.[67] Bu karara Parlamento'da oybirliğiyle varıldı ve eksik olan tek milletvekili, 1991'in başından beri bulunmayan Sırp partilerinden bazılarıydı.[68]

Genel tanınma

değiştir
Ayrıca bakınız: Hırvatistan'ın diplomatik ilişkileri listesi

Almanya, Sırpların yaşadığı bölgelerde devam eden şiddeti durdurmak için Hırvatistan'ın hızlı bir şekilde tanınmasını savunurken, Helmut Kohl 4 Eylül'de Federal Meclis'te tanınma talebinde bulundu. Kohl'ün talebine Fransa, Birleşik Krallık[69] ve Hollanda karşı çıksa da ülkeler Almanya'nın tek taraflı eylemini izleyerek ortak bir yaklaşım izlemeyi kabul ettiler. 10 Ekim'de, Hırvatistan Parlamentosu'nun bağımsızlık ilanını onaylamasından iki gün sonra, AET Hırvatistan'ı tanıma kararını iki ay ertelemeye karar verdi. Almanya Dışişleri Bakanı Hans Dietrich Genscher daha sonra, AET'nin savaş o zamana kadar sona ermediği takdirde iki ay içinde Hırvat bağımsızlığını tanımaya karar verdiğini yazdı. Süre dolduğunda savaş hala devam ederken, Almanya Hırvatistan'ı politikası ve görevi olarak tanıma kararını sundu. Almanya'nın tutumu İtalya ve Danimarka tarafından da desteklendi. Fransa ve Birleşik Krallık, hiçbir ülkenin Yugoslavya'daki durumu kötüleştirebilecek tek taraflı eylemlerde bulunmamasını talep eden bir Birleşmiş Milletler kararı hazırlayarak Almanya'yı engellemeye çalıştı.[70]

 
Robert Badinter, Yugoslavya Konferansı Tahkim Komisyonu'na başkanlık etmiştir.

Kasım 1991'in sonlarından başlayarak, Badinter Komisyonu on görüşten oluşan bir dizi görüş sundu. Komisyon, diğer hususların yanı sıra, Yugoslavya'nın dağılma sürecinde olduğunu ve Yugoslav cumhuriyetlerinin iç sınırlarının serbestçe üzerinde anlaşmaya varılmadıkça değiştirilemeyeceğini belirtti.[62] Hırvatistan'ın savaş öncesi sınırlarının korunmasındaki faktörler, egemenlik haklarının federal birimler tarafından kullanıldığını ve federasyonun yalnızca anayasa tarafından özel olarak devredilen yetkiye sahip olduğunu kabul eden 1971 ve 1974 Yugoslav federal anayasa değişiklikleriydi.[2][71] Sınırlar 1947'de sınır komisyonları tarafından belirlenmişti.[72]

Nihayetinde, Fransa ve Birleşik Krallık, Almanya'nın BM kararına meydan okumaya kararlı göründüğü 14 Aralık'ta konuyla ilgili Güvenlik Konseyi tartışması sırasında geri adım attı. 17 Aralık'ta AET, talebi ve Badinter Tahkim Komisyonu'nun olumlu görüşü temelinde 15 Ocak 1992'de Hırvatistan'a diplomatik tanıma vermeyi resmen kabul etti.[70]

Komisyon, Hırvatistan'ın bağımsızlığına ilişkin 5 No'lu Görüşünde, yeni Hırvatistan Anayasası'nın Avrupa Topluluğu'nun gerektirdiği azınlıklara yönelik korumaları içermemesi nedeniyle, Hırvatistan'ın bağımsızlığının henüz tanınmaması gerektiğine hükmetti. Bu karara cevaben, Hırvatistan Cumhurbaşkanı Franjo Tuđman, Robert Badinter'e bir mektup yazarak bu açığın giderileceğine dair güvence verdi.[73]

Ukrayna ve Letonya, Aralık ayının ikinci haftasında Hırvatların bağımsızlığını tanıyarak ilk tepki verenler oldu.[60] Ertesi hafta, İzlanda ve Almanya, 19 Aralık 1991'de Hırvatistan'ı resmen tanıdılar ve bunu yapan ilk Batı Avrupa ülkeleri oldular.[60]

Badinter Komisyonu'nun kararlarına cevaben, KSC 19 Aralık'ta Hırvatistan'dan ayrıldığını resmen ilan etti ancak bağımsızlığı uluslararası alanda tanınmadı.[74] 26 Aralık'ta Yugoslavya, savaş sırasında Hırvatistan'dan ele geçirilen toprakları içerebilecek daha küçük bir devlet için planlarını açıkladı.[75] Bu plan BM Genel Kurulu tarafından reddedildi.[76]

AET'nin planladığı 15 Ocak tarihinden önce üç ülke daha Hırvatistan'ı tanımaya karar verdi: Estonya, Kutsal Makam ve San Marino.[60] Avrupa Ekonomik Topluluğu da nihayet Hırvatistan'ı 15 Ocak 1992'de diplomatik olarak tanıdı ve Birleşmiş Milletler Mayıs 1992'de tanıma kararı aldı.[77][78]

Sonuç

değiştir

Bağımsızlık ilanını takip eden süreçte, Vukovar[79] ve Dubrovnik[80] kuşatmaları ve başka yerlerde savaşlarla birlikte savaş, 3 Ocak 1992'deki ateşkesin istikrara kavuşmasına ve şiddetin önemli ölçüde azalmasına yol açana kadar tırmandı.[81]

1991'in sona ermesiyle birlikte, ikinci Yugoslavya, başbakan Ante Marković ve cumhurbaşkanlığı başkanı Stjepan Mesić'in Aralık 1991'de istifa etmesi[82] ve ülkenin Nisan 1992'de resmen dağılmasına kadar onu temsil eden geçici hükûmetle birlikte bir devlet olarak varlığını fiilen sona erdirdi.[83]

Savaş, Ağustos 1995'te Fırtına Harekâtı'nın bir sonucu olarak Hırvatistan için belirleyici bir zaferle etkili bir şekilde sona erdi.[56] Hırvatistan'ın bugünkü sınırları, Doğu Slavonya'nın Sırpların elinde kalan bölgelerinin, Kasım 1995'teki Erdut Antlaşması uyarınca Hırvatistan'a iade edilmesiyle kuruldu ve süreç Ocak 1998'de sona erdi.[57]

Mirası

değiştir

2002 yılından bu yana, 8 Ekim Hırvatistan'ın Bağımsızlık Günü olarak kutlanırken, 25 Haziran Devlet Günü olarak kabul edilmektedir.[84][85] Daha önce, 1990 yılında ilk demokratik parlamentonun kurulduğu gün olan 30 Mayıs Devlet Günü olarak anılıyordu.[86][87]

Resmî tatil olmamasına rağmen, 15 Ocak Hırvat medyası ve siyasileri tarafından Hırvatistan'ın uluslararası tanınırlık kazandığı gün olarak kutlanıyor.[88] 2002 yılında bayramın onuncu yıldönümünde, Hırvatistan Ulusal Bankası 25 kunalık bir hatıra parası bastı.[89]

Sembolleri

değiştir
1990 ve 1991 yıllarında kullanılan Hırvatistan arması ve bayrağı
  •  
    27 Haziran - 21 Aralık 1990 arasında kullanılan bayrak[90]
  •  
    27 Haziran - 21 Aralık 1990 arasında kullanılan arma
  •  
    21 Aralık 1990'dan itibaren kullanılan bayrak
  •  
    21 Aralık 1990'dan itibaren kullanılan arma

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Vlado Vurušić (6 Ağustos 2009). "Heroina Hrvatskog proljeća" [Heroine of the Croatian Spring]. Jutarnji list (Hırvatça). 6 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  2. ^ a b Rich, Roland (1993). "Recognition of States: The Collapse of Yugoslavia and the Soviet Union". European Journal of International Law. 4 (1). ss. 36-65. doi:10.1093/oxfordjournals.ejil.a035834. 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  3. ^ Frucht 2005, s. 433
  4. ^ "Leaders of a Republic In Yugoslavia Resign". The New York Times. Reuters. 12 Ocak 1989. 6 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  5. ^ a b "Final report of the United Nations Commission of Experts established pursuant to security council resolution 780 (1992), Annex IV – The policy of ethnic cleansing; Prepared by: M. Cherif Bassiouni". United Nations. 28 Aralık 1994. 4 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  6. ^ a b c Brown & Karim (1995), s. 116
  7. ^ "A Country Study: Yugoslavia (Former): Political Innovation and the 1974 Constitution (chapter 4)". The Library of Congress. 30 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  8. ^ Tim Judah (1 Temmuz 2001). "Tyrant's defeat marks Serbs' day of destiny". The Guardian. 9 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  9. ^ "Vojislav Seselj indictment" (PDF). The International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia. 15 Ocak 2003. 4 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  10. ^ "Slobodan Milosevic Transcript, case NO. IT-94-1-T". 4 Aralık 2002. 10 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  11. ^ Ivica Radoš (9 Aralık 2009). "Tuđmana je za posjeta Americi 1987. trebao ubiti srpski vojni likvidator" [1987'de Amerika'ya yaptığı ziyaret sırasında Tuđman'ın bir Sırp askeri suikastçısı tarafından öldürüldüğü düşünülüyordu]. Večernji list (Hırvatça). Styria Media Group. 6 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  12. ^ a b Branka Magas (13 Aralık 1999). "Obituary: Franjo Tudjman". The Independent. 10 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  13. ^ "Ivica Racan". The Times. 30 Nisan 2007. 28 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  14. ^ Davor Pauković (1 Haziran 2008). "Posljednji kongres Saveza komunista Jugoslavije: uzroci, tijek i posljedice raspada" [Yugoslavya Komünistler Birliği'nin Son Kongresi: Nedenleri, Sonuçları ve Dağılmanın Seyri] (PDF). Časopis za suvremenu povijest (Hırvatça). 1 (1). Centar za politološka istraživanja. ss. 21-33. ISSN 1847-2397. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  15. ^ Frucht (2005), s. 433
  16. ^ a b c Goldstein (1999), s. 214
  17. ^ Chuck Sudetic (5 Ağustos 1991). "Serbs Refuse to Negotiate in Croatia". The New York Times. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  18. ^ Babić verdict, s. 9
  19. ^ Ramet 2006, s. 382
  20. ^ "Yugoslavia: Demonstrations in Croatia and Vojvodina". UNCHR. 1 Mayıs 1990. 24 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  21. ^ "The Day When Maksimir Stadium Went up in Flames". Dalje.com. 13 Mayıs 2009. 20 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  22. ^ "Govor Franje Tuđmana u Saboru 30. svibnja 1990". Znameniti govori iz povijesti saborovanja (Hırvatça). Croatian Parliament. 2 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  23. ^ "Odluka o proglašenju Amandmana LXIV. do LXXV. na Ustav Socijalističke Republike Hrvatske". Narodne novine (Hırvatça), 31/1990. 25 Temmuz 1990. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  24. ^ a b c Bonacci Skenderović & Jareb 2004, ss. 737–739.
  25. ^ a b "Armed Serbs Guard Highways in Croatia During Referendum". The New York Times. 20 Ağustos 1990. 3 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  26. ^ Nohlen, Dieter; Stöver, Philip (2010). Elections in Europe: A Data Handbook. Nomos Verlagsgesellschaft. s. 401. ISBN 978-3-8329-5609-7. 10 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  27. ^ Chuck Sudetic (2 Ekim 1990). "Croatia's Serbs Declare Their Autonomy". The New York Times. 12 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  28. ^ Eastern Europe and the Commonwealth of Independent States. Routledge. 1998. ss. 272-278. ISBN 978-1-85743-058-5. 10 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  29. ^ "Croatia in Yugoslavia, 1945–91". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, Inc. 7 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  30. ^ a b Bjelajac, Žunec, Boduszynski, Draschtak, Graovac, Kent, Malli, Pavlović, Vuić (2009), s. 239
  31. ^ a b Roksandić, Drago (1991). Srbi u Hrvatskoj od 15. stoljeća do naših dana. Zagreb: Vjesnik. ss. 157-158. U razdoblju poslije 1981. godine, kada Srbi sačinjavaju 11,5 posto stanovništva, precizno 1984. godine, Vjeran Katunarić nalazi da su Srbi u Hrvatskoj 17,7 posto političkih rukovodilaca, 12,5 posto privrednih rukovodilaca, 11,9 posto pripadnika "sistemske inteligencije", [...] 
  32. ^ Milošević iddianamesi, s. 29
  33. ^ a b Ante Nazor (26 Ocak 2013). "Laž je da Tuđman 'izbacio' Srbe iz Ustava" [Tuđman'ın Sırpları Anayasa'dan "yasakladığı" yönünde yalan] (Hırvatça). Dnevno.hr. 27 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  34. ^ "World Directory of Minorities and Indigenous Peoples - Croatia: Overview". Minority Rights Group International. UNCHR. 2008. 16 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  35. ^ Stephen Engelberg (1 Eylül 1991). "Carving out a Greater Serbia". New York Times. 12 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  36. ^ Brown & Karim (1995), s. 119
  37. ^ "Roads Sealed as Yugoslav Unrest Mounts". The New York Times. Reuters. 19 Ağustos 1990. 18 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  38. ^ Danko Plevnik (28 Kasım 2009). "Vrdoljak je zahtijevao: Osvojite Knin s 2000 policajaca iz Splita" [Vrdoljak şunları talep etti: Knin'i Split'ten 2000 polisle birlikte yakalayın]. Slobodna Dalmacija (Hırvatça). 17 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  39. ^ Sabor (22 Aralık 1990). "Ustav Republike Hrvatske". Narodne novine (Hırvatça), 56/1990. 9 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2011. 
  40. ^ Martić Verdict 2007, ss. 44–49.
  41. ^ Pešić 1996, s. 10–11[The nations'] rights to be “constitutive” were recognized not only within their respective states, but also among their conationals inhabiting the territory of other Yugoslav republics. In some cases, these ethnic diaspora communities viewed the constitutive nature of Yugoslav nationhood as giving them the right to extend the sovereignty of their national “homeland” to the territories they inhabited. Such was the case with Serbs in Croatia, constituting 12 percent of the republic’s population in 1991. Later, this status would produce enormous problems, giving Croatian Serbs the “right” to secede from Croatia, and giving Croatia the right to deny them this status by designating them as a “minority” in its new constitution.
  42. ^ Croatian Parliament (21 Şubat 1991). "Ustavni zakon o dopunama Ustavnog zakona za provedbu Ustava Republike Hrvatske". Narodne novine (Hırvatça), 8/1991. 4 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  43. ^ Croatian Parliament (21 Şubat 1991). "Rezolucija o prihvaćanju postupaka za razdruženje SFRJ i o mogućem udruživanju u savez suverenih republika". Narodne novine (Hırvatça), 8/1991. 3 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  44. ^ David C. Isby, "Yugoslavia 1991: Armed Forces in Conflict", Jane's Intelligence Review 394, 402 (Eylül 1991)
  45. ^ "Odluka o raspisu referenduma" [Referandum kararı]. Narodne novine (Hırvatça), 21/1991. 2 Mayıs 1991. 22 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  46. ^ Sudetic, Chuck (20 Mayıs 1991). "Croatia Votes for Sovereignty and Confederation". The New York Times. 11 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  47. ^ "Izviješće o provedenom referendumu" [Report on performed referendum] (PDF) (Hırvatça). State Election Committee. 22 Mayıs 1991. 27 Şubat 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  48. ^ a b Chuck Sudetic (26 Haziran 1991). "2 Yugoslav States Vote Independence To Press Demands". The New York Times. 10 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  49. ^ "Deklaracija o proglašenju suverene i samostalne Republike Hrvatske" [Egemen ve bağımsız Hırvatistan Cumhuriyeti'nin ilanı hakkında deklarasyon]. Narodne novine (Hırvatça), 31/1991. 25 Haziran 1991. 4 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  50. ^ "Ustavna odluka Sabora Republike Hrvatske o suverenosti i samostalnosti Republike Hrvatske". Narodne novine (Hırvatça), 31/1991. 26 Mayıs 1991. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  51. ^ "Šeks: Dio lijevoga bloka odbio glasovati za samostalnost". Novi list (Hırvatça). HINA. 25 Haziran 2012. 24 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023. 
  52. ^ Riding, Alan (26 Haziran 1991). "Europeans Warn on Yugoslav Split". The New York Times. 18 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023. 
  53. ^ Sudetic, Chuck (6 Ekim 1991). "Shells Still Fall on Croatian Towns Despite Truce". The New York Times. 18 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023. 
  54. ^ "Croatia Clashes Rise; Mediators Pessimistic". The New York Times. 19 Aralık 1991. 15 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023. 
  55. ^ Roger Cohen (2 Mayıs 1995). "CROATIA HITS AREA REBEL SERBS HOLD, CROSSING U.N. LINES". The New York Times. 18 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023. 
  56. ^ a b Dean E. Murphy (8 Ağustos 1995). "Croats Declare Victory, End Blitz". Los Angeles Times. 12 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023. 
  57. ^ a b Chris Hedges (16 Ocak 1998). "An Ethnic Morass Is Returned to Croatia". The New York Times. 18 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023. 
  58. ^ Sudetic, Chuck (29 Haziran 1991). "Conflict in Yugoslavia; 2 Yugoslav States Agree to Suspend Secession Process". The New York Times. 18 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023. 
  59. ^ "Brioni Declaration" (PDF). University of Uppsala Department of Peace and Conflict Research database. 8 Temmuz 1991. 14 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023. 
  60. ^ a b c d "Date of Recognition and Establishment of Diplomatic Relation". Hırvatistan Dışişleri ve Avrupa İşleri Bakanlığı. 16 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023. 
  61. ^ Sandro Knezović (February 2007). "Europska politika u vrijeme disolucije jugoslavenske federacije" [Yugoslavya Federasyonu'nun Dağılması Sırasında Avrupa Siyaseti] (PDF). Politička Misao (Hırvatça). 43 (3). [Zagreb Üniversitesi]], Siyasal Bilgiler Fakültesi. ss. 109-131. ISSN 0032-3241. 24 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023. 
  62. ^ a b Pellet, Allain (1992). "The Opinions of the Badinter Arbitration Committee: A Second Breath for the Self-Determination of Peoples" (PDF). European Journal of International Law. 3 (1). ss. 178-185. doi:10.1093/oxfordjournals.ejil.a035802. 29 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  63. ^ "Yugoslav Planes Attack Croatian Presidential Palace". The New York Times. 8 Ekim 1991. 18 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023. 
  64. ^ Williams, Carol J. (8 Ekim 1991). "Croatia Leader's Palace Attacked". Los Angeles Times. 22 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023. 
  65. ^ Hırvatistan Parlamentosu (8 Ekim 1991). "Odluka [Klasa: 021-03/91-05/07]". Narodne novine (Hırvatça), 53/1991. 23 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023. 
  66. ^ "Govor predsjednika Hrvatskog sabora Luke Bebića povodom Dana neovisnosti" [Hırvatistan Parlamentosu Başkanı Luka Bebić'in Bağımsızlık Günü Vesilesiyle Yaptığı Konuşma] (Hırvatça). Sabor. 7 Ekim 2008. 1 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023. 
  67. ^ Dražen Boroš (8 Ekim 2011). "Dvadeset godina slobodne Hrvatske" [Yirmi yıllık özgür Hırvatistan] (Hırvatça). Glas Slavonije. 26 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023. 
  68. ^ "Šeks: Odlukom od 8. listopada 1991. konačno utvrđena neovisnost" (Hırvatça). Nova TV/Dnevnik.hr. 7 Ekim 2011. 3 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2023. 
  69. ^ Lukač, Morana (2013). Germany's Recognition of Croatia and Slovenia: Portrayal of the events in the British and the US press. Saarbrücken: AV Akademikerverlag. 978-3639468175
  70. ^ a b Lucarelli, Sonia (2000). Europe and the breakup of Yugoslavia: a political failure in search of a scholarly explanation. Martinus Nijhoff Publishers. ss. 125-129. ISBN 978-90-411-1439-6. 10 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023. 
  71. ^ Čobanov, Saša; Rudolf, Davorin (2009). "Jugoslavija: unitarna država ili federacija povijesne težnje srpskoga i hrvatskog naroda – jedan od uzroka raspada Jugoslavije" [Yugoslavia: a unitary state or federation of historic efforts of Serbian and Croatian nations—one of the causes of the breakup of Yugoslavia]. Zbornik radova Pravnog fakulteta u Splitu (Hırvatça). 46 (2). Split Üniversitesi Hukuk Fakültesi. ISSN 1847-0459. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023. 
  72. ^ Kraljević, Egon (November 2007). "Prilog za povijest uprave: Komisija za razgraničenje pri Predsjedništvu Vlade Narodne Republike Hrvatske 1945.-1946" [Kamu yönetimi tarihine katkı: Hırvatistan Halk Cumhuriyeti hükümet başkanlığında sınır belirleme komisyonu, 1945-1946] (PDF). Arhivski Vjesnik (Hırvatça). 50 (50). Hırvatistan Devlet Arşivleri. ss. 121-130. ISSN 0570-9008. 27 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2012. 
  73. ^ Roland Rich (1993). "Recognition of States: The Collapse of Yugoslavia and the Soviet Union" (PDF). European Journal of International Law. 4 (1). ss. 48-49. 21 Nisan 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023. 
  74. ^ Statehood and the law of self-determination. Martinus Nijhoff Publishers. 2002. ss. 79-81. ISBN 978-90-411-1890-5. 10 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023. 
  75. ^ "Serb-Led Presidency Drafts Plan For New and Smaller Yugoslavia". The New York Times. 27 Aralık 1991. 18 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023. 
  76. ^ "A/RES/49/43 The situation in the occupied territories of Croatia" (PDF). United Nations. 9 Şubat 1995. 19 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023. 
  77. ^ Stephen Kinzer (24 Aralık 1991). "Slovenia and Croatia Get Bonn's Nod". The New York Times. 20 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2023. 
  78. ^ Paul L. Montgomery (23 Mayıs 1992). "3 Ex-Yugoslav Republics Are Accepted Into U.N." The New York Times. 11 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2023. 
  79. ^ Sudetic, Chuck (18 Kasım 1991). "Croats Concede Danube Town's Loss". The New York Times. 28 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2023. 
  80. ^ Binder, David (9 Kasım 1991). "Old City Totters in Yugoslav Siege". The New York Times. 18 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2023. 
  81. ^ Sudetic, Chuck (3 Ocak 1992). "Yugoslav Factions Agree to U.N. Plan to Halt Civil War". The New York Times. 18 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2023. 
  82. ^ Central and South-Eastern Europe 2003. Routledge. 2002. s. 174. ISBN 9781857431360. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2023. 
  83. ^ Stjepan Mesić (2004). The Demise of Yugoslavia: A Political Memoir. Central European University Press. s. 422. ISBN 9789639241817. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2023. 
  84. ^ "Zakon o izmjenama i dopuni Zakona o blagdanima, spomendanu i neradnim danima u Republici Hrvatskoj". Narodne novine (Hırvatça), 96/2001. 7 Kasım 2001. 3 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2023. 
  85. ^ "Ceremonial session of the Croatian Parliament on the occasion of the Day of Independence of the Republic of Croatia". Official web site of the Croatian Parliament. Sabor. 7 Ekim 2004. 14 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2023. 
  86. ^ "Dan državnosti - Tri rođendana: Svaki datum ima povijesno značenje za Hrvatsku". Večernji list (Hırvatça). 24 Haziran 2011. 8 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2023. 
  87. ^ "Croatians celebrate Statehood Day". The Voice of Croatia. 8 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2023. 
  88. ^ "Obilježena obljetnica priznanja" (Hırvatça). Croatian Radiotelevision. 15 Ocak 2011. 5 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2023. 
  89. ^ "Commemorative 25 Kuna Coins in Circulation". Hırvatistan Ulusal Bankası. 19 Mayıs 2010. 16 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2023. 
  90. ^ 20. lipanj 1990. - Prijedlog o promjeni imena i grba države [20 Haziran 1990 - Devletin isim ve armasının değiştirilmesi hakkında öneri] (Motion picture, TV kalendar). Zagreb, Croatia: Croatian Radiotelevision. 20 Haziran 2015. 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2023. 

Bibliyografya

değiştir
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hırvatistan%27ın_bağımsızlığı&oldid=33518325" sayfasından alınmıştır