Vikipedi

Hırvatistan-Rusya ilişkileri

Hırvatistan ve Rusya, 25 Mayıs 1992'de diplomatik ilişkiler kurdu. Hırvatistan'ın Moskova'da bir büyükelçiliği ve Kaliningrad, Novosibirsk ve Soçi'de fahri konsoloslukları bulunmaktadır.[4] Rusya'nın Zagreb'de bir büyükelçiliği ve Pula ve Split'te fahri konsoloslukları var.

Hırvatistan-Rusya ilişkileri
Haritada gösterilen yerlerde Croatia ve Russia

Hırvatistan
Rusya
Diplomatik Misyon
Hırvatistan'ın Moskova BüyükelçiliğiRusya'nın Zagreb Büyükelçiliği
Temsilcilik
Tomislav Car[1][2]
(Ocak 2019'dan beri)		Andrey Nesterenko
(21 Ağustos 2020'den beri[3])

Coğrafi olarak yakın olmasalar da, Hırvatistan ve Rusya Slav ülkeleridir ve bu nedenle uzak dil mirasını paylaşırlar. Her iki ülke de Avrupa Konseyi ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı'nın tam üyesidir. Rusya ile Avrupa Birliği arasında siyasi gerginliğe neden olan Rus-Ukrayna Savaşı'nın ardından 2014 yılından sonra sayılarında ciddi bir düşüş yaşanmasına rağmen Hırvatistan, Rus gezginler arasında popüler bir turizm destinasyonudur.[5]

2016'nın sonunda, Rus uzmanların Rus-Hırvat ilişkilerini çatışan çıkarlar ve ittifaklar nedeniyle "soğuk" olarak değerlendirdikleri ve bu duruma da özellikle Hırvatistan'ın uluslararası ilişkilerde NATO, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği ile uyum sağlaması neden gösterildi.[6]

Geçmiş

değiştir

Rusya ile modern Hırvatistan topraklarından gelen kişiler arasındaki kültürel ve kişisel bağlar, 1991'de Hırvat bağımsızlığından çok önceye dayanmaktadır. Örneğin Hırvat Katolik misyoner Juraj Križanić'in 1659'da Moskova'ya yaptığı gezi gibi, daha sonra Sibirya'daki Tobolsk'a sürgüne gönderildi ve burada 16 yılını Pan-Slavizmi destekleyen el yazmaları yazarak geçirdi. Hırvat milliyetçisi Haklar Partisi'nin iki kurucusundan biri olan Hırvat milliyetçisi Eugen Kvaternik, diğer ülkelerle birlikte 1857'nin sonunda Rusya'ya gitti ve 1858'in büyük bölümünde Hırvatların Avusturya imparatorluğundan bağımsızlığını kazanması için yardım almayı umarak orada kaldı (Kırım Savaşı'nın ardından Avusturya-Rusya ilişkileri zayıftı), ancak pek bir şey başaramadı.[7][8]

1914-1917'te, Avusturya-Macaristan Ordusu içindeki Kraliyet Hırvat Vatan Muhafızları'nın çeşitli oluşumlarının yanı sıra Ortak Ordunun Hırvatistan Krallığı-Slavonya'dan alınan alayları, Galiçya ve Bukovina'daki Rus İmparatorluk Ordusuna karşı savaşan Birinci Dünya Savaşı faaliyetlerine katıldı; Ağustos-Eylül 1914'te ve özellikle Haziran 1916'daki Rus taarruzunun ilk aşamasında ağır kayıplar verdiler.[9][10][11]

2016'da sosyal bilimciler, etnik Sırpların ve Hırvatların eşitliğinin her açıdan resmen tanındığı 1991 yılına kadar Yugoslavya'nın kurucu cumhuriyeti olan Hırvatistan'daki çoğu insan için,[12] seçimlerde oylamayı belirleme eğiliminde olan baskın siyasi anlatının, İkinci Dünya Savaşı sırasında kendi ailelerinin siyasi ilişkilerinin belirlediği konusunda hemfikirdi: Tito'nun Komünist partizanları ya da ndh'nin Nazi destekli Ustaşa rejiminin destekçileri ile Hırvatistan toplumunda 2013'te AB'ye katılmanın uzlaşmaya dayalı siyasi hedefinin gerçekleştirilmesinden bu yana daha da genişleyen bir bölünme yaşandı.[13] Sosyalist Yugoslavya'da bir dizi önde gelen Hırvat, SSCB ile yakın ilişkilere sahipti ve bu kişilerin 1991'de ortaya çıkan bağımsız Hırvatistan hükûmetindeki etkisi bundan sonra da devam etti.[14][15]

Tarihi

değiştir

1990'lar

değiştir
 
Hırvatistan Cumhurbaşkanı Stjepan Mesić ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin 2002 yılında Moskova'da.
 
Hırvatistan Cumhurbaşkanı Ivo Josipović ve Rusya Devlet Başkanı Dmitri Medvedev 2010 yılında Moskova'da.

Hırvat basınında yer alan iddialara göre, Hırvatistan Bağımsızlık Savaşı sırasında Yugoslavya'ya uygulanan BM silah ambargosu ihlal edilerek Rusya'dan Hırvatistan'a önemli miktarda silah teslim edildi. Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin'in 1992'den 1997'ye kadar Moskova'nın 200 kilometre doğusundaki bir askeri üsse havalanan 150 uçakla silah sevkiyatını onayladığı iddia ediliyor. Yılda yüzlerce ton silah taşıyan 150 ila 160 uçuş yapıldı.[16][17] 2016 yılında, Hırvat Večernji List gazetesi, Hırvatistan Hükûmeti Anayasal Düzeni Koruma Dairesi'nin silahlarla ilgili müzakerelerdeki temsilcisi Marin Tomulić'in, Fransız Hükûmeti'bden her türlü "Rus" silahının bir kataloğunu aldığını belirttiği bir makale yayınladı.[18] 2017 yılında Večernji List, savaş sırasında Hırvatistan'ın ana silah tedarikçisi olan bir şirketin sahibi olan işadamları Zvonko Zubak'ın Rusya'nın Hırvatistan Büyükelçisi Anvar Azimov'un kendisini Rusya Büyükelçiliği'ne çağırdığını ve "tüm silahların envanterinin çıkarılmasını" istediğini iddia ettiği bir makale yayınladı. Večernji List'in gördüğü envanter, iki MiG 21 jeti, Mil Mi-24 dahil birkaç nakliye ve saldırı helikopteri filosu ve S-300 füze sistemi dahil uçaksavar sistemleri dahil olmak üzere 16.000 ton çeşit Rus silahından oluşuyor.[19][20] Nisan 2017'de, eski Hırvat Cumhurbaşkanı Ivo Josipović, "savaş sırasında Rusya, Hırvatistan'a sadece silahlarla değil, aynı zamanda siyasi olarak da yardım etti" dedi.[21] Nisan 2017'de Rusya Dışişleri Bakanlığı yetkilileri bu tür iddiaları asılsız bularak reddetmiştir.[22][23][24]

4 Kasım 1996'da Rusya Devlet Başkanı Yeltsin, Hırvatistan Cumhurbaşkanı Franjo Tuđman'a Zhukov Madalyası verdi.[25]

1990'larda, Rusya'daki ticari başarısını, diğer şeylerin yanı sıra, Rusya'nın istihbarat teşkilatı FSB ile "normal insan temasına" bağlayan Danko Končar gibi bazı Hırvat uyruklular Rusya'da büyük servetler kazandılar.[26][27]

2000-2020

değiştir

2000'lerde ve 2010'ların başında, Hırvatistan'ın peş peşe görev yapan cumhurbaşkanları Stjepan Mesić ve Ivo Josipović, Rusya'ya çok sayıda resmi ve ekonomik ziyaret yaptı.[28][29]

Hırvatistan'ın eski Rusya büyükelçisi Božo Kovačević'e göre, Rusya liderliği 2000'lerin sonunda Hırvat hükûmetini ciddiye almayı bıraktı, çünkü birbirini izleyen Hırvatistan hükûmetlerinin Druzhba Adria boru hattı projesi üzerinde işbirliği sözü verirken bilinçli olarak Rus meslektaşlarını aldattığını fark ettiler.[30] Bunun yerine, güçlü bir nüfuz aracı yaratmak ve Rusya'nın Hırvatistan'ın siyasi düzenini ele geçirmesini sağlamak için Rusya, Hırvat doğal gaz pazarında baskın rolü olan 2017 yılına kadar Gazprom'un ithalatına vekalet eden Prvo Plinarsko Društvo (PPD) gaz ticaret şirketi tarafından üstlenilen ulusal bir petrol ve doğal gaz şirketinin, yani INA d.d.'nin piyasa konumunu zayıflatma yönünde denenmiş ve test edilmiş stratejisine girişti[31][32][33] (piyasa konumunu zayıflatma yönünde denenmiş ve test edilmiş stratejisine girişti[34]). Diğer şeylerin yanı sıra, PPD bir kredi vererek, seçimi kazanan Kolinda Grabar-Kitarović'in 2014–15 cumhurbaşkanlığı seçim kampanyasını finanse etti.[33][35] Denis Kuljiš'e göre Rusya, Hırvatistan hükûmetinin "Brüksel'den emir aldığıi" anlaşıldığından, her zaman Hırvatistan cumhurbaşkanı üzerinde kontrol sağlamaya çalışmıştı.[36] Ek olarak, Rus devlet kontrolündeki petrol şirketi Zarubezhneft, 2010'ların başında, INA'nın petrol arama imtiyazlarını ele geçirmeye çalıştı ve bu amaçla, Hırvat devlet kontrolündeki ham petrol taşımacılığı şirketi JANAF'a ait bir azınlık hissesine sahip Rus-Hırvat şirketi Zarubezhneft Adria'yı kurdu.[37] JANAF'ın peş peşe göreve gelen CEO'ları Ante Markov ve Dragan Kovačević'in Rusya ile yakın bağları olduğu ve Rusya'nın Hırvatistan'daki ticari çıkarları için lobicilik yaptıkları biliniyordu.[37][38] Hırvat basınına göre, Zoran Milanović'in 2019 başkanlık kampanyasının stratejisi, Dragan Kovačević'in sahibi olduğu JANAF'ın kurumsal kulübünde tasarlandı, ertesi yıl yolsuzluk suçlamasıyla tutuklandı ve bu, ABD'nin Rusya ile hesaplaşması olarak yorumlandı.[38][39] Hırvat basınında çıkan haberlere göre, 2017 ve 2019 arasındaki dönemde, resmen siyasetin dışındayken Milanović, Moskova'da birçok kez kaldı (Milanović o sırada özel sektördeydi ve EuroAlba Advisory adlı bir danışmanlık firması kurdu).[40] Hırvat siyasi analist Davor Gjenero'nun görüşüne göre 2020'de cumhurbaşkanı olan Milanović, Rusya'nın bölgedeki jeopolitik ajandasına bağlı olarak komşu Bosna-Hersek'in AB ve NATO'ya katılım umutlarını baltalamayı amaçlayan kamuoyu açıklamaları ve dış politika hamleleri yapmaya başladı.[41][42]

 
Hırvatistan'ın Fransa'ya 4-2 yenildiği 2018 FIFA Dünya Kupası finali'nin ardından Moskova'daki Lujniki Stadyumu'nda cumhurbaşkanları Vladimir Putin ve Kolinda Grabar-Kitarović ile poz veren Hırvat futbolcular.[43]

Şubat 2015'te Milanović hükûmeti, Moskova'da düzenlenen önceden planlanmış Rus-Hırvat Ekonomik Forumu'na katıldı ve böylece ABD'nin bunu yapmasına karşı kamuoyu önünde yaptığı uyarıya meydan okudu; Hırvat heyetine ekonomi bakanı Ivan Vrdoljak başkanlık etti.[44][45][46] 2016 yılının başında, Rusya'nın Hırvatistan büyükelçisi Anvar Azimov, kendisi tarafından Rusya'daki çeşitli etkinliklere katılmak üzere davet edilen on Hırvat bakandan hiçbirinin Rusya'yı ziyaret etmediğinden dolayı kamuoyu önünde serzenişte bulundu.[47] 2016 yılının sonunda, Rus uzmanların Rus-Hırvat ilişkilerini "soğuk" olarak değerlendirdikleri belirtildi.[6]

Eylül 2016'da Jutarnji list, Hırvatistan'ın casusluk yaptığından şüphelenilen bir Rus diplomatı sınır dışı ettiğini bildirdi. "Rusya'daki durumu iyi bilen eski bir Hırvat diplomat" olarak tanımlanan ismi açıklanmayan bir kaynak, "Rusların çok kırıldığını" bildiğini ve buna bir Hırvat diplomatı sınır dışı ederek karşılık verdiklerini belirtti.[48] Foreign Affairs dergisinde Temmuz 2017'de yayınlanan bir makale, Andrej Plenković hükûmetinden "şu anda Batı'nın Balkanlar'daki Rus yayılmasına karşı en güçlü müttefiki" olarak atıfta bulundu.[49][50]

Hırvatistan cumhurbaşkanı Kolinda Grabar-Kitarović'in Ekim 2017'de Rusya'ya yaptığı ziyaret, Rus yorumcular tarafından 2009'dan beri resmi düzeyde "yarı donmuş" olan ilişkilerin geçici ısınmasının bir işareti olarak görüldü.[51] Cumhurbaşkanı Grabar-Kitarović, ülkeler arasındaki ekonomik işbirliği beklentilerini vurguladı.[52]

Hırvatistan İçişleri Bakanlığının 2019 başlarında yayınlanan istatistiklerine göre, 2000'den 2017'ye kadar olan dönemde, Hırvat Vatandaşlığı Yasası'nın 12. Maddesinde öngörülen hızlandırılmış prosedürle altmış altı Rus vatandaşına Hırvat vatandaşlığı verildi; bu kişilerden bazılarının Vladimir Putin'in yakın arkadaş çevresinin üyeleri olduğuna inanılıyor.[53][54][55]

1 Nisan 2019'da Rus Sberbank, "Fortenova Group'un net varlıklarının yaklaşık yüzde 40'ının" haklarını resmen devraldığını duyurdu.[56][57] İkincisi, Ivica Todorić ve onun Sberbank ve VTB Bank gibi alacaklıları tarafından kurulan Balkanlar'daki en büyük özel şirket olan Agrokor'un hükûmet tarafından atanan olağanüstü yönetimi arasında üzerinde anlaşmaya varılan borç-özsermaye takas anlaşmasının bir parçası olarak kuruldu.[58][59] Uzmanlar anlaşmanın Vladimir Putin'e “Hırvat ekonomisi ve eski Yugoslavya'daki en büyük firma üzerinde dolaylı bir kaldıraç” sağladığı yorumunu yaptılar.[60] Hırvatistan Kalkınma İşbirliği Merkezi'nin "Rusya'nın kendisine bir NATO ülkesi satın aldığını" yazdığı değerlendirildi.[61][62] Sberbank'ın Agrokor'daki temsilcisi, eşi Yelena'ya 2015 yılında Hırvat vatandaşlığı verilen Maxim Poletaev olmuştu.[63][64] Maxim Poletaev, Fortenova'nın yönetim kurulu başkanı oldu.[59] PPD'nin 2020'nin başlarında Fortenova Group'un yüzde 6,4'ünü satın almasını sağlayarak, Rus işletmesi şirketin çoğunluk kontrolünü ele geçirdi.[33]

2020'den beri

değiştir

Miroslav Škoro'nun 2010'ların sonunda ortaya çıkan ve Hırvatistan'ın Üçüncü Yol partisi olarak yorumlanan siyasi hareketinin (DPMŠ), PPD ve sahibi Pavao Vujnovac tarafından finanse edildiği ve güçlü kişisel bağlantıları olduğu bildirildi.[35][65][66] DPMŠ liderliğindeki koalisyon, Temmuz 2020'de yapılan Hırvat parlamento seçimlerinde üçüncü oldu.

Rusya'nın Hırvatistan büyükelçisi Anvar Azimov'un Eylül 2020'nin başlarında Hırvat Savunma Bakanı Mario Banožić'e yaptığı veda ziyaretinin ardından, Hırvatistan savunma bakanlığı, "Savunma bakanı ve Rus büyükelçisi, iki ülkenin iyi ve dostane ilişkilere sahip olduğu konusunda hemfikirdirler." şeklinde açıklama yaptı.[67] Hırvat Güvenlik ve İstihbarat Teşkilatı'nın birkaç gün sonra yayınlanan 2019 yılı yıllık sınıflandırılmamış raporu, Hırvatistan savunma bakanlığının diğer devlet kurumlarıyla birlikte bir dizi karmaşık devlet destekli siber saldırının hedeflerinden biri olduğunu belirtti (gelişmiş kalıcı tehditler); teşkilat failin adını vermezken, Hırvat basını suçlular olarak Rusya'nın istihbarat servislerini (FSB ve GRU) gösterdi.[68][69] Başkan Zoran Milanović'in Plenkoviç hükûmetine yönelik sözlü saldırıları ve 2020 sonbaharında dile getirdiği ABD politikalarına yönelik eleştirileri, Rusya'nın hükûmet yanlısı medyasında kendisine övgüler yağdırdı.[70][71]

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'un 2020 yılı Ekim ayı sonlarında gerçekleştireceği Hırvatistan ziyareti, Rusya tarafından herhangi bir resmi açıklama yapılmadan iptal edilirken, Sırbistan'a yapmayı planladığı ziyareti uzatıldı.[72] Rus medyası, Lavrov'un Balkanlar gezisi kapsamında önceden duyurulan[73] Zagreb durağının iptal edilmesinin nedeninin, Hırvatistan Başbakanı Andrej Plenković'in Rus bakanı kabul etmeyi reddetmesi olduğunu öne sürdü.[74] Ancak Hırvatistan başbakanlığı ve Hırvatistan dışişleri bakanı, ziyaretin Zagreb'deki Rusya Büyükelçiliği'ndeki epidemiyolojik durum nedeniyle Rus tarafının talebi üzerine ertelendiğini söyleyerek bu tür iddiaları reddetti.[75][76] Lavrov'un nihayet Aralık 2020'nin ortalarında gerçekleşen Zagreb ziyareti sırasında, Hırvatistan Dışişleri Bakanı Gordan Grlić-Radman, Rus meslektaşına şiirleri kısa bir süre önce yayınlanmış bir şair olarak övgüde bulundu.[77][78] Birkaç hafta sonra, Rus büyükelçisi Andrey Nesterenko bir röportajda Grlić-Radman'dan "Lavrov'un arkadaşı" olarak söz etti.[79]

1 Ocak 2021'de faaliyete geçen Omišalj'deki yüzen LNG terminali, Hırvatistan'ın Rusya'dan ithal edilen doğal gaza bağımlılığını azaltmanın yanı sıra Orta ve Doğu Avrupa'ya daha fazla gaz çeşitliliği ve rekabet getirmesinin bir yolu olarak yorumlanmıştı.[80][81]

25 Ocak 2022'de, Rusya ile Batı arasında Ukrayna konusunda yeniden alevlenen bir çatışma zemininde, Hırvatistan cumhurbaşkanı Zoran Milanović basına Ukrayna krizinin ABD'nin dış politikası ve iç politikasından kaynaklandığını söyledi; ayrıca "Rusya'nın güvenlik çıkarlarını karşılayacak bir düzenlemenin" bulunması gerektiğini ve gerginliğin tırmanışı durumunda hiçbir Hırvat askerinin gönderilmeyeceğini garanti ettiğini söyledi.[82][83][84] Aynı gün, başbakan Plenković bu açıklamalara tepki göstererek, bunları duyunca "bazı Rus yetkililer tarafından" söylendiğini düşündüğünü ifade etti; ayrıca Ukrayna'dan özür diledi ve Hırvatistan'ın Ukrayna'nın toprak bütünlüğünü desteklediğini yineledi.[85] Politico, Milanović'in açıklamalarını şu sözlerle yorumladı: "Ukrayna krizinin ortasında sürpriz bir askeri manevra geliyor - bir Hırvat karışıklık operasyonu."[86] Ukrayna dışişleri bakanlığı, Hırvat büyükelçisi Anica Djamić'i çağırdı ve ardından bakanlık, "[...] Zoran Milanović'in açıklamaları Rus propaganda anlatılarını yeniden aktarıyor, Hırvatistan'ın Ukrayna'nın egemenliğini ve toprak bütünlüğünü destekleyen tutarlı resmi tutumuna tekabül etmiyor, ikili ilişkilere zarar veriyor ve Avrupa'daki mevcut güvenlik tehditleri karşısında AB ve NATO içindeki birliği baltalıyor. Ukrayna Dışişleri Bakanlığı, Hırvatistan Cumhurbaşkanı'nın bu aşağılayıcı açıklamalarının kamuoyu önünde reddedilmesini ve gelecekte tekrarlanmamasını talep ediyor."[87][88]

Mart 2022'de, Rusya'nın Ukrayna'yı istila etmesinin ardından, Rusya Federasyonu hükûmeti, diğer AB devletleriyle birlikte Hırvatistan'ı "Rusya'ya, şirketlerine ve vatandaşlarına karşı düşmanca eylemlerde bulunan yabancı devletler ve bölgelerden biri" olarak listeledi.[89][90]

Ekonomik bağlar

değiştir

Hırvatistan Ulusal Bankası'nın verilerine göre, 1993-2016 yılları arasında Rusya Hırvatistan'a 390,5 milyon €, Hırvatistan ise aynı dönemde Rusya'ya 101 milyon € yatırım yaptı.[52]

Hırvatistan başlıca gıda, ilaç, tıraş ürünleri, metal dökümhanesi için mataralar ve telekomünikasyon ekipmanı ihraç ederken, Rusya Hırvatistan'a yaptığı ithalatın yüzde 90'ını oluşturan petrol ve petrol gazları, mineral ve kimyasal gübreler, alüminyum dövme ve buhar üretimi için kazanlar ihraç ediyor.[91] 2008 yılında, Hırvatistan'ın resmi istatistiklerine göre, ülkeler arasındaki ticaret toplam 3,38 milyar ABD dolarına ulaştı.[29] Avrupa Birliği ile Rusya arasında 2014 yılında uygulamaya konulan karşılıklı yaptırımlar nedeniyle, Rusya ile Hırvatistan arasındaki ticaret 2015 yılında %40 oranında gerilemiştir. Rusya Federal Gümrük Servisi'ne göre, Hırvatistan ile Rusya arasındaki ticaret cirosu 1,23 milyar dolar olurken, Rusya ihracatı %35 düşüşle 988,4 milyon dolar olurken, Hırvat ihracatı ise %43.7'lik düşüşle 238 milyon dolar azaldı.[92] 2016 yılında, iki ülke arasındaki ticaret yaklaşık olarak 810 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti.[93] 2017'de iki ülke arasındaki ticaret hacmi 807 milyon doları buldu ve 2018'in ilk yarısında %64 arttı.[94]

Mart 2017'de, Nisan ayında devlet yönetimine geçen Hırvatistan'ın en büyük özel şirketi Agrokor'un üstlendiği borcun üçte birinden fazlasının Rusya'nın en büyük iki bankası olan Sberbank ve VTB Bank'a ait olduğu söylendi. Rusya'nın Hırvatistan Büyükelçisi Anvar Azimov'un Şubat 2017'de Agrokor'a yönelik kamuoyu tehdidi, Hırvat ve bölgesel analistler tarafından Agrokor'un sorunlarının jeopolitik bir boyuta sahip olduğunun ve Rusya tarafından nüfuzunu genişletmek ve baskı uygulamak için araçsallaştırıldığının bir işareti olarak görüldü.[95][96][97][98][99] 7 Kasım 2017'de Londra mahkemesinde yapılan iade duruşmasında, Agrokor'un sahibi Ivica Todorić'in avukatı, müvekkili aleyhindeki ceza davasının “algılanan Rus etkisi” ile bağlantılı olduğunu ve kısmen Rus bankalarının ve finansmanının katılımıyla olduğunu belirtti.[100]

Turizm

değiştir

2012 yılında 203.000'den fazla Rus vatandaşı Hırvatistan'ı ziyaret etti.[101] Hırvatistan'ın 2013 yılında AB'ye katılmasının ardından Rus, Ukrayna ve Türk vatandaşlarına vize uygulaması getirmek zorunda kalması, Rus turist girişlerinin azalmasına neden oldu. 2016 yılında, Rus istatistiklerine göre, sayı 55.000 kişiye ulaştı.[93]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ О встрече заместителя Министра иностранных дел Российской Федерации А.В.Грушко с Послом Республики Хорватии в России Т.Царом 28 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. mid.ru, 16 January 2019.
  2. ^ Diplomatic Missions and Consular Offices of Croatia / Russian Federation (The) 19 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. official web site of the Foreign Ministry of Croatia.
  3. ^ "Указ Президента Российской Федерации от 21.08.2020 № 519 «О Чрезвычайном и Полномочном После Российской Федерации в Республике Хорватии»". 24 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2022. 
  4. ^ "Diplomatske misije i konzularni uredi RH u svijetu". 29 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2022. 
  5. ^ "Dramatičan pad broja turista iz Rusije u Hrvatskoj". 18 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ a b Лавров отмахнулся от Балкан: Между Россией и Хорватией возник спор о российской угрозе на Балканах 20 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Gazeta.ru, 13 December 2016.
  7. ^ Eugen Kvaternik: Gorke uspomene "Hervatska", 1870.
  8. ^ Dr N.Z. Bjelovučić. Dr. Eugen Kvaternik 23 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  9. ^ Nikola Tominac. «Brusilovljeva ofenziva i velika stradanja ličke 79. Pješačke pukovnije iz Otočca». // VP: Magazin za vojnu povijest, Vecernji list D.o.o, № 82, January 2018, pp. 15, 19.
  10. ^ Jevgenij Paščenko. «Hrvatski grobovi 1914-1918. Karpati, Galicija, Bukovina». Zagreb, 2016, pp. 44—46.
  11. ^ Nikola Tominac. «LIČANI U "VELIKOM RATU": Zimska bitka za Karpate, siječanj – travanj 1915».
  12. ^ Yugoslavia Through Documents: From Its Creation to Its Dissolution 4 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. edited by Snežana Trifunovska, page 477, it says: "at the Second and Third sessions of the National Anti-Fascist Council of the Peoples Liberation of Croatia (ZAVNOH),...,the equality of the Serbs and the Croats, as constituent peoples of the federal unit of Croatia, were recognized in every respect."
  13. ^ As its government falls, Croatia is fighting about Communists and fascists again: A Balkan problem child is unable to stop squabbling, even on the football pitch 1 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Economist, 21 June 2016.
  14. ^ Boris Rašeta. Moskovska veza od Josipa Broza do danas. // 24sataExpress, 16 December 2016.
  15. ^ "Romano Bolković: Ruska Hrvatska". 26 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2022. 
  16. ^ "Hrvatsku naoružali Rusi: Jeljcin odobrio 150 letova transportera - Večernji.hr". Vecernji.hr. 15 Haziran 2013. 2 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2016. 
  17. ^ "Rusi naoružali Hrvatsku". Glassrpske.com. 16 Haziran 2013. 22 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2016. 
  18. ^ "'Ja sam svjedok. Rusi su za vrijeme Domovinskog rata naoružavali Hrvate, a ne Srbe'". 8 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  19. ^ "Postoji previše svjedoka da bi se ogromne pošiljke ruskog naoružanja Hrvatskoj sada tretirale kao 'fatamorgana'". 18 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  20. ^ "Novi ruski pritisak na Hrvatsku: Isporučili smo vam S-300, gdje su nestale rakete?". 17 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  21. ^ "'Srbija se uznemirila jer činjenica o ruskom naoružavanju Hrvatske ruši mit da je Rusija njihov ekskluzivni prijatelj'". 16 Nisan 2017. 9 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  22. ^ В МИД России прокомментировали сообщения о поставках С-300 в Хорватию 20 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. RIA Novosti, 19 April 2017.
  23. ^ "Заявление А.В.Чепурина агентству "Танюг" - Посольство Российской Федерации в Республике Сербии". www.ambasadarusije.rs. 20 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  24. ^ «С-300 из Украјине преко Загреба завршио у САД.» Politika, 19 April 2017, p. 1, 6.
  25. ^ "Tuđmana je Boris Jeljcin 1996. godine odlikovao "Medaljom Žukov"". 14 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  26. ^ Danko Končar: 'Moj financijski uspon dogodio se preko noći' 1 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Nacional, 15 May 2011.
  27. ^ Misteriozne milijarde Danka Končara: Kako je postao najbogatiji Hrvat 12 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Dnevno, 28 August 2018.
  28. ^ Визиты президентов Хорватии в Россию. Досье 4 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. TASS, 17 October 2017.
  29. ^ a b Межгосударственные отношения России и Хорватии. Справка 20 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. RIA Novosti, 11 May 2010.
  30. ^ Večernji list, 29 october 2017, p. 14–15: Intervju: Božo Kovačević.
  31. ^ "The Croatian energy sector has been plundered and captured". faktograf.hr. 28 Şubat 2020. 10 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  32. ^ "The Croatian energy company you (probably) didn't hear about but you should: Prvo Plinarsko Društvo". 18 Ekim 2018. 28 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  33. ^ a b c "RUSKI OBRUČ OKO HRVATSKE: Kontroliraju plin, žele naftu, a upravo su dobili brojna polja i izvore vode; 'Sada mogu raditi što žele'". net.hr. 23 Ocak 2020. 23 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  34. ^ "About Us". PPD. 24 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2021. 
  35. ^ a b "PROJEKT ŠKORO NA RUSKI POGON: Ovo su financijeri za koje kažu da odlučuju umjesto Škore – milijarde, s korijenima u ruskom plinu…". net.hr. 22 Mayıs 2020. 30 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  36. ^ Denis Kuljiš. Prorok prije proroka: Briljantna priča o Zoranu Milanoviću. // START style & news, # 13, Spring 2020, p. 73.
  37. ^ a b "Šef JANAF-a Ante Markov udružio se s Rusima da Ini otmu naftno-plinski biznis u Slavoniji". Jutarnji list. 19 Ocak 2012. 4 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  38. ^ a b "RIMAC I KOVAČEVIĆ ŽRTVE AMERIČKOG OBRAČUNA S RUSIJOM?! On je ruski lobist, a ona teklić velikih igrača!". Dnevno.hr. 29 Eylül 2020. 20 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  39. ^ 7Dnevno, 30 October 2020, pp. 1, 4–5. // Iva Međugorac. Milanovićeva kampanja krenula je iz kluba u Slovenskoj.
  40. ^ 7Dnevno, 16 April 2021, p. 5. // Iva Međugorac. Vrdoljak na meti USKOK-a: U HDZ-u otkrivaju kako bi afera Janaf mogla biti problematična i za predsjednika Milanovića.
  41. ^ "Gjenero: Ruski pogon i Milanovićevo crtanje granica Herceg-Bosne". Radio Sarajevo. 13 Temmuz 2021. 14 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  42. ^ "Analitičar Davor Gjenero: Milanović postaje opasnost i za BiH i za Hrvatsku". Radio Sarajevo. 7 Aralık 2021. 7 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  43. ^ Soaked but smiling, Croatian president wins admirers at World Cup final 3 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Reuters, 16 August 2019.
  44. ^ Rusko-hrvatski gospodarski forum izazvao podijeljena mišljenja 21 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Poslovni dnevnik, 17 February 2015.
  45. ^ Klisović: Rusko-hrvatski gospodarski forum ne bavi se politikom, nego gospodarstvom 11 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 17 February 2015.
  46. ^ Vrdoljak poveo 100 hrvatskih poduzetnika u Moskvu; SAD: Ne možete tako 30 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. index.hr, 17 February 2015.
  47. ^ Veleposlanik Ruske federacije u RH: Hrvatska neće dobro proći kad Rusiji završe sankcije 5 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Večernji list, 4 September 2016.
  48. ^ "OTKRIVAMO VELIKU ŠPIJUNSKU AFERU Kako je Hrvatska protjerala diplomata iz ruske ambasade u Zagrebu". 10 Eylül 2016. 11 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  49. ^ Dagmar Skrpec. Croatia, Russia, and the Balkan Great Game: Why the West Needs Zagreb 4 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Foreign Affairs, 25 July 2017.
  50. ^ "AMERIČKI ČASOPIS 'Hrvatska je najjači saveznik zapada protiv ekspanzije Rusije na Balkanu'". Novi List. 6 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  51. ^ Хорватия поворачивается лицом к России: Но с оглядкой на США и Евросоюз 4 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kommersant, 18 October 2017.
  52. ^ a b "Predsjednica poručila: Rusija je Hrvatskoj važan gospodarski partner". 19 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  53. ^ GLOBUSOV ISTRAŽIVAČKI SPECIJAL: KAKO SE TRGUJE HRVATSKIM DRŽAVLJANSTVOM Od 2000. do 2017. na povlašten način domovnicu i putovnicu dobila 784 stranca. 1 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 12 March 2019.
  54. ^ ČIME JE ZASLUŽIO DOMOVNICU? Putinov maser dobio hrvatsko državljanstvo po Vidoševićevoj molbi 2 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Večernji list, 1 April 2019.
  55. ^ MISTERIJ posjeta hrvatske predsjednice šipanskom imanju ‘Putinova masera’ 30 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Nacional, 19 December 2017.
  56. ^ ПАО Сбербанк: Сведения, оказывающие, по мнению эмитента, существенное влияние на стоимость его эмиссионных ценных бумаг 3 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Interfax, 2 April 2019.
  57. ^ "Sberbank preuzeo kontrolu nad 40 posto novog Agrokora". 4 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2022. 
  58. ^ Fortanova CEO Poletaev meets PM Plenkovic to talk company plans[ölü/kırık bağlantı]. N1, 3 April 2019.
  59. ^ a b Sberbank says "committed" to Croatia's former Agrokor group 4 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Reuters, 3 April 2019.
  60. ^ Dr Theodore Karasik. If Croatia joins the Eurozone, it would give Russia its greatest weapon in Europe 15 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Euronews, 22 January 2019.
  61. ^ "How Russia Bought Itself a NATO Country". 4 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2022. 
  62. ^ Nafeez Ahmed. White House admits knowing that Trump lobbyists helped Gazprom conquer an entire Balkan state: US and Russian corporations connected to the American President’s inner circle are tying Putin’s gas noose round Europe’s neck 4 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  63. ^ Zašto je Mrak-Taritaš ženi Maksima Poletajeva 2015. pomogla da dobije hrvatsko državljanstvo: Supruga Maksima Poletajeva državljanstvo je dobila 2015. jer je to “Hrvatskoj u interesu” 4 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Večernji list, 14 March 2019.
  64. ^ Fortenova grupa u vlasništvu je šarolikog društva, evo tko sve ima udjele u bivšem Todorićevu carstvu 4 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Dnevnik.hr, 1 April 2019.
  65. ^ Jutarnji list, 24 May 2020, # 7819, p. 13. // Čovjek iza Miroslava Škore.
  66. ^ "Je li Miroslav Škoro eksponent ruskih i mađarskih interesa u Hrvatskoj". danica.hr. 28 Şubat 2020. 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  67. ^ "Ministar Banožić primio veleposlanika Ruske Federacije Azimova u oproštajni posjet". Ministry of Defence of Croatia. 4 Eylül 2020. 4 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  68. ^ Jutarnji list, 21 September 2020, p. 7. // Krešimir Žabec. Lani su ruske tajne službe pokušale hakirati MORH i MVP.
  69. ^ "SOA Says State of Security Stable in Croatia". Croatian News Agency. 21 Eylül 2020. 1 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  70. ^ "Predsjednik je izjavio kako je Inicijativa tri mora Hrvatskoj nepotrebna i štetna. Je li u pravu?" (Hırvatça). Jutarnji list. 24 Ekim 2020. 2 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2021. 
  71. ^ "Россия получила поддержку от неожиданной страны ЕС" (Rusça). Vzglyad. 21 Ekim 2020. 23 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2021. 
  72. ^ "Lavrov ipak ne dolazi u Zagreb". Radio Free Europe/Radio Liberty. 26 Ekim 2020. 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  73. ^ "Лавров 27 октября посетит Хорватию". TASS. 14 Ekim 2020. 17 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  74. ^ "Russian FM cancels visit to Zagreb". EURACTIV.hr. 26 Ekim 2020. 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  75. ^ "GORDAN GRLIĆ RADMAN': Lavrovljev posjet odgođen zbog covida, nije upitno da će novi susret biti dogovoren'". Croatian News Agency. Jutarnji list. 27 Ekim 2020. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  76. ^ "Vlada odbacuje nagađanja o odgodi Lavrovljeva posjeta: 'Razlog je covid u ruskoj ambasadi'". Jutarnji list. 26 Ekim 2020. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  77. ^ "Лаврову в Загребе подарили сувенир из брачского камня". RIA Novosti. 16 Aralık 2020. 16 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  78. ^ "Radman nakon sastanka s Lavrovom: Otkrio sam njegovu toplu dušu, čitali smo poeziju". Index.hr. 16 Aralık 2020. 16 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  79. ^ Nacional, 16 March 2021, # 1195, p. 35.
  80. ^ "Croatia Set to Import First U.S. LNG Cargo for New Terminal". Bloomberg. 21 Aralık 2020. 21 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  81. ^ "Croatia kicks off LNG terminal in north Adriatic". Reuters. 1 Ocak 2021. 1 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  82. ^ "Croatia to recall all troops from NATO in case of Russia-Ukraine conflict". TASS. 25 Ocak 2022. 25 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2022. 
  83. ^ "VIDEO Milanović: Ja sam zapovjednik vojske, hrvatski vojnici neće ići u Ukrajinu" (Hırvatça). Index.hr. 25 Ocak 2022. 25 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  84. ^ "Milanovic: Ukraine does not belong in NATO". N1. 25 Ocak 2022. 25 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  85. ^ "VIDEO Plenković o Milanovićevoj izjavi o Ukrajini i Rusiji: Ispričavam se Ukrajincima" (Hırvatça). Index.hr. 25 Ocak 2022. 25 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  86. ^ "Croatia sows confusion with threat to pull NATO troops over Ukraine crisis". Politico. 25 Ocak 2022. 1 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2022. 
  87. ^ "Comment of the Ministry of Foreign Affairs of Ukraine on the statements of President of Croatia Zoran Milanović". Ministry of Foreign Affairs of Ukraine. 25 Ocak 2022. 26 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  88. ^ "Ukraine summons Croatian ambassador to Kyiv over Milanovic's remarks". N1. 26 Ocak 2022. 26 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  89. ^ "Russian government approves list of unfriendly countries and territories". TASS. 7 Mart 2022. 7 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  90. ^ "NA LISTI I HRVATSKA Putinu sastavili popis zemalja koje su sankcionirale Rusiju; ruska vlada navela 'neprijateljske strane države' i otkrila..." (Hırvatça). Direktno.hr. 7 Mart 2022. 7 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  91. ^ "Iznimno veliko zanimanje hrvatskih tvrtki za suradnju s ruskim kompanijama « Hrvatska gospodarska komora". Hgk.hr. 15 Haziran 2012. 9 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2016. 
  92. ^ "Посольство России в Хорватии". www.zagreb.mid.ru. 21 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2018. 
  93. ^ a b Межгосударственные отношения России и Хорватии 7 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. RIA Novosti, 18 October 2017.
  94. ^ "Predsjednica pozvala Putina u Hrvatsku, predstavila mu Inicijativu tri mora". 18 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  95. ^ Tycoon’s Balkan Empire Unravels in 60 Days of Market Panic 26 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bloomberg, 23 March 2017.
  96. ^ Russia Looms Over Balkan Giant's Fight to Survive: QuickTake Q&A 7 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bloomberg, 23 March 2017.
  97. ^ JESU LI RUSI ZNALI ZA CRNE PROGNOZE O AGROKORU? Već kod kupnje Mercatora tri su slovenska ekonomista upozorila: koncern će za 3 godine doživjeti slom 27 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Jutarnji list, 1 April 2017 (Borut Šuklje: „Jer, odgovor na to pitanje daje i najbitniji odgovor, zašto se to s Agrokorom dogodilo baš sada i što je stvarni razlog potpuno neobičnog nastupa najviše rangiranog i povezanog ruskog ambasadora Anvara Sarvanoviča Azimova. Govorim o njegovu komentiranju poslovnih ili bankarskih odnosa između banke i klijenta i decidiranom stavu da neće dati nove kredite. Ambasadorov nastup nije bio slučajan, to je bilo dobro pripremljeno i tempirano izlaganje. Poslije tog nastupa, sa svim oznakama države, i na ambasadorovoj uniformi i u prostoriji gdje je održao izlaganje, bankarsko pitanje kreditnih linija postalo je političko pitanje, koje s kreditima kao takvim više nema neke značajne veze. Sada je to postalo više nego privredno ili financijsko pitanje, a to je pitanje geostrateških odnosa u regiji.“)
  98. ^ "Bilo bi vrlo loše da Putin postane vlasnik Jamnice" 20 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. interview of Ivo Banac, 20 April 2017.
  99. ^ Agrokor Crisis May Give Russia ‘Balkan Breakthrough’: Russia may try to its use the huge debts that the failing Croatian giant owes it to mightily strengthen its presence in the Balkans, a Slovenian expert, Borut Suklje, told BIRN. 19 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Balkan Insight, 2 October 2017.
  100. ^ Agrokor owner fights extradition from UK to Croatia over alleged fraud 10 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Reuters, 7 November 2017.
  101. ^ "Zbog viza broj ruskih turista pada za četvrtinu". tportal.hr. 29 Ocak 2013. 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2016. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hırvatistan-Rusya_ilişkileri&oldid=33804323" sayfasından alınmıştır