Vikipedi

Hasan Nasrallah

Hizbullah'ın genel sekreteri

Hasan Nasrallah (Arapça: حسن نصرالله, Arapça telaffuz: [ħasan nasˤrɑɫɫɑh]; 31 Ağustos 1960, Burç Hamud - 27 Eylül 2024, Beyrut), Lübnanlı din adamı ve Şii İslamcı bir siyasi parti ve militan grup olan Hizbullah'ın genel sekreteriydi.[1]

Hasan Nasrallah
حسن نصر الله
Nasrallah, 2019
Hizbullah Genel Sekreteri
Görev süresi
16 Şubat 1992 - 27 Eylül 2024
Yardımcı Naim Kasım
Yerine geldiği Abbas Musavi
Yerine gelen Naim Kasım
Kişisel bilgiler
Doğum 31 Ağustos 1960
Burç Hamud, Lübnan
Ölüm 27 Eylül 2024 (64 yaşında)
Dahiye, Beyrut, Lübnan
Ölüm nedeni Suikast
Partisi Hizbullah (1982-2024)
Diğer siyasi
bağlantıları 		Emel Hareketi (1978-1982)
Evlilik(ler) Fatıma Yasin
Çocuk(lar) 5
Dini Şii İslam
İmzası

1960'ta Beyrut'un banliyölerinde Şii bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Nasrallah, eğitimini kısa bir süre Emel Hareketi'ne katıldığı Sur'da ve daha sonra Baalbek'teki bir Şii seminerinde tamamladı. Daha sonra bir Emel okulunda okudu ve öğretmenlik yaptı. Nasrallah, 1982'de İsrail'in Lübnan'ı işgaline karşı savaşmak için kurulan Hizbullah'a katıldı. İran'da kısa bir süre dini eğitim aldıktan sonra Lübnan'a dönen Nasrallah, Abbas Musavi'nin 1992 yılında bir İsrail hava saldırısında öldürülmesinin ardından Hizbullah'ın lideri oldu.[2]

Nasrallah'ın liderliğinde Hizbullah daha uzun menzilli roketler edinerek İsrail'in kuzeyini vurmaya başladı. İsrail, Güney Lübnan'daki 18 yıllık işgali sırasında ağır kayıplar verdikten sonra 2000 yılında güçlerini geri çekmiş, bu da Hizbullah'ın bölgedeki popülaritesini büyük ölçüde artırmış ve Lübnan içindeki konumunu güçlendirmiştir. Ancak Hizbullah'ın 2006 Lübnan Savaşı'na giden süreçte bir İsrail sınır devriye birliğinin pusuya düşürülmesindeki rolü yerel ve bölgesel eleştirilere maruz kalmıştır. Suriye iç savaşı sırasında Hizbullah, Nasrallah'ın “İslamcı aşırılık yanlıları” olarak adlandırdığı gruplara karşı Suriye ordusunun yanında savaşmıştır. Nasrallah'ın liderliğindeki Hizbullah, 2005 yılında Lübnan Başbakanı Refik Hariri'ye düzenlenen suikast ve 2020 Beyrut patlamasına karıştığı iddiasıyla eleştirilere maruz kalmıştır. Hamas'ın 7 Ekim'de İsrail'e saldırmasının ardından çatışmaya girmeyi tercih ederek İsrail'e saldırılar başlattı ve bu da sınırın her iki tarafını da etkileyen yıkıcı bir çatışmayla sonuçlandı.

27 Eylül 2024 tarihinde İsrail Savunma Kuvvetleri, hava kuvvetlerinin Nasrallah'a suikast düzenlemek amacıyla Hizbullah'ın Beyrut'taki ana karargâhını vurduğunu açıkladı.[3][4] Ertesi gün Nasrallah'ın hava saldırısında öldürüldüğü doğrulandı.[5]

Erken dönem hayatı ve eğitimi

değiştir

Hasan Nasrallah 31 Ağustos 1960'ta Matn Bölgesi'ndeki (Beyrut'un doğu banliyösü) Burç Hamud'da Şii bir ailenin on çocuğundan dokuzuncusu olarak dünyaya geldi.[6] Babası Abdül Kerim Nasrallah, Jabal Amil'de (Güney Lübnan) Tyre yakınlarında bulunan Bazouriye köyünde doğdu ve meyve ve sebze satıcılığı yaptı.[7] Ailesi pek dindar olmasa da Hasan teolojik çalışmalara ilgi duyuyordu. El Necah okuluna ve daha sonra ağırlıklı olarak Hristiyanların yaşadığı Sin el Fil mahallesindeki bir devlet okuluna devam etti.[8][6]

1975 yılında Lübnan İç Savaşı, o sırada 15 yaşında olan Nasrallah da dahil olmak üzere aileyi Bazouriye'deki atalarından kalma evlerine taşınmaya zorladı ve Nasrallah orta öğrenimini Tyre'deki devlet okulunda tamamladı. Burada kısa bir süre Lübnanlı bir Şii siyasi grup olan Emel Hareketi'ne katıldı.[8][6]

Nasrallah, Bekaa Vadisi'ndeki Baalbek kasabasında bulunan Şii ilahiyat okulunda eğitim gördü. Okul, 1960'ların başında Irak'ın Necef kentinde Dava hareketini kuran Irak doğumlu Ayetullah Muhammed Bakır Sadr'ın öğretilerini takip ediyordu.[9]

1976 yılında, on altı yaşındayken Nasrallah Irak'a gitti ve burada Sadr'ın Necef'teki seminerine kabul edildi. Sadr'ın Nasrallah'ın niteliklerini fark ettiği ve “Sende liderlik kokusu alıyorum; sen Mehdi'nin Ensarından [takipçilerinden] birisin...” dediği iddia edilmiştir. Nasrallah 1978 yılında düzinelerce Lübnanlı öğrenciyle birlikte Irak'tan sınır dışı edildi. Sadr hapsedildi, işkence gördü ve öldürüldü.[10][6] Nasrallah, Saddam Hüseyin'in aralarında Ruhullah Humeyni ve Abbas Musavi'nin de bulunduğu çok sayıda Şii'yi sınır dışı ettiği 1979 yılında, eğitiminin ilk bölümünü tamamlamış olarak Lübnan'a dönmek zorunda kaldı.[11]

Lübnan'a döndüğünde Nasrallah, Emel lideri Abbas Musavi'nin okulunda okudu ve öğretmenlik yaptı, daha sonra Emel'in Bekaa'daki siyasi delegesi olarak seçildi ve merkezi siyasi ofisin bir üyesi oldu. Aynı dönemde, 1980 yılında, Saddam Hüseyin Sadr'ı idam ettirdi.

Erken dönem faaliyetleri

değiştir

Nasrallah, 1982'de İsrail'in Lübnan'ı işgalinden sonra Hizbullah'a katıldı. Hasan Nasrallah 1989 yılında İran'ın Kum kentine giderek dini eğitimini ilerletti.[6][12][13]

Nasrallah, İslam'ın her toplumun sorunlarına çözüm getirebileceğine inanıyor ve şöyle diyordu: “Bize gelince, kısaca, İslam sadece dua ve övgü içeren basit bir din değildir, aksine insanlık için tasarlanmış ilahi bir mesajdır ve insanın genel ve kişisel yaşamıyla ilgili sorabileceği her soruya cevap verebilir. İslam, başkaldırabilen ve bir toplum inşa edebilen bir toplum için tasarlanmış bir dindir.”[8]

Nasrallah 1991'de Lübnan'a döndü ve ertesi yıl Musavi'nin bir İsrail hava saldırısında öldürülmesinin ardından Hizbullah'ın liderliğine geçti.[14]

Hizbullah liderliği

değiştir
 
Nasrallah, Ali Hamanei ve Kasım Süleymani ile birlikte, 2019.

Nasrallah, bir önceki lider Musavi'nin 1992 yılında İsrailliler tarafından öldürülmesinin ardından Hizbullah'ın lideri olmuştur.[8] Nasrallah'ın liderliği sırasında Hizbullah, İsrail'in güney Lübnan'ı işgal etmesine rağmen kuzey İsrail'i vurmalarına olanak tanıyan daha uzun menzilli roketler elde etti. 1993 yılında İsrail bir operasyon gerçekleştirdi. İsrail'in başarılı olduğunu iddia ettiği operasyon sırasında Lübnan'ın altyapısının büyük bir kısmı tahrip edildi. Sonunda İsrail'in Lübnan'daki saldırılarını sonlandırdığı ve Hizbullah'ın da kuzey İsrail'e yönelik saldırılarını durdurmayı kabul ettiği bir anlaşmaya varıldı.

Kısa bir aradan sonra çatışmalar yeniden başladı. İsrail 1996 yılında "Gazap Üzümleri" operasyonunu başlatarak Lübnan'ın önemli liman kentlerini abluka altına aldı ve bir Suriye askeri üssünü bombaladı. Lübnan'da 16 gün süren İsrail saldırılarının ardından İsrail-Lübnan ateşkes mutabakatı üzerinde anlaşmaya varıldı. İsrail'in saldırılarını durdurması karşılığında Hizbullah da roket saldırılarını durdurmayı kabul etti. 1993'te olduğu gibi barış uzun sürmedi.

 
Nasrallah Mayıs 2000'de, İsrail'in çekilmesinden hemen sonra bir konuşma yapıyor

İsrail'de, 'güvenlik bölgesinin' Hizbullah roketlerinin İsrail'e ulaşmasını engelleyemediği açık olduğundan, İsrail güçlerinin güney Lübnan'daki varlığının işe yarayıp yaramadığı giderek daha fazla tartışılır oldu. Güney Lübnan'daki ağır İsrail kayıplarının ardından bazı İsrailli politikacılar çatışmanın ancak İsrail'in Lübnan'dan çekilmesiyle sona ereceğini savundu. İsrail başbakanı Ehud Barak 2000 yılında İsrail güçlerini Lübnan'dan geri çekti. İsrail'in çekilmesinin ardından, İsrail tarafından desteklenen Güney Lübnan Ordusu kısa sürede Hizbullah'ın eline geçti. Bazı ordu üyeleri İsrail'e kaçtı, ancak birçoğu Hizbullah tarafından yakalandı. İsrail'e karşı elde edilen bu başarı Hizbullah'ın Lübnan ve Şii dünyasındaki popülaritesini büyük ölçüde arttırdı.[8]

Nasrallah, Lübnan'da İsrail'in Güney Lübnan'daki işgalini sona erdirdiği için itibar gördü ve bu da örgütün Lübnan'daki siyasi konumunu büyük ölçüde güçlendirdi.[15]

Nasrallah, 2004 yılında İsrail ve Hizbullah arasında yapılan ve yüzlerce Filistinli ve Lübnanlı mahkûmun serbest bırakılması ve oğlununki de dâhil olmak üzere çok sayıda cesedin Lübnan'a iade edilmesiyle sonuçlanan mahkûm takası anlaşmasında önemli bir rol oynamıştır. Anlaşma Arap dünyasında Hizbullah için muhteşem bir zafer olarak nitelendirildi ve Nasrallah bu kazanımları elde ettiği için kişisel olarak övüldü.[16]

 
Hassan Nasrallah'ın Beyrut'ta yaptığı konuşma, Kasım 2023

Londra merkezli Asharq Al-Awsat'ta Aralık ayında yayınlanan bir makalede örgütün askeri kanadının komutasının Ağustos 2007'de Nasrallah'tan yardımcısı Naim Kasım'a devredildiği belirtilmiştir. Hizbullah bu iddiayı reddetmiş ve bunun hareketin “popülaritesini zayıflatma” girişimi olduğunu açıklamıştır.[17]

Ekim 2008'de kuzeni Haşim Safiyuddin, Nasrallah'a suikast düzenlenmesi durumunda Hizbullah'ın genel sekreterliğine atandı.[18]

Lübnan'da derinleşen mali ve ekonomik kriz nedeniyle Ekim 2019'da düzenlenen yaygın protestolar, Nasrallah'ın kendisi de dahil olmak üzere hükümet liderlerine istifa etmeleri yönünde baskı yaptı.[19]

Nasrallah döneminde Hizbullah, Amerika Birleşik Devletleri ve diğer ülkelerin yanı sıra Avrupa Birliği tarafından da kısmen ya da tamamen terör örgütü olarak tanımlanmıştır. Arap Birliği 2016'da Hizbullah'ı terör örgütü olarak tanımladı, ancak 2024 itibarıyla artık terör örgütü olarak görmemeye başladı.[20] 2015 yılı itibarıyla Rusya, Hizbullah'ın bir terör örgütü olduğu iddialarını reddetti ve Hizbullah'ı meşru bir sosyopolitik örgüt olarak görmeye başladı.[21] Çin tarafsızlığını koruyor ve Hizbullah ile temaslarını sürdürüyor.[22][23]

Özgür Yurtsever Hareketi ile Mutabakat Zaptı

değiştir

Nasrallah, Maruni bir Hristiyan olan eski başbakan Mişel Avn'ın liderliğindeki Özgür Yurtsever Hareketi ile bir Mutabakat Zaptı müzakere etti. Avn, Temmuz 2006'da Wall Street Journal'da yayınlanan bir köşe yazısında on maddelik Mutabakat Zaptı'nı açıklamıştır. Hizbullah, elindeki esirlerin ve işgal altındaki Şebaa Çiftliklerinin iadesi karşılığında silahsızlanmayı kabul etmiştir. Ayrıca kaçak Güney Lübnan Ordusu üyelerinin affedilmesini ve geri dönmesi de kabul edilmiştir.[24]

Özgür Yurtsever Hareketi de Lübnan Parlamentosu'nun mezhepsel seçim sisteminin reforme edilmesi ve tek kişi, tek oy yönünde ilerlemesi için çalışmayı kabul etti. Avn, siyasi sürecin gereksiz olan savaşlar nedeniyle herhangi bir can kaybı yaşanmadan Hizbullah'ı silahsızlandırdığına dikkat çekti.[24]

2006 İsrail-Lübnan çatışması

değiştir
 
2005 yılında Nasrallah
Ana madde: 2006 Lübnan Savaşı

Hizbullah'ın İsrail topraklarında pusu kurarak üç askeri öldürmesi ve iki askeri kaçırmasının ardından 2006 Lübnan Savaşı başladı. Savaş sırasında İsrail'in Hizbullah hedeflerine yönelik bombardımanları Beyrut'un birçok bölgesinde, özellikle de Hizbullah'ın kontrolündeki yoksul ve büyük ölçüde Şii olan Güney Beyrut'ta hasara yol açtı. Hasan Nasrallah 3 Ağustos 2006'da İsrail'in Lübnan'ın başkentini bombalamasına misilleme olarak Tel Aviv'i vurma sözü verdi. Nasrallah televizyonda yayınlanan konuşmasında “Eğer siz Beyrut'u vurursanız, İslami direniş de Tel Aviv'i vuracaktır ve Allah'ın yardımıyla bunu yapabilecek güçtedir” dedi. Nasrallah, Hizbullah güçlerinin İsrail kara birliklerine ağır kayıplar verdirdiğini de sözlerine ekledi.[25][26]

Çatışma sırasında Nasrallah Ürdün, Mısır ve Suudi Arabistan gibi Arap ülkelerinin yoğun eleştirilerine maruz kaldı. Ürdün Kralı II. Abdullah ve Mısır devlet başkanı Hüsnü Mübarek 14 Temmuz'da “bölgenin Arap çıkarlarına hizmet etmeyen bir maceracılığa sürüklenmesi” riski konusunda uyarıda bulunurken, Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Suud el-Faysal Hizbullah saldırılarını “beklenmedik, uygunsuz ve sorumsuz eylemler” olarak nitelendirdi. Daha da ileri giderek “Bu eylemler tüm bölgeyi yıllar öncesine geri götürecektir ve bunları kabul edemeyiz” dedi.[27]

Nasrallah Lübnan'daki bazı kesimler tarafından da yoğun eleştirilere maruz kaldı. İlerici Sosyalist Partisi lideri ve Dürzi toplumunun en önde gelen lideri Velid Canbolat çok sert konuştu: “Harika, demek ki o bir kahraman. Ama ben onun bu kahramanlığına meydan okumak istiyorum. Meydan okumaya hakkım var, çünkü benim ülkem alevler içinde. Ayrıca, biz aynı fikirde değiliz”.[28] Canbolat'ın şu sözleri de ekledi: “Teslim olma şartları üzerinde pazarlık yaparken Lübnan başkentinin yanmasına izin vermeye hazır”.[kaynak belirtilmeli]

İran doğumlu gazeteci Amir Taheri'ye göre savaşın ardından “Yeşil Sel” (Al-sayl al-akhdhar) olarak bilinen olay meydana geldi: “Bu, Hizbullah'ın Beyrut'ta ve güneyde savaştan etkilenen tüm vatandaşlara dağıttığı büyük miktarlardaki Amerikan doları banknotlarını ifade ediyor. İran'dan gelen dolarlar Suriye üzerinden Beyrut'a taşınıyor ve militan ağları aracılığıyla dağıtılıyor. Evinin savaşta zarar gördüğünü kanıtlayabilen herkes 12.000 dolar alıyor ki bu da savaşın harap ettiği Lübnan'da çok iyi bir meblağ.”[29]

Lübnan'ın New TV kanalında 27 Ağustos 2006 tarihinde yayınlanan bir röportajda Nasrallah, böyle bir savaşa yol açacağını bilseydi iki İsrail askerinin yakalanması emrini vermeyeceğini söyledi: “Yakalamanın bu zamanda ve bu büyüklükte bir savaşa yol açtığını yüzde bir bile düşünmüyoruz. Bu savaşın planlandığından ve bu rehinelerin yakalanmasının önceden planladıkları savaşı başlatmak için bir bahane olduğundan eminim, ancak 11 Temmuz'da ... operasyonun böyle bir savaşa yol açacağını bilseydim, bunu yapar mıydım? Hayır derim, kesinlikle hayır”.[30][31]

Suriye İç Savaşı

değiştir

25 Mayıs 2013 tarihinde Nasrallah, Hizbullah'ın Suriye'deki iç savaşta “İslamcı aşırılık yanlılarına” karşı savaştığını açıkladı ve “grubunun Suriyeli militanların Lübnan sınırındaki bölgeleri kontrol etmesine izin vermeyeceği sözünü verdi”.[32] Hizbullah'ın Suriye'nin stratejik Kuseyr kasabasında Suriye ordusuyla aynı safta savaştığını doğruladı.[32] Televizyonda yayınlanan konuşmasında, “Eğer Suriye Amerika, İsrail ve tekfircilerin eline düşerse, bölgemizdeki halklar karanlık bir döneme girecektir” dedi.[32]

Temmuz 2014'te Nasrallah'ın yeğeni Suriye'de savaşırken öldürüldü.[33]

Kişisel hayatı

değiştir

Nasrallah, Lübnan'ın Al-Abbasiyah köyünden olan eşi Fatime Yasin ve dört çocuğuyla birlikte Güney Beyrut'ta yaşıyordu: Muhammed Cavid, Zeynep Muhammed Ali ve Muhammed Mehdi.[kaynak belirtilmeli]

12 Eylül 1997 gecesi, dört Hizbullah savaşçısı Mlikh yakınlarında bir İsrail pususunda öldürüldü. Ölenlerden biri Nasrallah'ın en büyük oğlu olan on sekiz yaşındaki Muhammed Hadi'ydi. Güvenlik bölgesinin kuzeyinde eş zamanlı olarak düzenlenen hava saldırısında beş Lübnan askeri ve bir kadın öldürüldü. Saldırılar, bir hafta önce on iki İsrailli komandonun öldürüldüğü operasyona bir yanıt olarak görüldü. Nasrallah'ın oğlunun ölüm haberini aldığında söyledikleri aktarıldı: “Şehitlerden birinin babası olmaktan gurur duyuyorum”.[34][35]

İsrail Savunma Kuvvetleri oğlunun cesedinin fotoğraflarını yayınladığında ve daha önceki pusuda öldürülenlerin ceset parçalarıyla takas etmeyi teklif ettiğinde Nasrallah buna karşılık verdi: “Sizde kalsın. Hadi gibi kendisini mücadeleye adamaya hazır daha pek çok adamımız var”. Beyrut'un güneyinde yedi günlük bir yas tutuldu ve bu yas törenlerine her gün tahminen iki yüz bin kişi katıldı.[34][35] Oğlunun cenazesi 2004 yılında İsrail ile Hizbullah arasında yapılan ve Nasrallah'ın önemli bir rol oynadığı esir takası anlaşmasının bir parçası olarak Lübnan'a iade edildi.[16]

Suriyeli muhalif medyaya göre Nasrallah, Ocak 2024'te bir İsrail hava saldırısında öldürülen Hizbullah komutanı Wissam el-Tawil'in kayınbiraderiydi.[36]

25 Mayıs 2024 tarihinde Hizbullah medyası Nasrallah'ın annesi Hace Ümmü Hasan'ın öldüğünü açıkladı.[37]

27 Eylül 2024'te kızı Zeynep İsrail'in düzenlediği hava saldırısında öldürüldü.[38]

Ölümü

değiştir

27 Eylül 2024 tarihinde İsrail Hava Kuvvetleri Dahiye, Beyrut'taki Hizbullah karargâhına Nasrallah'ı hedef aldığı bildirilen bir hava saldırısı düzenledi. Lübnan Sağlık Bakanlığı saldırının ardından iki kişinin öldüğünü ve 78 kişinin yaralandığını bildirdi. Hizbullah hava saldırısının hedefinin Nasrallah olduğunu yalanladı.[39][40][41][42][43][44]

28 Eylül 2024 tarihinde İsrail Savunma Kuvvetleri, Nasrallah'ın saldırıda öldüğünü açıklamış, Hizbullah ve Lübnanlı yetkililer de bu iddiayı doğrulamışlardır.[44]

Görünüm

değiştir

Nasrallah, İsrail işgalinin sona erdirilmesinde kilit bir rol oynayarak Lübnan'da bir “ulusal kahraman” haline geldi.[45] New York Times'ın haberinde bir Arap siyasetçinin onu “Orta Doğu'daki en güçlü adam” ve “yapacağını söylediği şeyi gerçekten yapan tek Arap lider” olarak tanımladığı belirtiliyor.[46] Al Jazeera onu Yaser Arafat ve Cemal Abdülnasır gibi diğer Arap liderlerle ve Che Guevara ve Fidel Castro gibi solcu devrimcilerle karşılaştırırken, gazeteci Annia Ciezadlo onu “İslam ve Arap gururunun simgesi” olarak tanımladı. Yazar ve analist Amal Saad-Ghorayeb ise onun “tutkulu” ama aynı zamanda “açık sözlü ve pratik” olduğunu söyledi.[47][47][48]

Nasrallah sık sık “el-Seyyid Hasan” (Arapça: السيد حسن) olarak anılırdı, “Seyyid” onursal sıfatı İslam peygamberi Muhammed'in torunu Hüseyin ibn Ali aracılığıyla soyundan gelme iddiasını ifade eder.

Popüler kültür

değiştir

Hizbullah lideri Nasrallah hakkında 2006 İsrail-Hizbullah Savaşı sırasında birbirinden çok farklı görüşlere sahip iki popüler şarkı yazılmıştır: Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nde The Hawk of Lebanon ve İsrail'de Yalla Ya Nasrallah, Nasrallah.

2007 yılında Lübnanlı şarkıcı Alaa Zalzali “Ya Nasrallah” adlı bir övgü şarkısı bestelemiştir. Nasrallah'ın 2006 Savaşı sırasında Güney Lübnan'daki Hizbullah savaşçılarına gönderdiği bir televizyon mesajındaki sözlerinden esinlenen ve “sevdiklerim” anlamına gelen “Ahebba'i” adlı bir başka popüler şarkı da Lübnanlı Hristiyan şarkıcı Culya Butrus tarafından bestelenmiştir.

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Hizbullah lideri Nasrallah kimdir?". Kayvan Hosseini -BBC Farsça. BBC News. 29 Eylül 2024. 1 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2024. 
  2. ^ "Hezbollah". Council on Foreign Relations. 28 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2018. 
  3. ^ "Israel says it struck Hezbollah's headquarters in huge explosion that shakes Lebanese capital". AP News (İngilizce). 27 Eylül 2024. 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  4. ^ الشرق (27 Eylül 2024). "إعلام إسرائيلي وأميركي: حسن نصر الله هو المستهدف من الغارات على بيروت | الشرق للأخبار". Asharq News (Arapça). Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  5. ^ "Hizbullah: Genel Sekreterimiz Hasan Nasrallah dünkü İsrail saldırısında öldü". www.aa.com.tr. 28 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2024. 
  6. ^ a b c d e Tucker & Roberts 2008, s. 727.
  7. ^ Young 2010, s. 98.
  8. ^ a b c d e "Profile: Sayed Hassan Nasrallah". Al Jazeera. 17 Temmuz 2000. 13 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2013. 
  9. ^ O'Dwyer, Thomas (2000). Hizbullah's ruthless realist. Dushkin/McGraw-Hill. s. 70. ISBN 0-07-031072-6. 27 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2007. -"He has lived up to our initial assessment," said an Israeli intelligence source. "He is tough, but more intellectual in a broader sense than Musawi. But he has steered close to Musawi's line and kept good relations with Amal, the Syrians, and [Iran]." The source said Nasrallah has kept an eye on making Hezbollah a legitimate political force as well as a military one. 
  10. ^ Hirst, David (2010). Beware of Small States: Lebanon, Battleground of the Middle East. Faber and Faber. s. 244. ISBN 978-0-571-23741-8. 
  11. ^ Ehteshami, Anoushiravan and Raymond A. Hinnebusch, Syria and Iran - Middle Powers in a Penetrated Regional System, Routledge (1997), p. 140
  12. ^ "Profiles of key players – Hassan Nasrallah". Beirut. IRIN. 2006. 20 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2016. 
  13. ^ Thiel, Tobias. "Prophet, Saviour and Revolutionary: Manufacturing Hassan Nasrallah's Charisma". The Encyclopedia of the Arab-Israeli Conflict: A Political, Social, and Military History. Department of International History: 7. 
  14. ^ Kaplan, Eben (20 Temmuz 2006). "Profile: Hassan Nasrallah". Council on Foreign Relations. 27 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  15. ^ Telhami, Shibley (30 Temmuz 2006). "Hezbollah's Popularity Exposes al-Qaeda's Failure to Win the Hearts". Brookings Institution. 26 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2023. 
  16. ^ a b Kamel, Kareem M. (4 Mart 2004). "Hizbullah, Vanguard and liberator". IslamOnline. 15 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2006. 
  17. ^ Resistance dismisses 'rumors' of high-level shakeup 5 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. The Daily Star (Lebanon). Retrieved 8 December 2011
  18. ^ Cohen, Dudi (13 Ekim 2008). "Nasrallah replacement chosen". Ynetnews. 30 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2013. 
  19. ^ Joffre, Tzvi (20 Ekim 2019). "Lebanon shaken by third day of protests with some denouncing Hezbollah". The Jerusalem Post (İngilizce). 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2023. 
  20. ^ "Arab League No Longer Views Hezbollah as Terrorist Group, Top Official Says". Haaretz. 30 Haziran 2024. 19 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2024. 
  21. ^ "Russia says Hezbollah, Hamas not terror groups". The Times of Israel (İngilizce). 16 Kasım 2015. 27 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2023. 
  22. ^ Burke, Robert A. (31 Ekim 2017). Counter-Terrorism for Emergency Responders (İngilizce). CRC Press. ISBN 978-1-351-64852-3. 26 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2021. 
  23. ^ Nashabe, Omar (4 Mayıs 2012). "China's Ambassador in Lebanon: Hezbollah Arms a Trade Matter". Al Akhbar. 30 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  24. ^ a b Aoun, Michel (31 Temmuz 2006). "'History Will Judge Us All On Our Actions'". The Wall Street Journal (İngilizce). ISSN 0099-9660. 9 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2023. 
  25. ^ Myre, Greg; Erlanger, Steven (13 Temmuz 2006). "Israelis Enter Lebanon After Attacks". The New York Times. 16 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2017. 
  26. ^ "Hezbollah threatens to strike Tel Aviv". CNN. 3 Ağustos 2006. 21 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2006. 
  27. ^ "Correct the damage". The Jerusalem Post. 16 Temmuz 2006. 26 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2023. 
  28. ^ "Lebanese Druze Leader Walid Jumblatt Accuses Hizbullah, Iran, and Syria for Republic of Lebanon Crisis". Middle East Media Research Institute. 20 Temmuz 2006. 28 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2013. 
  29. ^ Taheri, Amir (25 Temmuz 2006). "Hezbollah Didn't Win". The Wall Street Journal. 29 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2006. 
  30. ^ "Hezbollah leader says he never thought capture would lead to war". Khaleej Times. 28 Ağustos 2006. 26 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2006. 
  31. ^ "Hassan Nasrallah: Leader of Shiite terrorist organization, Hizbullah". Ynetnews. 31 Temmuz 2006. 11 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2008. 
  32. ^ a b c Mroue, Bassem (25 Mayıs 2013). "Hezbollah chief says group is fighting in Syria". Associated Press. 25 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2013. 
  33. ^ "Hezbollah chief's nephew 'killed in Syria': reports". Al Arabiya. 26 Temmuz 2013. 7 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2014. 
  34. ^ a b Middle East International No 559, 26 September 1997; Publishers Lord Mayhew, Dennis Walters MP; Michael Jansen pp.10-11; No 560, 10 October 1997; Barbara Nimn-Aziz p.24
  35. ^ a b Nahmias, Rohee (18 Ağustos 2006). "Hizbullah: No more clashes with Lebanese army". Ynet News. 2 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013. 
  36. ^ Inbar, Matthias. "IDF eliminates senior Hezbollah commander in targeted attack - report". i24 News. 8 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2024. 
  37. ^ "Mother of Hezbollah chief passes away". Tehran Times (İngilizce). 25 Mayıs 2024. 26 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2024. 
  38. ^ "Hezbollah chief Hassan Nasrallah's daughter killed in Beirut airstrike: Report". India Today. 28 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2024. 
  39. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; reuters20240927 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  40. ^ "Israel-Lebanon latest: Explosions in Beirut after Netanyahu vows to keep fighting Hezbollah". BBC News (İngilizce). 26 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  41. ^ "Israel says it struck Hezbollah's headquarters as huge explosions rocked Beirut". AP News (İngilizce). 27 Eylül 2024. 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2024. 
  42. ^ "Who is Hezbollah leader Hassan Nasrallah?". BBC news. 28 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2024. 
  43. ^ "Israel's Beirut airstrike aimed to assassinate Hezbollah leader Hassan Nasrallah". The Times of India. 28 Eylül 2024. ISSN 0971-8257. 28 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2024. 
  44. ^ a b "Hezbollah leader Hassan Nasrallah is killed in Beirut strike, Israel's military says". AP News (İngilizce). 28 Eylül 2024. 28 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2024. 
  45. ^ Claude, Patrice (13 Mayıs 2005). "Mystery man behind the party of God". The Guardian (İngilizce). 14 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2021. 
  46. ^ MacFarquhar, Neil (7 Ağustos 2006). "Arab World Finds Icon in Leader of Hezbollah". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 14 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2021. 
  47. ^ a b Ciezadlo, Annia (7 Ağustos 2006). "Beirut Dispatch". The New Republic. ISSN 0028-6583. 14 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2021. 
  48. ^ Shabi, Rachel. "Palestinians see Nasrallah as new hero". aljazeera.com (İngilizce). 14 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2021. 

Diğer kaynaklar

değiştir

Dış bağlantılar

değiştir
 
Wikimedia Commons'ta Hasan Nasrallah ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
 
Vikisöz'de Hasan Nasrallah ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.

Konuşmalar ve röportajlar

değiştir
Parti siyasi görevi
Önce gelen
Abbas Musavi 		Hizbullah Genel Sekreteri
1992–2024 		Sonra gelen
Naim Kasım
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hasan_Nasrallah&oldid=34141787" sayfasından alınmıştır