II. Faysal

Tam adı
	Faisal bin Ghazi bin Faisal bin Hussein bin Ali

II. Faysal
II. Faysal
	Kral II. Faysal, 1958
Irak kralı ;
Hüküm süresi	4 Nisan 1939 - 14 Temmuz 1958
Önce gelen	I. Gazi
Sonra gelen	Monarşi kaldırıldı ; Irak Cumhurbaşkanı olarak:; Muhammed Necib Er Rubai
Kral Naibi	Prens Abdülillah
Arap Federasyonu Başkanı ;
Hüküm süresi	14 Şubat - 14 Temmuz 1958
Önce gelen	Yeni makam
Sonra gelen	Makam feshedildi ; De jure: I. Hüseyin
Doğum	02 Mayıs 1935; Bağdat, Irak Krallığı
Ölüm	14 Temmuz 1958 (23 yaşında); Bağdat, Arap Federasyonu
Tam adı
Tam adı
	Faisal bin Ghazi bin Faisal bin Hussein bin Ali
Hanedan	Hâşimoğulları (Hicaz)
Babası	I. Gazi
Annesi	Aliya bint Ali; Hicaz Prensesi
Dini	Sünnilik

II. Faysal (El-Melik Faysal Es-Sani, Arapça: الملك فيصل الثاني, d. Mayıs 1935 - 14 Temmuz 1958), son Irak kralı. Babası Gazi bin Faysal'ın trafik kazası geçirdiği 4 Nisan 1939 tarihinden, 14 Temmuz Darbesinde infazına kadar 19 sene hüküm sürdü.

İlk Yılları

Irak Kralı II. Faysal (1944)

Irak Kralı Gazi bin Faysal'ın tek oğlu olarak, 2 Mayıs 1935 tarihinde Bağdat'ta dünyaya geldi. Babasının 1939 yılında araba kazasında hayatını kaybetmesinin ardından Irak Kralı olarak tahta çıktı ancak yaşının küçük olmasından dolayı amcası ve babasının kuzeni olarak Prens Abdülillah, Irak Naibi sıfatı ile ülkeyi yönetmeye başladı.

1941 Darbesi

Haşimoğulları ailesi ve Birleşik Krallık 1916 yılındaki Arap Ayaklanmasından beri yakın ilişkiler içerisindeydi. Kral Naibi ve aynı zamanda hanedan üyesi olarak Prens Abdülillah bu ilişkileri devam ettirmeye yönelik politikalar ile ülkeyi yönetiyordu. Almanya'nın Polonya'yı işgali ile başlayan sürecin ardından 5 Eylül tarihinde Irak, Almanya ile bütün ilişkilerini kesti ancak başta Reşid Ali Geylani olmak üzere bazı Iraklı yetkili ve subaylar Almanya yanlısı bir politika izlenmesi gerektiğini savunuyorlardı.

Hükûmetin İngiltere yanlısı politikasından rahatsızlık duyan bazı subaylar Altın Meydan adını verdikleri Nazi yanlısı bir hizip kurdular. Salah al-Din al-Sabbagh önderliğindeki bu grup 1 Nisan 1941 tarihinde gerçekleştirdikleri bir darbe ile Prens Abdülillah'ı ve Irak Başbakanı Nuri Said Paşa'yı ülkeden sürgün ettiler ve Reşid Ali Geylani'nin Başbakan olduğu yeni bir hükûmet kurdular.^[1]

Darbenin ardından gelen Alman desteği Irak direnişi için yeterli değildi. Bu sebeple İngiltere önderliğindeki Müttefik birlikleri Haşimoğulları'nı desteklemek üzere Irak üzerine ilerlediler ve Anglo-Irak Savaşı başladı.

29 gün süren savaşın ardından İngiliz birlikleri Bağdat'a girdiler. Reşid Ali ve destekçilerinin İran'a kaçması üzerine yeni kurulan hükûmet düştü ve tekrar İngiliz yanlısı yönetim göreve getirildi.

Hükümdarlığı

Kral Faysal (solda), kuzeni Ürdün Kralı Hüseyin ile beraber. (Şubat 1958)

II. Dünya Savaşı devam ederken Faysal ve annesi bir süre İngiltere'de yaşadılar. Burada, daha sonra Ürdün Kralı olarak tahta çıkacak olan kuzeni, I. Hüseyin ile beraber Harrow School'da eğitim gördüler. Faysal ve Hüseyin bu süre içerisinde oldukça yakın bir arkadaşlık kurdular ve hatta hanedanlarının iki kolunu tekrar bir araya getirmeye bile karar verdiler.

Faysal, 2 Mayıs 1953 tarihinde yönetme yaşına (18) geldiğinde tecrübesi oldukça az olarak yönetimine başladı. Kendisinin yönetimde söz sahibi olmaya başladığı dönemlerde Irak oldukça sıkıntılı bir toplumsal süreçten geçmekteydi. Hükûmetin izlediği batı yanlısı politika toplumun önemli bir kesiminde hoşnutsuzluğa sebep oluyordu ve Bağdat Paktı gibi batı ile yakınlaşmalara sebep olan anlaşmalar bazı bölgelerde isyanlara hatta ölümlere sebep olmuş, halkın kraliyete olan sadakati sarsılmıştı.

II. Faysal'ın hanedan arması

Ülke ile ilgili kararlar verilmesi gerektiğinde kral çoğunlukla bunu Prens Abdülillah ve Nuri Said Paşa'ya bırakıyordu. 1950'li yıllarda petrol fiyatlarının yükselmesi ile birlikte kral ve danışmanları kazanılan fazladan geliri geliştirme projelerine harcamaya karar verdiler. Ancak bu durum yatırımlardan doğrudan etkilenen orta sınıf ile köylü sınıfı arasındaki kopukluğun açılmasına sebep oldu. Bu ortamın etkisi ile Irak Komünist Partisi halk üzerindeki etkisini arttırdı. Halk içerisindeki hoşnutsuzluk uygun ortamın da etkisi ile hızlıca büyümeye başladı. 1952 Mısır Devriminden etkilenen bazı reform yanlıları devrimin tek çözüm olduğu konusunda fikirler benimsemeye başladılar ve Cemal Abdünnasır'ın etkisinde kaldılar.

1 Şubat 1958'de komşu Suriye, Birleşik Arap Cumhuriyeti'ni oluşturmak için Mısır ile birleşti. Bu, Irak ve Ürdün krallıklarını benzer bir ittifak kurarak bağlarını güçlendirmeye teşvik etti. İki hafta sonra, 14 Şubat'ta resmi olarak Arap Federasyonu kuruldu. Haşimi ailesinin kıdemli üyesi Faysal devlet başkanı oldu.

Kral Faysal ve amcası Prens Abdülillah

1956 yılına, Süveyş Krizinin başlaması ile beraber Faysal'ın durumu daha kötüye gitmeye başladı. Cemal Abdünnasır'ın Süveyş Kanalını millileştirmesi üzerine İsrail, Birleşik Krallık ve Fransa Süveyş Kanalını güvence altına almak amacı ile Mısır ile çatışmaya başladı. Bu durum Irak'ta bulunan Bağdat Paktı karşıtlarının daha da alevlenmesine sebep oldu ve aynı yıl içerisinde bazı şehirlerde isyan ve kargaşalar baş gösterdi. Mevcut siyasi ortamın ışığında Muhalifler örgütlenme başladılar. Aynı zamanda ordu içerisinde ciddi sayıdaki subaylar rejime karşı harekete geçmeye başladılar.

14 Temmuz Devrimi

1958 yılında Lübnan'da Camille Chamoun'u destekleyen batı yanlısı Hristiyanlar ile Cemal Abdünnasır'ı destekleyen Arap milliyetçiliği yanlısı Müslümanlar iç savaşın eşiğine gelmişlerdi. Ürdün Kralı I. Hüseyin durumu kontrol edebilmek için Irak Ordusundan yardım istedi. Albay Abdülkerim Kasım Ürdün'e destek için gönderilen ordunun başında bulunuyordu. Albay Abdülkerim emrindeki birlikleri Ürdün yerine Bağdat'a ilerletti ve darbe gerçekleştirdi. Kral Faysal kan dökülmesini istemiyordu ve saray muhafızlarına direniş göstermemeleri için emir verdi. Kraliyet ikametgâhına ilerlemekle görevli birliğin başındaki Yüzbaşı Abdul Sattar Sabaa Al-Ibousi, o sırada orada bulunan Kral Faysal, Prens Abdülillah'ın kendisi, eşi Prenses Hiyam ve annesi, Kralın halası Prenses Abadiya ve orada bulunan birkaç hizmetçi ve görevliyi sarayın bahçesine topladı. Duvara doğru dönmeleri emredilmesinin ardından makineli tüfek ile infaz edildiler. Kral Faysal'ın orada ölmemesi üzerine hastaneye götürülmek istendi ancak yolda öldü.

Kaynakça

Notlar

Özel

^ Scott, James C (9 August 2001). "The Coup". Iraqi Coup. California State University, Sacramento. Archived from the original on 24 October 2007.

Resmî unvanlar
Önce gelen: Kral Gazi	Irak kralı 1939 - 1958	Sonra gelen: Monarşi kaldırıldı. Irak cumhurbaşkanı olarak: Muhammed Necib Er Rubai

[1] Scott, James C (9 August 2001). "The Coup". Iraqi Coup. California State University, Sacramento. Archived from the original on 24 October 2007.

[1]