Vikipedi

Köprülü, Şavşat

Köprülü, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.

Köprülü
Köy
Harita
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin üzerinde Köprülü
Köprülü
Köprülü
Köprülü'nün Artvin'deki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlArtvin
İlçeŞavşat
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
İdare
 • YöneticiMuhtar[3]
İhtiyar heyeti[3]
Rakım1532 m
Nüfus
 (2020)
 • Toplam84
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0466
İl plaka kodu08
Posta kodu08790

Tarihçe

değiştir
 
Okrobageti Kilisesi'nin 934 tarihli Gürcüce yazıtı. Fotoğraf: Niko Marr, 1904. Fotoğraf Marr'ın 1904 tarihli gezisinin notları olan Şavşeti ve Klarceti Gezi Günlükleri (1911; Petersburg, Rusça; Gürcüce baskısı 2015, Batum) adlı kitaptan alınmıştır.

Köprülü köyünün eski adı Okrobageti'dir. Gürcüce bir yer adı olan Okrobageti (ოქრობაგეთი), altın anlamındaki "okro" (ოქრო) ile ağıl / hayvan bağlama yeri veya yeni üzüm bağı anlamındaki "baga" (ბაგა) kelimelerinden oluşur. Bu yer adı, "altın ağıl" veya "altın bağ" anlamına gelir.[4][5][6] Bu yer adı Türkçeye Okrobaget olarak girmiştir. Nitekim 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde Okrobaget / Okrobaged olarak geçer.[7] Bu yerleşim, Ermeni nüfusun yerleşmesinden sonra Rabat olarak da adlandırılmıştır.[8]

Okrobageti, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Şavşeti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortalarına doğru Gürcülerden ele geçirmiştir. Gürcü krallığı döneminde, 10. yüzyılda inşa edilmiş olan Okrobageti Kilisesi de buranın eski bir Gürcü yerleşimi olduğunu göstermektedir.[9]

Okrobageti, 1835 tarihli nüfus defterinde Çıldır Eyaleti'ne bağlı Satlel (Şavşat) sancağının köylerinden biriydi. Askere alma ve vergi belirleme amacıyla sadece erkek nüfusunun tespit edildiği bu tarihte köyde 6 hanede 19 Müslüman erkek, 102 hanede 295 Ermeni erkek yaşıyordu. Köyde 108 hanede toplam 314 erkeğin yaşadığı anlaşılmaktadır. Erkek sayısı kadar kadın eklenince Okrobageti'nin nüfusunun yaklaşık 628 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[10]

Okrobageti köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin "Okrobakert" (Окробакерт) adıyla kaydettiği köy, Artvin sancağının Şavşet-İmerhevi kazasına bağlı Okrobageti nahiyesinin beş köyünden biriydi. 1886 tarihli nüfus tespitinde, 368'i erkek ve 322'si kadın olmak üzere, 138 hanede 692 kişi yaşıyordu. Üç hane dışında nüfusun tamamı Ermeni olarak kaydedilmiştir. Üç hanede ise, 16'sı erkek ve 18'i kadın olmak üzere 34 kişi Türk olarak yazılmıştır. Bu nüfus sayımında köye bağlı "İspir-ogli" (Испир-оглы) adını taşıyan bir mahalle bulunuyordu ve bu mahallede 6 hane yaşıyordu. Okrobageti nahiyesi, Okrobageti köyü dışında, Kvatetrisi, Kuçeni ile Mamanelisi köylerini ve Çingene nüfusunu kapsıyordu. Nahiyedeki 382 hanede, 1.197'si erkek ve 1.067'si kadın olmak üzere 2.264 kişi yaşıyordu. Bu nüfus içinde 1.435 kişi Türk, 747 kişi Ermeni ve 82 kişi Çingene olarak yazılmıştır.[11] 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'ndan önce, 1874 yılında Tao-Klarceti'yi gezen Giorgi Kazbegi'ye göre 70 haneli Okrobageti köyünün nüfusu Gregoryen Ermenilerden oluşuyordu. O tarihte Okrobageti'nin içinde yer alan Rabat kısa zaman önce ayrı bir köydü ve Rabat'ta son zamanlarda Ermeni aileler toplanmaya başlamıştı.[12]

Okrobageti köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusların bölgeden çekilmesinin ardından Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya, Artvin sancağını Gürcistan'ın bir parçası olarak tanıdı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Okrobageti köyünü de kapsayan Artvin bölgesi Türkiye'ye bırakıldı.[13][14]

Artvin vilayetinde 1922 ve 1926 yıllarındaki nüfus tespitlerinde Okrobageti adı geçmemektedir. Ermeni nüfusun göç etmesiyle köyün boşalmış olduğu anlaşılmaktadır.[15][16] Köyün adı 1933 tarihli köy listesinde Köprülü olarak geçer. Okrobageti Türkçe olmadığı için köyün adı büyük bir olasılıkla 1925'te Köprülü olarak değiştirilmiştir.[17] 1935 yılında da Köprülü olarak yazılmış olan köy, Çoruh vilayetinin Şavşat kazasının Mirya nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 135 kişiden oluşuyordu.[18] 1965 yılına gelindiğinde köyün nüfusu 316 kişiyi bulmuştu ve bu nüfus içinde 105 kişi okuma yazma biliyordu.[19]

Okrobageti köyünde 10. yüzyılda inşa edilmiş olan Okrobageti Kilisesi, yığma ve kesme taşlar kullanılarak inşa edilmiştir. Çatı örtüsü ve döşemeleri tamamen yok olan yapıda sadece bazı duvarlar ayakta kalmıştır. Okrobageti Kilisesi'nin 934 tarihli Gürcüce bir yazıtı bulunmaktadır. Köydeki bir başka kilise bugünkü okulun bulunduğu yerde inşa bulunuyordu. Ancak bu yapıdan geriye bir iz kalmamıştır.[20][21]

Tao-Klarceti'yi gezen Giorgi Kazbegi’nin verdiği bilgiye göre 1874 yılında bu iki kiliseden biri iki-üç Gurialı kadının çabalarıyla son yıllara kadar faaliyet göstermiştir. Kazbegi Okrobageti’deki eski kilise harabeleri yanında bir de mezarlık bulunduğunu yazar.[22]

Coğrafya

değiştir

Köprülü köyü; Artvin il merkezine 79 km, Şavşat ilçe merkezine ise 14 km uzaklıktadır.[23]

Nüfus

değiştir
Yıllara göre köy nüfus verileri
2021 85[2]
2020 84[2]
2019 85[2]
2018 83[2]
2017 82[2]
2016 80[2]
2015 79[2]
2014 64[2]
2013 80[2]
2012 83[2]
2011 81[2]
2010 83[2]
2009 90[2]
2008 85[2]
2007 85[2]
2000 143[23]
1990 199[23]
1985 240[23]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Köprülü, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Şavşat Köprülü Köy Nüfusu". Nufusune.com. 14 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020. 
  3. ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024. Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir. 
  4. ^ Roland Topçişvili- İnga Ğutidze, XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarındaki Rus Belgelerinde Şavşeti ve Klarceti Yer Adları (Gürcüce-Türkçe-İngilizce), Tiflis, 2019, s. 14. 7 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 9789941485244.
  5. ^ "ოქრო" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 26 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
  6. ^ "ბაგა" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 30 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
  7. ^ Ecem Kutlu, Şavşat Nüfus Defteri (1835) - Transkripsiyon ve Değerlendirme, Artvin, 2020, s. 19 29 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi
  8. ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 212, ISBN 978-605-5708-85-6.
  9. ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 162, ISBN 9789941478178.
  10. ^ Ecem Kutlu, Şavşat Nüfus Defteri (1835) - Transkripsiyon ve Değerlendirme, Artvin, 2020, s. 19, 124, 128-142 29 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Yüksek lisans tezi
  11. ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1456-1460". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2023. 
  12. ^ Giorgi Kazbegi, Bir Rus Generalinin Günlükleri - Türkiye Gürcistanı'nda Üç Ay, 2019, s. 88, ISBN 9789755537207
  13. ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir"". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2023. 
  14. ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2023. 
  15. ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Kasım 2021. 
  16. ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, İstanbul, 2010 (Birinci basım 1927), ISBN 978-9944-197-52-6.
  17. ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) Dahiliye Vekaleti, 1933, İstanbul, s. 492". 1 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2021. 
  18. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 252" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Kasım 2021. 
  19. ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 89.
  20. ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 162-163, ISBN 9789941478178.
  21. ^ "Karadeniz Kültür Envanteri - Köprülü Köyü Kilise-Tescilsiz". 3 Ekim 2019. 3 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020. 
  22. ^ Giorgi Kazbegi, Bir Rus Generalinin Günlükleri - Türkiye Gürcistanı'nda Üç Ay, 2019, s. 122, ISBN 9789755537207
  23. ^ a b c d "Köprülü Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014. 

Dış bağlantılar

değiştir
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Köprülü,_Şavşat&oldid=33915883" sayfasından alınmıştır