Tao-Klarceti

Tao-Klarceti (Gürcüce: ტაო-კლარჯეთი; translit.: “t’ao-k’larceti”), çağdaş tarih yazıcıları tarafından eski Tao-Klarceti Krallığı'ndaki tarihi ve coğrafi bölgeleri tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Tao-Klarceti olarak ifade edilen yerler Gürcistan tarihi açısından önemli tarihsel bölgelerdi ve Gürcü Boğazı’ndan başlayıp Küçük Kafkaslar’a değin uzanıyordu.

Göreceli bir kavram olan Tao-Klarceti, daha yaygın biçimde Türkiye sınırları içinde kalmış olan tarihi ve coğrafi bölgeleri ifade etmektedir. Tao ve Klarceti ile Şavşeti, Kola, Artaani, Eruşeti, Çrdili, Speri, Basiani, Lazeti’nin bir bölümü ve büyük bölümü bugün Gürcistan sınırları içinde olan Acara, Samtshe ile Cavaheti’nin bölümleri bu bölgeleri oluşturmaktadır.^[1] Tao-Klarceti, bugünkü Türkiye’nin kuzeydoğu kesiminde yer alan idari bölgelerinden Erzurum'un kuzey doğu kesimi, Artvin İli, Ardahan İli ve Kars İli'nin kuzeyini kapsar.

"Tao-Klarceti" terimi, bölgenin en önemli iki bölgesinin - Tao ve Klarceti - adlarına dayanmaktadır.^[2] Bu terim "Zemo Kartli" (Yukarı Kartli veya Yukarı İberya) ile eşdeğerdir ve aynı zamanda tarihi Mesheti ile eşanlamlıdır.^[3]

Konumu

Tarihsel bölgeler olarak, Arsiani (Türkçe: Yalnızçam) Dağlarının batısında Tao, Klarceti ve Şavşeti yer alıyordu. Doğuda Samtshe, Eruşeti, Cavaheti, Artaani ve Kola bulunuyordu. Bu bölgeler, Corohi (Çoruh) ve Mtkvari (Kura) sistemlerindeki vadileri ve dağları kapsıyordu. Tao-Klarceti, Doğu ve Batı’daki büyük imparatorlukların her zaman ilgisini çekmişti, çünkü tarihsel İpek Yolu’nun bir bölümü bu topraklardan geçiyordu. 9-11. yüzyıllarda Tao-Klarceti bölgesi Gürcü Bagratlılarca yönetildi. Bölge, 1008 yılında feodal devletlerin tek çatı altında birleşmesinde önemli rol oynadı.

Tarihsel anıtlar

Orta Çağa ait Gürcülerden kalma çok sayıda önemli kültürel anıt Tao-Klarceti topraklarında bulunur. Bunların çoğu günümüzde harabe halindedir. Orta Çağ Gürcü mimarisinin en önemli anıtları arasında kiliseler, manastırlar, köprüler ve kaleler yer alır. Bunların en çok bilineni Handzta, Hahuli, Ança, Oşki, İşhani, Bana, Parhali, Doliskana, Othta Eklesia, Opiza, Parehi ve Tbeti manastır ve kiliseleridir.

Galeri

Oşki Katedrali
Hahuli Kilisesi
Doliskana Kilisesi
Bana Katedrali
Tbeti Kilisesi
Parhali Kilisesi
Othta Eklesia
Ekeki Kilisesi
Ciha Kalesi
Kaceti Kalesi
Ardanuç Kalesi
Tortum Kalesi

Kaynakça

^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 7, ISBN 9789941478178.
^ Mikaberidze, Alexander (6 Şubat 2015). Historical Dictionary of Georgia. Rowman & Littlefield. s. 625. ISBN 978-1442241466. 1 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2020.
^ Suny, Ronald Grigor (1994). The Making of the Georgian Nation. Indiana University Press. s. 3. ISBN 0253209153. 13 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2020.

Wikimedia Commons'ta Tao-Klarceti ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

[1] Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 7, ISBN 9789941478178.

[2] Mikaberidze, Alexander (6 Şubat 2015). Historical Dictionary of Georgia. Rowman & Littlefield. s. 625. ISBN 978-1442241466. 1 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2020.

[3] Suny, Ronald Grigor (1994). The Making of the Georgian Nation. Indiana University Press. s. 3. ISBN 0253209153. 13 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2020.

[1]

[2]

[3]