Karadağ Türkleri
Karadağ Türkleri, bugün Karadağ topraklarında yaşayan ve varlıkları MS 4. yüzyıla dek uzandığı belirtilen çeşitli Türk boylarından bir kesimdir. Bu Türk topluluğu en düzenli varlıklarını Osmanlı döneminde sağlamışlardır.[3] 2011 resmî nüfus sayımında, yaşayan Türk nüfusa göre sırasıyla başta deniz kıyısındaki Bar kenti, başkent Podgorica, Akova ve başka bazı belediyeler olmak üzere ülkede toplam 104 kişi kökenini "Türk" olarak belirtmiştir. Bu sayı, ülke nüfusunun %0,02'sine denk düşmektedir.[2]
 Köklü ve önemli Türk nüfusu barındıran Bar’ın Osmanlı dönemindeki merkezi, çarşısı ve evleri | |
| Toplam nüfus | |
|---|---|
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
| Bar Podgorica · Akova · Budva · Rojaye · Tivat · Ülgün | |
| Diller | |
| Din | |
Tarih
değiştir16. yüzyılda Osmanlılarca ele geçirilen bölge, Balkan Savaşları'na kadar Osmanlı idaresinde kalmıştır. Bar şehrinden Türk kökenlilerle yapılan görüşmelerde kimi atalarının Manisa'dan, kimi ise Karaman'dan gelerek bölgeye yerleştiklerini belirtmiştir.[1]
Kültür
değiştirDinî olarak asimile olmayan Karadağ Türkleri, dil konusunda ise aynı başarıyı gösterememişlerdir. Çoğunlukla yaşlıların konuşabildiği Türkçeyi ülkede geliştirebilmek için TİKA önderliğinde Türkçe dil kursu açılmıştır. Yoğun ilgiyle karşılanan bu dil kursu konusunda eski TİKA Karadağ koordinatörü Dr. Gökçen Kalkan, 75 yaşındaki Türk kökenli bir bireyin Türkçeyi genç kuşaklara öğretme isteğini bu anısıyla anlatıyor;
"Yaşlı insanlar torunlarının elinden tutarak Türkçe kursuna adeta ’koşarak’ gelmişti. 75 yaşında burada yaşayan Abdullah isimli amcaya kendisinin neden kursa geldiğini sorduğumda, yerel şivesiyle ’Getirmişim baganları (çocuk anlamına geliyor), unukları (Sırpça torun) öğretesiniz onlara dilimizi, alışsınlar Türkçeye’ yanıtını hiç unutamıyorum."[1]
Bazı Türk kökenli Karadağlıların soyadları Karagözoviç, Gülömeroviç, Şahinoviç, Mustafiç ve Ömerbaşiç. İstanbul ve İzmir illeri başta olmak üzere Türkiye'ye göç eden bazı ailelerin ise "Barlı" soyadını taşıdığı yapılan görüşmelerde dile getirilmiştir.[1]
Karadağ Türkçesi
değiştirKaradağ Türkleri, diğer Balkan Türkleri gibi, yazı dili olarak standart Türkçeyi kullanırlar. Bunun yanında, Karadağ'da yaşadıkları yerlerde konuştukları ağız bir Rumeli ağzıdır. Karadağ Türkçesine dair son yıllarda yapılan ve alan için ilk sayılabilecek çalışmalarda Karadağ'daki Türkçenin Rumeli içinde Batı Rumeli'de yer aldığı belirtilmiştir.[4] Dil bakımından uç olarak sayılabilecek Karadağ'ın bütün diğer ağızlarla beraber Batı Rumeli'deki konumlanışı için görüşler de sunulmuştur.[5] Karadağ topraklarında tarihten bugüne değişik nüfus sayılarıyla Türkçe konuşulmuştur. Bu Türkçenin son durumunu bilgilerle sunan çeşitli çalışmalar yakın tarihlerde yapılmıştır. 2019 yılında Karadağ'daki Türkçeden metinlerin de yer aldığı bir eser yayımlanmıştır.[3]
Önemli Kişiler
değiştir- Ibrahim Abak, politikacı
- Şakir Bayhan, orman mühendisi ve leksikograf
- Süreyya İlmen, asker, politikacı ve iş insanı
- Suljo Mustafić, Karadağ Parlamentosu eski başkanı
- Haydar Hilmi Vaner, bürokrat, politikacı
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ a b c d "Adriyatik'te unutulan Türkler". Milliyet. 21 Eylül 2011. 29 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2014.
- ^ a b 2011 Karadağ nüfus sayımı 7 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Karadağ İstatistik Ofisi (Karadağlıca)
- ^ a b İğci, Alpay (2019). Karadağ Türk Ağzı. Ankara: Gazi Kitabevi. ss. 3, 18. ISBN 978-605-344-932-4.
- ^ İğci, Alpay (2018). "Karakteristik Birkaç Özellik Bakımından Rumeli Ağızları İçinde Karadağ'ın Yerinin Tespiti". III. Uluslararası Sosyal Bilimler Araştırmaları Kongresi Bildiriler Kitabı. ss. 196-201.
- ^ İğci, Alpay (2018). "Batı Rumeli Ağızlarının Sınıflandırılması İçin Görüşler". Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi. 18 (2). ss. 523-534.