Katılma reaksiyonu

Katılma tepkimeleri, bir organik molekülün yapısına dışarıdan başka bir molekülün katılmasıdır. Organik kimyada yapısında karbon-karbon çift bağı (Alken) ya da karbon-karbon üçlü bağı (Alkin) bulunduran molekülerlerin yapısına dışarıdan en az iki elementin girmesiyle gerçekleşen tepkimelerdir. İşte bu tepkimeler sonucu yapısında çoklu bağ bulunduran moleküldeki çoklu bağlar kırılarak yerlerine tekli bağlar oluşur.

Alkenlerde Katılma Tepkimeleri

Bilindiği gibi Alkenler yapılarında en az bir tane karbon-karbon çift bağı bulunduran organik bileşiklerdir. İşte katılma tepkimeleri bu çift bağın bulunduğu karbon atomları arasında gerçekleşmektedir. Bu çift bağlardan birisi pi(π) bağı diğeri de sigma (σ) bağı olarak adlandırılır. İşte bu tepkime sırasında karbon-karbon arasında bulunan çift bağdaki pi (π) bağı kırılır yerine tepkimeye giren molekülerle iki yeni sigma (σ) bağı oluşturulur. Alkenlerde katılma tepkimeleri sonunda Alkanlar oluşur.

Alkenlerde katılma (Addition) tepkimelereni gösteren bir şema
Alkenlerde katılmayı gösteren genel bir mekanizma
Hidrojenasyon	Alkenlere Hidrojen katılması
Halojenleme	Alkenlere Halojen katılması
Hidrohalojenleme	Alkenlere Hidrojen ve Halojenür katılması
Hidrasyon	Alkenlere suyun katılması
Asitlerin Katılması	Alkenlere Asitlerin katılması

Hidrojen halojenürler (HI, HBr, HCl, HF) alkenlerin yapısına girerler. Eğer asimetrik Alkenler asimetrik molekülerle tepkimelere girerse, burada artı yüklü olan parçacık karbon-karbon çift bağında bulunan ve en fazla hidrojenin bağlı olduğu karbona bağlanırlar. İşte bu şekilde artı yükle yüklü parçacığın en fazla hidrojenin bulunduğu karbonu seçmesine Markownikow kuralı denir.

Büten üzerinden asimetrik alkenlere katılmayı gösteren bir mekanizma

Burada hidrojenin bağlanacağı karbon atomu önemlidir. Eğer Hidojen atomu ikinci karbona bağlanırsa 1a gösterilen ve daha kararlı olan Karbonuyum iyon oluşur. Şayet ikinci karbon yerine birinci ye bağlanırsa bu sefer 2b ile gösterilen Karbonuyum iyonu oluşur. Böyle durumlarda 2a durumdaki olan ürünün oluşması daha muhtemeldir çünkü ikincil karbonyum iyon birincil karbonyum iyondan daha kararlıdır. İşte bu şekilde daha kararlı olan karbonyum iyonun oluşmasına Markownikow Kuralı denir. 2b ile gösterilen ürün oluşmaz çünkü kararlı karbonyum iyonları önceliklidir.

Kaynakça

Harold Hart, Leslie E. Craine, David J. Hart, Christopher M. Hadad: Organik Kimya

T.W Graham Solamons (Yazar), Craig B. Fryhle (Yazar),Güral Okay (Çeviri Editörü), Yılmaz Yıldırır (Çeviri Editörü) Organik Kimya, (Organik Chemsty), 7. Basımdan Çeviri, Literatür Yayıncılık 2002, ISBN 975-8431-87-0.