Münir Özkul
Mustafa Münir Özkul (15 Ağustos 1925, İstanbul - 5 Ocak 2018, İstanbul), Türk meddâh, tiyatro ve sinema oyuncusudur.[1]
Münir Özkul | |
|---|---|
 1974'te Hababam Sınıfı'nda Özkul | |
| Doğum | Mustafa Münir 15 Ağustos 1925 Bakırköy, İstanbul, Türkiye |
| Ölüm | 5 Ocak 2018 (92 yaşında) Cihangir, Beyoğlu, İstanbul, Türkiye |
| Ölüm sebebi | Kronik obstrüktif akciğer hastalığı |
| Defin yeri | Bakırköy Mezarlığı, İstanbul |
| Diğer ad(lar)ı | Kel Mahmut Hoca, Yaşar Usta |
| Meslek | Oyuncu, Meddah |
| Etkin yıllar | 1940-2003 |
| Evlilik | Şadan Özkul (?) Suna Selen (e. 1965; b. 1974) Yaşar Özkul (?) Umman Özkul (e. 1986; ö. 2018) |
| Çocuk(lar) | 3; Güner Özkul dahil |
| Ödüller | Tüm Liste |
Hayatı
değiştirMünir Özkul, İstanbul Erkek Lisesi mezunudur. Sanat hayatına henüz lise öğrencisiyken 1939 yılında Bakırköy Halkevi'nde tiyatro ile başladı. Bir süre İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesine ve Edebiyat Fakültesinin sanat tarihi bölümüne devam etti.
1948'de Ses Tiyatrosu'nda sahnelenen "Aşk Köprüsü" oyunuyla profesyonel oldu. Daha sonra Muhsin Ertuğrul'un yönetimindeki Küçük Sahne'ye geçti.[2] Bu dönemde John Steinbeck'ten Fareler ve İnsanlar (1951), John Millington Synge'den Babayiğit, George Axelrod'dan Yaz Bekarı (1954), John Patrick'ten Çayhane (1955) gibi oyunlarda oynadı. Daha sonra İstanbul Şehir Tiyatroları'nda (1958-59), Ankara Devlet Tiyatrosu'nda (1959-60) ve İstanbul Aksaray'daki Bulvar Tiyatrosu'nda arkadaşlarıyla kurduğu kendi topluluğunda (1960-62) çalıştı. 1963-67 arasında çeşitli topluluklarla turnelere çıktı; zaman zaman sahneden uzak kaldığı dönemler oldu. Sahne aldığı özel tiyatrolarda Sadri Alışık, Cahit Irgat, Nevin Akkaya ve Şükran Güngör gibi oyuncularla çalıştı.
1969'da Haldun Taner ile birlikte Bizim Tiyatro'yu kurdu.[3] Aynı yıl Bizim Tiyatro tarafından sahnelenen Taner'in "Sersem Kocanın Kurnaz Karısı" adlı oyununda Tomas Fasulyeciyan tiplemesiyle büyük başarı elde etti.
Özkul 1972'de Sadık Şendil’in araya girmesiyle gazino ve gece kulüplerinde şovmenlik yapmaya başladı. Adile Naşit’le de zaman zaman gazino sahnelerine şovmen olarak çıktı.[4]
1978'de yeniden Şehir Tiyatroları'na döndü. 1983-84'te, daha önce kendi topluluğunda (1961) sahneye konan ve büyük ilgi gören, Jean Anouilh'in "Generalin Aşkı" oyunuyla Dormen Tiyatrosu'nda sahneye çıktı. 1980'lerin ortalarında Ferhan Şensoy'un Ortaoyuncular topluluğuna katıldı, aralarında "İstanbul'u Satıyorum"un da yer aldığı dört oyunda rol aldıktan sonra sahnelere veda etti.
Özkul 1968'de Altan Karındaş topluluğunda oynanan Sadık Şendil'in Kanlı Nigar oyunundaki rolüyle İlhan İskender Armağanı'nı kazandı. Gene bu başarısı üzerine İsmail Dümbüllü, Kel Hasan Efendi'den devraldığı 50 yıllık simgesel kavuğu Özkul'a verdi (Özkul bu kavuğu 1989'da Ferhan Şensoy'a devretti.). Daha önce de oynadığı Haldun Taner'in Sersem Kocanın Kurnaz Karısı (1978) oyunundaki rolüyle Avni Dilligil (1978), Ulvi Uraz (1979), İsmet Küntay (1979) ve İsmail Dümbüllü (1980) ödüllerini kazandı.
Özkul 1950'lerden itibaren sinemada da rol almaya başladı. İlk dönem filmlerinden dikkat çekenleri Edi ile Büdü, Balıkçı Güzeli ve Kalbimin Şarkısı'dır. 1965'ten sonra sinemada canlandırdığı karakterlerle övgü topladı.
1970'li yıllarda, kalabalık kadrolu ve genellikle Ertem Eğilmez'in yönettiği filmlerde önemli roller aldı. En bilinen rollerinden biri, adeta onunla özdeşleşmiş olan, Hababam Sınıfı serisindeki Özel Çamlıca Lisesi'nin tatlı sert müdür yardımcısı "Kel Mahmut" karakteri oldu. Özkul'un kadrosunda yer aldığı bu dönemde çekilen kalabalık kadrolu aile filmlerinden bazıları Mavi Boncuk, Bizim Aile, Aile Şerefi, Gülen Gözler, Neşeli Günler, Gırgıriye ve Görgüsüzler olarak sayılabilir. Bu filmlerin büyük kısmında Adile Naşit'le beraber, Türk sinemasının unutulmaz ikililerinden birini oluşturmuştur. 1980 sonrası ise dönemin akımı olan video için çekilen pek çok filmde rol almıştır.
Kariyeri boyunca 200'den fazla filmde rol alan Özkul, Sev Kardeşim filmindeki oyunuyla 1972 Altın Portakal Film Festivali'nde "En İyi Erkek Karakter Oyuncu" ödülünü kazandı. "Bizim Aile" filminde canlandırdığı "Yaşar Usta" rolüyle de 1977 Azerbaycan Film Festivali'nde özel ödül kazandı. "Süt Kardeşler" filminde yönetmen yardımcılığı da yapmıştır.
Tarık Buğra'nın romanından televizyona aktarılan ve Naşit Özcan'ın yaşam öyküsünden bir kesiti canlandıran "İbiş'in Rüyası"nda canlandırdığı İbiş karakteri de unutulmazlar arasındadır. Televizyon dizilerinin yaygınlaşmaya başladığı 90'lı yıllarda dizi oyunculuğundan uzak dursa da Uzaylı Zekiye, Ana Kuzusu ve Şaban ile Şirin gibi dizilerde rol aldı. Son olarak 2000'li yılların başında, Hamdi Alkan'ın canlandırdığı "Yarmagül" karakterinin dedesini oynadığı Reyting Hamdi televizyon programında kamera karşısına geçti.
1980'de yapılan bir jübileyle 40. sanat yılı, 1996 yılında da Atatürk Kültür Merkezi'nde gerçekleştirilen gecede 55. sanat yılı kutlandı. 1998 yılında Kültür Bakanlığı tarafından Münir Özkul'a "devlet sanatçısı" unvanı verildi.
Özel hayatı
değiştirÖzkul dört kez evlendi ve üç çocuğu oldu.[2] İlk eşi Şadan, ikinci eşi Suna Selen, üçüncü eşi Yaşar ve son eşi 1986'da evlendiği Umman Özkul'dur. Oyuncu ve sunucu Güner Özkul'un babasıdır. Güner Özkul'a göre babası "evlilikten korkmazdı ama boşanamamaktan korkardı".[5]
Hayatının önemli bir kısmını alkolle savaşarak geçiren Özkul, 1990'lı yılların ortasında alkolü tamamen bıraktı.[5]
Hastalığı ve ölümü
değiştir2002 yılından beri demans ve kronik obstrüktif akciğer hastalığı ile mücadele eden Özkul, bu tarihten sonra evinden dışarıya çıkmak ve kimseyle görüşmek istemedi. Hastalığına bağlı olarak geçmişe dair hafıza kaybı yaşayan oyuncu, ölmüş birçok tanıdığının hayatta olduklarını sandı.[6] Uzun süre mücadele ettiği hastalıkları süresince hakkında birçok kez asılsız ölüm haberleri çıktı. 5 Ocak 2018'de Beyoğlu'nun Cihangir semtindeki evinde 92 yaşında hayatını kaybetti.[7][8] 7 Ocak 2018'de Harbiye Muhsin Ertuğrul Sahnesi'nde düzenlenen anma etkinliğinin ardından Teşvikiye Camii'nde kılınan cenaze namazı sonrası Bakırköy Mezarlığı'ndaki aile kabristanına defnedildi.[9]
Tiyatro oyunları
değiştir- Aşkımızın Gemisi Fındık Kabuğu
- Aşk Köprüsü
- Babayiğit
- Çayhane
- Fareler ve İnsanlar
- Generalin Aşkı
- Hababam Sınıfı
- İstanbul'u Satıyorum (1987-88)
- Kanlı Nigar
- Keşanlı Ali Destanı
- Sersem Kocanın Kurnaz Karısı
- Soyut Padişah
- Yaz Bekarı
- Yorgun Matador
Filmografisi
değiştirTelevizyon
değiştir| Televizyon | |||
|---|---|---|---|
| Yıl | Dizi | ||
| 1979 | İbiş'in Rüyası | ||
| 1984 | Köşe Dönücü | ||
| 1987 | Uzaylı Zekiye | ||
| 1991 | Bir Ömrün Bedeli | ||
| 1991 | Varsayalım İsmail | ||
| 1991 | Anneler, Babalar ve Çocuklar | ||
| 1993 | Nasreddin Hoca | ||
| 1994 | Kızlar Sınıfı | ||
| 1995 | Day Day | ||
| 1996-1997 | Ana Kuzusu | ||
| 1997 | Şaban ile Şirin | ||
| 2000-2002 | Reyting Hamdi | ||
Ödüller
değiştir- 1967: İlhan İskender Armağanı (Kanlı Nigâr oyunuyla)
- 1972: 9. Altın Portakal Film Festivali - En İyi Erkek Karakter Oyuncu - Sev Kardeşim
- 1991: İsmail Dümbüllü Ödülü
- 1995: 9. Altın Koza Film Festivali - Yaşam Boyu Onur Ödülü
- 1997: 25. Altın Kelebek Ödülleri - Onur Ödülü
- 1999: Dokuz Eylül Üniversitesi - Güzel Sanatlar Fakültesi Sahne Sanatları Bölümü - "Muhsin Ertuğrul Tiyatro Emek Ödülü"
- 1999: 36. Altın Portakal Film Festivali - Yıldırım Önal Anı Ödülü
- 2004: 37. Sinema Yazarları Derneği Ödülleri - Onur Ödülü
- 2006: İstanbul Tiyatro Festivali - Onur Ödülü
- 2014: 18. Afife Tiyatro Ödülleri - Muhsin Ertuğrul Özel Ödülü
- 2015: T.C. Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü[10]
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ "Sinematürk' te Münir Özkul". 20 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2023.
- ^ a b "Aktör dediğin nedir ki? Er geç unutuluyorsun", Sabah, 20 Ağustos 2004 30 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Son erişim tarihi: 15 Eylül 2007
- ^ "Tiyatronun öncü ismi: Haldun Taner". Anadolu Ajansı. 6 Mayıs 2020. 30 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Sahnelerin İbiş'i, Beyaz Perde'nin Kel Mahmut'u Münir Özkul öldü". Kulis Tiyatro Dergisi. 31 Ocak 2018. 30 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b "Babam evlenmekten korkmaz boşanamamaktan korkar", Hürriyet, 8 Ocak 2006 27 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Son erişim tarihi: 15 Eylül 2007
- ^ ",28 Ocak 2013 22 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Son erişim tarihi: 17 Ağustos 2013
- ^ "Son dakika haberi... Münir Özkul hayatını kaybetti". NTV. 5 Ocak 2018. Erişim tarihi: 5 Ocak 2018.
- ^ "Yeşilçam'ın çınarı Münir Özkul hayatını kaybetti". Hürriyet. 5 Ocak 2018. 6 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2018.
- ^ "Münir Özkul bu sloganlarla uğurlandı..." Hürriyet. 8 Ocak 2018. 17 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2023.
- ^ Türkiye Cumhurbaşkanı. "Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödüllerinin Sahipleri Belli Oldu". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2015.
Dış bağlantılar
değiştir- Beyazperde'de Münir Özkul 7 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- IMDb'de Münir Özkul 7 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Sinemalar.com'da Münir Özkul 7 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- SinemaTürk'da Münir Özkul 9 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- TSA'de Münir Özkul 7 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Babam Münir Özkul30 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Kızı Güner Özkul'un Aktör Dediğin Nedir Ki? Münir Özkul Kitabı'nda yer alan yazısı.
- 1981 yılında SES Dergisinde yayınlanan röportajı30 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
