Vikipedi

Malatya (il)

Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde bir il
4 Ekim 2024 tarihinde kontrol edilmiş kararlı sürüm gösterilmektedir. İnceleme bekleyen 1 değişiklik bulunmaktadır.

Malatya, Türkiye'nin bir ilidir. Malatya merkezli il, Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki Yukarı Fırat Bölümü'nde yer alır. 13 ilçesi ve 718 mahallesi bulunan[2] 2022 verilerine göre Malatya, 812.589 kişilik nüfusuyla Türkiye'nin yirmi sekizinci en yüksek nüfuslu ilidir.[3] Doğusu Elazığ ve Diyarbakır, güneyi Adıyaman, batısında Kahramanmaraş, kuzeyi ise Sivas ve Erzincan ile çevrilidir. İlk olarak Hitit döneminde kurulmuştur. O günden bugüne el değiştirerek yıkılıp yeniden yapılarak günümüze kadar gelmiştir.[4]

Malatya
İl
İlin Türkiye'deki konumu
İlin Türkiye'deki konumu
Harita
İl sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
Coğrafi bölgeDoğu Anadolu Bölgesi
İl merkeziMalatya
İdare
 • ValiSeddar Yavuz
Yüzölçümü
 • Toplam12.259 km²
Nüfus
 • Toplam769.544
 • Kır
-
 • Şehir
769544
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu422
İl plaka kodu44

Malatya, kayısı diyarı olarak bilinir. İlde yetişen kayısılar, dünya genelinde ünlüdür ve kuru kayısı üretiminin %80'ini Malatya Ovası'nda bulunan kayısı bahçeleri sağlar.[5] Büyükşehir yasası ile 2014 yerel seçimlerinin ardından büyükşehir statüsüne kavuşmuştur. Aynı zamanda Malatya 2 Cumhurbaşkanı çıkarmış tek şehirdir, bu kişiler, İsmet İnönü ve Turgut Özal'dır.

Coğrafya ve çevre

değiştir
 
Malatya Darende, Somuncu Baba Dergahı, mesire alanından bir kare.

Coğrafi konum

değiştir


Arazi yapısı

değiştir

Malatya, Doğu Anadolu bölgesinin batı bölümünde yer almaktadır. Doğuda Elazığ (98 km) ve Diyarbakır (251 km), güneyde Adıyaman (185 km), batıda Kahramanmaraş (219 km), kuzeyde Sivas (245 km) ve Erzincan (363 km) illeri ile çevrilidir.

İl genelinde yer alan dağların başlıcaları Malatya Dağları, Beydağı, Nurhak Dağları, Akçababa Dağları, Yama Dağı iken, başlıca akarsular Söğütlü Çayı, Morhamam Çayı, Kuruçay, Tohma Suyu, Sultansuyu, Sürgü Suyu, Beylerderesi, Mamıhan ve Şiro Çayı'dır.

İl, İç Anadolu, Akdeniz, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin arasında tampon bir bölge olma özelliğini de taşımaktadır.

Malatya ili, deprem kuşağı bakımından ikinci büyük fay kuşağında yer alır. Bölgenin dağlık ve dinamik bir yer hareketliliğine maruz kalması sonucu depremler sık sık meydana gelir. Yani kıvrımlı bir arazi şekli yaygındır. Malatya'nın deniz seviyesinden yüksekliği 960 metredir (merkez).

İklim

değiştir

Malatya ilinde karasal iklim koşulları hüküm sürer. Evvel çok çetin kış ayları yaşanıyor olsa da Malatya'daki su potansiyeli sebebiyle son yıllarda inşa edilen barajlar il genelinde iklimi fazlaca yumuşatmıştır. Bölge iklim koşullarına göre oldukça ılıman bir iklim hüküm sürmektedir.

Akarsular ve göller

değiştir

Orduzu-Pınarbaşı gölleri meşhurdur; piknik ve dinlenme merkezidir. Ayrıca Fırat'ın büyük bir bölümü de Malatya'nın doğusundan geçmektedir. Pütürge ilçesinin Şiro Çayı da meşhur akarsularındandır ve bu akarsu balığıyla ünlüdür.

Bitki örtüsü

değiştir

Malatya il topraklarının % 54'ü çayır ve meralarla, %31'i ekili ve dikili arazi ile kaplıdır. Ormanı azdır, ormanlık alanı %10'dur. Geniş Malatya Ovası, bozkır görünümündedir. Akarsu çevreleri orman gibi uzayan kayısı bahçeleri ile kaplıdır. Malatya Toroslarında en çok meşe, vadi yamaçlarında ardıç ağaçlarına rastlanır. Platolar çayır bakımından zengindir.

Malatya alüvyon topraklar

değiştir

Bu topraklar, akarsular tarafından taşınan, depolanan materyaller üzerinde oluşan genç topraklardır. Üzerlerindeki bitki örtüsü iklime bağlıdır. Bulundukları iklime uyabilen her türlü kültür bitkisinin yetiştirilmesine elverişli ve üretken topraklardır.

Alüvyon topraklar Malatya ilinde daha çok Fırat Nehri ile Tohma Çayı boyunca uzanmaktadır. Toplam alanları 20.236 hektardır. Bunun 19.703 hektarı birinci sınıf, 442 hektarı yetersiz drenajlı ve ikinci sınıf, 95 hektarı ise kötü drenajlı üçüncü sınıf arazilerden oluşmaktadır.

Malatya bazaltik topraklar

değiştir

Bu topraklar genellikle orta derin veya sığdır. Ağır killi topraklardır ve profilleri iyi gelişmemiştir. Malatya'da bu topraklar Kürecik bucağının batısında ve güneyinde ve Arapgir ile Arguvan arasında bulunurlar. 75.080 hektarlık ölçümleri ile ilde %6,1′lik yer tutan Bazaltik toprakların %26'sı toprak işlemeli tarıma uygundur. %66′lık kısmı meradır.

Nüfus

değiştir

Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 6 Şubat 2024 verileri[6])

Malatya il nüfusu: 742.725 (2023 sonu). İlin yüzölçümü 12.259  km2'dir. İlde  km2'ye 61 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 301 kişi ile Yeşilyurt’tur)

Büyük deprem sonrası ilk ADNKS'de yıllık nüfusun 69.855 kişi (% 8,99) azaldığı belirlenmiştir. Nüfusu en fazla azalan ilçe, 54.736 kişi (-%-17,46) ile Yeşilyurt olmuştur.

06 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre 13 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 718 mahalle bulunmaktadır.

2023 yılı sonunda Malatya ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri
İlçe Nüfus 2022 Nüfus 2023 Fark Değişim% Mah.Say. Alanı  km2[7]' Yoğunluk
Akçadağ 27.872 34.322 6.450 20,82 77 1118 31
Arapgir 9.964 10.641 677 6,57 63 987 11
Arguvan 6.869 7.708 839 11,52 49 1096 7
Battalgazi 307.478 269.150 -38.328 -13,31 103 947 284
Darende 24.588 26.318 1.730 6,80 67 1482 18
Doğanşehir 37.697 35.936 -1.761 -4,78 39 1364 26
Doğanyol 3.705 4.436 731 18,01 16 177 25
Hekimhan 15.706 20.106 4.400 24,70 65 1514 13
Kale 5.571 6.492 921 15,30 28 237 27
Kuluncak 7.000 8.549 1.549 19,99 28 645 13
Pütürge 12.492 15.779 3.287 23,36 68 1086 15
Yazıhan 11.984 16.370 4.386 31,19 33 653 25
Yeşilyurt 341.654 286.918 -54.736 -17,46 82 953 301
Malatya 812.580 742.725 -69.855 -8,99 718 12.259 61
Malatya il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
1927[8] 306.882 10
  %15     46.808
260.074     %85  
1935[9] 410.162 9 %34  
  %17     71.082
339.080     %83  
1940[10] 418.473 9 %2  
  %19     78.423
340.050     %81  
1945[11] 428.660 9 %2  
  %19     83.130
345.530     %81  
1950[12] 483.568 8 %13  
  %20     96.054
387.514     %80  
1955[13] 342.835 30 %29  
  %27     90.882
251.953     %73  
1960[14] 394.172 30 %15  
  %31     120.478
273.694     %69  
1965[15] 452.624 27 %15  
  %32     147.040
305.584     %68  
1970[16] 510.979 29 %13  
  %35     179.647
331.332     %65  
1975[17] 574.558 27 %12  
  %37     215.250
359.308     %63  
1980[18] 606.996 25 %6  
  %40     241.560
365.436     %60  
1985[19] 665.809 29 %10  
  %46     307.623
358.186     %54  
1990[20] 702.055 28 %5  
  %54     379.188
322.867     %46  
2000[21] 853.658 24 %22  
  %59     499.713
353.945     %41  
2007[22] 722.065 29 %15  
  %64     462.569
259.496     %36  
2008[23] 733.789 29 %2  
  %67     492.411
241.378     %33  
2009[24] 736.884 29 %0  
  %64     468.310
268.574     %36  
2010[25] 740.643 29 %1  
  %65     480.144
260.499     %35  
2011[26] 757.930 28 %2  
  %66     498.588
259.342     %34  
2012[27] 762.366 28 %1  
  %66     504.793
257.573     %34  
2013[28] 762.538 28 %0   Şehir ve kır ayrımı kaldırılmıştır.
2014[29] 769.544 27 %1  
2015[30] 772.904 27 %0  
2016[30] 781.305 27 %1  
2017[30] 786.676 27 %1  
2018[30] 797.036 28 %1  
2019[30] 800.165 28 %0  
2020[30] 806.156 28 %1  
2021[30] 808.692 28 %0  
2022[30] 812.580 28 %0  
2023[30] 742.725 28 %9  

Not: 1954 yılında Adıyaman ilinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Ekonomi

değiştir
Ayrıca bakınız: Malatya kayısısı

Malatya, ekonomik olarak bölgenin en gelişmiş illerindendir. Ekonomi başlıca kayısıya dayanır. Malatya'da bulunan birçok kayısı fabrikası istihdam sağlar. Bunun yanında, tekstil fabrikaları ekonomiye can verir. Malatya'da iki organize sanayi bölgesi bulunmaktadır ve üçüncü organize sanayi bölgesinin altyapı ihaleleri tamamlanmıştır.[kaynak belirtilmeli] Ayrıca Malatya'nın teşvik paketi kapsamında bazı büyük şirketler, bölgeye yatırım yapmışlardır. Buna Eczacıbaşı'nın yapım aşamasında olan nükleer tıp fabrikası örnektir.[kaynak belirtilmeli] Ayrıca Malatya'da sanayi sitelerinde bulunan küçük işletmeler de Malatya ekonomisine can verir. İnönü Üniversitesi de ticaretin ve kentin büyümesinde etkili olmuştur. Malatya'da birden fazla hidroelektrik santralleri bulunmaktadır. Bunlardan biri Karakaya Barajı'ndadır.

Tarım

değiştir

Tarım genelde Malatya Ovası'nda yapılır ve başlıca ürün kayısıdır. Dünyanın kayısı ihtiyacının yüzde 80'i Malatya'dan karşılanmaktadır. Dağlık kesimlerde küçük ve büyük baş hayvancılığı yapılmaktadır ancak şehrin ekonomisine fazla bir katkısı olmamakla birlikte damızlık koyun keçi yetiştiricileri birligi ve süt birliği ve damızlık sığırcılık birliği de bulunmaktadır. Bunların dışında Arapgir üzümleri, Yeşilyurt kirazları ve Hekimhan cevizleri de meşhurdur. Ekonomik anlamda katkı da sağlar.

Konum

değiştir
Konum Bilgileri
İlçe Kuruluş Yılı[31] Önceden bağlı olduğu ilçe Alanı km²[32] Rakım mt. Merkeze km[33] Ulaşan Yollar[33]
Akçadağ Cumh.önce 1.118 1.056 38 D.300-22=>44.53, 44.56
Arapgir Cumh.önce 987 1.172 120 D.260-18, D.877-05
Arguvan 1954 Merkez 1.096 1.163 72 D.875-01=>44.77
Battalgazi 1987 Merkez 947 782 9 D.300-23, 44.29, 44.25
Darende Cumh.önce 1.482 1.027 112 D.300-21, 44.80, 44.83
Doğanşehir 1946 Akçadağ 1.364 1.225 59 D.850-10=>44.52, 44.56
Doğanyol 1990 Pütürge 177 929 91 D.300-23=>44.25=>44.26
Hekimhan Cumh.önce 1.514 1.122 85 D.850-09, 44.79
Kale 1990 Merkez 237 729 42 D.300-23
Kuluncak 1990 Darende 645 1.276 116 D.850-09 (Hekimhan)=>44.79, 44.84
Pütürge Cumh.önce 1.086 1.224 73 D.300-23=>44.25
Yazıhan 1990 Merkez 653 828 43 D.850-09, 44.81
Yeşilyurt 1957 Merkez 953 1.010 14 D.300-23, D.875-01, 44.50
MALATYA Cumh.önce 12.259 970
*Metropol İlçelerin merkeze uzaklıkları, kaymakamlık ile valilik arasındaki uzaklıktır.

Kültür

değiştir
 
Malatya Kayısısı

Malatya, bölge için önemli bir kültür sanat merkezidir. Buna müze ve sonradan açılan alışveriş merkezi büyük ölçüde katkıda bulunmuştur. Ayrıca, devlet tiyatrosunun açılması, kültür ve kongre merkezinin açılması, Malatya kültür ve sanatını önemli ölçüde değiştirmiştir.

Camiler

değiştir
 
6 Şubat 2023 Depremlerinden Sonra Yeni Camii

Malatya Merkez Mücelli Caddesinde caminin giriş kapısı üzerinde yer alan kitabesine göre yapımı1793 tarihli Yusuf Ziya Paşa Camii bulunmaktadır. Malatya merkezinde yaklaşık 120 yıllık tarihi olan bir cami bulunmaktadır. Adı Hacı Yusuf Taş Cami olan eser halk arasında Yeni Cami (Malatya), Teze Cami adlarıyla da bilinir. 24 Ocak 2020 Elazığ Sivrice depreminde hasar alan cami restore edilip ibadete açıldıktan kısa bir süre sonra 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Pazarcık depreminde tamamen yıkılmıştır. Bir diğer cami de Ulu Cami'dir. Ulu Cami'nin tarihi yedinci yüzyıla kadar uzanmaktadır. Ulu Cami'yi Araplar, Malatya ilimizin 8 km kadar kuzeyinde bulunan Battalgazi ilçesinde inşa etmişlerdir. Eski kaynaklardan öğrenilen bilgiye göre yıkılan Ulu Cami, Anadolu Selçuklu zamanında 1224 yılında yeniden inşa edilmiştir. Ulu Cami 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremlerinde hasar görmüş ve restorasyon için ibadete kapatılmıştır.

Müzeler

değiştir

Arkeolojik alanlar

değiştir
  • Arslantepe Höyüğü (Orduzu belediye sınırları içinde bulunur): eski bir yerleşim bölgesi, ilk arkeolojik araştırmalar 1932'de Fransızlar tarafında yapılır. Bu alanda bir açık hava müzesi yapılması planlanıyor. Aslantepe Höyüğü'nde bugüne kadar birçok medeniyet yaşamıştır. Aslantepe Höyüğü dünyada kurulan ilk yerleşim bölgelerinden biridir ve bugüne kadar 27 medeniyeti ağırlamıştır.[36]

Mutfak

değiştir

Malatya usulü tarhana çorbası, içli köfte, analı kızlı, kayısı tatlısı, ekşili köfte, mercimekli köfte, kulak çorbası, tavşanlı yufka, kaburga dolması, tava, kâğıt kebabı, kalbur hurması, bilik, pirpirim cacığı, yapraklı köfte, kiraz yaprağı köftesi, saç kavurması, kürt sarması, ıspanaklı ekmek, baklalı pilav, kömbe, taş (yassı)kadayıf, salçalı köfte gibi yemekler yöreye özgüdür. Tescillenmiş yemekleri mevcuttur. Bulgurdan yapılan 100'ün üzerinde köfte ve yemek çeşidi bulunur. Şehre ait peynir ürünleri bulunmaktadır. Şehrin fırın kültürü gelişmiştir.

Turizm

değiştir

Kentin ilçelerinden biri olan Battalgazi'de ise Selçuklu Hanedanı ve Osmanlılar döneminden kalma eserler bulunmaktadır. Devlet tiyatroları Malatya şubesinin açılmasıyla Malatya bölgedeki kültür alanında da önemli bir aşama kaydetmiş ve çevre illerden gelen sanatseverler sayesinde kültür turizmi önemli bir ivme kazanmıştır. Gürpınar Şelalesi de bir turizm kaynağı yaratmaktadır. Bunların dışında Yeşilyurt (Gündüzbey), Darende (Somuncu Baba), Kale ve Akçadağ (Levent Vadisi) gibi ilçelerinde yer alan mesire alanları da şehrin turizmine önemli ölçüde katkı sağlamaktadır. Türkülere konu olan Kömürhan Köprüsü buradadır.

Spor

değiştir
Ana madde: Malatya'da spor

Futbol takımı 1966 yılında, amatör küme takımlarından Adalıspor, Hürriyetgençlik ve Coşkunspor kulüplerinin Akınspor kulübüne katılmalarıyla Malatyaspor olarak kuruldu. Akınspor kulübü, yapılan genel kurulla sadece ismini değiştirerek Malatyaspor oldu. Kulübün sarı-kırmızı olan forma rengi aynen korundu. Ancak kurulduğu yıldan itibaren sarı-siyah formayla maçlara çıkan kulüp, 1980-1981 sezonunda sarı-siyah formayı değiştirerek yeniden sarı-kırmızıya döndü. 1967-1968 sezonunda 2. Lig'e alınan kulüp, ilk sezonunda 3. Lig'e düştü. 1968-1969 sezonundan itibaren beş sezon 3. Lig'de mücadele etti. 1972-1973 sezonu sonunda 3. Lig'den 2. Lig'e yükselen kulüp, 1976-1977 sezonu sonunda tekrar 3. Lig'e düştü. 1980-1981 sezonunda 3. Lig kaldırılıp 2. Lig ile birleştirilince otomatik olarak 2. Lig'e yükselmiş oldu. 1983-1984 sezonu sonunda namağlup olarak 2. Lig'de şampiyon olarak 1. Lig'e çıktı. 1987-1988 sezonunda 1. Lig'deki en iyi derecesini yaparak ligi 3. sırada tamamladı. Ancak, 1989-1990 sezonu sonunda 1. Lig'den 2. Lig'e düştü. 11 sezon 2. Lig'de mücadele ettikten sonra, 2000-2001 sezonu sonunda terfi maçları sonucunda tekrar 1. Lig'e çıktı.

2004 yılında UEFA Kupası'nda mücadele eden takım İsviçre'nin FC Basel takımını deplasmanda 2-1 mağlup etmiş, deplasman golü kuralıyla elenmiştir. 2005-2006 sezonu sonunda 1. Lig'den düşerek o zamanlar iki kategoriye ayrılmış olan 2. Lig A Kategorisi'nde mücadele etmeye başlayan kulüp, 2008-2009 sezonunda 2. Lig A Kategorisi'ni 18. sırada bitirerek 2. Lig B Kategorisi'ne düştü. Borçları nedeniyle transfer yapamayan ve elindeki oyuncuları zamanla kaybeden kulüp, 2009-2010 sezonu sonunda 2. Lig B Kategorisi'nden 3. Lig'e düştü. 2010-2011 sezonunda da, 3. Lig'de mücadele edip 1. Grubu sonuncu sırada bitirerek Bölgesel Amatör Lig'e düştü. Bölgesel Amatör Lig'de -9 puanla 4. Grubu sonuncu sırada bitirerek Malatya 1. Amatör Ligi'ne düştü. 2012-2013 sezonu öncesinde Malatya Belediyespor adını Yeni Malatyaspor olarak değiştirerek profesyonel liglerde Malatyaspor adını kullanmaya başladı renkleri sarı siyah ve kırmızıdır.UEFA ve TFF kurumlarının kriterleri ve kararıyla Malatyaspor değil Yeni Malatyaspor olarak devam etti. Şuanki Yeni Malatya Stadyumu ve Nurettin Soykan Tesisleri Yeni Malatyaspor tarafından geçici alınmış ve Malatyaspor'a aittir. 2018-2019 Sezonunda, Yeni Malatyaspor, süper ligi 5.sırada tamamlayarak, UEFA Avrupa Ligi'ne katılma hakkı elde etmiştir. Şuan da 3. Ligde Yeşilyurt Belediyespor ve Bölgesel Amatör Lig|BAL'da Arapgirspor takımları vardır. Malatya BŞB SK nın Voleybol 1. ve 2. liglerindeki 2 takımı ve hentbol 2.ligdeki takımı küme düşmüştür. Voleybol bölgesel liginde 2 takımı yer almıştır.

Türkiye Kupası|Ziraat Türkiye Kupası'nda Yeni Malatyaspor, yarı finalde Galatasaray' a elenerek kupa 3.sü olmuştur.

Önemli spor tesisleri: Yeni Malatya Stadyumu (27.044), Malatya Spor Salonu (3.200), Atatürk Spor Salonu (1.500) ve Atletizm Pisti'dir.

Yönetim

değiştir
Ayrıca bakınız: Malatya'nın ilçeleri

Merkezi Yönetim

değiştir

Büyükşehir illerinde Merkezi yönetim Vali, İl Müdürleri ve İl Danışma Kurulundan oluşur.

Malatya, bir büyükşehir'dir. Bu özelliğine göre yönetimi belirlenmiştir. Protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır.

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi'ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

Malatya Valisi 1969-Gümüşova doğumlu Ersin YAZICI, Ağustos 2023/376 sayılı kararla Antalya Valisi iken atanmıştır.

Malatya Büyükşehir Belediyesi Başkanı SAMİ ER ise 2024 yılı yerel seçimler sonucuna göre göreve başlamıştır.[37]

Vali ve Kaymakamlara ait bilgiler Malatya'nın ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.

Yerel yönetim

değiştir

Büyükşehir Belediyelerinde Yerel yönetim, Büyükşehir Belediye Başkanı, Büyükşehir Belediye Meclisi ve Büyükşehir Belediye Encümeni'nden oluşur.

Yerel yönetimi temsil eden Büyükşehir Belediye Başkanı, ildeki tüm seçmenlerin oy çokluğu ile seçilir. Yerel seçimlerde İlçe Belediye Başkanı ve İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanılarak ilçelerin belediye meclisleri oluşur. İlçe Belediye meclislerinden alınan üyelerle (başkan kontenjanı, ilçe nüfusu ve parti oy oranına göre) de Büyükşehir Belediye Meclisi oluşur. Bu mecliste ilçe belediye başkanları da yer alır.[38][39] Meclisin başkanı Büyükşehir Belediye Başkanı'dır.

Büyükşehir belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur. (5216 saylı kanun 16.madde)

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi'ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

Malatya Büyükşehir Belediye Başkanı, 1963-Malatya doğumlu Sami Er (AK PARTİ), 31 Mart 2024 seçimlerinde %48,97 oy oranıyla seçilmiştir[40]

İlçe belediyeleri, 2024 Türkiye yerel seçimlerine göre, üç değişik parti tarafından yönetilmektedir. Bu ilçelerden 7'si AK PARTİ, 5'i CHP ve 1'i MHP'li belediye başkanıdır.[41]

Malatya Büyükşehir Belediye Meclisi üye sayısı 50'dir (Büyükşehir Belediye Başkanı, 13 ilçe belediye başkanı ve 36 üye) Bunların 30'u AK PARTİ, 16'sı CHP ve 3'ü MHP'lidir.[42]

Eğitim

değiştir

Ülkenin önemli üniversitelerinden olan İnönü Üniversitesi ve Malatya Turgut Özal Üniversitesi başta olmak üzere birçok ilk ve ortaokul mevcut olup Fatih projesiyle birçok okula akıllı tahta ve öğrencilere verilen tablet bilgisayarlarla desteklenen eğitim modernizasyonu tüm ülkede olduğu gibi Malatya eğitimine projenin ilk yılından büyük katkı sağlamıştır. Ayrıca 91.000 Dev Öğrenci Projesi ile daha da iyi eğitim verilmeye başlanan Malatya'da il halkının ihtiyaçlarını karşılayacak düzeyde okul vardır. Halkın eğitim düzeyi iyi derecededir.[kaynak belirtilmeli]

Altyapı

değiştir

Ulaşım

değiştir

Şehir içi ulaşım

değiştir

Malatya'da şehir içi ulaşım halk otobüsleri, dolmuşlar ve trambüsler ile yapılmaktadır. Trambüs; Malatya çevreyolu üzerinde MAŞTİ - İnönü Üniversitesi üzerinde kurulmuş olan elektrik ile çalışan 36 km uzunluğunda 55 adet istasyon bulunan bu istasyonlardan, 11 tanesi turnikeli 44 tanesi normal biniş istasyonu olan Maşti (Yeşilyurt belediyesinden) başlayarak Yeni Devlet Hastanesi, Köy Garajı, Emeksiz, Battalgazi Kavşağı, Tandoğan, Araştırma Hastanesi ve İnönü Üniversitesine kadar devam eden seyir hattı ile Türkiye'de ilk kez Malatya'ya kurulan toplu taşıma sistemidir.[43]

Karayolu

değiştir

Malatya'da karayolu ulaşımı TCK tarafından yapılan şehirler arası devlet yollarından sağlanmaktadır. Bu yollardan en önemlisi Kayseri'den gelen ve Elâzığ'a giden D 300 karayoludur. Bunun dışında Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki konumundan dolayı üç bölgeye komşu kavşak noktasındadır. Bu nedenle her yöne açılan yolları vardır. Ayrıca uluslararası havalimanıyla Almanya'nın Frankfurt ve diğer Avrupa şehirlerine ulaşım sağlanmaktadır. Her gün İstanbul, Ankara ve İzmir'e uçuş bulunmakla beraber yaz sezonlarında Antalya uçuşları mevcuttur.

Bu yollar:

Havayolu

değiştir

Malatya'da havayolu ulaşımı Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından Malatya Akçadağ da bulunan Erhaç Havalimanı ile sağlanmaktadır.

Demiryolu

değiştir

Malatya'da demiryolu ulaşımı TCDD tarafından yapılan demiryolları ile sağlanmaktadır. Dört ilçede TCDD garı bulunmaktadır.

Bu ilçeler:

Ayrıca demiryolu güzergahları:

Malatya - Elazığ demiryolu hattında bulunan Fırat demiryolu köprüsü Türkiye'nin en uzun köprüsü olmakla beraber önemi büyüktür.

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  2. ^ "Malatya'nın nüfusu ve idari yapısı". 1 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Nüfus ve İdari Yapı". www.malatya.gov.tr. 1 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2023. 
  4. ^ Yine ekonomiside bölgenin en büyüklerindendir.Toplamda 772.000'e yakın nüfusu vardır. Malatya yine nüfusu her yıl artmakta olan şehirlerdendir. 2011 TUİK verilerine göre büyükşehir olma nüfus barajını geçmiştir. Malatya eğitim, sağlık, güvenlik ve ulaşım altyapısı iyi olan bir şehirdir. Malatya kültürü ,tarihi, kayısısı ve özellikle yetiştirdiği ünlülerle tanınmış bir şehirdir.Malatya Valiliği sitesi 1 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  5. ^ "malatyaguncel.com Haberi". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2010. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2024. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Şubat 2020. 
  8. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  9. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  10. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  11. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  12. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  13. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  14. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  15. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  26. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  27. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  28. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  29. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  30. ^ a b c d e f g h i
    • "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Malatya Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Malatya Nüfusu". nufusune.com. 
    • "Malatya Nüfusu". nufusubu.com. 
  31. ^ İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
  32. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; :1 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  33. ^ a b Karayolları Genel Müdürlüğü
  34. ^ "http://www.eskieserler.com/". 9 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2010.  |başlık= dış bağlantı (yardım)
  35. ^ "Malatya'nın kayısıdan sonra yükselen değeri Fotoğraf Makinası Müzesi". Ensonhaber. 29 Aralık 2021. 29 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2021. 
  36. ^ "Haberler.com Aslantepe Höyüğü Haberi". 2 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2010. 
  37. ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2020. 
  38. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 29 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2020. 
  39. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2020. 
  40. ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2020. 
  41. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2020. 
  42. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2020. 
  43. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2017. 

Dış bağlantılar

değiştir
 
Wikimedia Commons'ta Malatya (il) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Malatya_(il)&oldid=33937603" sayfasından alınmıştır