Mesud Barzani
Mesud Barzani (Kürtçe: مەسعوود بارزانی Mesûd Barzanî; d. 16 Ağustos 1946, Mahabad), Kürt siyasetçi. 2005-2017 yılları arası Kürdistan Bölgesel Yönetimi başkanı olarak görev aldı. 1 Nisan-30 Nisan 2004 tarihleri arasında Irak Başbakanlığı görevinde bulunan Barzani, Kürdistan Demokratik Partisi'nin 1979 yılından beri başkanlık görevini sürdürmektedir.
| Mesud Barzani مەسعوود بارزانی | |
|---|---|
.jpg)
| |
| 2016 yılında Mesud Barzani | |
| Kürdistan Bölgesel Yönetimi Başkanı | |
| Görev süresi 14 Haziran 2005 - 1 Kasım 2017 | |
| Başbakan | Neçirvan Barzani Berhem Salih Neçirvan Barzani |
| Başkan Yardımcısı | Kosret Resul Ali |
| Yerine geldiği | Yeni makam |
| Yerine gelen | Neçirvan Barzani |
| Irak Başbakanı | |
| Görev süresi 1 Nisan 2004 - 30 Nisan 2004 | |
| Yerine geldiği | Muhammed Bahr el-Ulum |
| Yerine gelen | İzzeddin Salim |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 16 Ağustos 1946 Mahabad, Mahabad Cumhuriyeti |
| Vatandaşlığı | Irak Türkiye (1992-2003)[1] |
| Milliyeti | Kürt |
| Partisi | Kürdistan Demokratik Partisi |
| Akraba(lar) | Mustafa Barzani (Babası) Ahmed Barzani (Amcası) |
| Çocuk(lar) | Mesrur Barzani, Nebile Barzani |
| Mesleği | Siyasetçi |
| Dini | İslam |
İlk yılları
değiştir1946 yılında babası Molla Mustafa Barzani'nin genelkurmay başkanı olduğu günümüzde İran'da bulunan, SSCB'nin desteğiyle kurulmuş olan Mahabad Cumhuriyeti'nde doğmuştur.[2] Sonraki dönemde Molla Mustafa Barzani'nin bölgede bağımsız Kürt devleti kurma girişimi başarısızlıkla sonuçlandı ve İran ordusunun bölgeye giriş yapmasıyla Molla Mustafa Barzani SSCB'ye, küçük yaşlarda olan oğlu Mesut Barzani ise Irak'a gitmek zorunda kalmıştır. Molla Mustafa Barzani 1958 yılında Irak'ta yapılan darbenin sonucu olarak krallığın Kasım tarafından yıkılmasının ardından, yeni kurulan hükûmet tarafından aldığı davet üzerine yeniden ülkeye dönüş yaptı. İlerleyen yıllarda Irak'ın, Kürtlere talep edilen hakları vermemesi üzerine baba Barzani silahlı bir ayaklanma başlattı.
1970'lerin ilk yıllarında Mesud Barzani, babası ve kardeşi İdris Barzani ile birlikte Kürtlerin siyasi ve askerî meseleleri üzerine çalışmaya başladılar. 1975 sonunda babasının ABD'ye iltica etmesinin ardından yine kardeşi İdris ile birlikte Kürdistan Demokratik Partisi'ne başkanlık etmeye başladı.
1979 sonrası
değiştirMolla Mustafa Barzani'nin 1979 yılında ölümünden sonra partinin en etkin liderleri Mesud ve kardeşi İdris Barzani oldular. Aynı yıl içerisinde (1979) İran'da yapılan devrimden sonra Mesud Barzani ve ailesi destekçilerinin de vasıtasıyla İran'a yerleşti. 1980 yılında İran-Irak Savaşı'nın başlamasıyla bölgedeki ortamı kullanan Barzani ve partisi KDP Irak sınırın İran'a yakın kısmında güçlenip etkinliğini arttırmayı başardı. İran - Irak savaşı döneminde ve sonrasında Irak'ta nüfuzunu artırmak isteyen İran rejimi, Irak'taki tüm Saddam karşıtı güçleri İslami hareketlenmeler temelinde etkilemeye çalışmış olsalar da Mesud Barzani bu duruma pek sıcak yaklaşmamıştır. 1987 yılına kadar KDP'yi kardeşi İdris ile birlikte yöneten Mesud Barzani 1987 yılında kardeşi İdris Barzani'nin ölümü sonrasında KDP'nin alternatifsiz lideri haline gelmiştir.
İran-Irak Savaşı sonrası dönem
değiştir
1988 yılında İran-Irak Savaşının sona ermesinden sonra Kürt bölgelerinin önemi artmış, bu bölgelerdeki hakimiyet ciddi bir konu haline gelmiştir. Bu konuda da Mesut Barzani hakimiyet için büyük çabalar harcamıştır. Körfez Savaşından Irak'ın 1991 yılında yenilgi ile çıkmasını fırsat bilen Barzani, Baas rejimine karşı Süleymaniye ve çevresinde Celal Talabani ve diğer Kürt liderleri ile birlikte bir Kürt ayaklanması başlatmıştır. Ayaklanma sonrasında Baas hükûmeti ile Kürt ayaklanmacılar arasında büyük çatışmalar çıkmıştır. Ancak bu olaya batılı güçler müdahale etmiş, Kürtler için Kuzey Irak'ta güvenli bölgeler sağlanmış ve çatışmalar sonlandırılmıştır.
Mayıs 1992 yılında batılı güçler denetiminde Kuzey Irak'ta yapılan seçimlerde Kürdistan Demokratik Partisi lideri Mesud Barzani ve Kürdistan Yurtseverler Birliği lideri Celal Talabani bölgesel liderler olarak seçilmişlerdir. Ancak 1994 yılında KDP-KYB koalisyonu arasında çıkan anlaşmazlıklardan dolayı iki parti arasında çatışma (Kuzey Irak İç Savaşı) başlamıştır. 1996 yılı Ağustos ayında Barzani, Talabani'nin İran rejimiyle anlaşacağından korktuğundan dolayı kendisi Baas rejimiyle anlaşma imzalamıştır, bunun üzerine 31 Ağustos 1996'da Erbil'e giren Irak güçleri bölgeyi Barzani'ye emanet etmiştir. Bu dönemden sonra Ekim 1996'nın sonlarına doğru KDP-KYB arasında ateşkes imzalanmıştır.
Türkiye terörle mücadele için zaman zaman Barzani ve Talabani ile diyalog kurmuştur. 1997 yılında ise Barzani, Türkiye'nin terörle mücadelesinde ittifak olarak rol almış ve Peşmerge güçleri ile PKK unsurlarına karşı çıkmışlardır. Sonraki dönemlerde KDP-KYB arasında yine çatışmalar çıkmıştır. ABD'nin de araya girmesiyle 1998 yılında KDP-KYB arasında yine ateşkes ilan edilmiş, bu ateşkes 4 Ekim 2002'de yenilenmiştir.
Kürdistan Bölgesi Başkanı
değiştirBarzani, 2003 yılında Irak'ın işgali'nden sonra kurulan Irak Hükûmet Konseyi'nin üyesi oldu ve 2004 yılı Nisan ayında konseyin başkanı oldu. Haziran 2005'te Irak Kürdistan Parlamentosu tarafından Kürdistan Bölgesel Yönetimi başkanı seçildi.
Mesud Barzani Şubat 2011'de, barış, istikrar ve bölgede dini hoşgörüyü teşvik rolüyle, NATO Parlamenterler Asamblesi İtalyan Atlantik Komitesi ve İtalyan Delegasyonu Atlantik Ödülünü aldı.
Mesud Barzani Kürdistan Bölgesi Başkanı olarak birçok ülkede resmî ziyaretler yaptı: Beyaz Saray'da ABD Başkanı George W. Bush ile (25 Ekim 2005), Downing Street'te İngiltere Başbakanı Tony Blair ile (31 Ekim 2005), Vatikan'da Papa ile (14 Kasım 2005), Roma'da İtalya Başbakanı Silvio Berlusconi ile (13 Kasım 2005), Riyad'da Suudi Arabistan Kralı Abdullah ile (13 Mart 2007) ve Amman'da Ürdün Kralı Abdullah ile (19 Mart 2007).
Türkiye'ye de, çokça ziyaretlerde bulundu. En son Şubat 2017'de, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Başbakan Binali Yıldırım'ın misafiri olarak Türkiye'ye bir ziyarette bulundu.
Temmuz 2009'da, Kürdistan Bölgesel Yönetimi başkanlığı için ilk doğrudan yapılan seçimlerde, Mesud Barzani oyların %69.6'sını alarak başkan seçildi. Seçimleri yakından takip eden uluslararası gözlemciler ve Irak Seçim Komisyonu seçimleri serbest ve adil olduğunu ilan ettiler.
Mesud Barzani, IŞİD'e karşı devam eden mücadelede Kürt bağımsızlığını zorlama çabaları nedeniyle Time Dergisi'nin 2014 Yılın Kişisi'nde kısa listeye kalan sekiz adaydan biriydi.
2017 Kürdistan bağımsızlık referandumu
değiştir.jpg)
7 Haziran 2017'de Barzani, Kürdistan Bölgesi'nin 25 Eylül 2017'de bağımsızlık referandumu yapacağını açıkladı.[3] Referandumu takip eden 26 Eylül 2017 günü referandumun bağımsızlık arayışında başarılı olduğunu duyurdu ve komşu ülkeleri gelecekte diyaloğa açık olmaya çağırdı.[4]
Irak hükûmeti referandumun sonuçlarını reddetti. 15 Ekim'de, Irak güvenlik güçleri ve Haşdi Şabi, Kürtlerin kontrolündeki Kerkük şehrine girerek Peşmergeleri geri çekilmeye zorladı ve Kuzey Irak'taki diğer çekişmeli şehirlerde benzer geri çekilmelere yol açtı.[5]
Referandumun başarısızlığı ve Peşmerge'nin toprak kayıplarının ardından Barzani, 29 Ekim'de Kürdistan Bölgesi Başkanı olarak istifa edeceğini duyurdu.[6]
Mesud Barzani halen Kürdistan Demokrat Partisi'nin başkanıdır ve büyükelçileri kabul etmektedir.[7][8]
Eleştiriler
değiştir2010 Mayıs ayında gazeteci Sardasht Osman, Barzani ailesini eleştirdikten sonra öldürüldü. Temmuz 2010'da muhalefet gazetesi Rozhnama, yasadışı petrol kaçakçılığından büyük paralar kazanan Barzani liderliğindeki KDP'yi suçlamıştır.
Barzani'nin karşıtları, onun kabile, muhafazakar ve dünyevi olmadığını, genellikle geleneksel kabile rollerini oynadığını söylüyorlar. Ancak Erbil'deki yönetimi, modern ulaşım altyapılarını başarıyla inşa etti, yabancı yatırımları çekti ve eğitime öncelik verdi.[9]
Kaynakça
değiştir- ^ ERGAN, Uğur (24 Aralık 2003). "Kırmızı pasaportu geri verdi". Hürriyet. 12 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2023.
- ^ "Mahabad Cumhuriyeti". 22 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Iraqi Kurds set date for independence referendum". Muslim Global. 26 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2017.
- ^ "President Barzani claims victory in independence referendum". Rudaw. 27 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2017.
- ^ Martin Chulov. "Kurdish forces abandon long-held lands to Iraqi army and Shia fighters 27 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". The Guardian, 17 October 2017.
- ^ "Iraqi Kurdish leader Massoud Barzani to step down". BBC News. 29 Ekim 2017. 30 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2017.
- ^ "Masoud Barzani hosts new Canadian, British Ambassadors to Iraq". www.kurdistan24.net. 18 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020.
- ^ "Senior Kurdish leader meets with EU Ambassador to Iraq". www.kurdistan24.net. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2020.
- ^ Fischbach, ed. Biographical encyclopedia of the modern Middle East and North Africa (Gale Group, 2008) p 161.
Dış bağlantılar
değiştir- Kürdistan Bölge Başkanlığı Video sitesi 15 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.