Millî İstihbarat Teşkilatı
Millî İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı (MİT), Türkiye'nin Cumhurbaşkanlığına bağlı resmî istihbarat örgütüdür.[4] MİT'in mevcut merkezi, Ankara'nın Etimesgut ilçesindeki KALE binasıdır.
| MİT | |
|---|---|
 | |
| Genel bilgiler | |
| Kuruluş tarihi | 22 Temmuz 1965) |
| Önceki kurum |
|
| Türü | İstihbarat teşkilatı |
| Bağlılığı | Türkiye Cumhurbaşkanlığı |
| Adres | KALE, Etimesgut, Ankara |
| Personel sayısı | 8.000 (2014) (Tahmini)[1] |
| Yıllık bütçe | 2.628.749.000 ₺ (2021)[2] |
| Yönetici(ler) | |
| Web sitesi | mit.gov.tr |
| Notlar | |
| Vatan için her an her yerde![3] | |
1965 yılında Millî Emniyet Hizmeti yerine kurulan;[5] Türkiye'nin bölünmez bütünlüğüne, anayasal düzenine, varlığına, bağımsızlığına, güvenliğine ve millî gücünü meydana getiren bütün unsurlarına karşı içten ve dıştan gelecek mevcut ve muhtemel tehditler hakkında bilgi toplamak, önlem almak ve gerekli durumlarda ilgili makamları uyarmakla görevli bir teşkilattır.
Devletin millî güvenlik politikasının hazırlanmasıyla ilgili her konuda istihbaratın tek elde toplanabilmesi amacıyla 22 Temmuz 1965 tarihinde TBMM tarafından 644 sayılı Kanun kabul edildi ve bu kanun ile kuruluşun adı Millî İstihbarat Teşkilatı (MİT) olarak değiştirildi. Kanun ile MİT'in bir müsteşar tarafından yönetilmesi ve müsteşarın, kanun ile belirlenen görevlerin yerine getirilmesinde sadece başbakana karşı sorumlu olması öngörüldü.
MİT, yaklaşık on dokuz yıl süre ile faaliyetlerini 644 sayılı Kanun hükümleri doğrultusunda yürüttü ancak hızla değişen ve gelişen koşulların ışığında yeni bir yasal düzenlemeye gidilmesi ihtiyacı ortaya çıktı. Bu amaçla, 1 Kasım 1983 tarihinde 2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Millî İstihbarat Teşkilâtı Kanunu çıkarıldı ve kanun 1 Ocak 1984 tarihinde yürürlüğe girdi. Teşkilat, 2017 yılında yapılan değişiklikle başbakanlıktan cumhurbaşkanlığına bağlanmıştır.[6]
Tarihçe
Teşkilât-ı Mahsusa
Ülkelerin birbirlerine yönelik siyasal, sosyal, ekonomik ve askerî faaliyetleri ile beklentilerinin önceden saptanması ihtiyacının zaman içerisinde giderek artması, haber almaya dönük yapılanmaların varlığını zorunlu kılmıştır. Yine Türkiye'de, sistemli ve organize nitelikte istihbarat örgütü kurma girişimleri, Osmanlı Devleti'nin son yıllarında başladı. Siyasi birliğin korunması, ayrılıkçı hareketlerin önlenmesi ve özellikle yabancı devletlerin Orta Doğu üzerinde odaklaşan faaliyetlerinin izlenebilmesi için bireysel bazda ve sınırlı nitelikte sürdürülen istihbarat çalışmalarının bir merkezden organize biçimde yürütülmesine ihtiyaç duyuldu ve 17 Kasım 1913 tarihinde Enver Paşa tarafından Teşkilât-ı Mahsusa isimli istihbarat örgütü kuruldu. I. Dünya Savaşı sırasında askerî ve paramiliter hareketlerde bulunarak önemli görevler üstlenen bu örgüt, savaşın sona ermesiyle 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Mütarekesi sonrasında dağıldı.
Karakol Cemiyeti
İstanbul'un işgalinden sonra millî uyanışın başlaması ile kişiler kendi kendilerine çeşitli örgütler kurdular. Bu örgütlerin birisi de kimilerine göre hâlâ yaşayan "Karakol" örgütüdür. İlk olarak 5 Şubat 1919 tarihinde kurulan Mütareke Dönemi'nin ilk gizli direniş grubu, İstanbul'da kurulan Karakol Cemiyetidir. 1918'in ekim sonları veya kasım başlarında Talât Paşa'nın emri ile kurulan cemiyetin kurucuları arasında Kurmay Albay Kara Vâsıf, emekli Yüzbaşı Bahâ Said Bey, Albay Galatalı Şevket ve Yenibahçeli Şükrü Bey gibi İttihât ve Terâkki Cemiyeti mensubu kişiler bulunmaktaydı. Kısa zamanda örgütlenme çalışmalarını tamamlayan Karakol Cemiyeti'nin Millî Mücadele'ye yaptığı en büyük hizmet, İstanbul'dan Anadolu'ya silah ve cephane ile subayların kaçırılmasını sağlaması, İngiliz Muhipler Cemiyeti gibi kuruluşların planlarını ve faaliyetlerini Mustafa Kemal Paşa'ya haber vermesi oldu. Ancak Cemiyet, Bolşevikler ile gizli ilişkilere girmesi ve kendi başına Millî Mücadele'ye sahiplenme çalışmalarında bulunması sebepleriyle Anadolu ordusu kadrosuna dâhil edilmedi. 16 Mart 1920 tarihinde İstanbul'un İtilaf Devletleri tarafından işgali sırasında liderlerinin tutuklanmaları ile büyük bir darbe yedi ve nihayet Erzurum Kongresi ve Sivas Kongresi'nin kararlarını uygulamak için seçilen Heyet-i Temsiliye'nin kararıyla faaliyetlerine son verildi.
Zâbitân, Yavuz, Hamza ve Felâh Grupları
Karakol Cemiyetinin dağılmasından sonra Zâbitân Grubu ve Yavuz Grubu gibi çeşitli istihbarat grupları oluşturuldu. Bunlardan 23 Eylül 1920 tarihinde faaliyete geçen Hamza Grubu'nun adı 31 Ağustos 1921 tarihinde Felâh Grubu olarak değiştirildi. Bu istihbarat grupları, Türk Kurtuluş Savaşı sonuna kadar faaliyetlerini sürdürebildi.
Askerî Polis Teşkilatı
İstihbarat örgütleri arasındaki dağınıklığı gidermek, ordu içerisine sızan düşman casusluk faaliyet ve propagandasına karşı koymak amacıyla 18 Temmuz 1920 tarihinde Genelkurmay Başkanlığı tarafından Askerî Polis Teşkilatı (AP veya P) kuruldu. Savaş yıllarında başarılı hizmetler veren örgütün faaliyetlerine 21 Mart 1921 tarihinde son verildi. Günümüzde silahlı kuvvetler bünyesindeki Jandarma Genel Komutanlığı devamı niteliğindedir.
Tedkik Heyeti Amirlikleri
Askerî Polis Teşkilatının kapatılmasının istihbarat faaliyetleri açısından kısa bir süre doğurduğu boşluk ise yine Genelkurmay Başkanlığı tarafından kurulan ve 1 Nisan 1921 ile 22 Haziran 1922 tarihleri arasında Anadolu'nun çeşitli şehirlerinde faaliyet gösteren Tedkik Heyeti Amirlikleri vasıtasıyla giderildi.
Müsellâh Müdâfaa-i Milliye (Mim Mim Grubu)
Edinilen tecrübelerin ışığında ve belirlenen yeni hedeflere ulaşılabilmesi amacıyla bu defa Enver Paşa tarafından Müsellâh Müdâfaa-i Milliye isimli bir istihbarat grubu kuruldu. TBMM Hükümeti, 3 Mayıs 1921 tarihinde kısa adı "MM" (Mim Mim) olan bu örgüte resmiyet kazandırdı. Tedkik Heyeti Amirlikleri Anadolu'da faaliyetlerini sürdürürken MM örgütü; asker ve sivil kesimden oluşmuş kadrolarıyla, İstanbul'da büyük bir ajan ve haber ağı kurmayı başardı, Anadolu'ya silah ve cephane kaçırılması faaliyetlerini organize etti. Düşman karargâhları, iş birlikçi gruplar ve yabancı misyona sızarak çok sayıda önemli belge ve bilgi elde etti. Kurtuluş Savaşı sırasında düşman faaliyetlerine karşı oluşturulan çeşitli istihbarat gruplarıyla da iş birliği yapan örgütün faaliyetleri, İstanbul'un Kurtuluşu'ndan sonra 5 Ekim 1923'te son buldu.
Millî Emniyet Hizmeti Riyaseti
İstihbarat örgütlerinin kapatılmasından ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasından sonra, 1926 tarihine kadar geçen dönem içinde haber alma çalışmaları Ordu Müfettişlikleri İstihbarat Şubeleri tarafından yürütüldü. 1925 yılı sonunda Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, gelişmiş devletlerdeki gibi çağdaş bir istihbarat örgütü kurulması talimatını verdi. Bunun üzerine Avrupa ülkelerinde eğitilen kadroların da katılımıyla, Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak'ın 6 Ocak 1926 tarihli emri doğrultusunda, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk istihbarat kuruluşu olan Millî Emniyet Hizmeti Riyaseti (MEH/MAH) kuruldu. Teşkilat, 5 Ocak 1927 tarihinde şeklen İçişleri Bakanlığına bağlandı. 6 Ocak 1926 ile 5 Ocak 1927 tarihleri arasındaki bir yıllık dönem çalışmaları, dönemin yöneticileri tarafından Riyasetin kuruluşuna hazırlık dönemi olarak değerlendirildi ve bir gün sonraki 6 Ocak 1927 tarihi MAH'ın kuruluş tarihi olarak kabul edildi. Başkanlığına Şükrü Âli Ögel getirildi.
... Muasır devletlerde olduğu gibi, bizde de modern bir istihbarat teşekkülü kurmak mecburiyetindeyiz...
— Mustafa Kemal Atatürk, 1925
MAH, duyulan ihtiyaçlara bağlı olarak zaman içerisinde birkaç kez küçük yapısal değişiklikler geçirdi ve 1965 yılına kadar Türkiye'nin istihbarat faaliyetini yürüttü.
-
6 Ocak 1926 tarihli "Millî Emniyet Hizmeti Riyâseti" kuruluş belgesi -
İlk "Millî Emniyet Hizmeti" Reisi Albay Şükrü Âli Ögel
Birimler
Operasyonlar
Avrupa
Ukrayna
Temmuz 2018'de MİT'in düzenlediği operasyonların ardından Fethullahçılar'la bağlantılı bir şüpheli Türkiye'ye getirildi.[7]
Şubat 2022'de MİT operasyonuyla Necip Hablemitoğlu'nun suikastından sorumlu ve Fethullahçılar'la bağlantılı olduğu düşünülen kişi Türkiye'ye getirildi.
İspanya
Sedat Peker, Süleyman Soylu, Mehmet Ağar gibi isimler hakkında ciddi iddialarda bulunan Muhammed Yakut, MİT ve İspanyol Polisinin düzenlediği ortak operasyon sonucu İspanya'nın Santander Şehrinde yakalandı.[8]
Afrika
Gabon
Mart 2018'de MİT, Fethullahçılar'la bağlantılı üç şüpheli üyesini Gabon'dan kaçırdı ve onları özel bir jetle Libreville'den Ankara'ya nakletti.[9]
Sudan
MİT ve NISS'in ortak operasyonunda Fethullahçılar'ın baş finansörü olduğuna inanılan bir kişi yakalanarak Türkiye'ye sevk edildi.[10]
Asya
Suriye
2013'te Suriyeli eşiyle birlikte Suriye'ye ticaret yapmak için ziyarette bulunan Moldova vatandaşı Natalia Barkal, iskeletini YPG'nin oluşturduğu SDG tarafından alıkonularak önce Menbic'de bir hapishaneye, daha sonra Haseke'de bulunan Hol Kampı'na götürüldü. Uzun süre kendisinden haber alınamaması sonrası Moldova, Türkiye'deki yetkili makamlar ile iletişime geçti ve yardım talebinde bulundu. Millî İstihbarat Teşkilatı, SDG tarafından alıkonulan Barkal'ı 6 Haziran 2020'de düzenlediği bir operasyonla SDG bölgesinden çıkardı ve Türkiye'nin Barış Pınarı Harekâtı ile kontrol ettiği Tel Abyad bölgesine getirdi, ardından da Türkiye'ye geçişi sağlandı. Natalia Barkal, kurtarıldıktan sonra "Türk devletine minnet duyuyorum. Türkiye, çok büyük bir ülke." derken Barkal, Moldova'ya döndüğünde Moldova Cumhurbaşkanı Igor Dodon tarafından çiçeklerle karşılandı.[11][12]
Suriye'de günümüzde PYD/YPG'li yöneticiler ve saldırı sorumlularına karşı operasyonlar düzenlemektedir.
Kuzey Irak
Millî İstihbarat Teşkilatı, PKK'nın yöneticilerine karşı operasyonlar düzenlemektedir. PKK'nın yöneticileri, eğitim sorumluları ve saldırı planlayıcıları günümüzde de hâlâ devam eden operasyonlarla etkisiz hâle getirilmektedir.
Envanter
Taşıtlar
| Hava aracı | ||||
|---|---|---|---|---|
| İnsansız Hava Aracı | ||||
| TAI Anka[13][14] | .jpg)
|
 Türkiye
|
UCAV | Anka I |
| Bayraktar TB2[15][16][17][18] | 
|
Türkiye
|
UCAV | TB2 |
MİT başkanları listesi
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "MİT'in personel sayısı ilk kez açıklandı". T24. 23 Şubat 2014. 4 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 1 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Mayıs 2021.
- ^ "Mit.gov.tr". 13 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2024.
- ^ "Milli İstihbarat Teşkilatı, Cumhurbaşkanına bağlandı". 26 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2017.
- ^ Müsteşarlar 16 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., MİT resmî internet sitesi (Türkçe)
- ^ "Milli İstihbarat Teşkilatı, Cumhurbaşkanına bağlandı". TRT Haber. 25 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2022.
- ^ "Turkish intelligence brings key FETÖ suspect from Ukraine to Turkey - Turkey News". Hürriyet Daily News. 16 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Muhammed Yakut, İspanya'da yakalandı". birgun.net. 6 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2023.
- ^ "Turkish intelligence agency brings three FETÖ members from Gabon to Turkey - Turkey News". Hürriyet Daily News. 12 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Senior FETÖ figure captured by Turkish intelligence in Sudan". Daily Sabah. 27 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2017.
- ^ "MİT'ten Suriye'de operasyon: 5 kişi YPG/PKK'dan kurtarıldı". NTV. 17 Temmuz 2020. 19 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2020.
- ^ "MİT, Moldovalı kadın ve 4 çocuğunu YPG/PKK'nın elinden kurtardı". Anadolu Ajansı. 17 Temmuz 2020. 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2020.
- ^ Akgungor, Ilker (27 Mart 2018). "MİT'in havadaki kulağı ANKA-İ". Medium (İngilizce). 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2021.
- ^ "Recent Developments in the ANKA UAS Programme". www.monch.com. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2021.
- ^ "Bayraktar TB2, Milli İstihbarat Teşkilatı'nın envanterine girdi". takvim.com.tr. 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2021.
- ^ Özen, Ege Buğra (26 Haziran 2019). "MİT envanterine Bayraktar TB2". AirTurkHaber.com. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2021.
- ^ "Bayraktar TB2'den yeni rekor: 300 bin uçuş saatini tamamladı". www.trthaber.com. 22 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2021.
- ^ Haber, Hava (25 Haziran 2019). "THY'nin Rüya uçağının adını sen koy". Hava Haber. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2021.
Dış bağlantılar
|
Vikikaynak'ta belgeler |
- Resmî site
- Resmî site (Fransızca)
- MİT Hakkında Sıkça Sorulan Sorular