Muammer Hacıoğlu
Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda tartışma sayfasında bir yorum yapın.
|
Muammer Hacıoğlu (16 Eylül 1945; Eyüpsultan, İstanbul – 4 Nisan 1992, İstanbul), Türk şairdir.[1]
| Muammer Hacıoğlu | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 16 Eylül 1945 Eyüpsultan |
| Ölüm | 4 Nisan 1992 (46 yaşında) |
| Defin yeri | Edirnekapı Şehitliği, İstanbul |
| Meslek | Şair, Aktör |
| İkamet | İstanbul |
| Dönem | 1969-1991 |
| İmza |  |
Manastırlı Şadiye Hanım ile Üsküplü Niyazi Hacıoğlu'nun oğludur.[2] II. Dünya Savaşı yıllarında Yugoslavya'dan göç eden bir ailenin tek erkek çocuğu olarak doğdu. Öğrenimini ilkokuldan sonra sürdürmedi. Olumsuz koşullar altında geçen çocukluğu ve içinde yetiştiği toplumun ekonomik ve sosyal gerçekleri daha sonraları Bülent Ecevit'in sözleriyle “Türk halkının özlemlerini ve toplumsal sorunlarını yansıtan şiirleri”nin ana konusunu oluşturdu.[3]
Yaşamı
değiştir
Çocukluk Yılları: Eyüpsultan, 1950'ler
değiştirÇağdaşlarınca “yaşantısının acı öyküsünden güç alan güçlü bir şair” olarak nitelendi.[4] Mehmed Kemal'in deyimiyle "Kuşağı tükenmeye yüz tutmuş bohem şairlerdendi. Tıpkı Baudelaire, Verlaine, Rimbaud, Apollinaire, Edgar Allen Poe gibi.."[5] Yönetmenliğini François Truffaut'nun yaptığı ve okuldan kaçan küçük bir çocuğun trajik hikâyesinin anlatıldığı 1959 Fransız yapımı "400 Darbe" ["Les Quatre Cent Coups"] adlı filmin ("400 Darbe" Fransızcada "okulu kırmak" anlamına gelen bir deyimdir) final sahnesini anımsatan bir başkaldırıdır Hacıoğlu'nun bir şair olarak çocukluğuna damgasını vuran isyan duygusu. (Kendi çocukluğundaki travmaları yansıttığı 1959 tarihli ilk uzun metrajlı otobiyografik filmi “400 Darbe” ile tanınan ve Fransız Yeni Dalga sinemasının kurucuları arasında yer alan yönetmen, prodüktör, aktör ve sinema eleştirmeni François Truffaut bir filmin asıl yaratıcısının yönetmen olduğunu ileri süren Auteur Teorisi ile bilinmektedir.[6] “400 Darbe” adlı filmin adı Fransızca bir deyim olan "Fair les quatre cents coups" ifadesinden gelmektedir. Bu ifade başıboş bir hayat sürmek anlamındadır. Dar anlamda "okulu kırmak" olarak yorumlanabilirse de geniş anlamı her türlü otoriteye karşı gelen âsî bir hayat sürmektir. Truffault'nun otobiyografik belgesel filmi de "Âsî Truffault" adını taşır.[7] Deyimin kökeni, Fransa tarihindeki muharebelerde ve istihkâmlarda 400 pâre top atışından sağ kurtulan Protestan askerler için söylenenen metaforik bir ifadedir.[8])
Arthur Rimbaud'nun "Yedi Yaş Ozanları" ["Les Poètes de sept ans"[9]] şiirini çağrıştıran bir şekilde, okulu terk ettikten sonra evden de kaçacaktır Hacıoğlu. Doğmamış çocuklara ithaf ettiği dramatik şiiri ile daha geç bir dönemde kaleme aldığı için kitaplarına girmeyen "Sokaktaki Çocuk" şiirinin arka plânında küçük yaşlardan itibaren karşılaştığı güçlüklerin yanısıra kendini içinde bulduğu "güvencesiz" ("prekarya") hayatın ve o hayata ait acımasız dünyanın dokunaklı gerçekliği yankılanmaktadır. Yıllar sonra tekrar döndüğü aynı temayı işlerken, 1980'li yıllarda yazdığı birkaç şiirden biri olan "Sokaktaki Çocuk" adlı şiirinde yetişkin poetik persona'sından sıyrılarak içsel bir retrospektifle çocukluk günlerine dönecek ve "O çocuk ben'im," diyecektir. Şiirin iki kelimeden oluşan kısa ve çarpıcı ilk mısrası poetik atmosferin psikolojik havasını tasvir ederken duygusal bir parçalanmışlığa işaret etmektedir: “Şubat yırtıldı!” Kesilmiş süt gibi tıpır tıpır yağan yağmur benzetmesi, Şubat ayının karakteristik tabiatı ve meteorolojisi üzerine keskin bir gözlem taşır. "Kesilmiş süt" imajı, sokaktaki çocuğu bekleyen açlık tehlikesine de çağrışım yapmaktadır. Behçet Necatigil'in ev içlerine odaklanan enteriyör (iç mekân) poetikası ile taban tabana zıt bir eksteriyör (dış mekân) poetikasının estetik hâkimiyeti üslûba yansır. Sadece "imaj yaratmak" için yazılmış bir şiir değildir “Sokaktaki Çocuk.” Aynı zamanda, Macar edebiyat eleştirmeni György Lukács'ın Marksist bir perspektiften kaleme aldığı Estetik (1963) adlı kitabının ikinci cildinin 'Sanat Yapıtlarının Dünya Yaratmasının Koşulları' başlıklı ikinci bölümünde belirttiği üzere, yinelenebilir ve yenilenebilir deneyimlere açık sanatsal bir dünya kurmaktadır.[10] Bu sanatsal dünyanın penceresinden okur ne vakit baksa, Şubat ayını şehir yaşamının kaotik ve yerleşik güvenceli hayata dayanan konformist burjuva ideolojisinin karşısına konumlandırılan sürgün ve "güvencesiz" ("prekarya") hayatı içerisinde tıpkı bir minyatür gibi seyredip Lucretiyen bir kozmoloji merceğinden görmektedir.
1950'li yılların başında Eyüp Ebussuud Efendi İlköğretim Okulu'na başlar. (Eski adı Reşadiye Mektebi olan ve Sultan Reşat'ın 1910'da Haliç kıyısında inşa ettirdiği bu tarihî okulda "Dağ Başını Duman Almış" sözleri ile başlayan meşhur Gençlik Marşı, beden eğitimi öğretmeni Selim Sırrı Tarcan tarafından ilk defa öğrencilere söyletilmiştir.[11][12]) İlkokul 5. sınıfta okulu terk eder. "Şiirle Buluşma" adlı şiirinde ilkokul günlerine bir gönderme vardır: "Bir ilkokul sırasında görmüştüm onu. Beynimden süzülüp yüreğime akmıştı. Ve beni yıllarca sınıfta bırakmıştı."[13]
İlkgençlik, Gençlik ve Yetişkinlik Yılları: 1960'lar, 1970'ler ve 1980'ler
değiştirAskerlikten sonra 1972’de İstanbul’da Beyoğlu Sanat Galerisi’nde sekizinci resimli şiir sergisini açtı.[14] Şiirleri Varlık, Soyut, Yansıma, Güney, Papirüs, Hâkimiyet Sanat, Ozanca, Çağdaş Türk Şiiri, İnsancıl vb. edebiyat dergilerinde yayınlandı. “Doğmamış Çocuklara” adlı şiiri Yılmaz Güney’in "Arkadaş" (1974) filminde ‘başka birinin şiiri sahiplenmesiyle’ kendisinden izin alınmaksızın kullanıldı. "Muammer Hacıoğlu, şiirinin filmde ve senaryonun yayımlandığı kitapta kullanılmasına rağmen hiçbir açıklama yapılmadığını, ayrıca bu nedenle kendisine hiç haber verilmediğini görünce, o sıra Ankara Cezaevi'nde tutuklu bulunan Yılmaz Güney'e bir mektup yazar. Şair Muammer Hacıoğlu mektubunda özetle; 'Şiirimi hem filmde, hem senaryonun yayımlandığı kitapta kullandığınız hâlde, benim olduğunu belirtmediğiniz gibi, benden de izin almadınız. Siz istediniz de ben şiirimi vermedim mi?' diyerek tepkisini dile getirmiş, Susun Ağlayacağım (1971) adlı şiir kitabını da mektupla birlikte göndermiştir. Yılmaz Güney de, cezaevinden yazdığı mektubunda, 'Yonca Yücel adlı oyuncu bu şiirin kendisine ait olduğunu söyledi. O nedenle böyle bir durum ortaya çıktı. Kusura bakma,' demiştir."[15]
21 Şubat 1972'de öğretmen Fazilet Arıcan ile evlenir. Bu evlilikten Savaş (d. 1972) ve Volkan (d. 1977) adlı iki oğlu olur. Muammer Hacıoğlu ile öğretmen eşi Fazilet Arıcan nikâh töreninden hemen sonra Beyoğlu Refia Övüç Olgunlaşma Enstitüsü'nde Hacıoğlu'nun sekizinci şiir sergisinin açılışına giderler. Şairin o tarihte yeni yayımlanmış olan Susun Ağlayacağım (1971) adlı şiir kitabını da okurlarına imzaladığı sergi, dönemin en yüksek tirajlı popüler dergilerinden Hayat Mecmuası'nda haber olur. 70'li yıllarda şiirleri TRT İstanbul Radyosu'nda Nedret Selçuker ve Neval Tuncer tarafından pek çok kez seslendirildi. Aynı dönemde Suavi Sualp ile ortak çalışmalar yaptı. Yönetmen, senarist, prodüktör ve aktör Remzi Jöntürk'ün "Adam Üçlemesi" serisinde yer alan ve Cüneyt Arkın’ın başrolünü oynadığı "Yarınsız Adam" (1976) ile "Yıkılmayan Adam" (1977) adlı filmlerde rol aldı. 1973'te yayımlanan aynı adlı kitabında yer alan "Öfke Kında Durmaz" adlı şiiri, Kadir İnanır tarafından "Kan" (1977) filminin açılış sahnesinde okundu.[16] "Acılardan Acılara" adlı şiirini, Kartal Tibet "Takip" (1972) filminde seslendirdi.[17]
İlk kitabı Altın Mısralar'daki (1969) “Çilli Kız” adlı şiiri Mehmet Lâmi Ateş tarafından bestelendi.[18] Şarkıcı Emrah "Doğmamış Çocuklara" adlı şiirini "Çocuklar" adı ile repertuvarına aldı. “Suç” adlı şiirini ise Selda Bağcan, Ziller ve İpler - Akdeniz Şarkıları 1 albümünde "Acıların Rıhtımında" adı ile besteledi. Beni Sokaklar Çağırıyor (1972) adlı kitabındaki "Sürgün" şiirini, Rojin Ülker "Jan / Sızı" (2005) adlı albümünde yer alan "Yürüyorum" nakaratlı şarkıda besteledi.[19] Behçet Necatigil'in Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü’nde var olan maddesi yeni baskılardan çıkarıldı. Necatigil'in ölümünden sonra sözlüğe yapılan müdahaleleri geçersiz sayan Yapı Kredi Yayınları 2016 yılında, eserin 1978 tarihli orijinal son baskısını nihaî versiyon olarak kabul eden tıpkı basımı ile birlikte açıklayıcı bir not yayımladı: "Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü, Behçet Necatigil’in edebiyatımızın topografyasını çıkardığı anıt sözlüğü. İlk baskısı 1960’ta yayımlanan sözlük, edebiyat tarihimiz açısından büyük bir boşluğu doldurdu, her yeni baskısında büyük bir ilgi ve tartışmayla karşılandı. Necatigil’in ölümünün ardından yapılan baskılarda sözlüğün içeriği çeşitli ekleme ve çıkarmalarla güncellendi. Sözlük, günün gelişmelerine uyumlu hâle getirilirken, ister istemez, katışıksız Necatigil eseri olmaktan uzaklaştı. Necatigil’i, 100. yaşında, sağlığında son kez gözden geçirdiği ve genişlettiği 1978 tarihli çalışmasıyla anıyoruz. 901 Türk edebiyatçısının hayatı ve eserini içeren, tamamı Necatigil’in imzasını taşıyan bu çalışma, edebiyatımızın ve Necatigil’in mihenk taşlarından biri."[20]
“Kültürü moda gibi tüketenlerin kendisinden haberleri bile olmayan protest şair”[21] Muammer Hacıoğlu'nun toplumcu gerçekçi çizgideki şiirlerinin coğrafyasında insan, insanın insanla ilişkileri, Doğu ve Doğu insanı önemli yer tutar. Yaşadığı dönemde ülkenin siyasi durumu şiirlerinin özünü oluşturmaktadır.
68'li yıllardan 12 Eylül 1980'e dek geçen süreç içinde yayınladığı dokuz şiir kitabında, dönemin gerilimli ve zor günlerinin derin izleri vardır. Kitaplarında gecekonduları yıkılanları, grevdeki işçileri, feodal zincirleri kırmak için büyük kentlere göç eden insanları anlattı. Şiirlerinin konu haritası daha da ötelere, maden ocaklarından dokuma tezgâhlarına, zindanlardan Vietnam'a, Küba'ya dek uzanır.
Ölümü ve Sonrası: 1990'lar ve 2000'ler
değiştirÖnceden yayınlanmış şiirlerine yenilerini ekleyerek oluşturduğu Mayın Tarlasında Büyüyen Çiçek adlı son kitabını 1991 yılında yayınladı. 4 Nisan 1992'de sirozdan yaşamını yitirdi. Edirnekapı Şehitliğine defnedildi.
2017 yılında oğlu şair Volkan Hacıoğlu'nun hazırladığı Yalnızlık Benim Saltanatımdır adlı seçilmiş şiirler kitabı yayımlandı.[22] Ölümünün 30. yıl dönümü olan Nisan 2021 tarihinde Ben Çabuk Akşam Oluyorum adlı toplu şiirler kitabı çıktı.[23] Doğan Hızlan, 22 Haziran 2021 tarihinde Hürriyet gazetesindeki "Bakış" adlı köşesinde yazdığı "2021 Kemal Özer Şiir Ödülü ve Muammer Hacıoğlu Toplu Şiirler Kitabı" başlıklı yazısında dönemin önde gelen şairlerinin Hacıoğlu hakkındaki sözlerine yer verdi: "Şairler onun için ne demişlerdi: Ahmed Arif: 'Muammer Hacıoğlu, çok iyi ve yürekli bir şair. Kutlarım.' Cemal Süreya: 'Öfke Kında Durmaz'da Muammer Hacıoğlu'nun en başarılı şiirlerinin bulunduğu anlaşılıyor.' Faruk Nafiz Çamlıbel: 'Muammer Hacıoğlu hiç hata yapmayan bir şiir mimarıdır.' "[24] Muammer Hacıoğlu ve Volkan Hacıoğlu'nun şiirlerinden oluşan bir seçki, Bükreşli şair Niculina Oprea'nın Rumence çevirisiyle Romanya'nın Kaloşvar şehrinde genel yayın yönetmenliğini Gabriel Cojocaru'nun yaptığı Grinta Yayınları tarafından Trenul de Kars [Kars Treni] adıyla özel tasarımlı bir kitap olarak Eylül 2021'de yayımlandı.[25] Niculina Oprea, kitabın arka kapağı için yazdığı Rumence tanıtım metninde şöyle demiştir: "Kars Treni, Muammer Hacıoğlu ile Volkan Hacıoğlu'nun şiirlerinin aynı şiir bilincinin iki aynası gibi karşı karşıya geldiği bir kitaptır."[26]
Yapıtları
değiştir.jpg)
Şiir Kitapları:
değiştir- Altın Mısralar (1969)
- Susun Ağlayacağım (1971)
- Beni Sokaklar Çağırıyor (1972)
- Öfke Kında Durmaz (1973)
- Şafaklar Kana Bulandı (1975)
- Bir Yumruk Büyüyor (1976)
- Kelepçe (1976)
- Uğultu (1976)
- Ateş Benzin Emiyor (1979)
- Mayın Tarlasında Büyüyen Çiçek (1991)
Ölümünden Sonra Yayımlanan Kitaplar:
değiştir- P. K. 690 Beyoğlu, Muammer Hacıoğlu: Bütün Şiirleri (2006). Yayına Hazırlayanlar: İdris Atmaca ve Volkan Hacıoğlu, İstanbul: Dönence Yayınları. ISBN: 975-7054-65-8
- Yalnızlık Benim Saltanatımdır, Muammer Hacıoğlu: Seçilmiş Şiirler (2017). Yayına Hazırlayan: Volkan Hacıoğlu, İstanbul: Artshop Yayınları
- Ben Çabuk Akşam Oluyorum, Muammer Hacıoğlu: Toplu Şiirler (2021). Yayına Hazırlayan: Volkan Hacıoğlu, İstanbul: Klaros Yayınları
- Trenul de Kars [Kars Treni], Muammer Hacıoğlu - Volkan Hacıoğlu: Seçilmiş Şiirler (2021). Rumence, Çeviri: Niculina Oprea, Kaloşvar: Grinta Yayınları. ISBN: 978-606-0371-694
Anısına
değiştir2017 yılından beri her yıl Muammer Hacıoğlu anısına şiir yarışması düzenlenmektedir.[22]
➤ 2017 Muammer Hacıoğu Şiir Ödülü Sahipleri:[27]
- Kitap Dalında Birincilik Ödülü: Mehmet Hameş: Uçarak Uyur Ebabil
- Jüri Özel Ödülü: Salih Mercanoğlu: Yer Dediğin Göğün İçinde
Ödül Jürisi: Ayten Mutlu, Oğuz Özdem, Turgut Toygar, Volkan Hacıoğlu ve Vedat Akdamar
➤ 2018 Muammer Hacıoğlu Şiir Ödülü Sahipleri:[28]
- Kitap Dalında Birincilik Ödülü: Serpil Devrim, Yarısı Yarım & Şener Aksu, Eksik Gün Hesabı
- Dosya Dalında Jüri Özel Ödülü: Lokman Kurucu, 665 Çocuk ve Şeytan
Ödül Jürisi: Tekin Gönenç, Tarık Günersel, Ayten Mutlu, Volkan Hacıoğlu ve Vedat Akdamar
➤ 2019 Muammer Hacıoğlu Şiir Ödülü Sahipleri:[29]
- Kitap Dalında Birincilik Ödülü: Mustafa Demircioğlu, Sus Kuşları
- Dosya Dalında Jüri Özel Ödülü: Deniz Ayfer Tüzün, Devrim Kalem Park & Feyzan Korur, Yüreğimin Yağmurları
- Dosya Dalında Jüri Özendirme Ödülü: Furkan Çirkin, Başkalaşım
Ödül Jürisi: Tekin Gönenç, Ayten Mutlu, Osman Tuğlu, Volkan Hacıoğlu ve Vedat Akdamar
➤ 2021 Muammer Hacıoğlu Şiir Ödülü Sahipleri:
- Dosya Dalında Birincilik Ödülü: Yunus Emre Öksüz, Kiraz Ölümü
- Dosya Dalında İkincilik Ödülü: Dilek Özkan, Eflâtun Cumartesi
- Dosya Dalında Üçüncülük Ödülü: Serkan Özer, Yara Çok Bant Yok
- Dosya Dalında Jüri Özel Ödülü: Hüseyin Korkmaz, Kayısı Çekirdeği
Ödül Jürisi: Ramis Dara, Hüseyin Peker, İlyas Tunç, Volkan Hacıoğlu ve Lokman Kurucu
➤ 2022 Muammer Hacıoğlu Şiir Ödülü Sahipleri:[30][31]
- Kitap Dalında Birincilik Ödülü: Mustafa Seyfi, Günah Çıkarma
- Kitap Dalında Jüri Özel Ödülü: Sencer Başat, Kar Karanlığı & Yavuz Yağcı, Hümanizmatik
- Dosya Dalında Jüri Özel Ödülü: Ferhat Bezci, Asphodel
- Şiir Emek Ödülü: Sevil Avşar
Ödül Jürisi: Ayten Mutlu, Oğuz Özdem, Turgut Toygar, Volkan Hacıoğlu ve Vedat Akdamar
➤ 2023 Muammer Hacıoğlu Şiir Ödülü Sahipleri:[32][33]
- Kitap Dalında Birincilik Ödülü: Ersin Engin, düş/zaman & Ahmet Şerif Doğan, Distopyatik Ütopya
- Kitap Dalında Jüri Özel Ödülü: Mustafa Ünver, Beni Güzle Kandırma
- Kitap Dalında Jüri Özendirme Ödülü: Gülten Özgül, Hasretime Mektuplar
- Şiir Emek Ödülü: Nihat Ziyalan
Ödül Jürisi: Ayten Mutlu, Oğuz Özdem, Turgut Toygar, Volkan Hacıoğlu ve Vedat Akdamar
Dış bağlantılar
değiştir- Antoloji.com Şiirleri29 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
değiştir- ^ Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, "Muammer Hacıoğlu 17 Eylül 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." maddesi.
- ^ Yayına Hazırlayanlar: İdris Atmaca - Volkan Hacıoğlu, (Ed.) (2006). P.K. 690 Beyoğlu, Muammer Hacıoğlu: Bütün Şiirleri. Dönence Yayınları. s. 5. ISBN 975-7054-65-8.
- ^ P.K. 690 Beyoğlu, Muammer Hacıoğlu: Bütün Şiirleri (2006). Yayına Hazırlayanlar: İdris Atmaca - Volkan Hacıoğlu, İstanbul: Dönence Yayınları, s. 423. ISBN 975-7054-65-8.
- ^ Karaalioğlu, Seyit Kemal. Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi, İnkılâp ve Aka Yayınları, 1983, s. 379.
- ^ Kemal, Mehmed, "Şair Öldü Diyeler," Cumhuriyet Gazetesi, Politika ve Ötesi (Köşe Yazısı), 20 Haziran 1992, Cumartesi.
- ^ TRT 2 (17 Mayıs 2023), François Truffaut | Yönetmen Sineması, erişim tarihi: 10 Şubat 2025
- ^ "François Truffaut, l'insoumis – INA" (Fransızca). Erişim tarihi: 10 Şubat 2025.
- ^ "L'origine de ces fameuses expressions : « Faire les quatre cents coups »". Le Projet Voltaire (Fransızca). 11 Eylül 2012. Erişim tarihi: 10 Şubat 2025.
- ^ Les Poètes de sept ans (Fransızca), 1 Temmuz 2023, erişim tarihi: 10 Şubat 2025
- ^ Georg, Lukacs. Estetik, II. Cilt, Çeviren: Ahmet Cemal, İstanbul: Payel Yayınları, Sanat Kuramı Kitapları Dizisi: 8, 2. Basım, Aralık 1992, 44–85.
- ^ SEMERCİOĞLU, Cengiz (6 Ocak 2014). "Irkçılık yapıp farkında olmamak". www.hurriyet.com.tr. Erişim tarihi: 7 Şubat 2025.
- ^ "Reşadiye İmam Hatip Ortaokulu Tarihçesi". resadiyeiho.meb.k12.tr. Erişim tarihi: 7 Şubat 2025.
- ^ P. K. 690 Beyoğlu, Muammer Hacıoğlu: Bütün Şiirleri (2006). Yayına Hazırlayanlar: İdris Atmaca ve Volkan Hacıoğlu, İstanbul: Dönence Yayınları, s. 380. ISBN 975-7054-65-8.
- ^ Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi - Cilt 1, "Hacıoğlu, Muammer," Yapı Kredi Yayınları, 1. Baskı: İstanbul, 2001.
- ^ Feyizoğlu, Turhan, Yılmaz Güney: Bir Çirkin Kral, Ozan Yayıncılık, İstanbul: Ekim 2003, ss. 499-500.
- ^ Gelgec, Gokay (7 Ocak 2015). "Yeşilçam Arkeolojisi : Öfke kında durmaz ... - Muammer Hacıoğlu -". 17 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2024.
- ^ Volkan Hacıoğlu (2 Temmuz 2023), Kartal Tibet, "Takip" (1972) filminde Muammer Hacıoğlu'nun "Acılardan Acılara" adlı şiirini okuyor., 17 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 17 Eylül 2024
- ^ Music World (6 Nisan 2022), Savaş Şenay -Çilli Kız, erişim tarihi: 30 Ocak 2025
- ^ Rojin (23 Mart 2020), Rojin - Yürüyorum (Lyric Video), erişim tarihi: 30 Ocak 2025
- ^ https://www.yapikrediyayinlari.com.tr (16 Mart 2017). "Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü". YKY - Yapı Kredi Yayınları. Erişim tarihi: 30 Ocak 2025.
- ^ "Muammer Hacıoğlu". www.biyografya.com. Erişim tarihi: 30 Ocak 2025.
- ^ a b "Kavganın doğurduğu şair Muammer Hacıoğlu". birgun.net. 23 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2024.
- ^ "'Empati yeteneği yüksek bir şairdi'". www.cumhuriyet.com.tr. 16 Eylül 2021. 17 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2024.
- ^ HIZLAN, Doğan (22 Haziran 2021). "Kemal Özer şiir ödülleri". www.hurriyet.com.tr. Erişim tarihi: 6 Şubat 2025.
- ^ Trenul de Kars [Kars Treni], Seçilmiş Şiirler: Muammer Hacıoğlu - Volkan Hacıoğlu (2021), Rumence, Çeviri: Niculina Oprea, Kaloşvar: Grinta Yayınları. ISBN: 978-606-0371-694
- ^ BIBLIOTECA NAȚIONALĂ A ROMÂNIEI, BIBLIOGRAFIA CĂRȚILOR ÎN CURS DE APARIȚIE, Anul XXV, nr. 1 ianuarie 2022, Editura Bibliotecii Naționale a României București 2023: https://bibnat.ro/wp-content/uploads/2023/09/CIP_ianuarie-2022.pdf
- ^ "MUAMMER HACIOĞLU ŞİİRLERLE ANILDI | İTV Haber". İTV Haber | Ataşehir'de doğru ve tarafsız haberin adresi. 12 Nisan 2017. 17 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2024.
- ^ "Muammer Hacıoğlu Şiir Yarışması 2018 Ödülleri | Aksisanat". 28 Mart 2018. 18 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2024.
- ^ "2019 Muammer Hacıoğlu Şiir Ödülü Sahiplerini Buldu | Aksisanat". 17 Nisan 2019. 27 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2024.
- ^ ""Muammer Hacıoğlu Şiir Yarışması Ödül Töreni" üzerine | Volkan Hacıoğlu | Edebiyat Haber". 9 Mayıs 2023. 17 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2024.
- ^ "2022 Muammer Hacıoğlu Şiir Ödülleri » Novelius Edebiyat". noveliusedebiyat.com. 17 Mart 2023. 17 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2024.
- ^ "2023 Muammer Hacıoğlu Şiir Ödülü sonuçlandı | Edebiyat Haber". 19 Nisan 2024. 17 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2024.
- ^ Servisi, Haber (19 Nisan 2024). "2023 Muammer Hacıoğlu Şiir Ödülü Belli Oldu". Kitap Magazin. 17 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2024.