Nikolay Çavuşesku

Nikolay Çavuşesku (Rumence: Nicolae Ceaușescu, okunuş: [nikoˈla.e tʃa.uˈʃesku]; 26 Ocak 1918, Scorniceşti - 25 Aralık 1989, Târgovişte), 1965-1989 tarihleri arasında Romanya Komünist Partisi (PCR) Genel Sekreteri, 1967 yılından itibaren Devlet Konsülü Başkanı ve 1974-1989 yılları arasında Romanya Cumhurbaşkanı olan Rumen politikacı.

Nikolay Çavuşesku Nicolae Ceaușescu
3. Romanya Devlet Konseyi başkanı
Görev süresi 9 Aralık 1967 - 28 Mart 1974
Yerine geldiği	Chivu Stoica
Yerine gelen	Makam kaldırıldı
1. Romanya cumhurbaşkanı
Görev süresi 28 Mart 1974 - 22 Aralık 1989
Yerine geldiği	Makam oluşturuldu
Yerine gelen	Ion Iliescu
10. Romanya Komünist Partisi genel sekreteri
Görev süresi 22 Mart 1965 - 22 Aralık 1989
Yerine geldiği	Chivu Stoica
Yerine gelen	Parti kapatıldı
Kişisel bilgiler
Doğum	26 Ocak 1918(1918-01-26) Scorniceşti, Olt, Romanya Krallığı
Ölüm	25 Aralık 1989 (71 yaşında) Târgovişte, Dâmboviţa, Romanya (İdam)
Partisi	Romanya Komünist Partisi
Evlilik(ler)	Elena Çavuşesku
İmzası

Çavuşesku 1944'te Kızıl Ordu ile Bükreş'te

Yönetiminin ilk on yılına, Soğuk Savaş sırasında diğer Varşova Paktı ülkelerinden farklı olarak Batı Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri'ne karşı açık politika damgasını vurmuştur. Selefi Gheorghe Gheorghiu-Dej tarafından ilk olarak 1958 yılında belirlenen, Sovyetler Birliği'nden askerlerini Romanya'dan çekme konusundaki nazik talepkâr eğilimi devam ettirdi.

Çavuşesku'nun ikinci on yılı, kendine karşı gösterilen suni ve abartılı saygının karakterleştiği, milliyetçiliğin ve Batı dünyası ve aynı zamanda Sovyetler Birliği ile ilişkilerin sapmalara uğradığı dönem oldu. Çavuşesku Yönetimi Aralık 1989'da yaygın halk gösterilerinin ardından gerçekleşen askerî müdahale ile devrildi. Kendisi ve karısı, askeri bir mahkemenin televizyonda iki saat boyunca yayınlanan yargılaması sonucu kurşuna dizildi.

Çavuşesku ve ailesi (1968)

İlk yılları ve siyasi kariyeri

Nikolay Çavuşesku'nun Târgovişte Polisi'nce tutuklanması (1936)

Olt ili'nin Scorniceşti kasabasında, çiftçilik yapan fakir bir köylü ailede doğan Çavuşesku'nun babası Andruță, 3 hektarlık (7,4 dönüm) tarım arazisine ve birkaç koyuna sahipti ve Nicolae, büyük ailesinin gelirini terzilikle destekledi. Son derece küfürcü ve katı olan babası yüzünden fabrikalarda çalışmak için Bükreş'e kaçıncaya ve 11 yaşına kadar köy okulunda okudu. Başlangıçta kız kardeşi Niculina Rusescu ile birlikte yaşadı ve ardından bir kunduracıda çırak oldu.

Yasadışı Komünist Partide aktif bir üye olan kunduracı Alexandru Săndulescu'nun atölyesinde çalıştı. 1932 yılı başlarında yasadışı Romanya Komünist Partisi'ne (PCR) katıldı ancak genç olduğu için sadece küçük görevler aldı ve 1933'te grevi kışkırtmaktan ilk defa tutuklandı. İkinci defa, demiryolları işçilerinin yargılanmasını protesto eden dilekçeye imza toplaması nedeniyle 1934 yılında tekrar ve buna benzer faaliyetleri nedeniyle iki kere daha tutuklandı. Bu tutuklamalar ona polis kayıtlarında "tehlikeli komünist kışkırtıcısı" ve "aktif komünist ve anti-faşist propagandacı" tanımlamalarını kazandırdı. Daha sonra yeraltına inmesine rağmen, 1936'da tekrar yakalanarak, anti-faşist eylemleri nedeniyle iki yıl boyunca Doftana Hapishanesi'nde mahkûm edildi. Gizli polisin profil dosyası Siguranța Statului, ona "tehlikeli bir Komünist ajitatörü" ve "Komünist ve antifaşist propaganda malzemelerinin distribütörü" adını verdi. Bu suçlamalar nedeniyle, 6 Haziran 1936'da Brașov Mahkemesi tarafından 2 yıl hapis, mahkeme ihmali için 6 ay ve Scornicești'de bir yıl zorunlu ikamet cezasına çarptırıldı. Cezasının çoğunu Doftana Hapishanesi'nde geçirdi.

1939'da hapisten çıkışı sonrasında, Rumence kaynaklara göre 1945 yılında evleneceği ve politik hayatı boyunca devamlı artan bir role sahip olacak olan eşi Elena Petrescu ile tanıştı (İngilizce Kaynaklara göre 1946 yılı). 1940'ta tekrar tutuklanıp, bir kez daha hapse atıldı. 1943'te, Gheorghe Gheorghiu-Dej ile aynı hücreyi paylaşacağı Targu Jiu Hapishanesi'ne aktarıldı. II. Dünya Savaşı sonrasında, Romanya'nın Sovyet etkisi altına girmeye başladığı dönemde, Komünist Gençlik Birliği Sekreterliği görevinde bulundu (1944-1945). Komünistlerin 1947'de gücü ellerine geçirmeleri sonrasında, kendisine Tarım Bakanlığı görevi verildi. Sonra, Gheorghe Gheorghiu-Dej'in altında Silahlı Güçler Bakan Yardımcılığı görevinde bulundu. 1952'de Gheorghiu-Dej, onu Ana Pauker'dan boşalan PCR'nin "Moskova Kanadı/Hizibi" Merkez Komitesi Liderliği'ne atadı. 1954 yılında, Politbüro'nun tam üyesi olarak, sonunda parti hiyerarşisinin en yüksek ikinci pozisyonuna ulaştı.

Ülke liderliği

Çavuşesku ve Nixon, 1973

Gheorghe Gheorghiu-Dej'in Mart 1965'te ölümünden üç gün sonra, Çavuşesku Romanya İşçi Partisi Birinci Sekreteri oldu. Gerçekleştirdiği ilk hareketlerden biri de partinin adını Romanya Komünist Partisi (PCR) olarak değiştirmek oldu ve yanı sıra devletin adı olan "Halk Cumhuriyeti"ni de "Romanya Sosyalist Cumhuriyeti" olarak ilan etti. 1967'de, unvanlarına Devlet Konseyi Başkanlığını de ekleyerek konumunu pekiştirdi. 1968-70 arasındaki temizlik hareketiyle Stalin yanlısı olarak bilinen yöneticileri görevden uzaklaştırdı. Başlangıçta, bağımsız dış politikası ve Sovyetler Birliği'ne kafa tutar davranışları ile, ülkesinde ve de Batı dünyası'nda popüler bir kişilik oldu. 1960'ta Varşova Paktı aktif üyeliğini sonlandırdı, böylece Romanya sadece kâğıt üstünde bir üye olarak göründü. 1968 yılında Varşova Paktı Güçleri'nin Çekoslovakya'yı istilasında yer almayı reddetmekle kalmadı, açıkça ve üzerine basa basa bu hareketi kınadı. Sovyetler Birliği, Çavuşesku'nun söz dinlemezliğini hoş gördüyse de, Romanya'nın Moskova'dan bağımsız görünüşü, Doğu Bloku'nda kendine mesafeli bir konum yarattı.

Devam eden yıllar boyunca, ABD ve Batı Avrupa'ya karşı açık politika güttü. Romanya, Batı Almanya'yı tanıyan, IMF'e katılan ve ABD Başkanı Richard Nixon'ın ziyaret ettiği ilk komünist devlet oldu. 1971'de, Romanya Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT) üyesi oldu. Ayrıca, Romanya ve Yugoslavya, Doğu Bloku'nun çöküşü öncesinde Avrupa Ekonomik Topluluğu ile ticaret anlaşması yapan iki ülke konumundaydılar.

Doğu Bloku'ndan farklı olarak güttüğü bağımsız dış politikayla, ABD, Fransa, Birleşik Krallık ve İspanya'yı da içeren Batı ülkelerine yapılan resmi ziyaretler serisi, Çavuşesku'ya kendini yeniden yapılandırıcı (reformist) komünist olarak sunmasına destek oldu. Uluslararası fikir ayrılıklarının çözülmesinde aracılık edebilen ve Romanya'ya uluslararası bir saygınlık kazandırabilen bir aydın uluslararası devlet adamı olarak görülmeye çok hevesli hale gelmişti. Çavuşesku, 1969'da ABD'nin Çin ile ilişkilerinin başlaması, Mısır lideri Enver Sedat'ın 1977'de İsrail'i ziyareti konularında uluslararası ilişkilerde pazarlıklar yaptı. Ayrıca Romanya, aynı zamanda İsrail ve Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) ile normal ilişkileri bulunan tek devletti.

Bülent Ecevit ve Çavuşesku (1978)

Süleyman Demirel ve Çavuşesku Ankara'da (23 Haziran 1976)

1984'te Romanya, ABD tarafından Los Angeles'de düzenlenen 1984 Yaz Olimpiyatları'na Çin Halk Cumhuriyeti ve Yugoslavya'nın yanında katılan, üç komünist ülkeden biriydi. Avrupa Ekonomik Topluluğu ile resmi ilişki geliştiren ilk Doğu Bloku ülkesiydi. Avrupa Ekonomik Topluluğu ile yaptığı, Topluluğun Genel Tercih Sistemi içine dahil eden anlaşma 1974 yılında imzalandı. 1980 yılında da endüstri ürünleri ile ilgili bir anlaşma imzalandı. Buna rağmen liberal reformlar gerçekleştirilmesine daima karşı çıktı. Çavuşesku Rejimi'nin gelişimi, Gheorghiu-Dej'in halihazırda izlediği stalinist yolun izindeydi. Sovyetler Birliği kontrolüne muhalefetleri "Stalinizasyon"'un silinmesine karşı isteksizliğin sonucuydu. Gizli Polis (Securitate) konuşma özgürlüğü ve medya üzerinde sıkı kontroller uyguladı ve aynı zamanda iç muhalefete tolerans göstermedi.

1972'den başlayarak, bir sistematizasyon programı oluşturdu. Yıkma programı, yeni yerleşim yerleri oluşturma ve ülke çapında inşa faaliyetleri programlanmış ancak başkentin yeniden şekillenmesi ile sonuçlanan, bir "çok yönlü gelişmiş bir sosyalist toplum" oluşturma yolu olarak sunulmuştu. Bükreş'in beşte birinden fazlası, Çavuşesku'nun beğenisine uygun bir şehir oluşturmak için, kiliseler ve tarihi binaları da içermek üzere 1980'li yıllarda yıkıldı. Az katlı ve her biri farklı şekillerde inşa edilmiş binalar yıkılmış ve şehrin doğası yok edilmiş, yerine "endüstrileşme" ve "şehirleşme" programları dahilinde çiftçilerin taşınacağı gri ve zevksiz binalar dikilmişti. Bükreş'te Casa Poporului "Halkın Evi" olarak bilinen, şimdilerde Parlamento Binası olarak kullanılan, Pentagon'dan sonraki dünyanın ikinci yönetim binası inşa edildi. Avrupa ve Rumen toplumları arasında bağları oluşturma amaçlı "Kardeş Şehirler" projesinin bu yıkım projeleri ile ilgili protestoları geldi, fakat onlar bu megaloman planların engellenmesinde daha çok rol oynayabilirdi.

1966 Kararnamesi

Çavuşesku Madrid'de İspanya Kralı I. Juan Carlos tarafından karşılanırken, 1979

1966'da, Çavuşesku Rejimi, ülke nüfusunu artırmak, düşük nüfus artış hız ve doğurganlık oranını yükseltmek için kürtajı yasakladı. Bu kararname, 25 yaşından sonra çocuğu olmamış evli veya bekar erkek ve kadınlara %10 ile %20 arasında değişen özel vergileri de içeriyordu. Tıbbi nedenlerle üreyememe nedeni de fark etmiyordu. Kürtaja sadece kadının 42 yaşından büyük veya halihazırda 4 çocuk sahibi olması halinde izin veriliyordu. En az 5 çocuk annelerine, önemli avantajlar sağlanıyor, en az 10 çocuk annelerine ise Romanya Devleti tarafından kadın kahraman derecesi veriliyordu. Ancak çok az sayıda kadın bu payeye kavuştu. Bunun yerine, ortalama Rumen Ailesi, komünist dönem sırasında 2 veya 3 çocuk sahibiydi. Daha ötesi, çok sayıda kadın yasadışı, gizli kürtajlar sırasında öldü veya sakat kaldı.

Hükûmet ayrıca yükselen boşanma oranını da hedef alarak, evliliğin sadece olağandışı bir durumda sonlandırılabileceği kararı ile, boşanma prosedürünü daha zor hale getirdi. 1960 sonlarında, fakirlik nedeniyle şehirlerdeki evsiz/sokak çocuklarının sayısı arttı; kontrol edilemez çocuk terkleri ve yetimhanelerdeki çocuk sayısının yükselişi ile birlikte yeni bir problem ortaya çıktı. Komünist rejim, AIDS sorununun varlığını kabul etmedi. 1966'da, daha sonra bir olasılıkla 1980 yılındaki AIDS vakâlarının artışını hazırlayan bir kararla doğum kontrolünü yasakladı. Ancak Romanya'daki durum, çocuk yetimlere ve hastalara güçlerini artırmak amacıyla kan verilmesi uygulaması ile daha da kötüleşti. yüzyılın başlarında, çocuklara ve bebeklere, test edilmemiş kan transferlerinin çoğunlukla aynı şırınga ile yapılması Avrupa çocuk AIDS vakâlarının, Avrupa nüfusunun %3'üne sahip olmasına rağmen, %60'ının Romanya'da görülmesine yol açtı.

Temmuz Kuramı

Çavuşesku 1971'de Çin, Kuzey Kore ve Kuzey Vietnam’a, oradaki sert model uygulamalarını bulacağı ziyaretler gerçekleştirdi. Kore İşçi Partisi’nin "Topyekün millî dönüşüm" fikirleri ve Çin Kültür Devrimi güçlü bir şekilde ilgisini çekti. Ülkeye dönüşüyle birlikte, Kuzey Kore Devlet Başkanı Kim Il-sung’un “insan her şeyin hakimi ve karar vericisidir” olarak açıklanabilecek ve kelime anlamı ile “ana esas” denebilecek Juche felsefesinden etkilenen Kuzey Kore sistemini uygulamaya başladı. Kuzey Kore'de basılan Juche ile ilgili kitap, Rumenceye tercüme edilerek, ülke geneline dağıtıldı. 6 Temmuz 1971 tarihinde, bu konu ile ilgili Romanya Komünist Partisi Yönetim Komitesi'ne hitaben bir konuşma yaptı.

Daha sonra Temmuz Kuramı (Juche Tezleri) olarak bilinecek, bu yarı-Maoist konuşma, on yedi öneri getiriyordu. Bunlardan bazıları; Parti'nin devamlı büyüyen “liderlik rolü”, kitlesel politik aksiyonlar ve parti eğitimlerinin geliştirilmesi, “vatana hizmet” kapsamında gençlerin büyük inşaat projelerine katılımı, çocuk ve gençlik organizasyonlarında, okullarda ve üniversitelerde ideolojik eğitimin yoğunlaştırılması, yayınevleri, tiyatro, sinema, opera, bale, sanat toplulukları televizyon ve radyolardaki programların bu amaca destek olarak “militan ve devrimci” karakterdeki sanatsal üretimlere yönelmesi gibi önerilerdi. 1965 serbestleşmesi, kınanarak, yasaklı kitap ve yazarlar dizini yeniden belirlendi.

Bu kuram, Romanya'da partinin kolay terk etmediği edebiyattaki ideolojinin teoride tekrar doğrulandığı kültürel özerkliğe karşı saldırgan Neo-Stalinist "küçük kültürel devrim"in başlangıcı olarak duyuruldu. "Sosyalist Hümanizm" açısından sunulsa da, bu kuram gerçekte katı Sosyalist Gerçekçilik'in ana çizgisine dönüşün işareti ve uymayan entelektüllere saldırıydı. İnsan bilimleri ve sosyal bilimlerde katı ideolojik uygunluk arandı. Uygunluk ve estetiğin yeri, ideoloji ile değiştirilerek, profesyonellerin yerleri ise, tahrikçilere verildi. Böylece kültür, yeniden politik-ideolojik propagandanın bir aracı oldu.

Kim Il-sung Nicolae Çavuşesku ile Kuzey Kore'de, 1971

Pacepa'nın ilticası

Ağustos 1978'de, aynı zamanda gizli polis kurumu "Securitate"de iki yıldızlı bir general olan, Dış İstihbarat Teşkilatı (Direcția de Informații Externe, DIE) başkan yardımcısı Ion Mihai Pacepa ABD'ye iltica etti. Pacepa, Soğuk Savaş sırasında Doğu Bloku'ndan iltica edenler arasındaki en yüksek rütbeli kişiydi. Rejim için güçlü bir sarsıntı olan Pacepa'nın ilticası, Çavuşesku'nun Securitate'nin yapısını gözden geçirmesine neden oldu. Pacepa'nın 1986 yılındaki kitabı Kızıl Ufuklar (Red Horizons: Chronicles of a Communist Spy Chief), Amerikan Endüstrisi üzerine casusluk ve Batı'nın politik desteğini canlandırmak için uğraşıları düzenlemeyi amaçlayan Çavuşesku Rejimi'nin detaylarını açıklama iddiasındaydı.

Pacepa'nın ilticası sonrasında, ülke daha fazla izole edildi ve ekonomik büyüme aksadı. Çavuşesku'nun haber alma teşkilatı, yabancı haber alma teşkilatlarınca filtrelenmeye başlandı ve ülke üzerindeki kontrolünü yitirmeye başladı. Pacepa'nın eski çalışma arkadaşlarından kurtulmak amacı ile, yeniden yapılanma denemelerine giriştiyse de, işe yaramadı.

Dış Borç

Bükreşliler Bucur-Obor'da kuyrukta beklerken, 1986

Yükselen totaliter yönetimine rağmen, Çavuşesku'nun Sovyetler Birliği'nden bağımsız politikası ve 1968'deki Çekoslovakya'nın İşgaline karşı protestosu, onun yaramaz anti-Sovyetçi biri olduğuna inanan ve onu fonlayarak (ona parasal destek sağlayarak) Varşova Paktı'ında bir hizip yaratmayı uman Batılı güçlerin ilgisini çekti. Çavuşesku fonlamanın daima yararına olmadığının farkına varmadı. Ekonomik Kalkınma Programı'nın finansmanında kullanmak üzere 13 milyar USD gibi ağır bir borcun altına girdi. Ancak bu krediler ülkenin finansmanında heba oldu. Bunu düzeltme çabası olarak, dış borçları geri ödemeye karar verdi. Bir referandum düzenleyerek, Romanya'nın gelecekte yabancı borç almasını engelleyecek şekilde anayasayı değiştirmeyi başardı. Referandum neredeyse tamama yakın çoğunlukla kabul edilmişti.

1980'lerde, ülke tarım ve endüstriyel üretiminin çoğunun borçların ödenebilmesi için ihraç edilmesi emri verdi. Bunun sonucunda oluşan iç kıtlık, yiyecek maddelerinin vesikaya bağlanması, ısınma, gaz ve elektrik kesintilerinin genel bir durum halini alması, Rumenlerin günlük hayatlarını sürdürebilme kavgası içine girmelerine neden oldu. 1980'ler boyunca, özellikle dükkânlardaki genel ve yiyecek maddelerinin erişilebilirliği ve kalitesindeki olumsuzluklarla, hayat standardında düzenli bir düşüş yaşandı. Resmi açıklama, ülkenin borçlarını öderken, halkın tüketim mallarında ve kısa süre süreceği inancıyla acı çekmeyi kabul etmesiydi.

Borç 1989 yazında, Çavuşesku devrilmeden az önce tamamen ödendi. Kıtlığın nedeni olan ağır ihracat politikası, Aralık ayındaki ayaklanmaya kadar devam etti.

Gerilimler

1989'la birlikte, Çavuşesku tamamen gerçeği reddetme işaretleri göstermekteydi. Çavuşesku, devlet televizyonunda sık sık yiyecek maddesi dolu dükkânlara girerken, yiyecek ve sanat festivallerini ziyaret ederken ve kendi yönetimi altında erişilen "yüksek yaşam standartları"nı överken diğer yandan boş dükkânların önünde ekmek beklenen kuyruklarla birlikte, ülke son derece zor bir dönemden geçiyordu.

Özel kontenjanlı ürünler onun ziyaretinden önce ilgili dükkânları dolduruyorlardı. Ziyaret edeceği tahmin edilen çiftliklere, ülkenin bir ucundan iyi beslenmiş inekler bile götürülüyordu. Un, yumurta, tereyağı ve süt gibi etiketlerin bulunması güçtü ve birçok kişi şehirlerdeki büyüyen küçük bahçelere ve sokak aralarına veya köylere bağımlıydılar. 1989'un sonlarına doğru, zamanın ortalama bir Rumen vatandaşının kıtlık tecrübesiyle çelişecek şekilde, bağıra bağıra televizyonda günlük olarak sözümona rekor hasat gerçekleştiren kolektif çiftliklerin listesini gösteriyordu.

Bazıları, Çavuşesku'nun ülkede neler olduğunu bilmediğine inançla, ziyareti sırasında ona dilekçeler ve şikayet mektupları vermeye çalışıyorlardı. Ancak, her mektup alışında, aldığı mektubu anında korumalarına veriyordu. Çavuşesku'nun onları okuyup, okumadığı büyük olasılıkla bir sır olarak kalacak. Ona doğrudan mektup verenlerin, Securitate tarafından gerçekleştirilebilecek aleyhlerine bir sonuçla karşılaşma riskini üstlendiği genelde bilinmekteydi.

Devrilişi

Ana madde: Romanya Devrimi

Temeşvar

Bükreş caddelerinde gerçekleşen gösteriler

Hükûmetçe etnik nefreti körüklemekle suçlanan, Romanya'daki azınlık Macar toplumundan din adamı László Tőkés’in, evinden alınmasına yönelik hükûmet destekli girişim, Temeşvar şehrindeki gösterileri tetikledi. Onun ait olduğu Macar azınlık cemaati üyeleri, onu desteklediklerini göstermek için evinin etrafını sardılar.

Rumen öğrenciler de kendiliğinden gelişen bir şekilde, kısa süre içinde başlangıç nedeninden ayrı bir yönde ve daha genel hükûmet karşıtlığına dönen gösteriye katıldılar. Olağan askeri güçler, polis ve Securitate 17 Aralık 1989’da göstericiler üzerine ateş açtı. 18 Aralık 1989 tarihinde, Temeşvar Ayaklanması'nı ezme görevini karısı ve astlarına bırakarak İran’a bir ziyaret için ülkeden ayrıldı. 20 Aralık akşamı döndüğünde durum daha da gerginleşmişti. Merkez Komitesi Binası’ndan, “yabancı güçlerin Romanya iç işlerine karışması” ve “Romanya’nın bağımsızlığına yönelik dış kaynaklı bir tecavüz” konulu bir televizyon konuşması yaptı. Resmî medyadan bilgi alamayan halk, Temeşvar Olayları'nı Voice of America (Amerika'nın Sesi Radyosu) ve Radio Free Europe (Özgür Avrupa Radyosu) gibi dış kaynaklardan veya ağızdan ağza söylentilerle öğrendiler. Ertesi gün 21 Aralık'ta, büyük bir gösteri sahnelendi. Resmî medya bu gösteriyi 1968 yılında Çavuşesku'nun Varşova Paktı güçlerinin Çekoslovakya'nın işgali karşı konuşmasından öykünerek Çavuşesku'yu desteklemek amacıyla kendiliğinden toplanan bir gösteri olarak sundu.

Devrilişi

Ana madde: Çavuşesku'nun son konuşması

21 Aralık'ta Devrim Meydanı'daki (Piata Revolutie) büyük gösteri, rayından çıkarak kaosa dönüştü. Halk, konuşmasını yuhalamaya başladığında, olayların ciddiyetini anlamaya başladığını gösteren Çavuşesku'nun yüzünün aldığı şekil, Doğu Bloku'nun çöküşünü tanımlayan anlardan biri olarak kaldı. Kalabalığı kontrol etmede başarılı olamayıp, donup kalan çift binaya girip, ertesi güne kadar orada kaldılar. Günün geri kalanında Bükreşlilerin Üniversite Meydanı'nda (Piata Universitatii) toplanıp polis ve askerî güçlere barikatla karşı koyuşun izlendi. Silahsız isyancılar, Bükreş'te yoğunlaşan askerî yığınakla karşılaştırılabilecek gibi değildiler. Zaten, akşamın çökmesi ile birlikte, caddeler barikatlardan temizlenip, yüzlerce kişi tutuklanmıştı. Bununla beraber, o gün yayılan olaylar “de facto devrim” olarak algılanabilirdi.

Televizyon düzmece “destek gösterisini” yayınlasa da arkası gelmedi. Çavuşesku'nun olaylar karşısındaki reaksiyonu halkın belleğine kazınmıştı bile. 22 Aralık gün doğumuyla, çatışmalar tüm büyük kentlere sıçramıştı. Savunma Bakanı (General) Vasile Milea'nın şüpheli ölümü medya tarafından açıklandı. Cavuşesku, bunun hemen sonrasında, Politik Yönetim Komitesi'ni toplayarak ordu liderliğini kendi üzerine aldı. Merkezî Komite Binası'nın önünde toplanan kalabalığa hitaben umutsuz konuşma girişimlerinde bulundu. Bu konuşma, binanın kapılarını zorlayan göstericiler tarafından reddedilirken, içine düştüğü durumun güvensizliğini anlamış olan Cavuşesku, binanın çatısından helikopter ile kaçtı.

Batı medyası, ayaklanma boyunca, Çavuşesku'yu destekleyen Securitate'nin kaç kişiyi öldürdükleri ile ilgili devamlı tahminlerde bulunuyordu. Bu sayı gazetelerin ön sayfalarındaki haberlerde, aniden 64.000'e kadar fırlamıştı. Macar askerî ataşesi bu sayılarla ilgili, yetersiz lojistiğin bu kadar süre içinde bunu yapamayacağı konusundaki kuşkularını dile getirdi. Çavuşesku'nun ölümü ardından, hastanelerdeki gerçek ölülerin bin kişiden az olduğu açıklandı. Yıllar sonra Romanya Başsavcısı Moisescu, yaptığı araştırma sonucunda, göstericilere ateş açılmasıyla meydana gelen katliamlardan iki general ve bir bakanın sorumlu olduğunu ve bu kişilerin darbe sonrası kurulan hükûmette bakan olduklarını açıkladı.

Ölümü

Ana madde: Nikolay ve Elena Çavuşesku'nun yargılanması ve infazı

Çavuşesku'nun orijinal mezarı, Ghencea Mezarlığı. Bükreş, 2007

Çavuşesku ve karısı Elena, Emil Bobu ve Manea Manescu ile birlikte başkentten kaçıp, Çavuşesku'nun Bükreş yakınlarında Snagov'daki konutuna uğrayarak, Targovişte'ye doğru yöneldiler. Targovişte yakınlarında pilota ordu tarafından inme emri verilmişti ve o anda Romanya hava sahasında uçuşlar yasaklandı. Helikopteri terk ettiler. Radyo dinleyen polislerce gözaltında tutuldular. Sonunda orduya teslim edildiler. Hristiyanlığın Katolik mezhebinin Noel Günü olan 25 Aralık'ta, küçük bir odada, Çavuşesku çifti, Romanya'nın geçici hükûmetinin emri üzerine Ulusal Kurtuluş Cephesi tarafından toplanan bir askeri mahkemede yargılandı. Çavuşesku yargılanması ile ilgili mahkemenin yetkisini reddetti ve hukuken hala Romanya cumhurbaşkanı olduğunu ileri sürdü. Hızlı yargılama sonunda Çavuşesku çifti, nedensiz ve kanunsuz zenginleşmeden soykırıma kadar değişen nedenlerle, askeri mahkemece ölüme mahkûm edilip Targovişte'de kurşuna dizildiler. Duruşma videosunda görüldüğü üzere, ölüme mahkûm edildikten sonra, elleri arkadan bağlı olarak binadan çıkarılıp, kurşuna dizilecekleri yere götürüldüler.

Nikolay ve Elena Çavuşesku'nun yenilenmiş mezarı, 2018

Çavuşeskular, yüzlerce gönüllü olmasına rağmen, yüzbaşı Ionel Boeru, kıdemli çavuş Georghin Octavian ve Dorin Marian Cirlan gibi seçkin paraşütçü birlik askerlerinden oluşan tüfekli bir manga asker tarafından öldürüldüler. Manga, mahkûmlar duvarın yanına götürülür götürülmez ateşe başladı. Ateş çok erken başlamış ve film ekibinin olayın tamamını kaydedememesine neden olmuştu. Ateş edilmesinden sonra yerde yatan vücutlar haki rengi çadır bezi ile örtülmüştü. Alelacele yargılama ve Çavuşesku'nun ölü görüntüleri video kasetlere kopyalandı ve haber çabucak birçok batı ülkesinde görüntülerle verildi. O gün daha sonra, Romanya televizyonunda da aynı görüntüler yayınlanmıştı.

Çavuşeskular, 7 Ocak 1990 tarihinde ölüm cezasının kaldırılması öncesi Romanya'da ölüme mahkûmiyetin uygulandığı en son kişiler oldular.

Çavuşesku çiftinin mezarları, ayrı ayrı olarak Bükreş'in Ghencea Mezarlığında bulunmaktadır. İkisi de yolun zıt taraflarına gömüldüler. İki mezar da mütevazı olmalarına karşın, çiçeklerle ve komünist rejimin sembolleri ile örtülüdürler. Bazıları bu mezarların gerçek olmadığını söylemektedir. Nisan 2007'de oğlu Valentin Çavuşesku, bu konu ile ilgili araştırma talep eden temyiz davasını kaybetti. 1996'da siroz hastalığından ölen küçük oğlu Nicu da aynı mezarlıkta, yakın bir yere gömüldü. Jurnalul National Gazetesine göre, kızı Zoia ve onu destekleyen komünistler, Çavuşesku'nun kalıntılarının bir mozoleye veya adına inşa edilecek bir kiliseye gömülmesini talep ettiler. Hükûmet tarafından bu talep reddedildi.

Miras

Propaganda posteri, Bükreş (1986)

Çavuşesku'nun dönemin uluslararası liderleri arasında k bir ünü vardı. Arnavut komünist lider Enver Hoca, anılarında "Sanki emperyalizmi Çavuşesku ve arkadaşları yıkacakmış gibi! Dünya Çavuşesku'nun böyle bir şey yapmasını beklerse, emperyalizm on binlerce yıl daha yaşar..." Pacepa'ya göre, Libya lideri Muammer Kaddafi'nin kendisine; "Kardeşim! Hayatımın geri kalanında kardeşimsin!" dedi. İran Şahı Muhammed Rıza Pehlevi'nin Ceaușescu hakkında; "[Ceaușescu'nun] uzlaşmaz vatanseverliğini ve bağımsızlık için vahşi iradesini selamlamak istiyorum. Beni ona bağlayan gerçek bir dostluk var." ifadelerini kullandı. Onla olan anılarından bahseden Mihail Gorbaçov: "Çavuşesku karmaşık bir adamdı. Bana tavsiye vermeye çalıştı... Romanya'yı ziyaret ettiğimde insanların Çavuşesku'ya baktığını, onun her hareketini, parmağının her hareketini takip ettiğini gördüm. Hepsi aynı mekanizmanın dişlileri gibiydi." ifadelerini kullandı.

Haziran 1984'te temeli atılan Bükreş Parlamento Sarayı'nın inşasına bizzat mühail oldu. Bina önceleri Halk Evi ve Halkın Evi olarak adlandırılıyordu. Parlamento Sarayı'nın inşası, Nikolay Çavuşesku'nun Romanya'ya dayattığı sistemleştirme programının en uç ifadesiydi. Sistemleştirme, köyleri minyatür şehirlere dönüştürmek için kullanılan bir şehir planlama programıydı. Binanın baş mimarı, 28 yaşındayken bina üzerindeki çalışmalarına başlayan Anca Petrescu'dur. Bina, Ceaușescu'nun 1989'daki ölümünün ardından 1997'de tamamlandı. Başlangıçta Romanya Komünist Partisi Merkez Komitesi'nin eski binasında bulunan Romanya Senatosu, 2004'ten bu yana Parlamento Sarayı'nda bulunmaktadır.

Parlamento Sarayı binası 1.100 odadan oluşuyor ve hacim olarak tek bir yapıda dünyanın en büyük sivil hükümet binası olma özelliğini taşıyor. Binanın büyük bir kısmı boş kalmaktadır ve Parlamento'nun ihtiyaç duyduğundan daha büyüktür, ancak Parlamento binayı üç müze ve bir uluslararası konferans merkeziyle paylaşmaktadır. Ayrıca dünyanın en ağır binasıdır; 700.000 ton çelik ve bronzdan, bir milyon fit kare mermerden ve büyük miktarda kristal ve ahşaptan inşa edilmiştir.

Totaliter yönetimlerin suçlarını övmek ve kurbanlarını aşağılamak Romanya'da yasalarca yasaklanmıştır. Buna Çavuşesku dönemi de dahildir. Dinel Staicu, Çavuşesku'yu övdüğü ve fotoğraflarını özel televizyon kanalında yayınladığı için 25.000 lei (yaklaşık 9.000 ABD doları) para cezasına çarptırıldı. 2010 yılında yapılan kamuoyu yoklamaları, Rumenlerin %41'inin fırsat verildiği takdirde Çavuşesku'ya oy vereceğini ve %63'ünün 1989 öncesinde hayatlarının daha iyi olduğunu düşündüğünü gösterdi. 2014 yılında Çavuşesku'ya oy vereceklerin oranı %46'ya ulaştı. 27 Aralık 2018'de yapılan bir ankette, insanların %64'ünün kendisi hakkında olumlu görüşe sahip olduğu ortaya çıktı.

Dış bağlantılar

• Çavuşesku'nun Bükreş Ghencea'daki Mezarlığı
• Çavuşesku'ların yargılanışı ve kurşuna dizilişi31 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Çavuşesku ile ilgili, düzyazı, resim, video, kitap etc.27 Ağustos 2000 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça

http://www.t-k-p.net/yayinlar/kitaplar/Romanyada%20Karsi%20Devrim_071991.pdf 17 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (05.06.2014 tarihinde erişilmiştir.)