Ockham'ın usturası
Ockham'ın usturası, Occam'ın usturası, Ocham'ın usturası (Latince: Novacula Occami), tutumluluk yasası veya basitlik yasası (Latince: Lex parsimoniae), "olasılıkların zorunluluk olmadan çoğaltılmaması gerektiği" prensibine dayanan problem çözme ilkesi.[1][2] Fikir, ilahi mucizeler fikrini savunmak için basitliği tercih eden skolastik filozof ve teolog, İngiliz Fransisken rahibi Ockhamlı William'a (y. 1287-1347) atfedilir. "En basit açıklama büyük olasılıkla doğru olandır" gibi ifadelerle çeşitli şekillerde yorumlanmıştır. Bu felsefi ustura, aynı tahminle ilgili rakip hipotezler sunulduğunda, en az varsayıma sahip çözümün seçilmesi gerektiğini savunur.[3] Dolayısıyla, farklı tahminler yapan hipotezler arasında seçim yapmanın bir yolu değildir.
Ockham'ın usturası, bilimde de aday modeller arasında katı bir belirleyici olmaktan ziyade teorik modellerin geliştirilmesinde kaçınıcı bir buluşsal yöntem olarak kullanılır.[4][5] Bilimsel yöntemde Ockham'ın usturası, reddedilemez bir mantık ilkesi veya bilimsel bir sonuç olarak görülmez. Bilimsel yöntemde basitlik tercihi yanlışlanabilirliğe dayanmaktadır. Bir olgunun kabul edilen her açıklaması için çok ve anlaşılmaz sayıda olası karmaşık seçenekler olabilir. Başarısız olan açıklamalar, yanlışlanmalarını önlemek için her zaman ad hoc hipotezlerle temellendirilebileceğinden, daha karmaşık olanlara göre daha basit teoriler tercih edilir çünkü daha test edilebilirdirler.[6][7][8]
Tarihçe
değiştir"Ockham'ın usturası" kavramı, Ockhamlı William'ın 1347'de ölümünden birkaç yüzyıl sonrasına kadar ortaya çıkmadı. Ruhun Hristiyan Felsefesi eseriyle Libert Froidmont, kavramı kendisine mal etti.[9] Ockham bu ilkenin kâşifi olmasa da kendi adıyla anılıyor oluşunun, onun bu kavramı sık ve etkili biçimde kullanmasından kaynaklanıyor olabileceği belirtilmektedir.[10] Ockham, ilkeyi çeşitli şekillerde ifade etse de en popüler ifade olan "varlıklar zorunluluk olmadan çoğaltılamaz" (Latince: Non sunt multiplicanda entia sine necessitate), İrlandalı Fransisken filozof John Punch tarafından, Duns Scotus'un eserleri üzerine yazdığı 1639 tarihli tefsirde belirtilmiştir.[11]
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ "Who sharpened Occam's Razor?". 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020.
- ^ Schaffer (2015). "What Not to Multiply Without Necessity" (PDF). Australasian Journal of Philosophy. 93 (4): 644-664. doi:10.1080/00048402.2014.992447. 9 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020.
- ^ "What is Occam's Razor?". math.ucr.edu. 17 Kasım 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2019.
- ^ Hugh G. Gauch, Scientific Method in Practice, Cambridge University Press, 2003, 0-521-01708-4, 978-0-521-01708-4.
- ^ Hoffman (1997). "Ockham's Razor and Chemistry". International Journal for Philosophy of Chemistry. 3: 3-28. 14 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2018.
- ^ "Simplicity". Stanford Encyclopedia of Philosophy. California: Stanford University. 2010 [2004]. ISSN 1095-5054.
- ^ Courtney (2008). "Comments Regarding 'On the Nature of Science'". Physics in Canada. 64 (3): 7-8.
- ^ Knowles, Dudley, (Ed.) (1994). "Let's Razor Occam's Razor". Explanation and Its Limits. Cambridge University Press. ss. 73-93.
- ^ Ockam's Razor: A User's Manual. Cambridge University Press. 2015. s. 4. ISBN 978-1107692534.
- ^ Roger Ariew, Ockham's Razor: A Historical and Philosophical Analysis of Ockham's Principle of Parsimony, 1976
- ^ Johannes Poncius's commentary on John Duns Scotus's Opus Oxoniense, book III, dist. 34, q. 1. in John Duns Scotus Opera Omnia, vol.15, Ed. Luke Wadding, Louvain (1639), reprinted Paris: Vives, (1894) p.483a
Konuyla ilgili yayınlar
değiştir- Ariew, Roger (1976). Ockham's Razor: A Historical and Philosophical Analysis of Ockham's Principle of Parsimony. Champaign-Urbana, University of Illinois.
- Churchland, Paul M. (1984). Matter and Consciousness. Cambridge, Massachusetts: MIT Press. ISBN 978-0-262-53050-7.
- Crick, Francis H. C. (1988). What Mad Pursuit: A Personal View of Scientific Discovery. New York, New York: Basic Books. ISBN 978-0-465-09137-9.
- Dowe, David L.; Steve Gardner; Graham Oppy (Aralık 2007). "Bayes not Bust! Why Simplicity is no Problem for Bayesians" (PDF). British Journal for the Philosophy of Science. 58 (4). ss. 709-754. doi:10.1093/bjps/axm033. 9 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020.
- Duda, Richard O.; Peter E. Hart; David G. Stork (2000). Pattern Classification. 2nd. Wiley-Interscience. ss. 487-489. ISBN 978-0-471-05669-0.
- Epstein, Robert (1984). "The Principle of Parsimony and Some Applications in Psychology". Journal of Mind Behavior. Cilt 5. ss. 119-130.
- Hoffmann, Roald; Vladimir I. Minkin; Barry K. Carpenter (1997). "Ockham's Razor and Chemistry". Hyle. Cilt 3. ss. 3-28. 11 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2006.
- Jacquette, Dale (1994). Philosophy of Mind. Engleswoods Cliffs, New Jersey: Prentice Hall. ss. 34-36. ISBN 978-0-13-030933-4.
- Jaynes, Edwin Thompson (1994). "Model Comparison and Robustness". Probability Theory: The Logic of Science. ISBN 978-0-521-59271-0. 24 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020.
- Jefferys, William H.; Berger, James O. (1991). "Ockham's Razor and Bayesian Statistics". American Scientist. Cilt 80. ss. 64-72. (Preprint available as "Sharpening Occam's Razor on a Bayesian Strop").
- Katz, Jerrold (1998). Realistic Rationalism. MIT Press. ISBN 978-0-262-11229-1.
- Kneale, William; Martha Kneale (1962). The Development of Logic. Londra: Oxford University Press. s. 243. ISBN 978-0-19-824183-6.
- MacKay, David J. C. (2003). Information Theory, Inference and Learning Algorithms. Cambridge University Press. Bibcode:2003itil.book.....M. ISBN 978-0-521-64298-9. 17 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2016.
- Maurer, A. (1984). "Ockham's Razor and Chatton's Anti-Razor". Mediaeval Studies. Cilt 46. ss. 463-475. doi:10.1484/J.MS.2.306670.
- McDonald, William (2005). "Søren Kierkegaard". Stanford Encyclopedia of Philosophy. Erişim tarihi: 14 Nisan 2006.
- Menger, Karl (1960). "A Counterpart of Ockham's Razor in Pure and Applied Mathematics: Ontological Uses". Synthese. 12 (4). ss. 415-428. doi:10.1007/BF00485426.
- Morgan, C. Lloyd (1903). "Other Minds than Ours". An Introduction to Comparative Psychology. 2nd. Londra: W. Scott. s. 59. ISBN 978-0-89093-171-4. 12 Nisan 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2006.
- Newton, Isaac (2011) [1726]. Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica. 3rd. Londra: Henry Pemberton. ISBN 978-1-60386-435-0.
- Nolan, D. (1997). "Quantitative Parsimony". British Journal for the Philosophy of Science. 48 (3). ss. 329-343. doi:10.1093/bjps/48.3.329.
- Pegis, A. C., translator (1945). Basic Writings of St. Thomas Aquinas. New York: Random House. s. 129. ISBN 978-0-87220-380-8.
- Popper, Karl (1992) [First composed 1934 (Logik der Forschung)]. "7. Simplicity". The Logic of Scientific Discovery. 2nd. Londra: Routledge. ss. 121-132. ISBN 978-84-309-0711-3.
- Rodríguez-Fernández, J. L. (1999). "Ockham's Razor". Endeavour. 23 (3). ss. 121-125. doi:10.1016/S0160-9327(99)01199-0.
- Schmitt, Gavin C. (2005). "Ockham's Razor Suggests Atheism". 11 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2006.
- Smart, J. J. C. (1959). "Sensations and Brain Processes". The Philosophical Review. 68 (2). ss. 141-156. doi:10.2307/2182164. JSTOR 2182164.
- Sober, Elliott (1975). Simplicity. Oxford: Oxford University Press.
- Sober, Elliott (1981). "The Principle of Parsimony" (PDF). British Journal for the Philosophy of Science. 32 (2). ss. 145-156. doi:10.1093/bjps/32.2.145. 15 Aralık 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2012.
- Sober, Elliott (1990). "Let's Razor Ockham's Razor". Dudley Knowles (Ed.). Explanation and its Limits. Cambridge: Cambridge University Press. ss. 73-94.
- Sober, Elliott (2002). Zellner (Ed.). "What is the Problem of Simplicity?" (PDF). 8 Kasım 2006 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2012.
- Swinburne, Richard (1997). Simplicity as Evidence for Truth. Milwaukee, Wisconsin: Marquette University Press. ISBN 978-0-87462-164-8.
- Thorburn, W. M. (1918). "The Myth of Occam's Razor". Mind. 27 (107). ss. 345-353. doi:10.1093/mind/XXVII.3.345. 5 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020.
- Williams, George C. (1966). Adaptation and natural selection: A Critique of some Current Evolutionary Thought. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-02615-2.
Dış bağlantılar
değiştir- Ockham's Razor 11 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Sir Anthony Kenny, Marilyn Adams ve Richard Cross ile BBC Radio 4 tartışması (In Our Time, 31 Mayıs 2007)