Osman Nedim Tuna

Osman Nedim Tuna (1923-17 Temmuz 2001), Türk dilbilimci.

Mesleki hayatı

Kabataş Erkek Lisesi 1941 Fen bölümü mezunudur. Prof. Dr. Osman Nedim Tuna, ileri sürdüğü delillere dayanarak Türkçenin en az 8.500 yaşında olduğunu hesaplamıştır.

Görüşlerine dair bazı eleştiriler gelmiştir. Ancak, Osman Nedim Tuna vardığı görüşleri desteklemek ve tesadüfi olmadığını ispatlamak için Sümerce ile Türkçenin karşılaştırmasında matematiksel yöntemler kullanmıştır. Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ ve türkolog Reha Oğuz Türkkan ile ayrı ayrı yaptıkları çalışmalarda benzer sonuçlara ulaşmışlardır.

Sümer ve Türk Dillerinin Tarihî İlgisi ve Türk Dilinin Yaşı Meselesi adlı Türkçe (Çağatay Türkçesi) ile Sümerce arasındaki benzerlikleri açıkladığı eseri yaklaşık 20 yıllık çalışmalarının tamamını kapsamaktadır. 1962’de doktora için gittiği Amerika’da, bu konudaki çalışmalarını yoğunlaştırmış ve 1982’de çalışmalarını topladığı Sümer ve Türk Dillerinin Tarihî İlgisi ve Türk Dilinin Yaşı Meselesi adlı eserini altı başlık altında toplanmıştır:

1. Giriş
2. Sümerce Türkçe Ses Denklikleri ‘Kurallar’
3. Malzemenin Tartışılması, Metod ve Yorum
4. Sonuç
5. Son Söz
6. Bibliyografya ve Kısaltmalar.

Türk Dünyası El Kitabı'nda Ural-Altay dilleri hakkında bir yazısı vardır. Türk dilinin Altay dillerinden geldiğini ispata giriştiği bu yazısında bunun örneklerle açıklamasını yaparak Türk diliyle ilgili birçok bilgiyi bizlerle paylaşır. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi altında Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi bölümünü kurmuş ve Bölüm Başkanlığı, Eğitim Fakültesi Dekan Yardımcılığı, Fakülte Yönetim Kurulu Üyeliği, İnönü Üniversitesi Senatosu’nda Fakülte Temsilciliği, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Yönetim ve Kurul Üyeliği gibi görevlerde bulunmuştur. İnönü Üniversitesi'ndeki konferans salonlarından birine adı verilmiştir.

Türk Dil Kurumu tarafından düzenlenen 3. Uluslararası Türk Dili Kurultayı’nda Sümer ve Türk Dillerinin Tarihî İlgisi İle Türk Dili’nin Yaşı Meselesi adlı kitabı için kendisine Türk Dili’ne Üstün Hizmet Ödülü ve Onurluk verilmiştir.

Eserleri

Kitapları

• Altay Dilleri Teorisi, Türk Dünyası Araştırmaları Yayını:6, İstanbul, 1983.
• Sümer ve Türk Dillerinin Tarihi İlgisi ile Türk Dilinin Yaşı Meselesi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1990.

Seçme Makaleleri

• "Türkçede Tekrarlar", Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C.III, No:3-4 (Kowalski Özel Sayısı), İstanbul, 1949, s.429-477.
• "Türkçede Tekrarlar", Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C.IV, No:1, İstanbul, 1950, s.39-81.
• "Bazı İmla Gelenekleri, Bunların Metin incelenmelerindeki Önemi ve Orhon Yazıtlarında Birkaç Açıklama"; Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1957, s.41-81.
• "Köktürk Yazıtlarında Ölüm Kavramı İle İlgili Kelimeler ve 'Kergek Bolmak' Deyiminin İzahı"; VII. Türk Dili Kurultayı'nda Okunan Bilimsel Bildiriler, 1957, Ankara 1960, s.131-148.
• "Köktürk Yazılı Belgelerinde ve Uygurcada Uzun Vokaller" Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1960, s.213-282.
• "Mongolian Hpagspa Text and 118 Turkish Translation in the Collection of Curiosities" by Osman Nedim Tuna and James E. Bosson, JSFOu, No:63, article 3, Helsinki, 1963, 16 s.
• "On the Phonetic Values ofthe SymbolsUsed in Some of the Texts in Kökturkish Script", CAsJ vol. IX, No:4, Wiesbaden, 1962, s.241-263.
• "Türkçenin Sayıca Eş Heceli İkilemelerinden Sıralama Kaideleri ve Tabii Bir Konson Dizisi", Türk Dili Arasstirmalan Yilhgi Belleten 1982-1983, s.163-228 + iki tablo.
• "Türkçede Transitive-Causative 'Geçişli-Ettirgen' Fiiller ve Bunlarla ilgili Morfoloji ve Öğretim Meselelerinin Çözümü" Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C.XXIV-XXV, istanbul 1986, s.381-428.
• "Türk Dilinde Sayılar Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Deneme", Sabahattin Zaim'e Armağan, İktisat Fakültesi Mecmuası, 1994/B-3, C.l-4, İstanbul 1996, s.1055-1076.

Ayrıca bakınız

• Altay dilleri teorisi
• Sümer ve Türk Dillerinin Tarihî İlgisi ve Türk Dilinin Yaşı Meselesi
• Türk Tarih Tezi