Parkmetre

Parkmetre, TDK'ya göre, "paralı park yerlerinde aracın kaldığı süreyi belirleyen saat, park sayacı, park saati, parkometre" şeklinde açıklanan bir aygıttır. Türkçeye Fransızca "parcmètre" sözcüğünden gelmiştir.

Tarihçe

Parkmetre ilk kez, 1935 yılında, Oklahoma'da Carl C. Magee tarafından icat edildi.^[1] İlk kullanımı 16 Temmuz 1935 tarihinde yine Oklahoma'da oldu.

Downtown, Houston'da güneş enerjisiyle çalışan bir parkmetre

Parkmetrenin seri üretimi 1936'da başladı ve 1980'lere kadar sürdü. Çevirmeli bir mekanizma ile çalışan ilk model, yaklaşık 40 yıl boyunca tasarım ve yapıldığı materyaller dışında fazla belirgin değişiklikler göstermeden kullanılarak ABD'nde yaygınlaştı.

Sayısal ekranlı bir parkmetre

1960'ta New York'ta, "meter maids (metrik kadınlar)" denen bir grup kadın bu konuda işe alındı.^[2]

Bu durum 1967'ye kadar sürdü. '80li yılların ortalarında sayısal modelleri geliştirilen parkmetrelerde EEPROM yongaları kullanıldı. 1990'larda ise parkmetreler bütün dünyaya yayılarak milyonlarca satıldı. Elektronik para ya da cep telefonu gibi ödeme alternatifleri gündeme gelerek uygulanmaya başlandı. Otopark sorunu yaşanan yerlerde kaldırım kenarlarının park yeri olarak kullanılması, hem yerel yönetim ve özel kişi/kurumlara gelir kaynağı oldu, hem de otopark sorununu bir anlamda çözdü.

1940'larda kullanılan bir parkmetre

Güvenlik sorunları

Parkmetreler, kullanım süreci içinde vandalizme hedef haline gelmiş aygıtlar oldu. Kırılarak içlerindeki paralar alınan parkmetreler, zaman zaman da direkleri kesilerek komple çalınıp götürüldü. Fransa'da park süresi dolan araçları GPRS ya da wi-fi gibi yöntemlerle polise bildiren parkmetrelerin üretilmesi söz konusu olmuştu.

Yasallık

Birçok yerde mahkemelere parkmetreler hakkında itiraz davaları açıldı. Yerel yönetim ve özel kurumların bu yolla haksız kazanç elde ettiği esasına dayanan itirazların çoğu sonuçlanamasa da, kazanılan davalar bulunmaktadır.

Çalışma sistemleri

Bir para yuvasına atılan para ile belirli bir süre yasal park yapılmasına izin veren parkmetreler olduğu gibi, kredi kartı, akıllı kart, cep telefonu ile ödeme gibi yöntemlerle çalışan sistemler de bulunmaktadır.

Popüler kültürde parkmetre

Bob Dylan, bestelediği şarkısı olan Subterranean Homesick Blues'da belirgin bir şekilde parkmetreyi ele almıştır. Beatles topluluğu da Lovely Rita adlı şarkılarının konusu olan bir "metrik kız" dan bahsetmektedir. Ayrıca Parmaklıklar Arkasında adlı Paul Newman'ın başrol oynadığı filmde olayların örgüsü, Newman'ın parkmetrelere zarar veren bir vandalı canlandırmasıyla başlar.

Ayrıca bakınız

Otopark

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Parkmetre ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Oklahoma City'de ilk parkmetre 5 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça

^ Chan, Sewell. "New York Retires Last Mechanical Parking Meter 17 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." The New York Times. 2006-12-20.
^ Dougherty, Conor (3 Şubat 2007). "The Parking Fix". The Wall Street Journal.

[NYTimes-1] Chan, Sewell. "New York Retires Last Mechanical Parking Meter 17 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." The New York Times. 2006-12-20.

[2] Dougherty, Conor (3 Şubat 2007). "The Parking Fix". The Wall Street Journal.

[1]

[2]