Radzymin Muharebesi
Radzymin Muharebesi, Kızıl Ordu'nun 1. Belarus Cephesi kuvvetleri ile 39. Panzer Kolordusu arasında gerçekleşen bir dizi çatışmadır. Bu çatışmalar esasen STAVKA'nın Belarus Stratejik Taarruz Harekâtı'nın bir parçası olan Lublin-Brest Taarruzu harekâtı sırasında, 1 - 10 Ağustos 1944 tarihleri arasında gerçekleşti. Harekât alanı, Varşova'nın yakınlarındaki bir kasaba olan Radzymin civarıdır. Bu muharebeler sırasında, Varşova'ya 20 km. mesafede, Belostok demiryolu hattı üzerindeki Wolomin kasabası civarı, II. Dünya Savaşı sırasında Polonya'da gerçekleşen en büyük çaplı tank muharebesine sahne olmuştur.
| Radzymin Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Lublin-Brest Taarruzu | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Almanya |
 Sovyetler Birliği | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
 Walter Model |
 Konstantin Rokossovski | ||||||
| Güçler | |||||||
| 6. Kolordu | 1. Belarus Cephesi | ||||||
Varşova yakınlarında olan Kızıl Ordu'nun giderek yaklaşması, Polonya Direnişi'nin askeri örgütü olan Armia Krajowa'nın Kızıl Ordu'dan destek görme beklentisiyle birleşince, Varşova Ayaklanması'nın başlatılmasına önayak oldu. Savaş, Kızıl Ordu'nun yenilgisiyle sonuçlandı. Bu yenilgini ile birlikte Varşova'da direnişi başlatan Polonyalılara yardım getirememesine neden oldu. Yapılan yardımlar hava yoluyla gerçekleşti.
Harekât öncesi
değiştirMareşal Konstantin Rokossovski komutasındaki 1. Belarus Cephesi kuvvetleri, Polonya'ya girdikten sonra Varşova yönünde ilerlemeye devam ettiler. Sovyet 65. Ordu'su (12 tümenli), 1. Muhafız Tank Kolordusu desteğinde Varşova'nın kuzeyindeki Serok yönünde ilerledi ve devamında Varşova'yı kuzey yönünden çevirdi. Dokuz tümenli 28. Ordu ile 1. Mekanize Kolordu ve 9. Tank Kolordusu, doğrudan Varşova üzerine ilerledi. Bu ileri harekette, 47. Ordu'dan Siedlce - Minsk Mazowiecki hattıyla, 65. Ordu'dan ise Sokolow Podlaski - Wegrow - Radizmin hattıyla ayrıldı. Aynı zamanda 10 tümenli 47. Ordu, Praga'nın güney yaklaşımını ele geçirecekti. Dört tümenli 70. Ordu ise 47. Ordu'yu, taktik ihtiyat olarak izleyecektir.
Aynı zamanda Cephenin diğer kuvvetleri, Vistül Nehri'ni güneyden geçerek Varşova'ya taarruzu, kenti güneyden ve batıdan çevirerek destekleyeceklerdir. Dokuz tümenli 8. Muhafız Ordusu'yla üç tümenli 1. Polonya Ordusu ve dokuz tümenli, bir tank kolordulu 69. Ordu, Magnuzew'den nehri geçecektir.
Kuvvetler
değiştirMuharebeye katılan kuvvetler, karşılıklı olarak aşağıdaki gibidir.
Savaş
değiştirSovyet takviye birlikleri Varşova bölgesine Temmuz ayı sonlarında ulaştıktan sonra, 1 Ağustos 1944 günü Varşova Ayaklanması başladı. Minsk'in güneyinden taarruza başlayan General Vedeneev'in 3. Tank Kolordusu, (2. Tank Ordusu'na bağlı)kuzeybatı yönünde ilerleyerek stratejik önemde bir köprü olan Zegrze'de Narew ırmağına 5 km. yaklaştı.
General Vedeneev'in bu girmesine karşılık olarak Alman kuvvetleri 31 Temmuz'da taktik karşı taarruzlara başladılar. Alman taarruzu, eksik kadrolu dört panzer tümeni tarafından, Varşova'nın ve Vistül Nehrinin doğu yaklaşım / geçişlerini güven altına almak için yürütüldü. Aynı zamanda bu yönde ilerleyen 2. Tank Ordusu'nun üç tank kolordusunun imhası da amaçlanmaktadır. Mareşal Walter Model komutası altındaki 4. Panzer Tümeni ve 19. Panzer Tümeni ile 5. SS Panzer Tümeni "Wiking" ve Hermann Göring Tümeni, farklı bölgelerden Wolomin bölgesine kaydırıldı ve buraya ulaşmaları 31 Temmuz ile 1 Ağustos tarihlerinde gerçekleşti. Sovyet 3. Tank Kolordusu'nun Hermann Göring ve 19. Panzer Tümenlerinin ilk taarruzları karşısında mevzilerini cesaretle savunmasına karşın, 4. Panzer Tümeni ve 5. SS Panzer Tümeni bölgeye ulaştığında durum Sovyet savunması için, yalıtılmışlık ve karşısındaki sayısal üstünlük dolayısıyla kritik hale geldi.[1]
Zaten 1 Ağustos'ta 19. Panzer Tümeni'yle 5. SS Panzer Tümeni'nin ileri unsurları sırasıyla batıdan ve doğudan yaklaşmış ve Okuniew'de buluşmuştu. Bu durumda Sovyet 3. Tank Kolordusu, 2, Tank Ordusu'nun diğer unsurlarından ayrılmıştır. Sonunda 3 Ağustos'ta Wolomin bölgesinde kuşatılan Sovyet 3. Tank Kolordusu'nun zırhlı unsurlarının büyük bir kısmı imha edildi. Diğer Sovyet zırhlı birliklerinden 8. Muhafız Tank Kolordusu ve 16. Tank Kolordusunun yardım girişimleri sonuçsuz kaldı ve bu arada 8. Muhafız Tank Kolordusu da ciddi kayıplara uğradı. Mareşal Model, bir sonraki taarruzu 8. Muhafız Tank Kolordusu'na yapmayı planlamıştı. Ancak Magnuszew köprübaşındaki savunmayı desteklemek için 19. Panzer Tümeni ile Hermann Göring Tümeni'nin geri çekilmesiyle bu plan uygulamaya konamadı. Okuniew civarındaki Alman savunmasının desteklenmesi gerekmişti.[2][3]
Bölgedeki, Varşova yönünde taarruz edecek olan tüm Sovyet birliklerine 2 Ağustos tarihli emirle, ileri hareket durduruldu. Ayrıca 28., 47. ve 65. Ordular, yeni emirle kuzey yönünde döndürüldü ve savunmasız durumda olan Wiszkow'u ve Liwiec Nehri hattını işgal etmeleri istendi. Piyade desteği olmayan 2. Tank Ordusu bölgede kaldı ve Alman kuvvetleriye çatışmayı sürdürdü. Ayrıca 69. Ordu'ya durumunu koruması emredildi. Bu arada General Vasili Çuykov komutasındaki 8. Muhafız Ordusu, Alman taarruzlarını durdurmak ve Garwolin yönünden beklenen Alman taarruzları için pozisyon alması emredildi.
Alman birlikleri, 10 Ağustos'a kadar süren çatışmalardan sonra geri çekildiler. Sovyet kayıpları ağır olmasına ağırdı ama, tüm yönlerden Varşova bölgesine taarruz etmelerini engelleyecek ölçüde ağır değildi. 3. Tank Kolordusu'nun zırhı unsurları imha oldu, 8. Muhafız Tank Kolordusu ağır, 16. Tank Kolordusu da ciddi kayıplara uğradı. Genel olarak 2. Tank Ordusu'nun kayıpları yeterince önemliydi ve 5 Ağustos'ta cephe hattından alındı.
Sonuçları
değiştirSovyet 2. Tank Ordusu'nun 1 - 10 Ağustos tarihleri arasındaki kayıpları 409 ölü, 1..271 yaralı ve 589 kayıptır. Ayrıca 284 tank ve kundağı motorlu top muharebe dışı kalmıştır, kesin kayıp 113 zırhlı araçtır. Bu rakam, ordu mevcudunun % 40'ını oluşturmaktadır. Muharebe öncesinde 30 Temmuz'da Ordu bünyesinde 679 zırhlı araç bulunmaktaydı.[4] II. Dünya Savaşı'ndan sonra Sovyet açıklamalarında Radzymin Muharebesi sırasında uğranılan darbe ve oluşan Alman karşı taarruzları beklentisi, Kızıl Ordu'nun Varşova Ayaklanmasına müdahale etmeme nedeni olarak gösterilmiştir. Batılı tarihçiler tarafından bu açıklama, "komünist propagandası" olarak gösterilmiştir. Bazı Polonyalı ve Batıl tarihçiler, Stalin'in sürgündeki Batı yanlısı Polonya Hükûmeti'nin yıkılması için Varşova Ayaklanması'na destek olmak istemediğini savunmaktadırlar. (bilinen Sovyet karşıtı tutum)
Görünüşe göre General Vedeneev, 3. Tank Kolordusu'nun kuşatılıp imha edilmesinden sorumlu tutulmadı, savaş sonrasında da görevinde kaldı. 3. Tank Kolordusu'ndan geriye kalan birlikler, Kasım 1944'te 9. Muhafız Tank Kolordusu olarak yeniden düzenlenerek onurlandırıldı.
Dipnotlar
değiştir- ^ When Titans Clash. Sh:213
- ^ German official history, Sh: 582-583
- ^ "Kroki için". 1 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2010.
- ^ The German official history, Sh: 584
Kaynakça
değiştir- Das Deutsche Reich und der Zweite Weltkrieg (German official history, volume 8) - Karl Heinz Frieser
- When Titans Clash - David M. Glantz