Robert Cannon
Robert Cannon (12 Ocak 1811 – 5 Nisan 1882) veya Behram Paşa, İskoç asıllı Britanyalı komutan ve Osmanlı paşası. Askerî kariyeri, Doğu Hindistan Şirketi yönetimindeki Hindistan’da başladı. Bu süreç onu İspanya’ya ve ardından Osmanlı İmparatorluğu’na götürdü. Kırım Savaşı’ndaki faaliyetleriyle tanınır ve savaşta Osmanlı ordusunda başarılı bir Korgeneral olarak görev yapmıştır. Özellikle Silistre Eyaleti'nde Ruslara “tüm savaş boyunca yaşadıkları en aşağılayacı yenilgilere” sebep olduğu söylenmiştir.[1]
| Behram Paşa Robert Cannon | |
|---|---|
| |
| Cannon'un Antoine Claudet tarafından çekilmiş resimi | |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 12 Ocak 1811 Murroes, Angus, Birleşik Krallık |
| Ölüm | 5 Nisan 1882 (71 yaşında) Folkestone, Birleşik Krallık |
| Evlilik(ler) | Isabella Langford (e. 1846; ö. 1854) Emma Beevor Ronald (e. 1858–1882)
|
| Çocuk(lar) | 6 |
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı | |
| Rütbesi | Korgeneral |
| Çatışma/savaşları | |
İlk yılları ve kariyeri
değiştirRobert Cannon, 12 Ocak 1811’de Murroes, Angus, Birleşik Krallık’ta İskoç aileye doğdu. Genç yaşta Madras Ordusu'na katılmak üzere Doğu Hindistan Şirketi yönetimindeki Hindistan’a taşındı. İlk askeri çatışması Coorg Savaşı sırasında, Kodagu Krallığı'nın Raja’sı Chikka Virarajendra tarafından Britanya'ya karşın başlatılan isyanı bastırmada önemli rol oynayan saygın 40. Madras Yerli Piyade Taburu’nun parçası olarak gerçekleşti.[1]
Birinci Karlist Savaşı
değiştirCannon, Coorg Savaşı’ndan kısa bir süre sonra Britanya’ya döndü. O sırada İspanya’da Birinci Karlist Savaşı adı verilen iç savaş yaşandığını duyan Cannon, Devon’da 500 adam toplayarak 1835 yazında İspanya’ya yola çıktı. Küçük kuvvetiyle bir binbaşı olarak, Britanya Yardımcı Lejyonu önderliğindeki George de Lacy Evans'in emrinde, II. Isabel’e destek vermek üzere oluşturulan birlikte yer aldı. Cannon, ülkedeki bulunduğu süre zarfında birçok çatışmada yer aldı. İlk kritik çatışması, Mayıs 1836’da bir alayı komuta ettiği ve kasabayı başarıyla basarak Karlist hatlarını ele geçirdiği Lugariz Muharebesi sırasında gerçekleşti. Ancak Cannon bu sırada ağır yaralandı. Gelecek haftalarda alayları komuta etmesine rağmen, Britanya’da iyileşmek üzere onurlandırılarak görevden ayrıldı.[1]
Cannon’un geçici yokluğunda önemli bir çatışma yaşanmadı ve 23 Eylül 1836’da 9. alayı komuta etmek üzere İspanya’ya geri döndü. Bir sonraki önemli karşılaşması ise 15 Mart 1837’de, San Sebastián yakınlarındaki stratejik bir tepe üzerinde bulunan ve Oriamendi olarak bilinen kaleyi ele geçirdiği andı. General Evans, kaleyi defalarca ele geçirmeye çalışmış fakat başarılı olamamıştı. Bu durum, Evans’ın Cannon’dan yardım istemesine yol açtı; Cannon da ateş etmeden şehri alacağını belirtti ve sözünde durarak yalnızca 10 dakikada, askerlerinin sadece süngü kullanarak kaleyi başarıyla ele geçirmesiyle sonuçlandı. Ancak sadece bir gün sonra Oriamendi Muharebesi sırasında kaybedildi.[2]
Bu olayların ardından Cannon, Yardımcı Lejyon içindeki İrlanda alayını komuta etti; 18 Mayıs’ta Hondarribia’nın teslim olması ve 29 Mayıs’ta Andorra’nın başarıyla ele geçirilmesi gibi iki önemli çatışmada görev aldı. Savaştaki hizmetleri nedeniyle kendisine 1. ve 2. sınıf Aziz Ferdinand'ın Ödüllü Haçı'nı verildi; ayrıca altın ve gümüş madalyalar takdim edildi. Aynı zamanda Charles III Nişanı verilerek şövalye yapıldı. Savaşın bitmesiyle Britanya'ya dönen Cannon uzun süre kalmayarak Hindistan’a geri gitti; burada Hindistan Genel Valisi tarafından Mysore topraklarının yönetiminde komiserlerden biri olarak atandı. Birkaç yıl bu görevde kaldıktan sonra evlendi, görevinden istifa ederek Britanya’ya geri döndü; 6 Mayıs 1853’te Royal West Middlesex Militia’nın yarbay yardımcısı oldu. Aynı yıl Kırım Savaşı patlak verdi. Osmanlı hükümeti, Birleşik Krallık’taki elçisi Kostaki Musurus Paşa vasıtasıyla Cannon’un Osmanlı ordusunda komutan olmasını talep etti. Cannon bu teklifi kabul etti ve Osmanlı İmparatorluğu’na doğru yola çıktı. Yolda eşi Isabella Langford'u ve kızını kaybetmesine rağmen, Britanya'ya dönüp ikisini gömdükten sonra yine Osmanlı ordusuna katılmak üzere hareket etti.[3]
Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Askeri Hizmeti
değiştirVarış ve Kırım Savaşı
değiştir1854’ün başlarında, daha önce onun gibi de Doğu Hindistan Şirketi hizmetinde bulunmuş iki Britanyalı ile Osmanlı'ya varan Cannon, Osmanlı ordusunda Asya’da Tümgeneral olarak atandı. Ancak tayin edildiği cepheye ulaşmadan önce, Şumnu’da Ömer Lütfi Paşa ile görüştü.[a] Ömer Lütfi Paşa, Cannon’un savaşın Avrupa cephesinde kalmasını istedi. Sultan’ın onayının ardından Cannon’a Paşa unvanı verildi, Behram adı takıldı ve Tuna bölgesindeki Osmanlı ordusunda Tuğgeneral olarak atandı.[5] Savaş sırasında Cannon, özellikle diğer İskoçlar ve Doğu Hindistan Şirketi Ordusu subayları olmak üzere birçok askeri figürü Osmanlı ordusunda görev yapmaları için davet etti; en dikkat çekeni ise William Ferguson Beatson (1804–1872), Beatson’s Horse’un kurucusu ve Başıbozukları Kırım Savaşı'nda bir süreliğine komuta edecek olan general.[6]
Silistre Kuşatması
değiştirOsmanlı ordusunun hizmetine başladıktan birkaç ay sonra Cannon, Osmanlılara yardım etmek üzere gönderilen müttefik generalleri karşılamak ve savaş süresince atılacak eylem planlarını görüşmek üzere Varna şehrinde yabancı ve Osmanlı generalleri arasında bir toplantı düzenlemek üzere görevlendirildi. 1854 yılının ortasında Cannon’un komutasına 5.000 asker bağlıydı ve Michał Czajkowski’nin başarısız girişiminden sonra Silistre Kuşatması’ndaki garnizonu kurtarmak için oraya gönderildiler.[7] Ancak bu kuvvetler, şehrin surlarını çevreleyen Rus kuvvetleriyle başa çıkacak düzeyde değildi. Bunu anlayan Cannon, riskli bir hamle yaptı: Silistre Eyaleti valisine, 25.000 adamı olduğu ve 10.000 askerinin yakında geleceğine dair asılsız bir mektup İngilizce yazdı. Ardından bu mektupları bilerek Rus ordusu tarafından ele geçirilmeleri için iki tane başıbozuk’a teslim etti. Mektupta belirtilen noktada 35.000 kişilik bir yardım kuvvetinin geleceğini okuyan Ruslar, kuvvetlerini o noktada yoğunlaştırdılar.[5]
Rusların bu gafından yararlanan Cannon, kampında birkaç yüz asker bırakarak uzun fakat sorunsuz bir güzergah izleyip Silistre kalesinin batı kısmına sızdı. Orada, garnizonun teslim olmaya yakın olduğunu tespit etti. Kuşatmanın savunması sırasında, özellikle James Butler ve Teğmen Charles Nasmyth olmak üzere altı Britanyalı askerle tanıştı.[b] Cannon’un gelişi garnizonda morali yükseltti. Kuvveti; 4 piyade taburu, 1 Chasseur taburu, 400 Arap süvari ve katırlarla taşınan 6 dağ topundan oluşuyordu.[9] Savunmayı fazlasıyla uzatan Prens Mihail Dmitriyeviç Gorçakov, kuşatmayı kaldırarak geri çekildi. Bunun ardından Cannon, Ömer Lütfi Paşa tarafından Silistre’nin kurtarıcısı olarak anıldı.[5]
Rusçuk, Yergöğü ve Slobodzeya Muharebeleri
değiştir6 Temmuz 1854’te, Hüseyin Paşa tarafından Cannon’a Rusçuk ile Yergöğü arasındaki bölgeyi, Rus faaliyetlerini gözlemek için keşfetme görevi verildi. Kısa bir süre içinde yedi genç Britanyalı bu cepheye katıldı; bunlar arasında İngiliz Kraliyet Mühendisleri subayları Teğmen Burke ve Kaptan Bent, Hindistan’da görev yapmış olan Hinde, Arnold, Ballard, daha önce 75. (Stirlingshire) Piyade Alayı'nda teğmen olarak görev yapmış Teğmen Meynell ve Cannon’un yardımcı subayı olarak görev yapan Albay Ogilvy yer aldı.[10] Cannon, 300 kişilik bir Türk piyade taburuyla birlikte Tuna’yı geçti ve direnişle karşılaşmadan kamp kurdu. Ancak 7 Temmuz’da Rus kuvvetleri ona aniden saldırdı; Cannon, Ali Paşa’nın takviyesi gelene kadar bu saldırıyı püskürtmeyi başardı.[11]
Diğer Britanyalı teğmenler, Cannon’un kuvvetlerini rahatlatmak üzere Tuna’yı geçmek için iki Türk piyade taburundan oluşan bir kuvvet toplamıştı. Teğmenler Arnold, Meynell ve Burke, 40.000 askerin bulunduğu Yergöğü Muharebesi'nde hayatlarını kaybetti; bu kuvvet Ömer Lütfi Paşa ve Cannon komutasındaydı. Bu arada Ruslar, Rusçuk ve Yergöğü’den dört ayrı saldırı başlattı; bu saldırıların hepsi Tuna nehrinde tekneler üzerinde ve karada, sayıca nispeten küçük kalan Türk kuvvetleri tarafından bastırıldı. Ruslar ağır kayıplar vererek bölgedeki ordularının gücü 16.000 asker ve 16 top'a düştü. Bunu duyan Prens Mihail Dmitriyeviç Gorçakov, 60.000 askerle Türklerin üzerine yürüdü; o esnada Osmanlıların sadece 5.000 askeri bulunuyordu. Tesadüfen, James Whitley Deans Dundas tarafından komuta edilen iki gambot, 200 millik bir yolculuğun ardından Rus ve Türk kuvvetleri arasına girerek Rus saldırısını caydırmak amacıyla Tuna’ya ulaştı. İçinde sadece 30 denizci ve 30 istihkâm eri bulunan bu tekneler, Rus hatlarına ateş açmaya başladı. Bu sırada Gorçakov’un ordusuna 100.000 Türk asker takviye olarak yürümekte olduğu bildirildi. Bu durum Gorçakov’u aceleyle Bükreş’e geri çekilmeye zorladı.[12]
Artık bir Korgeneral olan Cannon, 40.000 askerle Slobodzeya'ya yürüdü ve şehirdeki Rus garnizonunu bir muharebe ile neredeyse yok etti. Kısa süre sonra Ömer Lütfi Paşa ile Bükreş’i Rus işgalinden kurtardı. Bu ardışık yenilgiler öyle aşağılayıcıydı ki, Ruslar Tuna nehrinden ve o dönemde Osmanlı himayesi altındaki Tuna Prenslikleri’nden tamamen geri çekildiler.[13] İngiliz tarihçi Peter Gibbs yazar ki: “Türkiye, on Britanyalı subay ve birkaç gambot'un gayri resmi katkısı dışında müttefiklerden hiçbir yardım almaksızın Rus istilası tehdidini püskürtmüş ve Boğaz’ın Rus hakimiyeti tehdidi – ki bu durum Britanya ve Fransa’nın savaşa girmesine yol açmıştı – etkili biçimde ortadan kaldırmıştır.”[14] Böylece Osmanlıların odağı yeniden Kırım Savaşı ve Kafkasya’ya kaydı.
Gözleve Muharebesi ve Sivastopol Kuşatması
değiştir1854’ün sonlarında, Ömer Lütfi Paşa tarafından uzun süren Sivastopol Kuşatması’na yardım etmek üzere Cannon seçildi. 1855 Ocak’ında Gözleve’ye çıktı; şehirde bir çatışmanın yaşanmasından birkaç hafta önce. Cannon, bir Türk asker bölüğüyle şehre ayak basan ilk general oldu. Kalede Albay d'Osmont komutasındaki Fransız askeri mühendisler bulunuyordu. Cannon, Fransız mühendisler tarafından inşa edilen savunma hatlarının şehre çok yakın olduğunu ve Rusların tahkimatları aşarsa şehre kolayca ateş açabileceklerini endişelendi. Mühendisleri, mümkün olduğunca fazla top yerleştirilmiş tabyalar inşa etmeye ve şehrin surlarını hendekle sınırlandırılmış uzun bir toprak duvarla çevirmeye ikna etti. Bu düzenleme, Cannon’un önerdiği tahkimatların test edildiği sonrasında gerçekleşen çatışmada son derece faydalı oldu. Rus komutanlar, tabyaları ele geçiremedikleri için orduları ağır zarar görmüştür; bu nedenle saldırdıkları gün (16 Şubat 1855) geri çekilmek zorunda kaldılar. Cannon, Nisan 1855’te Sivastopol Kuşatması’na ulaştı ve şehrin bombardımanında yer aldı.[15]
Kafkas Cephesi
değiştir1855 sonbaharında, General Cannon kuşatma sırasında Kars garnizonunu kurtarmak üzere konuşlandırılmış olan Ömer Lütfi Paşa’nın bulunduğu Kafkasya’ya gönderildi. Sohumkale’ye ulaştığında, Ömer Lütfi Paşa Rusların Kars’tan çekilip Gürcistan’ın kuzeyine ilerlemesi için Megrelya’dan Tiflis’e bir sefer düzenlemeyi planladığını söyledi. Cannon, bu planın başarısız olacağını düşündü ve doğrudan Trabzon ile Erzurum üzerinden Kars’a yürüyecekleri orijinal plana sadık kalınmasını önerdi. Ömer Lütfi Paşa bu görüşe katılmayarak kendi planını uygulamaya koydu. Her ne kadar Ömer Lütfi Paşa seferinde başarılı olsa da, Kars’ın teslim olması nedeniyle seferi sonlandırmak zorunda kaldı. İngiliz tarihçi Edward Henry Nolan, eğer Cannon’un önerisi yerine getirilip Ömer Lütfi Paşa’nın 40.000 adamı şehre yardım etseydi, Nikolay Muravyov-Karsky'nin Kars’tan geri çekilmesinin yüksek ihtimal olduğunu ve dolayısıyla şehrin kurtarılacağını savunuyor.[15]
Son yılları
değiştirKırım Savaşı kazanıldıktan sonra Cannon’un ne yaptığı tam olarak bilinmemekle birlikte, Osmanlı İmparatorluğu hizmetinde birkaç yıl daha kaldığı varsayılmaktadır çünkü Ekim 1858’de 2. sınıf Mecidiye Nişanı’nı onurlandırıldı ve hizmetleri karşılığında dört diğer madalya kazanmış. Osmanlı ordusunda birkaç yıl daha general rütbesiyle hizmet veren Cannon, Britanya’ya geri döndü.[15]
Ölümü
değiştirCannon, 5 Nisan 1882’de Folkestone’da zatürre nedeniyle 71 yaşında hayatını kaybetti. Britanyalı halk tarafından "derinden sevildiği" söylenir.[16]
Notlar
değiştir- ^ Ömer Lütfi Paşa, daha önce Mihajlo Latas (Sırpça: Михајло Латас) olarak bilinen Sırp Ortodoks kökenli eski bir Avusturya askeri idi.[4]
- ^ Charles Nasmyth 28 Mart 1854’te Silistre’ye, Ruslar tarafından kuşatılmadan önce ulaşmıştı. Kendisi ve Ceylon Rifle Regiment’ten Butler, garnizona hizmetlerini teklif ettiler - her ikiside Doğu Hindistan Şirketi Ordusu’nda görev yapmıştı. Nasmyth ayrıca London Times için muhabirdi. 1854 Nisanından Haziran’a kadar (yani yaralanıp ve ölümüne dek) Times’da yazdığı mektuplarda kuşatmayı detaylı biçimde anlattı.[8]
Kaynakça
değiştir- ^ a b c Nolan 1855, s. 588.
- ^ Nolan 1857, s. 589.
- ^ Nolan 1857, s. 590.
- ^ Čuvalo, Ante (2010). The A to Z of Bosnia and Herzegovina. G - Reference, Information and Interdisciplinary Subjects Series. Scarecrow Press. s. 138. ISBN 9780810876477.
- ^ a b c Nolan 1857, s. 591.
- ^ Stuart, Vivian (1972). Victors and Lords. New York City: Pinnacle Books. s. 35.
- ^ Badem, Candan (2010). The Ottoman Crimean War (1853-1856). Leiden: Brill. s. 185. ISBN 9789004190962. JSTOR 10.1163/j.ctt1w8h1kf. 9 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2025.
- ^ Reid, James J. (2000). Crisis of the Ottoman Empire: Prelude to Collapse 1839-1878. Quellen und Studien zur Geschichte des östlichen Europa. Franz Steiner Verlag. ss. 254-256. ISBN 9783515076876.
- ^ Köremezli, İbrahim (December 2013). Ottoman War on the Danube: State, Subject, and Soldier (1853-1856) (PhD tez). Ankara: Bilkent University. s. 230.
- ^ Kinglake, Alexander W. (1863). The Invasion of the Crimea: Its Origin, and an Account of Its Progress Down to the Death of Lord Raglan. 3. Leipzig: Christian Bernhard Tauchnitz. ss. 59-63. ISBN 9783385539259.
- ^ Kinross, Lord (1977). The Ottoman Centuries: The Rise and Fall of the Turkish Empire. New York City: William Morrow and Company. s. 496. ISBN 9780688030933.
- ^ Gibbs 1960, ss. 82–84.
- ^ Nolan 1857, s. 592.
- ^ Gibbs 1960, s. 84.
- ^ a b c Nolan 1857, s. 593.
- ^ Staff writer(s) (15 Nisan 1882). "DEATHS". The Illustrated London News. 80 (2241). London. s. 350.
Bibliyografya
değiştir- Gibbs, Peter (1960). Crimean Blunder: The Story of the War with Russia a Hundred Years Ago. New York City: Rinehart & Company. ISBN 9781787202702.
- Nolan, Edward Henry (1855). The History of the War Against Russia. London: George Virtue.
- Nolan, Edward Henry (1857). The Illustrated History of the War Against Russia. London: George Virtue.