Susurluk Kazası
Susurluk Kazası veya Susurluk Skandalı, 3 Kasım 1996'da saat 19.25 sularında Balıkesir-Bursa kara yolunda Susurluk ilçesi Çatalceviz mevkisinde meydana gelen trafik kazası sonucu, devlet-polis-mafya ilişkilerinin ortaya çıkması ile patlak veren skandal. Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en önemli skandallarındandır.
Kazanın ardından kamuoyu, "devlet-siyaset-mafya" üçgeninde yasa dışı ilişkilerin ortaya çıkartılmasını talep etti. "Sürekli Aydınlık İçin Bir Dakika Karanlık" ismi verilen sivil toplum eylemleriyle ve medyanın desteği ile üstü örtülen ilişkilerin ve faaliyetlerin açıklanması talep edildi. Kaza, İngilizler tarafından film konusu edilmiş ve film, 2018 yılında The Scar adıyla vizyona girmiştir. Filmin Gonca Us'un ağzından anlatılacağı belirtilmiştir.[1]
Kaza
değiştirDYP Şanlıurfa milletvekili Sedat Bucak, İstanbul Kemalettin Eröge Polis Okulu Müdürü Hüseyin Kocadağ, "Mehmet Özbay" sahte kimlikli Abdullah Çatlı ile 1969 doğumlu Gonca Us, 1 Kasım 1996 günü akşam saatlerinde Kuşadası Onura Otel'e geldiler. Bucak'a ait 06 AC 600 plakalı Mercedes marka siyah renkli otomobille Hüseyin Kocadağ yönetiminde İstanbul'a gitmek üzere yola çıkan grup, 3 Kasım 1996 günü saat 19.25 sularında Susurluk ilçesi Çatalceviz mevkisinde benzin istasyonundan yola çıkan Hasan Gökçe yönetimindeki 20 RC 721 plakalı kamyona çarparak trafik kazası yapmıştır. Bu kaza, basın literatürüne "Susurluk Skandalı" veya "Susurluk Kazası" olarak geçmiştir.
Kazada, Mercedes'i kullanan Hüseyin Kocadağ, üzerinde "Mehmet Özbay" kimliği bulunan Abdullah Çatlı ve Melahat Özbay sahte kimlikli Gonca Us ölmüş, DYP Şanlıurfa Milletvekili Sedat Bucak yaralı olarak kurtulmuştur. Olay sonrası DGM, Sedat Edip Bucak hakkında soruşturma açmış ve hakkında iki yıl hapis cezası istenmiştir.[2]
Olay hakkında hazırlanan raporlar
değiştirI. Susurluk raporu ve eleştirileri
değiştir
Birinci Susurluk Raporu, MİT tarafından hazırlanmış ve doğruluğu üzerinde pek çok kuşkular bulunan bir rapordur. En çok milliyetçi çizgideki Alparslan Türkeş'in Susurluk beyanatı[3] dâhil, pek çok siyasi kesimden raporun doğruluğunun şüpheli olduğu biçiminde tepkiler almıştır. Manipülasyon olduğu da beyan edilmiştir.
II. Susurluk Raporu
değiştir Birinci Susurluk Raporu üzerine Başbakan Mesut Yılmaz, Başbakanlık Müsteşarı Kutlu Savaş'a yeni Susurluk Raporu hazırlattırmıştır.
III. Susurluk Raporu
değiştir TBMM Susurluk Komisyonu Raporu: TBMM tarafından görevlendirilen Mehmet Elkatmış başkanlığında, CHP'den de Fikri Sağlar'ın katıldığı Susurluk Komisyonu da bir rapor hazırlamıştır.
Yargı Aşaması ve DGM Savcısı Fezlekesi
değiştir- DGM Savcılık Fezlekesi[4]
Susurluk raporları ve etkileri
değiştirKazanın ardından kamuoyu, "devlet-siyaset-mafya" üçgeninde yasa dışı ilişkilerin ortaya çıkartılmasını talep etti. "Sürekli Aydınlık İçin Bir Dakika Karanlık" ismi verilen sivil toplum eylemleriyle ve medyanın desteği ile üstü örtülen ilişkilerin ve faaliyetlerin açıklanmasını talep etti.
Gelişmelerin ardından hazırlanan 1. Susurluk Raporu'nun olayı kapatmaya yönelik olmasının anlaşılması üzerine ülke çapında akşamları ışık kapatma olayları başlamıştır.
1. Susurluk Raporun doğruluğu üzerine kuşkular oluştuğundan Başbakan Mesut Yılmaz tarafından Başbakanlık Teftiş Kurulu Başkanı Kutlu Savaş'a 2. Susurluk Raporu hazırlatılmıştır.[5]
Susurluk raporu kritikleri
değiştirSusurluk olayıyla ilgili olarak MİT'e Susurluk Raporu hazırlatılmış ve bu rapor gazetelere yansıtılmıştır. Bu raporda yanlış ve ilgisiz konular sıralanmış, kamuoyu tarafından Susurluk olayının kapatılması için yazıldığı günün gazetelerinde konuşulmuştur. Aydınlık gazetesinde çıkartılan bir haber esas alınarak da hiç ilgisi olmayan kişilerin de rapora dâhil edildiği, olayın kapatılmaya çalışıldığı eleştirisi de yapılmıştır.
- İlk Susurluk Raporu'nun doğruluğu üzerinde kuşkular vardır.
- İlgisiz kimseler de karıştırılarak Susurluk skandalının sulandırıldığı iddia edilmiştir.
- İlk raporun doğruluğu üzerine kuşkular oluştuğundan, Başbakan Mesut Yılmaz tarafından Başbakanlık Teftiş Kurulu Başkanı Kutlu Savaş'a verilen talimatla 2. Susurluk hazırlatılmıştır.
Araçtan çıkan eşyalar
değiştir06 AC 600 plakalı Mercedes'de yapılan incelemede araç içinde bulunanların tam listesi şöyledir:[6]
- 1 adet 9 mm çaplı Baretta tabanca (Hüseyin Kocadağ adına ruhsatlı)
- 1 adet 9 mm çaplı Baretta tabanca (Mehmet Özbay adına ruhsatlı)
- 1 adet 9 mm çaplı Sig Sauer tabanca (Sedat Bucak adına ruhsatlı)
- 1 adet 9 mm çaplı Saddam (Tarıg) marka tabanca (ruhsatsız)
- 1 adet 22 kalibrelik Baretta tabanca (ruhsatsız)
- 2 adet 22 kalibre tabancaya göre susturucu
- 2 adet 9 mm çaplı MP5 otomatik tabanca (ruhsatsız)
- 13 adet 7,62 mm çapında BKS (biksi) mermisi
- 100 adet 5,56 mm çapında M16 mermisi (Emniyet Genel Müdürlüğü-Ankara yazılı, 20'şerlik, 5 sarı kutu içinde)
- 1 adet cep telefonu (Baysa Şirketi çalışanlarından Ali Alptekin adına kayıtlı ve Abdullah Çatlı tarafından kullanılan)
- 1 adet cep telefonu (Bucak'ın şoförü Osman Tosun adına Kayıtlı ve Bucak tarafından kullanılan)
- 1 adet cep telefonu (Hüseyin Kocadağ adına kayıtlı ve kendisi tarafından kullanılan)
- 35 adet fotoğraf (1996 yılı Temmuz-Ağustos aylarında Siverek'de Bucak'a ait ikametgâhta çekildiği belirtilen Abdullah Çatlı, Sami Hoşta ve Ercan Ersoy'un samimi pozları)
- Mehmet Özbay adına düzenlenmiş nüfus kağıdı (Abdullah Çatlı'nın Üzerinde)
- Mehmet Özbay adına düzenlenmiş sürücü belgesi (Abdullah Çatlı'nın Üzerinde)
- Mehmet Özbay adına düzenlenmiş ticaret odası üyelik kartı (Abdullah Çatlı'nın Üzerinde)
- Mehmet Özbay adına düzenlenmiş çok sayıda kredi kartı (Abdullah Çatlı'nın Üzerinde)
- Mehmet Özbay adına düzenlenmiş silah taşıma ruhsatı (Abdullah Çatlı'nın Üzerinde)
- Mehmet Özbay adına düzenlenmiş ve Mehmet Ağar imzalı Emniyet Uzmanı olduğunu gösteren belge (Abdullah Çatlı'nın Üzerinde)
- Beyaz kağıt içerisinde 0,33 gram ağırlığında beyaz toz (yapılan inceleme sonucu kokain olduğu tespit edildi) (Abdullah Çatlı'nın Üzerinde)
- Kahverengi toz içeren bir paket (yapılan inceleme sonucu toprak olduğu tespit edildi) (Hüseyin Kocadağ'ın üzerinde)
İlgili kişiler
değiştirİlgili belgeseller
değiştir- Duvar Belgeseli Susurluk Bölümü (2009) Hazırlayan: Günel Cantak1 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- TVNET - Komplo Teorisi Susurluk Kazası
- TGRT Haber - Eski Türkiye Susurluk Kazası
Ayrıca bakınız
değiştirDış bağlantılar
değiştir - Akgül, Mustafa. "Mustafa Akgül tarafından hazırlanan resmi rapor". 20 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (HTML) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2010.
- Savaş, Kutlu. "Kutlu Savaş tarafından hazırlanan resmi rapor". 1 Aralık 2007 tarihinde kaynağından (DOC) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2010.
- "Susurluk Dosyası". Radikal. 20 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2010.
- "2 yasak sayfa". Taraf. 20 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2015.
- ""Duvar" Belgeseli'nin Susurluk Bölümü". Youtube.com. 1 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2013.
Kaynakça
değiştir- ^ "Susurluk kazası film oluyor". Milliyet. 27 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2022.
- ^ "Alparslan Türkeş: 'Susurluk Kazası Suikast Olabilir.'". Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi. 8 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2018.
- ^ "Alparslan Türkeş "Susurluk Kazası Suikast Olabilir."". Youtube.com. 3 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2018.
- ^ Türkiye Büyük Millet Meclisi Susurluk Araştırma Komisyonu (1997). İfade tutanakları Susurluk belgeleri, 1. cilt. Scala Yayıncılık. ISBN 9789757132141. 24 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2018.
- ^ "Başbakanlık Teftiş Kurulu Başkanı KUTLU SAVAŞ'ın Susurluk Raporu". Bilkent Üniversitesi-İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi. 10 Ekim 2007. 10 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2022.
- ^ "Susurluk Kazası - Susurluk Kazası - Susurluk Kazası - Unutmayalım - susurluk kazası resimleri". Türkçe Bilgi, Ansiklopedi, Sözlük. 14 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2022.