Therizinosauria

coelurosaurian dinozor kladı
(Therizinosauroidea sayfasından yönlendirildi)

Terizinozorlar veya Therizinosauria (Yunanca:"tırpan kertenkeleleri"), Kretase döneminde Asya ve Kuzey Amerika'da yaşamış, üyelerinin ellerinde uzun, tırpan benzeri pençeler bulunan maniraptoran dinozor grubu.[1]

Therizinosauria
Yaşadığı dönem aralığı: 139-66 myö
Valanjiniyen-Senozoyik[1][2] 
Terizinozorların koleksiyonu, sol üstten saat yönünde: Suzhousaurus, Erliansaurus, Nothronychus, Falcarius ve Jianchangosaurus.
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Klad: Dinosauria
Klad: Saurischia
Klad: Theropoda
Klad: Maniraptora
Klad: Therizinosauria
Russell, 1997
Alt gruplar [1]
Sinonimler
  • Segnosauria (Barsbold & Perle 1980)
  • Segnosaurischia (Dong 1992)

Terizinozorlar bilinen tüm dinozorların en tuhafıydı. En büyüğü, chalicotherler adı verilen tuhaf, soyu tükenmiş, toynaklı memelilere benziyordu. Terizinozorların bilek ve ayak parmakları, Oviraptor, Allosaurus gibi "sert kuyruklu" (tetanuran) teropodlar olduklarını gösterir.[2]

Keşif tarihi

değiştir
 
Bulunan terizinozor kemikleri ile oluşturulmuş rekonstrüksiyonlar ve boyut karşılaştırması

Uzun yıllar boyunca bilim insanları, bir prosauropod gibi dört parmaklı ayakları ve tırpan şeklindeki pençeleri içeren fosil parçalarından canlının neye benzediklerini tahmin etmek zorunda kaldılar. Paleontologlar, dev pençelerin gizemli sahibine Therizinosaurus adını verdiler. 1988'de, daha önceki bir akraba olan Alxasaurus'un daha eksiksiz iskeletleri Çin'de ortaya çıktı. Bu terizinozorun kemiklerinin önceki buluntularla karşılaştırılması, bilim adamlarının "tırpan kertenkelelerini" büyük, yavaş hareket eden, iki ayaklı dinozorlar olarak hayal etmelerini sağladı.[2]

Filogeni

değiştir

Aşağıdaki kladogram, 2010 yılında Lindsay E. Zanno tarafından yapılan Therizinosauria'nın kapsamlı filogenetik analizini takip etmektedir.[3]

Therizinosauria

Falcarius  

Beipiaosaurus  

Therizinosauroidea

Alxasaurus

Erliansaurus  

Neimongosaurus  

Enigmosaurus  

Suzhousaurus  

Therizinosauridae

Nothronychus  

Nanshiungosaurus  

Segnosaurus  

Erlikosaurus  

Therizinosaurus  

Aşağıda, 2010 yılında Zanno tarafından sağlanan veriler kullanılarak Hartman ve diğerleri 2019 tarafından yakın zamanda oluşturulan filogenetik analiz yer almaktadır:[4]

Therizinosauria

Falcarius  

Jianchangosaurus  

Therizinosauroidea

Beipiaosaurus  

"Chilantaisaurus" zheziangensis

Enigmosaurus  

Alxasaurus

Therizinosauridae

Suzhousaurus  

Neimongosaurus  

Therizinosaurus  

Erliansaurus  

Nanchao embriyoları  

Nanshiungosaurus  

Segnosaurus  

AMNH 6368  

Nothronychus mckinleyi  

Erlikosaurus  

"Nanshiungosaurus" bohlini

Nothronychus graffami  

Dağılım

değiştir
 
Bazal bir terizinozor olan Jianchangosaurus

Terizinozorlar Doğu Asya ve Kuzey Amerika'da yaşadılar. Çoğu tür Kretase döneminde yaşadı, ancak Erken Jura'dan bir terizinozor bildirildi.[2]

Cinslerin tanımlanma yıllarının zaman çizelgesi

değiştir
21st century in paleontology20th century in paleontology19th century in paleontology2090s in paleontology2080s in paleontology2070s in paleontology2060s in paleontology2050s in paleontology2040s in paleontology2030s in paleontology2020s in paleontology2010s in paleontology2000s in paleontology1990s in paleontology1980s in paleontology1970s in paleontology1960s in paleontology1950s in paleontology1940s in paleontology1930s in paleontology1920s in paleontology1910s in paleontology1900s in paleontology1890s in paleontology1880s in paleontology1870s in paleontology1860s in paleontology1850s in paleontology1840s in paleontology1830s in paleontology1820s in paleontologyNothronychusTherizinosaurusEnigmosaurusSuzhousaurusErlikosaurusSegnosaurusNeimongosaurusNanshiungosaurusErliansaurusAlxasaurusBeipiaosaurusJianchangosaurusFalcarius21st century in paleontology20th century in paleontology19th century in paleontology2090s in paleontology2080s in paleontology2070s in paleontology2060s in paleontology2050s in paleontology2040s in paleontology2030s in paleontology2020s in paleontology2010s in paleontology2000s in paleontology1990s in paleontology1980s in paleontology1970s in paleontology1960s in paleontology1950s in paleontology1940s in paleontology1930s in paleontology1920s in paleontology1910s in paleontology1900s in paleontology1890s in paleontology1880s in paleontology1870s in paleontology1860s in paleontology1850s in paleontology1840s in paleontology1830s in paleontology1820s in paleontology

Ayrıca bakınız

değiştir

Dış bağlantılar

değiştir

Kaynakça

değiştir

Dipnotlar

değiştir
  1. ^ a b c "Therizinosauria". paleobiodb.org. 3 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2021. 
  2. ^ a b c d Encyclopedia of dinosaurs & prehistoric life (2008), s. 126-127.
  3. ^ Zanno, Lindsay E. (3 Kasım 2010). "A taxonomic and phylogenetic re-evaluation of Therizinosauria (Dinosauria: Maniraptora)". Journal of Systematic Palaeontology. 8 (4): 503-543. doi:10.1080/14772019.2010.488045. ISSN 1477-2019. 
  4. ^ Hartman, S.; Mortimer, M.; Wahl, W. R.; Lomax, D. R.; Lippincott, J.; Lovelace, D. M. (2019). "A new paravian dinosaur from the Late Jurassic of North America supports a late acquisition of avian flight". PeerJ. 7: e7247. doi:10.7717/peerj.7247. PMC 6626525 $2. PMID 31333906.