Vikipedi

Uzayda din

Astronotlar ve diğer uzay uçuşu katılımcıları, uzaydayken dini görevlerini bazen açık bazen özel bir şekilde yerine getirir. Dinî ibadetler, uzayda benzersiz güçlükler ve fırsatlar ortaya koyar. Uzay gezginleri, Dünya'yı uzaydan gördükten sonra genel bakış etkisi ("overview effect") nedeniyle inançlarında büyük değişim yaşadıklarını bildirdiler.[1] Bazı laik gruplar, devletin uzay araçlarının dinî etkinlikler için kullanılmasını eleştirdi.[2][3]

Hristiyanlık

değiştir
Apollo 8'de Tekvin okunması. (İngilizce ses dosyası)

Apollo 8'de Tekvin okunması

değiştir

1968 Noel arifesinde, astronot Bill Anders, Jim Lovell ve Frank Borman; Apollon 8, Ay yörüngesindeyken Tekvin'den parçalar okudular.[4] Amerikan Ateistler'in kurucusu Madalyn Murray O'Hair, dava açarak hükûmetin buna uyarak anayasanın birinci maddesindeki dinin onaylanmasının ihlâl edildiğini belirtti ancak dava reddedildi.[3]

 
2009 yılında ISS Zvezda hizmet modülü üzerinde Noel şapkaları giyen ISS mürettebatı.

Protestanlık

değiştir

Presbiteryen olan Apollo 11 astronotu Buzz Aldrin, kilisesinin sağladığı bir kiti kullanarak kendisi için bir cemaat hizmeti gerçekleştirdi. Aldrin, uçuş direktörü Chris Kraft'a planlarından bahsetmiş ve hizmeti, Dünya'ya yayımlamayı amaçlamıştı fakat Apollo 8'deki tekvin okunma üzerine devam eden tartışmalar nedeniyle Deke Slayton'un isteğiyle vazgeçti.[5]

Astronot Patrick Forrester, Hristiyan bir organizasyon olan "Mission Aviation Fellowship"'in 1956'da Ekvador'da düşen uçağının bir parçasını STS-128'de yanında götürdü.[6]

 
2010'da Node 3'te Noel sabahı.

Ay yüzeyinde yer almış bir mikrofilm Kitâb-ı Mukaddes, 2011'de açık artırma ile satıldı.[7] Bu Kitâb-ı Mukaddes, üç astronotun Apollo 1 ateşinde hayatını kaybetmesinden sonra yaratılmış bir Kral James Çevirisi idi. Can veren astronotlardan biri olan Ed White, Ay'a Kitâb-ı Mukaddes götürmek istiyordu.

Başarısız olup tüm mürettebatı öldüren STS-107 Columbia Trajedi Misyonu Komutanı Rick Husband da dindar bir Hristiyandı. Astronotların her uçuştan önce doldurduğu son istek formlarına papazına kişisel bir not bıraktı: "Onlara İsa'dan bahsedin; o benim için gerçektir." Benzer şekilde, STS-107 mürettebatından arkadaşı Michael P. Anderson da dindar bir Hristiyandı ve NASA için bir görevde olmadığı zamanlarda, NASA yakınındaki Grace Topluluk Kilisesi korosunun aktif bir üyesiydi.

Roma Katolikliği

değiştir

Papa VI. Paulus tarafından imzalanmış bir mesaj, Apollo 11 misyonunda ayın üzerinde silikon disk üzerinde kalan onlarca dünya liderinin ifadeleri içinde yer aldı.[8] Misyonun ardından Orlando Roma Katolik Piskoposluğu Piskoposu William Donald Borders, Papa'ya, ilk kaşiflerin kendi yetkisi altındaki Cape Kennedy'den ayrılması nedeniyle 1917 tarihli Canon Kanunu'nun ayı kendi piskoposluğuna yerleştirdiğini söyledi.[9] İddia Papa tarafından ne doğrulandı ne de reddedildi.[10][11][12]

 
Rus Ortodoks bir rahip, ISS Keşif 31 için Soyuz roketini kutsarken

Mayıs 2011'de Katolik Kilisesi'nden Papa Benedict XVI, Dünya yörüngesindeyken Uzay Mekiği Endeavour'un mürettebatıyla konuştu.[13]

Rus Ortodoksluğu

değiştir

Rus Ortodoks Noeli, 7 Ocak 2011'de Uluslararası Uzay İstasyonu'nda kutlandı.[14] O gün kozmonotlar tatil günüydü ve diğer mürettebatlardan biri "Tüm Rusya'ya Mutlu Noeller" şeklinde tweet attı. Tüm ekip Noel'i aynı zamanda 25 Aralık'ta iki hafta önce kutladı.

Kozmonotlar bazen Rus Ortodoks kilisesinin isteği üzerine dini ikonaları uzaya taşırlar ve bunlar Dünya'ya döndüklerinde satılmaz, kiliselere dağıtılır.[15]

İslam

değiştir
 
Malezya Ulusal Fetva Konseyi'nden fetva isteyen astronot Şeyh Muszaphar Shukor, aynı zamanda istasyonda bir Ramazan partisi vermişti

Malezya Ulusal Fetva Konseyi, İslam'da uzay'a seyahat etmenin "teşvik edildiğini", ancak uzaya giden astronotların Allah'ı unutmaması ve "doğaya saygı duyması" gerektiğini açıklayan bir fetva yayınladı.[16] Bunun yanında çok riskli görevler genel olarak teşvik edilmemektedir. 2014'te Birleşik Arap Emirlikleri fetva konseyi, Mars’a gitme girişiminin intiharla aynı anlama geldiğini, bunun da dinen caiz olmadığını açıkladı.[17]

Uzaydaki Müslümanlar, yerçekimsiz ortamda namaz kılmak gibi dini yükümlülüklerini yerine getirmek için mücadele vermekteler. Konu ilk kez Suudi prensi Sultan bin Salman bin Abdulaziz Al Saud'un STS-51-G'de uçmasıyla ve Anuşe Ansari'nin Uluslararası Uzay İstasyonu'nda turist olarak yer almasıyla tartışmaya açıldı.[18]

 
Sultan el-Neyadi, Uluslararası Uzay İstasyonunda Ramazan'ı kutlamıştı

Uzayda ibadet

değiştir

Uluslararası Uzay İstasyonu Dünya'nın yörüngesinde yüksek hızda döner; bu sebeple istasyondan Mekke'ye olan yön birkaç saniye içinde önemli ölçüde değişir.[19] Malezyalı astronot Şeyh Muszaphar Shukor, Uluslararası Uzay İstasyonuna uçuşundan önce, Malezya Ulusal Fetva Konseyi'nden uzaydayken dini yükümlülüklerini nasıl yerine getireceği konusunda rehberlik istedi. Din alimleri ve bilim adamlarının katıldığı bir toplantı sonrasında Konsey, yönergeleri 18 sayfalık bir fetva olarak sundu.[20][21] Bunlar birçok dile çevrildi ve artık uzaydaki Müslüman astronotlar için kılavuz görevi görüyor.[22][23]

Namaz

değiştir
Kıble
değiştir

İslam âlimleri, uzayda kıble tespiti yapılırken "mümkün olan neyse" onun esas alınması gerektiğini yazdı. Dört seçenek önerdiler ve bir seçenek mümkün değilse sonraki seçeneğe yönelmeyi uygun gördüler:[19][16]

  1. Kâbe
  2. astronotun yörüngesinin yüksekliğinde Kabe'nin hemen üzerindeki konum
     
    Kabe'nin eşit mesafeli azimut projeksiyonu
     
    Anuşe Ansari, ilk Müslüman kadın astronot
  3. Dünya gezegeni
  4. "neresi mümkünse"

Kur'an bir kişinin yapabileceğinden fazlasından sorumlu olmadığını söyler.[24]

Abdest, rükû ve secde

değiştir

Âlimler, abdest alırken tamamen yıkanmak yerine "ıslak mendil kullanmanın" yeterli olacağını söyledi.[23] Eğer bu da mümkün değilse sembolik olarak "temiz bir duvara elini sürtmenin" bile yeterli olacağı kararı alındı.[16] Namazların gerekirse kısa kesilebileceği veya birleştirilebileceği, namaz vakitlerinin ise her astronotun Dünya'da son ayak bastığı yere göre belirlenebileceği veya tüm Müslüman astronotların aynı zamanda kılabileceği söylendi.[16] Namaz hareketleri konusunda ise hareketleri yapmak mümkün değilse rükû ve secdenin "çeneyi yukarı ve aşağı oynatarak", o da mümkün değilse "göz ile yukarı ve aşağı bakarak" gerçekleştirilmesini uygun gördüler. Eğer hiç biri mümkün değilse, sadece "hareketleri hayal etmenin" yeterli olacağını söylediler.[16]

Ramazan

değiştir

Uzaydaki Müslüman astronotlar Ramazan ayını ve Ramazan bayramını kutluyor.[25][26] Şeyh Muszaphar Shukor, Ramazan bayramında tüm ekibe bir parti vermiş, kurabiye ve kebap dağıtmıştı.[27]

Oruç
değiştir

İslam âlimlerince astronotların "yolcu" statüsünde olması ve oruç tutmanın göreve zarar verebileceği sebebiyle oruç tutmasının zorunlu olmadığına ve Dünya'ya dönünce kaza edilebileceğine karar verildi.[25][26] İlla oruç tutmak isteyen Müslümanların Greenwich Ortalama Zamanı'na göre oruç tutabileceği söylendi.[25][26] Ayrıca uzaydaki Müslümanların helal olduğundan emin olmasa bile açlık gidermek için yiyecek yemesine izin verildi.[16]

Dini sembolizm

değiştir

Uzaya çıkan ilk Türk astronot Alper Gezeravcı, görev armasına bulunan 8 köşeli Selçuklu yıldızının "çok önemli anlamlar" taşıdığını ve "İslam'ın temel prensiplerini" temsil ettiğini söylemiştir.[28][29]

Yahudilik

değiştir

Dini ibadetler

değiştir

Yahudilik dininde saat ve tarihle ilgili ibadetler önemlidir ve Yahudi astronotların zamana riayet etmesiyle ilgili tartışmalar vardır.[30]

Dini sembolizm ve objeler

değiştir

Amerikalı Yahudi astronot Jeffrey Hoffman, 1985'ten 1996'ya kadar yaptığı uzay uçuşlarında çok sayıda Yahudi nesnesini uzaya götürdü: minyatür bir Tevrat parşömeni, bir yad, bir Tevrat göğüs plakası, mezuzot, menoralar, bir dreidel, el dokuması tallit ve kidduş kupaları.[31][32]

Ocak 2003'te, bir mikrofilm Tevrat, Şabat Kiduş'un el yazısıyla yazılmış bir kopyası ve Bergen-Belsen toplama kampından kurtarılan minyatür bir Tevrat parşömeni, İsrailli astronot İlan Ramon tarafından Uzay Mekiği Columbia ile uzaya götürüldü.[33] Ramon ve mürettebatın geri kalanı, mekiğin yeniden giriş sırasında parçalanması sonucu öldü. Eylül 2006'da Kanadalı astronot Steve MacLean, Ramon'a bir gönderme olarak Atlantis Uzay Mekiği ile Bergen-Belsen'den bir Tevrat daha alarak Uluslararası Uzay İstasyonu'na götürdü.[34]

Hinduizm

değiştir

Aralık 2006'da Amerikalı-Hint astronot Sunita Williams, Bhagavad Gita'nın bir kopyasını Uluslararası Uzay İstasyonuna götürdü. Temmuz 2012'de oraya bir Om sembolü ve Upanişadların bir kopyasını götürdü.[35]

27 Şubat 2021'de PSLV-C51 ile fırlatılan 3U küp uydu SDSAT, Bhagavad Gita'nın dijital bir kopyasını bir SD kart içinde uzaya taşıdı.[36]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Goldhill, Olivia (6 Eylül 2015). "Astronauts report an "overview effect" from the awe of space travel—and you can replicate it here on Earth". Quartz (İngilizce). 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2023. 
  2. ^ "O'Hair v. Paine, 397 U.S. 531". Findlaw. 1970. 21 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2008. 
  3. ^ a b Chaikin, Andrew (1994). A Man On The Moon: The Voyages of the Apollo Astronauts. Viking. ss. 204, 623. ISBN 0-670-81446-6. 
  4. ^ Haney, Paul (10 Ağustos 2009). "Further reflections on a golden space era". 2 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2009. 
  5. ^ "Communion in Space". Guideposts. Ekim 1970. 
  6. ^ King, Robert (24 Ağustos 2009). "Martyred mission aviator's plane to fly again -- into space". Indianapolis Star. Erişim tarihi: 3 Eylül 2009.  [ölü/kırık bağlantı]
  7. ^ "Nicola Menzie - NASA's First Bible on the Moon to Be Auctioned Off (2011) - Christian Post Reporter". 24 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2018. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 3 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Şubat 2018. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2018. 
  10. ^ "Remembering the Bishop of the Moon". 21 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2016. 
  11. ^ "Did Apollo 11 mission make Orlando's founding bishop the bishop of moon?". Crux (İngilizce). 20 Temmuz 2019. 3 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2023. 
  12. ^ "Yes, the moon has its own Catholic Bishop". Aleteia.org (İngilizce). 3 Ağustos 2018. 11 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2023. 
  13. ^ "Thom Patterson - The surprising history of prayer in space (2011)- CNN". 24 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2018. 
  14. ^ "Tariq Malik - Christmas Comes Twice for Russians in Space (07 January 2011) - SPACE.com". 24 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2018. 
  15. ^ "The artworks flown to outer space". Apollo Magazine (İngilizce). 21 Ekim 2021. 21 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2021. The cosmonaut tradition, meanwhile, is to take religious icons depicting saints or the holy family on to space stations. As recent research which we conducted in collaboration with the icon scholar Wendy Salmond shows, this is sometimes at the request of the Patriarch of the Russian Orthodox church. The returned icons are not sold but distributed to churches. 
  16. ^ a b c d e f "A Guideline of Performing Ibadah at the International Space Station (ISS)" (PDF). Department of Islamic Development Malaysia. 2007. 24 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Kasım 2023. 
  17. ^ "Mars'a gitmek haram!". 2 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2018. 
  18. ^ Gartner, Bettina (10 Ekim 2007). "How does an Islamic astronaut face Mecca in orbit?". Christian Science Monitor. 6 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2009. 
  19. ^ a b Di Justo 2007.
  20. ^ The Associated Press (20 Eylül 2007). "Malaysian Astronaut Won't Ignore Faith". The Associated Press / USA Today. 9 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2007. 
  21. ^ Chris Baldwin (24 Eylül 2007). "First Malaysian in space to observe Ramadan later". Reuters. 19 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2007. 
  22. ^ Lewis 2013, s. 114.
  23. ^ a b "Astronaut to grapple with daily prayer ritual". MSNBC. 20 Eylül 2007. 12 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2009. 
  24. ^ "İbni Kesir Tefsiri". recitequran.com (İngilizce). Erişim tarihi: 30 Kasım 2023. 
  25. ^ a b c "VİDEO | Bir günde 16 günbatımı: Uzaydaki Müslüman astronot, Ramazan'ı nasıl deneyimliyor?". Independent Türkçe. 27 Mart 2023. 7 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023. 
  26. ^ a b c Wattles, Jackie (22 Mart 2023). "Astronaut Sultan Alneyadi sees 16 sunsets daily on the space station. How will he observe Ramadan?". CNN (İngilizce). 4 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023. 
  27. ^ "Astronaut plans first Eid party in space". Reuters. Reuters. 10 Ekim 2007. 12 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2007. 
  28. ^ "Türkiye'nin ilk uzay yolculuğu için tarih belli oldu". Independent Türkçe. 14 Aralık 2023. Erişim tarihi: 20 Ocak 2024. 
  29. ^ Sitesi, İstanbul Ticaret Gazetesi Resmi Haber. "Türkiye'nin ilk uzay yolcusu Gezeravcı, 9 Ocak'ta uzaya gönderilecek | istanbulticaretgazetesi.com". istanbulticaretgazetesi.com. Erişim tarihi: 20 Ocak 2024. 
  30. ^ Wattles, Jackie (7 Aralık 2021). "How to practice religion could be a big question for some space tourists". CNN. 8 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2023. 
  31. ^ Keva, Bette (26 Haziran 2019). "Document in works about astronaut who brought Torah deep into space". Jewish Journal. 9 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  32. ^ Fein, Judie. "The Ultimate Jewish Traveler". Chabad.org. 9 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2021. 
  33. ^ Patterson, Thom (7 Temmuz 2011). "The surprising history of prayer in space". CNN. 24 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  34. ^ Weiman, Racelle R. (29 Aralık 2006). "Sacred flight". Jewish News of Greater Phoenix. 9 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  35. ^ "Sunita Williams sends out Diwali greetings from space". TimeS NOW. 14 Kasım 2012. 31 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  36. ^ "Brazil's Amazonia-1 on board with Bhagavad Gita". 28 Şubat 2021. 28 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2021. 

Dış bağlantılar

değiştir
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Uzayda_din&oldid=33783571" sayfasından alınmıştır