Vikipedi

Varahi

Hint mitolojisinde domuz başlı ana tanrıça

Varahi (Sanskritçe: वाराही, Vārāhī)[not 1] Hindu dininde yedi ya da sekiz ana tanrıçanın oluşturduğu Matrikalar grubunun bir üyesidir. Yaban domuzu başlı Varahi, Vişnu'nun yaban domuzu Avatar'ı olan Varaha'nın şaktisidir (dişi enerji ya da eş.) Nepal'de Barahi adı verilir.

Varahi
alternatif_yazı=
Varahi kaplan üzerinde. Varahi domuz başlı ve on kolludur.
Devanagariवाराही
Sanskritçe TransliterasyonVārāhī
BağlılığıMatrikalar
EşiVaraha
BineğiBizon

Varahi'ye Hinduizmin üç ana ekolü tarafından da tapılır: Şaktizm (tanrıça ibadeti); Şaivizm (Şiva'nın müritleri); ve Vaişnavizm (Vişnu'ya bağlılık). Varahi'ye genellikle geceleri, gizli Vamamarga Tantrik yöntemleri ile tapınılır. Budist tanrıçalar Vajravarahi ve Marichi'nin kökeninde Hindu tanrıçası Varahi'nin bulunduğuna inanılmaktadır.

Hindu efsaneleri

değiştir

Markandeya Purana dini metinlerinden Devi Mahatmya'nın Shumbha-Nishumbha mitine göre Matrikalar tanrıçaları tanrıların bedenlerinden şakti (dişi güçler) olarak görünürler. Kutsal metinler, Varahi'nin Varaha'dan yaratıldığını söyler. Yaban domuzu biçimindedir, çakra (disk) taşır ve kılıçla savaşır.[1][2] Mitte söz edilen savaştan sonra Matrikas kurbanlarının kanını içerek dans eder.[3]

 
Tanrıça Durga, iblis Raktabija'ya karşı sekiz Matrikalar'ın başında savaşırken. Kızıl derili Varahi (en alt sırada, en solda) bizona biner ve ellerinde kılıç, kalkan ve değnek tutar. Devi Mahatmya'dan bir folyo.

Devi Mahatmya 'da iblis Raktabija'nın öldürülmesini anlatan bölümde, savaşçı tanrıça Durga kendi bedeninden Matrikalar'ı yaratır ve onların yardımıyla iblis ordusunu kılıçtan geçirir. İblis Şumbha Durga'yı teke tek dövüşe çağırınca, Durga Matrikaları tekrar kendi bedeni ile bütünleştirir.[4] Vamana Purana'da Matrikalar, Kutsal Ana Çandika'nın değişik yerlerinden ortaya çıkarlar. Varahi, Çandika'nın sırtından çıkar.[2][5]

Markendeya Purana, Matrikaların yönlerin koruyucusu olduğundan bahseden bir ilahi'de Varahi'den övgüyle söz eder ve kuzeyin naibi olduğunu söyler. Aynı Purana'da başka bir yerde bir bizona bindiği anlatılır.[6] Devi Bhagavata Purana 'da Varahi'nin diğer Matrikalarla birlikte Üstün Ana tarafından yaratıldığı söylenir. Üstün Ana, tanrılara Matrikaların ihtiyaç duyulduğunda iblislerle savaşacaklarına söz verir. Raktabija bölümünde, Varahi'nin yaban domuzu biçiminde olduğu ve bir preta'nın üzerinde otururken uzun domuz dişleriyle iblislerle savaştığı tasvir edilir.[7]

Varaha Purana 'da Raktabija'nın öyküsü tekrar anlatılır ama bu sefer Matrikaların her biri başka bir matrika'nın bedeninden ortaya çıkar. Varahi, Vişnu'nun şaktisi Vaişnavi'nin arkasından Şişa-naga'nın (Vişnu'nun üzerinde uyuduğu yılan) üzerine oturmuş olarak ortaya çıkar.[8] Aynı Purana'da Varahi'nin hasetlik (asuya) zaafını temsil ettiği söylenir.[9][10]

Matsya Purana Varahi'nin yaratılışı hakkında farklı bir öykü anlatır. Varahi, diğer Matrikalarla birlikte, Şiva tarafından, Raktabija gibi akan kanından tekrar canlanabilme özelliği olan iblis Andhakasura'yı öldürmek için yaratılmıştır.[8]

İlişkileri

değiştir

Devi Purana paradoksal olarak Varahi'den Varaha'nın anası olarak (Varahajanani) ve ayrıca Kritantatanusambhava yani Kritantatanu'dan çıkan olarak da söz eder. Kritantatanu "ölümün vücud bulmasıdır" ve Varaha'nın bir özelliği ya da ölüm tanrısı Yama'ya doğrudan bir atıf olabilir.[11] Metinlerin diğer bölümlerinde Vaivasvati olarak geçer ve kafatasından içmekle meşgul olarak tasvir edilir. Pal, "Vaivasvati" adının Yama'nın şaktisi olan Yami ile açıkça bağlantılı olduğunu öne sürer. Ayrıca Varahi bir sopa tutar ve bizona biner ki bunların ikisi de Yama'nın özelliklerindendir. Bütün Matrikaların yaratıcı tanrılarının biçimlerini aldıkları resmedilir.[12]

Matrikaların Sanskrit alfabesi ile olan ilişkilerine bakıldığında, Varahi'nin sessizlerde pa varga 'yı yani pa, pha, ba, bha, ma 'yı kontrol ettiği söylenir.[13] Kutsal Ana'nın 1.000 adının toplandığı Lalita Sahasranama Varahi'den iblis Visukaran'ın yok edicisi olarak söz eder.[14] Bir başka bağlamda Varahi, Pançami adıyla, Evren'in yeniden canlanmasından sorumlu beşinci Brahma Sadaşiva'nın eşi olarak tanımlanır. Panç Brahmalar 'ın ("beş Brahmalar") diğerleri yaradılış, koruma, yok etme ve yokoluştan sorumlu olan Brahma, Govinda, Rudra ve Isvara'dır.[10] Yine bir başka bağlamda Varahi Kaivalyarupini, mukti'nin (kurtuluş) son biçimi olan Kaivalya'nın ("ruhun maddeden ayrılması") bağışlayıcısı olarak anılır.[10] Matrikaların aynı zamanda insanların bedenlerinde de bulunduklarına inanılır. Varahi insanın göbekdeliğinde bulunur ve manipura, svadhisthana ile muladhara çakralarını kontrol eder.[15]

Haripriya Rangarajan, Images of Varahi—An Iconographic Study (Varahi-An'ın imgelerinin İkonografik Çalışması) adlı eserinde Varahi'nin konuşma tanrısı Vak devi olduğunu önerir.[16]

İkonografi

değiştir
 
Klorit Varahi heykeli,MÖ 1000–1100 arası, Hindistan'ın Bihar eyaletinin doğusu. San Francisco Asya Sanatları Müzesi'nde sergilenmektedir.

Varahi'nin ikonografisi Matsya Purana ile Purva-karnagama ve Rupamandana gibi agamalarda tanımlanır.[17] The Tantrik metin Varahi Tantra Varahi'nin beş biçimi olduğundan söz eder: Svapna Varahi, Canda Varahi, Mahi Varahi (Bhairavi), Krcca Varahi ve Matsya Varahi.[10][18] Matrikalar, tanrıların şaktisi olarak şeklen onlara benzer olarak tasvir edilirler. Aynı mücevherleri, binek hayvanları kullanırlar ama Varahi, Varaha'dan yalnızca yaban domuzu başını alır.[19]

Varahi genellikle insan vücudu üzerinde yaban domuzu başıyla ve fırtına bulutuna benzer koyu ten rengiyle resmedilir.[8][20] Donaldson yaban domuzu ile kadının birleşiminin kadın için aşağılayıcı gibi görünür ama bu ilişki "memleketi istilacılardan, yeni hükümdarlardan, işgalcilerden" korumak için yapılan beddualarda da kullanılır.[19] Nadiren, Varaha'ya benzer şekilde Dünya'yı uzun dişleriyle tuttuğu tasvir edilir.[2] Konik sepet şeklinde bir tac olan karaṇḍa mukuṭa takar.[8][17] Varahi ayakta, otururken ya da dansederken resmedilebilir.[16] Varahi genelde büyük karınlı ve büyük göğüslü olarak resmedilirken Çamunda dışında diğer Matrikalar narin ve güzel olarak tasvir edilir.[19][21] Bir inanış göre büyük karınlı gösterilmesinin nedeni evreni rahminde tutan (Bhugarbha Paranmesvari Jagaddhatri) Vişnu'nun Yoganidrasıyla özdeşleştirilmesidir.[10][16] Bir başka teoriye göre büyük karın "anaç bir hâlin" göstergesidir ama Donaldson bunu ilginç bulur çünkü Varahi ve Çamunda Kutsal Ana'nın daha çok korkunç yanını gösterir der.[19] Dikkate değer bir istisna, Ellora Mağaraları'nda altıncı yüzyıla ait Rameşvara mağarasında (21. mağara) Varahi'nin insan başlı ve narin yapılı olarak resmedilmesidir. Burada yedi Matrika'nın oluşturduğu grubun bir parçası olarak görülmektedir.[22] Alnında üçüncü göz ve/veya ayça ile resmedilir.[2][10]

Varahi iki, dört ya da altı kollu olabilir.[10][17]Matsya Purana, Purva-karnagama ve Rupamandana dört kollu biçiminden söz eder. Rupamandana bir ghanta (çan), bir çamara (Yak kuyruğundan yapılma), bir çakra (disk) ve bir gada (topuz) taşıdığını söyler. Matsya Purana ghanta'dan söz etmez ve dördüncü silahın ne olduğunu belirtmez.[2][17][23] Purva-Karanagama Şaranga (Vişnu'nun yayı), hala (pulluk) ve musula (havan eli) tuttuğunu söyler. Dördüncü el abhaya mudra ("koruma işareti") ya da varada mudra ("kutsama işareti") şeklinde durur.[8][17] Devi Purana özelliklerinin kılıç, demir sopa ve ip halkası olduğunu söyler. Bir başka tanımda saçlarının kırmızı çiçeklerden oluşan bir taçla süslendiği söylenir. Bir sopa ve kafatasından içki kupası (kapala) tutar.[12][20] Varahini-nigrahastaka-stotra özelliklerinin pulluk, havan eli, kafatası kupa ve abhaya mudra olduğunu söyler.[24] Vamana Purana elinde çakra ve topuz tutarken Şişa'nın üzerine oturmuş olarak tasvir eder.[2] Agni Purana gada, şanka, kılıç ve dürtmek için değnek tuttuğunu söyler.[2] Vaişnava imgelerinde, Vişnu ile bağlantılı olduğundan ötürü, Varahi Vişnu'nun dört özelliğini yani Şanka (deniz kabuğu), çakra, gada ve Padma (lotus) tutarken resmedilir.[16] Aparajitapriccha onu bir tesbih, bir khatvanga (kafatası takılı sopa), bir çan ve kamandalu (su testisi) tutarken tasvir eder.[24]

 
Vaişanava imgeleri genellikle Varahi'yi Vişnu'nun dört özelliğini tutarken resmeder.

Vishnudharmottara Purana altı kollu Varahi'yi dört elinde danda (ceza sopası), khetaka (kalkan), khadga (kılıç) ve pasha (ilmek) tutarken ve diğer iki elini de abhaya ve varada mudra işaretini yaparken gösterir.[8] Ayrıca bir şakti ve hala (pulluk) da tutar. Danseden Şiva ile birlikte görüldüğü böyle bir Varahi heykeli, Abanesi'de bulunmaktadır.[8] Matrikların sıklıla tasvir edildiği gibi, kucağında bir çocuk tutarken de görülebilir.[16][22]

Matsya Varahi iki kollu, spiral sarılmış saç ve bir balık (matsya) ile kapala tutarken tasvir edilir. Balık ve şarap kadehi kapala Varahi'nin Tantrik Şakta imgelerinin özel bir karakteristiğidir. Balık özellikle yalnızca Tantrik tanımlamalarda bulunur.[10][18]

Varahi'nin vahanası genellikle bizon (Mahisha) olarak tanımlanır. Vaişnava ve Şakta imgelerinde Varahi ayakta, bir lotus pitha'nın üzerinde, vahanasının ya da başının üzerinde, yaban domuzu, yılan Şişa, aslan ya da Garuda (Vişnu2nun kartal adam vahanası) üzerinde otururken resmedilir. Tantrik Şakta imgelerde vahana dişi bir bizon ya da vücut (pretasana) olabilir.[10][16][17][20][24] Vahanası olarak fil de görülebilir.[8] Tanrıça atı Jambini üzerinde de tanımlanmıştır.[25] Garuda refakâtçi olarak tasvir edilebilir.[21] Ayrıca kalpaka ağacının altına oturmuş olarak da resmedilebilir.[8]

Sapta-Matrika grubunun ("yedi ana") birparçası olarak resmedildiğinde Varahi her zaman beşinci sırada yer alır ve bu nedenle Pançami ("beşinci") olarak adlandırılır. Tanrıçaların her iki yanında Virabhadra (Şiva'nın kötü biçimi) veGaneşa (Şiva'nın fil başlı oğlu ve bilgelik tanrısı).[10]

İbadet

değiştir
 
Barahi tapınağı, Phewa gölü, Nepal

Varahi'ye Şaivalar, Vaişnavalar ve Şaktalar tarafından tapımılır.[16] Varahi Şaktizm'de tapınılan Sapta-Matrikas grubunun ("yedi ana") içindedir ve Şiva ile ilişkilidir.

Varahi ratri devata 'dır (gece tanrıçası) ve bazen Dhruma Varahi ("kara Varahi") ve Dhumavati ("karanlığın tanrıçası") olarak da adlandırılır. Tantra'ya göre Varahi güneş battıktan ve güneş doğmadan önceki sürede tapınılmalıdır. Parsurama Kalpasutra açıkça tapınma zamanının gecenin ortası olduğunu söyler.[10] Şaktalar Varahi'ye gizli Vamamarga Tantrik ibadetiyle tapınırlar.[16] Bu ibadet pançamakara (şarap, balık, tohum, et ve ritüel çiftleşme) ile bağlantılıdır. Bu ibadet tarzına gündüzleri kapalı geceleri açık olan, Ganj kıyısında Kalaratri tapınağında gözlemlenir.[16] Şaktalar Varahi'yi tanrıça Lalita Tripurasundari'nin vücuda gelmesi ya da "Dandanayika" veya "Dandanatha" yani Lalita'nın ordusunun generali olarak görür.[16] Şaktizm'in Sri Vidya geleneği, Varahi'yi Para Vidya ("transandantal bilgi") mertebesine yükseltir.[16] Devi mahatmya uzun yaşamın Varahi'den dilenmesini önerir.[10] Varahi'ye ibadet etmek ve onun lütfu ile siddhilere nail olabilmek için otuz yantra ve otuz mantra önerilmiştir. Bu, Rath'a göre tanrıçanın gücünü göstermektedir. İkonografisini detaylı olarak anlatan bazı metinler onu Üstün Şakti ile kıyaslarlar.[10]

Varahi'ye adanan dualar arasında her ikisi de Tamilce olan, kutsamasını almak için Varahi Anugrahaştakam, düşmanların yok edilmesi için Varahi Nigrahaştakam sayılır.[26][27]

Tapınaklar

değiştir

Sapta-Matrika grubunun bir parçası olarak tapınıldığı tapınakların dışında, ana tanrı figürü olarak Varahi'nin görüldüğü kayda değer tapınaklar da bulunur.

 
Varahi Çaurasi tapınağının merkezi ikonu.
Hindistan

Orissa Konark'ın 14 km yakınında Çaurasi'de 9. yüzyıldan kalma ve Matsya Varahi'ye Tantrik ritüel ile tapınılan bir Varahi tapınağı vardır.[10][28] Ünlü Puri Jaganath tapınağı Tantrik aktivitelerin merkezi olan bir Barahi tapınağı ile bağlantıdadır ve buraya adakları gönderir.[29] Varanasi'de Varahi'ye Patala Bhairavi olarak tapınılır. Chennai'da, Mylapore'da bir Varahi tapınağı vardır ve Vedanthangal yakınlarında daha büyük bir tapınak inşa edilmektedir.[25] Hindu ayı Aaşaadha'da (Haziran/Temmuz) Aşadha Navaratri, Varahi'nin onuruna Thanjavar'da Brihadeesvarar tapınağının Varani kısmında dokuz günlük bir bayram olarak kutlanır. Her gün tanrıça heykeli değişik alankaram ile süslenir.[14] Dolunay günleri Varahi için kutsal sayılır.[14] Uttari Bhawani olarak tapınılan antik bir Varahi devi tapınağı Gonda District'te bulunur. Gucerat'ta Dadhana adlı bir köyde, "Dadhaniya" adlı bir Gotra-devi olarak tapınılan Varahi tapınağı bulunur.

Nepal

Nepal'de, Phewa Gölü'nün ortasında bir Barahi tapınağı bulunur. Burada Barahi olarak bilinen tanrıça, Matysa Varahi biçiminde, Durga'nın enkarnasyonu ve Ajima ("büyükanne") tanrıça olarak tapınılır. İnananlar genellikle cumartesi günleri erkek hayvanları tanrıçaya kurban eder.[30] Jaya Barahi Mandir, Bhaktapur'da Varahi'ye adanmıştır.[31]

Budizm

değiştir
 
Vajravarahi, sağ yanında yaban domuzu başı ile

Vajravarahi ("vajra-domuz" ya da Budist Varahi), Hindu Varahi'den kaynaklanan ve Budist tanrıça Vajrayogini'nin en yaygın biçimidir. Vajravarahi Budizmde Varahi olarak da bilinir. Vajravarahi'ye, Varahi'nin sert karakteri ve gazabı miras kalmıştır. Her ikisi de düşmanları yok etmek için anılır. Varahi'nin yaban domuzu başı, Vajravahi'nin en yaygın biçimlerinden birinde başının sağına eklenmiş olarak görülür. Yaban domuzu başı, Tibet dini metinlerinde cehaletin ("moha") ulvileştirilmesi olarak tanımlanır. Elizabeth English'e göre, Varahi Budist panteonuna yogatantralarla girmiştir. Sarvatathagatatattvasamgaraha 'da Varahi ilk olarak cehennemde bulunan ve Budist mandala'ya Vajrapani tarafından kabul edilen ve Vajramukhi ("vajra-surat") adını alan bir Şaiva sarvamatr ("herkesin annesi") olarak tanıtılır. Varahi aynı zamanda Heruka-mandala'ya hizmetçi tanrıça olarak girer. Varahi, Varttali (Varahi'nin bir başka biçimi) ile birlikte yaban domuzu başlı Marichi'nin hizmetçisi olarak görülür.[16][32]


Kaynakça

değiştir

Notlar

değiştir
  1. ^ Varahi aynı zamanda Lakşmi ile tanımlanan, Varaha'nın eşinin adı içinde kullanılır. Bu eş insan biçiminde resmedilir.

2.Varahi'nin herkese yardımı olan 12 adı vardır: Pançami, Dandhanatha,Sangyetha, Samayeşvari, Samaya sangyetha, Varahi,Varthali, Bothrini, Arikni, Mahasena, Agnaçakreşvari, Şiva.

Alıntılar

değiştir
  1. ^ Kinsley s. 156, Devi Mahatmya verses 8.11–20
  2. ^ a b c d e f g Donaldson p. 158
  3. ^ Kinsley s. 156, Devi Mahatmya verses 8.62
  4. ^ Kinsley p. 158, Devi Mahatmya verses 10.2–5
  5. ^ Kinsley p. 158,verses 30.3–9
  6. ^ Moor, Edward (2003). "Sacti: Consorts or Energies of Male Deities". Hindu Pantheon. Whitefish, MT: Kessinger Publishing. ss. 25, 116-120. ISBN 9780766181137. 20 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2011. 
  7. ^ Swami Vijnanananda (1923). The Sri Mad Devi Bhagavatam: Books One Through Twelve. Allahabad: The Panini Office. ss. 121, 138, 197, 452-7. OCLC 312989920. 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2011. 
  8. ^ a b c d e f g h i Goswami, Meghali (Mart 2005). "Sapta Matrikas in Indian Art and Their Significance in Indian Sculpture and Ethos: A Critical Study" (PDF). Anistoriton Journal. Anistoriton. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2008. 
  9. ^ Kinsley s. 159, Varaha Purana verses 17.33–37
  10. ^ a b c d e f g h i j k l m n Rath, Jayanti (Eylül–Ekim 2007). "The Varahi Temple of Caurasi". Orissa Review. Government of Orissa. ss. 37-9. 
  11. ^ Pal pp. 1844–5
  12. ^ a b Pal p.1849
  13. ^ Padoux, André (1990). Vāc: the Concept of the Word in Selected Hindu Tantras. Albany: SUNY Press. s. 155. ISBN 9780791402573. 20 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2011. 
  14. ^ a b c G. Srinivasan (24 Temmuz 2007). "Regaling Varahi with Different 'Alankarams in 'Ashada Navaratri'". The Hindu. 27 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2010. 
  15. ^ Sri Chinmoy (1992). Kundalini: the Mother-Power. Jamaica, NY: Aum Publications. s. 18. 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2011. 
  16. ^ a b c d e f g h i j k l Nagaswamy, R (8 Haziran 2004). "Iconography of Varahi". The Hindu. 3 Kasım 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2010. 
  17. ^ a b c d e f Kalia, Asha (1982). Art of Osian Temples: Socio-Economic and Religious Life in India, 8th–12th Centuries A.D. New Delhi: Abhinav Publications. ss. 108-10. ISBN 0391025589. 
  18. ^ a b Donaldson p. 160
  19. ^ a b c d Donaldson p. 155
  20. ^ a b c Pal p. 1846
  21. ^ a b Bandyopandhay p. 232
  22. ^ a b Berkson, Carmel (1992). Ellora, Concept and Style. New Delhi: Abhinav Publications. ss. 144-5, 186. ISBN 8170172772. 
  23. ^ Rupamandana 5.67-8, Matsya Purana 261.30
  24. ^ a b c Donaldson p. 159
  25. ^ a b Swaminathan, Chaitra (1 Aralık 2009). "Presentation on Varahi". The Hindu. 15 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2010. 
  26. ^ P. R. Ramachander (Translation) (2 Şubat 2010). "Varahi Anugrahashtakam". Vedanta Spiritual Library. Celextel Enterprises Pvt. Ltd. 7 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2010. 
  27. ^ P. R. Ramachander (Translation) (2 Şubat 2010). "Varahi Nigrahashtakam (The Octet of Death Addressed to Varahi)". Vedanta Spiritual Library. Celextel Enterprises Pvt. Ltd. 6 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2010. 
  28. ^ "Destinations: Konark". Tourism Department, Government of Orissa. 29 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2010. 
  29. ^ N. Patnaik (2006). Sacred geography of Puri. Delhi: Gyan Books. s. 98. ISBN 9788178354774. 
  30. ^ "Barahi Temple on Phewa Lake". Channel Nepal site. Paley Media, Inc. 1995-2010. 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2010. 
  31. ^ Reed, David; McConnachie, James (2002). "The Kathmandu Valley: Bhaktapur". The Rough Guide to Nepal. Rough Guides. Londra: Rough Guides. s. 230. ISBN 9781858288994. 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2011. 
  32. ^ English, Elizabeth (2002). "The Emergence of Vajrayogini". Vajrayoginī: Her Visualizations, Rituals, and Forms. Boston: Wisdom Publications. ss. 47-9, 66. ISBN 9780861713295. 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2011. 

Kaynakça

değiştir
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Varahi&oldid=34003775" sayfasından alınmıştır