Vikipedi

Voynich el yazması

bilinmeyen bir yazı sistemi ile yazılmış resimli el yazması

Voynich el yazması, bilinmeyen bir yazı sistemiyle elle yazılmış resimli bir kitap. Üzerine yazıldığı parşömen, 15. yüzyılın başlarına (1404-1438) kadar karbon tarihlidir ve İtalya'da İtalyan Rönesansı sırasında oluşturulduğu tahmin edilmektedir.[18] El yazması ismini, 1912 yılında varlığını ortaya çıkaran Wilfrid M. Voynich adındaki Polonyalı sahaftan almıştır.[18] 240 sayfadır ancak bazı sayfaların eksik olduğu düşünülmektedir. Metin soldan sağa yazılmıştır, sayfaların çoğunda çizimler veya diyagramlar bulunur. Bazı sayfalar katlanabilir sayfalardır.

Voynich el yazması
Beinecke Nadir Kitaplar ve El Yazmaları Kütüphanesi, Yale Üniversitesi
Sayfa 32'deki bir çiçek illüstrasyonu
Diğer ad(lar)Beinecke MS 408
Türel yazması kitap
Tarihbilinmiyor, parşömen 15. yüzyıl başları[1][2]
Menşeibelki İtalya[1][2]
Dil(ler)bilinmiyor
belki doğal[3] veya Yapay dil[4][5]
Latince ve Yüksek Almanca'da çok az miktarda kelime bulundu[4]
Kâtipbilinmiyor
Yazarbilinmiyor
önerildi:
Roger Bacon,[6]
Wilfrid Voynich'in kendisi[7]
Jakub Sinapius of Tepenec,[8]
Athanasius Kircher,[9]
Raphael Mnishovsky,[6]
Antonio Averlino Filarete,[10]
Cornelis Drebbel,[11]
Anthony Ascham[4] etc.
Derleyenbilinmiyor
Talep edenbilinmiyor
Adananbilinmiyor
MalzemeVellum
Boyut≈ 23.5 cm × 16.2 cm x 5 cm
Biçimsayfa gövdesinde tek sütun şeklinde, sağdan hafif girintili kenar boşluğu, paragraf ayraçları ve genellikle sol kenarda yıldızlar.[12]
İllüstrasyonlarla ilgili bazı kısımlar için diyagramlar veya işaretler. El yazması katlanabilir kısımlar içeriyor
Durumkısmi olarak hasarlı ve tamamlanmamış;
272 sayfadan 240'ı bulundu (≈ 88%)[10][12][13]
yani 20 tabakadan 18'i bulundu
(272 sayfa ve 20 tabaka tahmini en küçük sayıdır ve > 170.000 harf içerir)[14]
Yazı türübilinmiyor
belki icat edildi[15]
çok az miktarda Latin el yazısı[4][13]
Konu(lar)bitkisel, astronomik, Balneoterapi, kozmolojik ve farmakolojik bölümler + yemek tarifleri içeren bölüm
İlaveler-
Nüsha(lar)Baresch'in Roma'daki Kircher'e iki kez gönderdiği iki el yazması kopyası
Muhafaza eden? → Rudolf II, Holy Roman Emperor → Jakub of Tepenec → Georg Baresch → Athanasius Kircher (kopyalar) → Jan Marek Marci (Joannes Marcus Marci) → Prag'daki Charles Üniversitesinin rektörü→ Athanasius Kircher → Pieter Jan Beckx → Wilfrid Voynich → Ethel Voynich → Anne Nill → Hans Peter Kraus → Yale[4][9][12][16][17]
Erişim numarasıMS 408
Diğerçözülmemiş veya deşifre edilmemiş kriptografi davası

Voynich el yazması, hem I. Dünya Savaşı hem de II . Dünya Savaşı'ndan Amerikan ve İngiliz kod kırıcılar da dahil olmak üzere birçok profesyonel ve amatör kriptograf tarafından incelenmiştir.[19] El yazması hiçbir zaman belirgin bir şekilde deşifre edilmedi, anlam ve kökeninin gizemi, popüler hayal gücünü heyecanlandırdı, roman ve spekülasyonların öznesi haline geldi. Son yüz yılda önerilen hipotezlerin hiçbiri bağımsız olarak doğrulanmamıştır.[20] 1969'da Voynich el yazması Hans P. Kraus tarafından Yale Üniversitesi'nin Beinecke Nadir Kitaplar ve El Yazmaları Kütüphanesi'ne bağışlandı.[12][21][22]

Açıklama

değiştir

Kodikoloji

değiştir

Kodikoloji veya fiziksel özellikleri araştırmacılar tarafından incelenmiştir. El yazması 23,5 cm x 16,5 cm x 5 cm ölçülerinde, yüzlerce vellum sayfa 18 kağıt tabakasında toplanmıştır. Toplam sayfa sayısı 240 civarındadır, ancak tam sayı, el yazmasının olağandışı katlanmalarının nasıl sayıldığına bağlıdır.[12] Tabakalar çeşitli yerlerde 1400'lü yıllarla tutarlı rakamlar kullanılarak 1'den 20'ye kadar numaralandırılmıştır, her arkalı-önlü (sağ) sayfanın sağ üst köşesi, daha geç bir dönemin rakamları kullanılarak 1'den 116'ya kadar numaralandırılmıştır. Kağıt tabakaları ve sayfalardaki çeşitli numaralandırma boşluklarından hareketle el yazmasının 20 tabakada toplanmış en az 272 sayfa olduğu tahmin edilmiştir. Wilfrid Voynich 1912'de el yazmasını aldığında bir kısmı zaten eksiktir. Kitabın katlı sayfalarının çoğunun tarihin çeşitli noktalarında yeniden düzenlendiğine ve orijinal sayfa sırasının bugünkünden oldukça farklı olabileceğine dair güçlü kanıtlar var.[10][13]

Parşömen, kapaklar ve ciltleme

değiştir

El yazmasının çeşitli parçalarından alınan örneklerin radyokarbon tarihlemesi 2009 yılında Arizona Üniversitesi'nde yapıldı. Sonuçlar test edilen tüm numuneler için tutarlıydı ve parşömen için 1404 ve 1438 arasında bir tarih gösterdi. 2014 yılında yapılan protein testi, parşömenin buzağı derisinden yapıldığını ve multispektral analiz, el yazmasının oluşturulmasından önce yazılmamış olduğunu gösterdi. Parşömen özenle oluşturuldu, ancak eksiklikler var ve kalite en iyi ihtimalle ortalama olarak değerlendirildi.[23] Parşömen "en az on dört veya on beş tam dana derisinden" hazırlanmıştır.[24]

Bazı folyolar, (42 ve 47 folyoları gibi) normal parşömen kalınlığından daha kalındır.[25]

Keçi derisi[26] ciltleri ve kapakları kitabın orijinali değil, Roma kolejinin el yazmasına sahip olduğu zamana tarihlenmektedir.[12] El yazmasının şu anki yaprak sıralamasında ilk ve son yapraklarına böcek delikleri mevcuttur, kapak iç kenarlarlarındaki renk değişikliği tabaklanmış deriye işaret eder.[23]

Mürekkep

değiştir

Birçok sayfa, boya ile boyanmış önemli çizimler veya grafikler içerir. Polarize ışık mikroskobu (PLM) kullanılarak yapılan modern analize dayanarak, metin ve figür anahatları için bir tüy kalem ve demir mazı mürekkebinin kullanıldığı belirlenmiştir; renkli boya figürlere (kaba bir şekilde) muhtemelen daha sonraki bir tarihte uygulandı. Çizimler, metin, sayfa ve tabaka numaralarındaki mürekkep benzer mikroskopik özelliklere sahiptir. 2009 yılında yapılan enerji dağıtıcı X-ışını spektroskopisi (EDS), mürekkeplerin önemli miktarda demir, kükürt, potasyum, kalsiyum, karbon, eser miktarda bakır ve bazen de çinko içerdiğini ortaya çıkarmıştır. EDS, kurşun varlığını göstermezken, X ışını kristalografisi (XRD) test edilen örneklerden birinde potasyum kurşun oksit, potasyum hidrojen sülfat ve syngenite tanımladı. Çizim mürekkepleri ve metin mürekkepleri arasındaki benzerlik eşzamanlı yapıldığını ortaya koydu.[13]

Boya

değiştir

El yazmasının mavi, beyaz, kızıl-kahve ve yeşil boyaları PLM, XRD, EDS ve taramalı elektron mikroskopisi (SEM) kullanılarak analiz edilmiştir. Mavi boya, az miktarda bakır oksit cuprite ile öğütülmüş azurit olduğunu kanıtladı. Beyaz boya muhtemelen yumurta beyazı ve kalsiyum karbonatın bir karışımıdır, yeşil boya ise denenmiş olarak bakır ve bakır-klorür reçine ile karakterize edilir; kristal malzeme atasamit veya başka bir bakır-klorür bileşiği olabilir. Kızıl-kahve boya analizi, kristal fazlar hematit ve demir sülfürlü kırmızı bir aşı boyası olduğunu gösterdi. Kızıl-kahve boyada muhtemelen az miktarda kurşun sülfür ve palmierit mevcuttu.[13] Pigmentlerin ucuz olduğu düşünülmüştür.[23]

Rötuş

değiştir

Campinas Üniversitesi'nden bilgisayar bilimcisi Jorge Stolfi, metnin ve çizimlerin bir kısmının, daha eski bir el yazısı üzerinde daha koyu mürekkep kullanarak rötuşlandığını açığa çıkardı. Bunun kanıtı çeşitli yapraklarda görülebilir, örneğin f1r, f3v, f26v, f57v, f67r2, f71r, f72v1, f72v3 ve f73r .[27]

 
Metin rötuşunun kanıtı; sayfa 3; f1r
 
Çizimin rötuşlanması; sayfa 131; f72v3

Metin

değiştir
 
Sayfa 119; f66r, metnin özelliklerini gösterir
 
Sayfa 191; f107r, metin detayı

El yazmasındaki her sayfa çoğunlukla tanımlanamayan bir dilde metin içerir, ancak bazılarında Latin alfabesinde yabancı yazılar bulunur. 240 sayfalık el yazmasındaki metnin büyük kısmı, soldan sağa doğru bilinmeyen bir el yazısıyla yazılmıştır. Harflerin çoğu bir veya iki basit kalem darbesinden oluşur. Belirli harflerin farklı olup olmadığı konusunda anlaşmazlıklar vardır, ancak 20-25 Harflik bir el yazısı neredeyse tüm metni açıklar; istisnalar, yalnızca bir veya iki kez oluşan birkaç düzine karakterdir. Belirgin bir noktalama işareti yoktur.

Metnin çoğu, sayfanın gövdesindeki tek bir sütunda, hafifçe düzensiz sağ kenar boşluğu ve paragraf bölümleriyle, bazense sol kenar boşluğunda yıldızlar ile yazılmıştır.[12] Diğer metinler ise grafiklerde veya illüstrasyonlarla ilişkili etiketler olarak bulunur. Belgenin herhangi bir yerinde hata veya düzeltme belirtisi yoktur. El yazısı darbeleri akıcı birşekilde yazılmıştır ve sembollerin şifrelenmediği izlenimini verir; harfler kodlanarak değil, duraksanmadan akıcı şekilde yazılmıştır.

Yabancı yazı

değiştir

El yazmasındaki kelimelerin sadece birkaç tanesinin bilinmeyen bir el yazısıyla yazıldığı düşünülmektedir:[17]

  • f1r : Bilinmeyen el yazısındaki harflere paralel olarak sağ kenar boşluğundaki Latin harfleri dizisi, aynı zamanda alt kenar boşluğunda "Jacobj à Tepenece"'nin artık okunamayan imzası da bulunuyor.
  • f17r : Latin alfabesinde üst kenar boşluğunda bir yazı satırı.
  • f70v – f73v : Astronomik bölümdeki astrolojik diyagram serisi, Latin alfabesinde yazılan 10 ayın (Mart'tan Aralık'a kadar) adlarına sahiptir ve Fransa, kuzeybatı İtalya veya İber Yarımadası'nın Orta Çağ dillerini düşündüren yazımdır.[28]
  • f66r : Sol alt köşede çıplak bir adamın çizimi yakınındaki az sayıda kelime "der musz del"[17] olarak okundu (Yüksek Almancada "bir dulun payı").
  • f116v : Bilinmeyen el yazısındaki iki sözcük dışında, Latin el yazısında yazılmış oldukça bozuk dört satır vardır. Latin el yazısındaki kelimeler bilinmeyen dilin özellikleriyle çarpıtılmış gibi görünüyor. Yazı, 14. ve 15. yüzyılların sonlarındaki Avrupa alfabelerine benziyor, ancak kelimeler herhangi bir dilde anlamlı görünmüyor.[29]

Latin alfabesinin bu kısımlarının orijinal metnin bir parçası olup olmadığı veya daha sonra eklenilip eklenilmediği bilinmemektedir.

Transkripsiyon

değiştir

[30] Kriptanalize yardımcı olmak için Voynich yazı karakerlerini Latin yazı karakterleriyle eşitleyen Genişletilebilir Voynich Alfabesi (EVA) gibi çeşitli transkripsiyon alfabeleri oluşturulmuştur.[31] İlk büyük girişim, 1940'larda kriptograf William F. Friedman tarafından yönetilen "İlk Çalışma Grubu"(FSG) tarafından oluşturuldu ve burada makine tarafından okunabilir hale getirmek için el yazmasının her satırının transkripsiyonu bir IBM punch kartına kopyalandı.[32][33]

 
Avrupa Voynich Alfabesi: Büyük harf EVA harfleri bazen aynı sembolün farklı varyasyonlarını göstermek için kullanılır.

İstatistiksel kalıplar

değiştir

Metin 170.000'den fazla karakterden oluşur;[14] metin farklı uzunluklarda yaklaşık 35.000 "kelime" veya "kelime jetonları" içerir; Bu kelimelerin 8.114'ü benzersiz "kelime türleri" olarak kabul edilir.[34] Bu kelimelerin yapısı bir tür fonolojik veya ortografik yasaları takip ediyor gibi görünmektedir; örneğin, bazı harflerin her kelimede görünmesi gerekir, bazı harfler asla başkalarını takip etmez veya bazıları ikileme ya da üçleme şeklinde olabilir, ancak diğerleri olmayabilir. Harflerin kelimeler içindeki dağılımı da oldukça tuhaftır: Bazı harfler sadece bir kelimenin başında, bazıları sadece sonunda ve bazıları da her zaman orta bölümde bulunur.[35]

Stephan Vonfelt, harflerin dağılımının istatistiksel özelliklerini ve korelasyonlarını (ritmik rezonans, alliterasyon veya assonance olarak belirsiz bir şekilde karakterize edilebilen özellikler) inceledi ve bu bağlamda Voynichese'nin(Voyniççe) Avrupa dillerinden ziyade Shiji'deki Mandarin Çincesi pinyin metnine daha benzer olduğunu buldu.[36] Pratikte hiçbir kelimenin ikiden az veya ondan fazla harfi yoktur.[14] Bazı kelimeler yalnızca belirli bölümlerde veya yalnızca birkaç sayfada oluşur; diğerleri el yazması boyunca ortaya çıkar. Şekillere iliştirilmiş bin kadar etiket arasında çok az tekrar vardır. Aynı ortak kelimenin arka arkaya üç defa göründüğü durumlar vardır (Zipf yasasına bakınız). Sadece bir harfle farklılık gösteren kelimeler, alışılmadık sıklıkta tekrarlanır ve tek alfabe deşifrelemeleri gevezelik-benzeri metne yol açar. 1962'de kriptanalist Elizebeth Friedman bu tür girişimleri "hayal kırıklığına uğratmaya mahkûm" olarak nitelendirdi.[37]

İllüstrasyonlar

değiştir
 
Yazının Balneoterapi bölümünden bir detay
 
Sayfa 50, f25v'nin detayı ; ejderhaya benziyor
 
Sayfa 158, f86r6'nın detayı ; kale

illüstrasyonlar, metnin kendisi okunamadığı için, geleneksel olarak el yazmasını altı farklı bölüme ayırmak için kullanılır. Son bölüm hariç, her bölüm farklı stiller ve konuyu anlatan illüstrasyonlarla belirgin olarak bölümlendirilmiştir.[14](sadece son bölümde sol tarafta küçük yıldız çizimleri vardır). Bölümler ve geleneksel isimleri şunlardır:

  • Bitkisel, 112 yaprak: Her sayfa, zamanın Avrupa bitkilerine özgü bir veya iki bitki ve birkaç paragraf metne sahiptir. Bu çizimlerin bazı kısımları "Farmasötik" bölümünde görülen eskizlerin daha büyük ve daha temiz kopyalarıdır. Tasvir edilen bitkilerin hiçbiri kesin olarak tanımlanamaz.[12][38]
  • Astronomik, 21 yaprak: Astronomi veya astrolojiyi düşündüren, bazıları güneş, ay ve yıldızlar içeren dairesel diyagramlar içerir. 12 diagramdan oluşan bir dizi geleneksel astrolojik sembollere sahiptir, Bu sembollerin her biri iki veya daha fazla eşmerkezli bantta düzenlenmiş 30 kadın figürüne eşlik eder. Kadınların çoğu en azından kısmen çıplaktır ve her biri etiketli yıldız gibi görünen bir nesneyi tutarlar. Yıldız bir tür kordon ile kola bağlanmış olarak gösterilir. Bu bölümün son iki sayfası kayıptır (Kova ve Oğlak). Koç ve Boğa, her biri 15 kadın ve 15 yıldızdan oluşan dört eş şemaya ayrılır. Bu diyagramlardan bazıları katlama sayfalarındadır.
  • Balneolojik, 20 yaprak: Figürler serpiştirilmiş yoğun sürekli bir metindir. bazıları taç giymiş küçük çıplak kadınlar, havuzlarda veya ayrıntılı bir boru ağıyla bağlanmış küvetlerde banyo yapıyor. 78 (sol) ve 81 (sağ) yaprağındaki sayfalarda, su bir sayfadan diğerine akacak şekilde bir tasarım oluşturulmuştur [23]
  • Kozmolojik, 13 yaprak: Daha dairesel diyagramlar, ancak belirsiz bir doğaya sahipler. Bu bölüm katlamalı sayfalar içerir; bunlardan biri genellikle Rosettes folyo olarak adlandırılan altı sayfadan oluşur. "geçit" ile bağlanan, kaleler içeren dokuz "ada" veya "rozet" içeren bir haritadır. Bir yanardağ olabileceği düşünülmektedir.[39]
  • Farmasötik, 34 yaprak: İzole bitki parçaları (kökler, yapraklar, vb.) Birçok etiketli çizim, dünyeviden fantastiğe kadar değişen tarzda eczacı kavanozlarına benzeyen nesneler ve birkaç metin paragrafı içerir.
  • Tarifler, 22 yaprak: Her biri sol kenarda bir yıldızla işaretlenmiş birçok kısa paragrafa ayrılmış tam metin sayfaları.

Amaç

değiştir
 
Sayfa 66, f33v, ayçiçeği olabileceği düşünülen sayfa

El yazmasının hayatta kalan yapraklarının verdiği genel izlenim, bir farmakopeye hizmet ettiğidir veya Orta Çağ ya da erken modern tıptaki konuları ele almaktır. Bununla birlikte, çizimlerin şaşırtıcı ayrıntıları kitabın kökeni, metninin içeriği ve amacıyla ilgili birçok teoriyi körüklemiştir.[14]

Kitabın ilk bölümü neredeyse kesinlikle bitkiseldir, ancak gerçek örneklerle veya çağdaş bitkilerin stilize çizimleriyle bitkileri tanımlama girişimleri başarısız olmuştur.[40] Bitki çizimlerinden sadece birkaçı yabani bir hercai menekşe ve baldırı kara otu'na büyük ölçüde benzemektedir. Farmakolojik eskizlerle eşleşen bitkisel resimler, bunların temiz kopyaları gibi görünüyor. Aslında, bitkisel bölümdeki bitki çizimlerinin birçoğu kompozit(karma) görünmektedir: bir türün kökleri, başka bir türün çiçekleriyle ve yine bir başka türün yapraklarıyla birleştirilmiştir.

El yazmasının yazıldığı dönemlerde astrolojik inanışlar, bitki toplama, kan alma ve diğer tıbbi prosedürlerde sıklıkla belirgin bir rol oynamıştır. Ancak bu yorum, belirgin Zodyak sembolleri ve muhtemelen klasik gezegenleri gösteren bir diyagram dışında spekülatiftir.[14]

Tarih

değiştir
 
Voynich Soho Meydanı'ndaki kitapları arasında
 
El yazmasını 1665 veya 1666'da Athanasius Kircher'e gönderen Joannes Marcus Marci

El yazmasının erken tarihinin çoğu bilinmemektedir,[41] metin ve illüstrasyonların tümü karakteristik olarak Avrupaya özgüdür. 2009 yılında Arizona Üniversitesi araştırmacıları, el yazması parşömeni üzerinde radyokarbon tarihleme uyguladılar ve 1404 ile 1438 arasında tarihlendirdiler.[42][43] Buna ek olarak, Illinois, Westmont'taki McCrone Associates, el yazmasındaki boyaların Avrupa tarihinin o döneminden beklenecek malzemeler olduğunu buldu. McCrone Associates'in, mürekkebin büyük kısmının parşömenin oluşturulmasından kısa bir süre sonra eklendiğini bulduğu öne sürüldü, ancak resmi raporda bu etki için herhangi bir açıklama bulunmuyor.[13]

El yazmasının en eski teyit edilmiş sahibi 17. yüzyılın başlarında Prag'da yaşamış Georg Baresch isimli pek tanınmayan bir simyacı yıllarca "kütüphanesinde gereksiz yere yer tutan" bu "muamma" görünüşe bakılırsa Baresch'in kafasını kurcalıyordu.[9] Baresch, Roma Kolejin'den Cizvit alimi olan Athanasius Kircher'in bir Kıptîce (Mısırlı) sözlüğü yayınladığını ve Mısır hiyerogliflerini deşifre ettiğini öğrenince yazıdan örnek bir kopyayı Roma'daki Kircher'e göndererek ipuçları istedi. Kircher'e yazdığı 1639 tarihli mektup, elyazmasından söz eden bugüne kadar bulunmuş en eski tarihli kayıt.[16]

Kircher'in kitabı elde etmek istemesinden konuyla ilgilendiği anlaşılıyor. Ne var ki Baresch kitabı vermeyi kabul etmedi. Ama Baresch'in ölümü üzerine elyazması o sırada Prag'daki Charles Üniversitesi'nin rektörü olan Jan Marek Marci'ye geçti.[16]

O da kitabı hemen çok eski arkadaşı olan Kircher'e gönderdi. Marci'nin 1666 tarihli önyazısı hala elyazmasına ilişik bulunuyor.[9][44][45][46][47][48][49] 

"Dr. Rapahel"in Raphael Sobiehrd-Mnishovsky olabileceği düşünülüyor,[50] ve para toplamda yaklaşık 2 kg altına eşdeğer olabilir.

Rudolph'un sahipliğini destekleyen bir kanıt, kitabın ilk sayfasında, Rudolph'un Prag'daki botanik bahçelerinin başı olan Jacobus Horcicky de Tepenecz'in neredeyse görünmez adı veya imzasıdır. Jacobus, kitabı, ölümünden dolayı ödenen borcun bir parçası olarak II. Rudolph'tan almış olabilir.[41]

 
Wilfrid Voynich 1912'de el yazmasını aldı.

Sonraki 200 yıl boyunca kitaba ait herhangi bir kayda rastlanmıyor. Ama kitap muhtemelen, II. Vittorio Emanuele'in birliklerinin şehri 1870'te ele geçirip Papalık Devletleri ilhak etmesine kadar Collegio Romano'nun kütüphanesinde kaldı. Yeni İtalyan hükümeti Kilise'nin birçok malına el koydu ve bunlar arasında Collegio Kütüphanesi de bulunuyordu. Ama bu olmadan hemen önce Üniversite kütüphanesinde bulunan ve el koymadan muaf tutulan birçok kitap alelacele üniversitenin öğretim üyelerinin özel kütüphanelerine aktarıldı. Bu nedenledir ki, Voynich elyazması, o zamanlar Cizvit tarikatının başı ve Üniversite'nin rektörü olan Petrus Beckx'in mührünü hala taşıyor.[12]

Beckx'in "özel" kütüphanesi, 1866'da Cizvitler tarafından satın alınan ve Roma yakınlarındaki büyük bir kır sarayı olan Villa Mondragone'ye taşındı.[16]

1912'de, para sıkıntısı çeken Collegio Romano kitaplarından bazılarını satmaya karar verdi. Wilfrid Voynich buradan 30 elyazması satın aldı ve bunlar arasında sonradan kendi adı verilen elyazması da bulunuyordu.[16]

1930'da öldüğünde elyazması, The Gadfly romanının yazarı Ethen Lilian Voynich'e geçti. O da 1960'ta öldüğünde elyazmasını yakın arkadaşı Anne Nill'e bıraktı. Anne Nill 1961 yılında kitabı bir diğer eski kitap satıcısı Hans P. Kraus'a sattı. Bir alıcı bulamayan Kraus elyazmasını 1969 yılında Yale Üniversitesi'ne bağışladı, burada "MS 408" olarak kataloglandı,[17] bazen "Beinecke MS 408" olarak da anılıyor.[12]

Mülkiyet zaman çizelgesi

değiştir

Voynich el yazmasının mülkiyet zaman çizelgesi aşağıda verilmiştir. Yaratıldığı zaman, parşömenin karbon tarihlemesine dayanarak yeşil (1400'lerin başı) renkte gösterilmiştir[41] Mülkiyeti bilinmeyen dönemler beyaz renkle gösterilir. 17. yüzyılın yaygın kabul görmüş sahipleri turuncu renkte gösterilmiştir; Collegio Romano'daki uzun saklama süresi sarı renktir. Wilfrid Voynich'in el yazmasını (Frascati) aldığı iddia edilen yer yeşil renkle gösterilmiştir (1800'lerin sonu); Voynich'in mülkiyeti kırmızı ile gösterilir ve modern sahipler mavi renkle vurgulanır.

Voynich el yazması mülkiyet zaman çizelgesi
Beinecke Nadir Kitaplar ve El Yazmaları KütüphanesiHans P. KrausEthel VoynichWilfrid VoynichFrascatiPapalık Gregoryen ÜniversitesiAthanasius KircherJan Marek MarciGeorg BareschJacobus SinapiusII. Rudolf, Kutsal Roma imparatoru

Yazarlık hipotezleri

değiştir

Roger Bacon, John Dee veya Edward Kelley, Giovanni Fontana ve Wilfrid Voynich'in kendisi gibi Voynich el yazmasının olası yazarları olarak birçok kişi önerilmiştir.

 
Makalenin bazı sayfaları daha büyük diyagramlar göstermek için katlanır.

Deşifre iddiaları

değiştir

Makalenin 1912'deki keşfinden bu yana, el yazmasını deşifre ettiğini öne süren birçok kişi oldu bazıları şunlardır;

William Romaine Newbold, Joseph Martin Feely, Leonell C. Strong, Robert S. Brumbaugh, John Stojko, Leo Levitov, Stephen Bax, Derek Vogt (Volder Z), Nicholas Gibbs, Greg Kondrak, Gerard Cheshire, Ahmet Ardıç Dünyanın en gizemli kitabındaki sırrı Türk dil bilimci çözdü, Yeni Şafak, erişim tarihi: 6 Şubat 2021 

Nüshalar

değiştir

El yazması hakkında birçok kitap ve makale yazıldı. El yazması sayfalarının 1637'de Georgius Barschius tarafından yapılmış nüshaları Athanasius Kircher'e ve daha sonra Wilfrid Voynich'e gönderilmiştir.[51]

2004 yılında, Beinecke Nadir Kitap ve El Yazması Kütüphanesi yüksek çözünürlüklü dijital taramaları çevrimiçi olarak halka açık hale getirdi ve birkaç basılı kopyası çıktı. 2016 yılında, Beinecke Kütüphanesi ve Yale Universitesi, bilimsel makaleleri olan The Voynich Manuscript'i birlikte yayınladılar.[52]

Kültürel etki

değiştir

El yazması birçok çalışmaya ilham kaynağı olmuştur bazıları şunlardır;

The Book of Blood and Shadow (2012) by Robin Wasserman, Time Riders: The Doomsday Code (2011) by Alex Scarrow, Codex (2004) by Lev Grossman, PopCo (2004) by Scarlett Thomas, Prime (2013) by Jeremy Robinson with Sean Ellis, <i id="mwBDo">The Sword of Moses</i> (2013) by Dominic Selwood, The Return of the Lloigor (1974) by Colin Wilson, Datura tai harha jonka jokainen näkee (2001) (Eng: Datura: or, A Delusion We All See, 2013) by Leena Krohn, Assassin's Code (2012) by Jonathan Maberry, The Book of Life (2014) by Deborah Harkness, The 39 Clues--Cahills vs. Vespers: Book 5, Trust No One (2012) by Linda Sue Park, A Seasonal Endeavor 9 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (2015) by Andreas Constantine and The Source (2008) by Michael Cordy.

1976 ve 1978 yılları arasında,[53] İtalyan sanatçı Luigi Serafini, Voynich el yazmasını anımsatan bir tarzda sahte yazı ve hayali bitkilerin resimlerini içeren Codex Seraphinianus'u yarattı.[54][55][56]

Çağdaş klasik besteci Hanspeter Kyburz'un 1995 oda eseri The Voynich Cipher Manuscript, for chorus & ensemble adlı eseri el yazmasından esinlenmiştir.[57]

2015 yılında New Haven Senfoni Orkestrası, el yazmasından esinlenen bir senfoni oluşturmak için Hannah Lash'ı görevlendirdi.[58]

Rumen yazar Mircea Cartarescu'nun Solenoid (2015) romanda, el yazmasından öğeler kullanılmıştır.[59][60]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b Steindl, Klaus; Sulzer, Andreas (2011). "The Voynich Code — The World's Mysterious Manuscript". 9 Mart 2012 tarihinde kaynağından (video) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. 
  2. ^ a b Stolte, Daniel (10 Şubat 2011). "Experts determine age of book 'nobody can read'". PhysOrg. 17 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. 
  3. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Landini isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  4. ^ a b c d e Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; nsa isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  5. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; plan isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  6. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Bacon/Mnishovsky isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  7. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Originof isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  8. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Sinapius isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  9. ^ a b c d "Voynich MS – 17th Century letters related to the MS". Voynich.nu. 19 Mayıs 2016. 17 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2016.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "ZandbergenLetters" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  10. ^ a b c Pelling 2006
  11. ^ SantaColoma, H. Richard. "New Atlantis Voynich Theory". Santa-coloma.net. 14 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. 
  12. ^ a b c d e f g h i j Shailor
  13. ^ a b c d e f Barabe 2009
  14. ^ a b c d e f "The Voynich Manuscript: The Book Nobody Can Read". Skeptical Inquirer. Ocak–Şubat 2011. 29 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. 
  15. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; KennedyChurchill2004 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  16. ^ a b c d e Schuster 2009, ss. 175—
  17. ^ a b c d D'Imperio 1978
  18. ^ a b Brumbaugh 1978
  19. ^ "Mysterious Voynich manuscript has 'genuine message'". BBC News. 21 Haziran 2013. 2 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. 
  20. ^ "Voynich theories". ciphermysteries.com. 28 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. 
  21. ^ "MS 408". Yale Library. 10 Ocak 2019 tarihinde kaynağından (image) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. 
  22. ^ "Voynich Manuscript". Beinecke Library. 13 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. 
  23. ^ a b c d "The origin of the Voynich MS". Voynich.nu. 11 Mayıs 2016. 17 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. 
  24. ^ Duffy (20 Nisan 2017). "Secret Knowledge — or a Hoax?". The New York Review of Books. 64 (7). ss. 44-46. 
  25. ^ "The Radio-Carbon Dating of the Voynich MS". Voynich.nu. 11 Mayıs 2016. 4 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. 
  26. ^ "About the binding of the MS". Voynich.nu. 27 Mayıs 2016. 17 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2016. 
  27. ^ "Evidence of text retouching on f1r". 22 Temmuz 2004. 29 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. 
  28. ^ "Voynich Manuscript: Months". Inamidst.com. 2004. 30 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. 
  29. ^ "Notes on f116v's Michitonese". Inamidst.com. 2004. 11 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. 
  30. ^ "Text Analysis – Transcription of the Text". Voynich.nu. 17 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2018. 
  31. ^ "Text Analysis – Transcription of the Text: Eva". Voynich.nu. 17 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2018. 
  32. ^ "Text Analysis – Transcription of the Text: FSG". Voynich.nu. 17 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2018. 
  33. ^ "William F. Friedman's Transcription of the Voynich Manuscript" (PDF). AT&T Bell Laboratories. 7 Eylül 1994. ss. 1-23. 15 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. 
  34. ^ Reddy & Knight 2011
  35. ^ "Analysis Section ( 2/5 ) – Character statistics". Voynich.nu. 17 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2018. 
  36. ^ "The strange resonances of the Voynich manuscript" (PDF). Free (ISP) Graphométrie. 2014. 28 Eylül 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2020. 
  37. ^ "The Most Mysterious MS. – Still an Enigma" (PDF). Washington D.C. Post. 5 Ağustos 1962. 2 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2020.  – Quoted in Mary D'Imperio's "Elegant Enigma", p.27 (section 4.4)
  38. ^ "Voynich Information Browser". 2004. 26 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2016. 
  39. ^ "Rosettes folio". 17 Mayıs 2016. 17 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2016. 
  40. ^ Kennedy & Churchill 2011, ss. 12—
  41. ^ a b c "Voynich MS — Long tour: Known history of the manuscript". Voynich.nu. 30 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. 
  42. ^ "Mysterious Voynich manuscript is genuine". 5 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2020. 
  43. ^ "UA Experts Determine Age of Book 'Nobody Can Read'". University of Arizona. 9 Şubat 2011. 6 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. 
  44. ^ "The Marci letter found inside the VM". 23 Ocak 2015. 28 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2016. 
  45. ^ "The Voynich manuscript" (PDF). Eylül 2009. 29 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Haziran 2016. 
  46. ^ "Archive of communications of the Journal of Voynich Studies". 27 Şubat 2007. 12 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2016. 
  47. ^ "Beinecke 408A". 2 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2016. 
  48. ^ "The letter of Johannes Marcus Marci to Athanasius Kircher (1665)". 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2016. 
  49. ^ "El Manuscrito Voynich" (İspanyolca). 13 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2016. 
  50. ^ Tiltman, John H. (Yaz 1967). "The Voynich Manuscript: "The Most Mysterious Manuscript in the World"" (PDF). XII (3). NSA Technical Journal. 18 Ekim 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2011. 
  51. ^ Deborah E. Harkness (2016). The Voynich Manuscript (İngilizce). Yale University Press. ISBN 978-0-300-21723-0. 
  52. ^ Dunavin (14 Ekim 2016). "Yale Publishes Mysterious Medieval Manuscript". NPR – WSHU. 22 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2016. 
  53. ^ "L'enciclopedia dell'altro mondo" (PDF). La Repubblica (İtalyanca). 5 Şubat 2006. s. 39. 5 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. 
  54. ^ "Codex Seraphinianus". rec.arts.books. 10 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. 
  55. ^ "Codex Seraphinianus: Some Observations". Bulgaria: Bas. 29 Eylül 2004. 28 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. 
  56. ^ Berloquin 2008
  57. ^ Griffiths, Paul (18 Kasım 2001). "MUSIC; A Metaphor, Powerful And Poetic". New York Times. 23 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. 
  58. ^ Amarante, Joe (23 Eylül 2016). "MUSIC; New Haven Symphony readies a dramatic opener with Lash & Yukashev". New Haven Register. 21 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  59. ^ Andrei (20 Kasım 2017). "Solenoid (Solenoide, Solenoid) by Mircea Cărtărescu". The Untranslated. 13 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2020. 
  60. ^ Tronaru, Doinel (26 Ağustos 2016). "Misteriosul manuscris Voynich, unul dintre pilonii romanului „Solenoid" al lui Mircea Cărtărescu, va fi reprodus de o editură din Spania". Adevarul (in Romanian). 13 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2020. 

Kaynakça

değiştir

Dış bağlantılar

değiştir

Analizci web siteleri

değiştir

Haberler ve belgeseller

değiştir
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Voynich_el_yazması&oldid=33250548" sayfasından alınmıştır