Yağ (beslenme)

Yağ, karbonhidrat ve protein ile birlikte üç temel besin maddesinden biridir. Yağ kimyasal olarak trigliserit adıyla bilinip gliserin ve üç yağ asidinden oluşan bir esterdir.

Çeşitli yağlarda doymuş, tekli doymamış ve çoklu doymamış yağların dağılımları

Yağ önemli bir besin maddesidir ve insanlar da dahil olmak üzere çoğu heterotrof yaşayabilmek için dışarıdan yağ almak zorundadır. Vücutta üretilemeyip dışarıdan alınması gereken yağ asitlerine esansiyel yağ asidi adı verilir. İnsanlarn beslenmesinde için iki esansiyel yağ asidi bulunur: alfa-linolenik asit (bir omega-3 yağ asidi) ve linoleik asit (bir omega-6 yağ asidi). Vücudun ihtiyaç duyduğu diğer yağlar bunlardan sentezlenebilir.

Yağlar karbon atomlarının bağlarına göre ikiye ayrılır. Doymuş yağlarda karbon atomları arasında hiç çift bağ bulunmaz; karbon atomları mümkün olan en fazla hidrojen ile bağ yapmışlardır. Doymuş yağ asitleri oda sıcaklığında katı halde bulunurlar. Diğer yağ çeşidi olan doymamış yağlarda karbon atomları arasında bir ya da daha fazla çift bağ bulunur. Bu çifte bağların sayısına göre doymamış yağlar kendi içinde ikiye ayrılır: Bir çifte bağ olduğunda tekli doymamış yağ, birden fazla çifte bağ olduğunda çoklu doymamış yağ olarak adlandırılır. Doymuş yağlardan farklı olarak doymamış yağlar oda sıcaklığında sıvı olarak bulunurlar. Doymamış yağlar ayrıca cis yağ ve trans yağ olarak da ikiye ayrılabilir.

Genellikle hayvansal yağlarda yağın çoğunluğu doymuş yağdan oluşur, bu yüzden hayvansal yağlar çoğunlukla katı halde bulunurlar. Bitkisel yağlar ise büyük oranda doymamış yağlardan oluştuklarından sıvı haldedirler. Bunun istisnaları mevcuttur. Örneğin bitkisel bir yağ olan Hindistan cevizi çoğunlukla doymuş yağdan oluşur, bu yüzden oda sıcaklığında katıdır.

Çeşitli besinlerdeki yağların tekli doymamış, çoklu doymamış ve doymuş yağ olarak dağılımı

Doymamış yağ

Doymamış yağlar, kimyasal olarak, yağın karbon kuyruğundaki karbonlar arasında ikili bağ olmasıdır. Bunun nedeni her karbon molekülünün hidrojenler ile "doymamış" yani hala bağ yapabiliyor olmasıdır. Doymamış yağların kuyrukları yapısal açıdan düz değildir. Bu ise çoğu doymamış yağın oda sıcaklığında sıvı olmasına neden olur.

Tekli ve Çoklu olmak üzere iki türü vardır.

Tekli Doymamış Yağlar

Tekli doymamış yağlar, karbon kuyruğunda bir tane karbon karbon çift bağı olan yağlara denir.

Çoklu Doymamış Yağlar

Çoklu doymamış yağlar ise, karbon kuyruğunda birden fazla çift bağ olan yağlardır.

Örnekler

Çoğu sıvı yağ bu kategoridedir örneğin zeytinyağı, mısır yağı, vb.