2019 Türkiye kayyum atamaları
2019 Türkiye kayyım atamaları, 19 Ağustos 2019 günü sabahın erken saatlerinde Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Adnan Selçuk Mızraklı, Mardin Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Türk ve Van Büyükşehir Belediye Başkanı Bedia Özgökçe Ertan'ın İçişleri Bakanlığı tarafından görevden alınması, yerlerine kayyım atanması ve gelişen olaylar bütünüdür.
23 Mart 2020 tarihi itibarıyla HDP'nin 3 büyükşehir, 2 il, 29 ilçe ve 3 belde belediyesine kayyım atandı.[1]
Arka plan
değiştirHalkların Demokratik Partisi'nin 2019 Türkiye yerel seçimleri adaylarından Adnan Selçuk Mızraklı Diyarbakır'da %62,93, Ahmet Türk Mardin'de %56,24, Bedia Özgökçe Ertan ise Van'da %53,86 oranında oy alarak seçimlerden galip çıkmış ve büyükşehir belediye başkanlıklarını kazanmışlardı.
Görevden alma öncesinde Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Selçuk Mızraklı hakkında ağır ceza mahkemelerinde süren 9 soruşturma, Mardin Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Türk hakkında 6 soruşturma, Van Büyükşehir Belediye Başkanı Bedia Özgökçe Ertan hakkında ise 7 soruşturma yürütülmekteydi.[2]
Söz konusu belediyelere 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında gerçekleştirilen 2016-18 Türkiye tasfiyeleri sırasında da kayyım atanmıştı.[3]
Gelişmeler
değiştirDiyarbakır, Mardin ve Van Büyükşehir Belediye Başkanları, İçişleri Bakanlığı tarafından görevden alındı ve yerlerine söz konusu illerde görev yapan valiler atandı. Ardından belediye binaları yüzlerce polis ve çelik bariyerlerle ablukaya alınarak binalarda arama yaptı. Bakanlık görevden almaları belediye başkanları hakkındaki soruşturmalara dayandırdı. Buna karşın belediye başkanlarının haklarında herhangi bir hüküm yokken görevden alınması eleştirilere neden oldu.[2] Atamaların ardından belediyelerin internet siteleri kapatıldı.[4] Gelişmeler sırasında 418 kişi göz altına alındı.[5] İçişleri Bakanlığı 2016-18 Türkiye tasfiyeleri sırasında "terörle iltisak" nedeniyle işten çıkartılanların tekrar işe alınmasının atamalara gerekçe olduğunu bildirdi.[6] Atamanın ardından Diyarbakır, Van ve Mardin büyükşehir belediyelerindeki aralarında daire başkanı ve şube müdürlerinin de aralarında bulunduğu bazı belediye çalışanları gözaltına alındı.[7][8] Van'daki Belediye Meclisi, kayyım olarak görevlendirilen Vali Mehmet Emin Bilmez tarafından gönderilen yazıyla feshedildi.[9]
Kayyım atamaları uluslararası basında geniş yer buldu. The Washington Post üç belediye başkanının AKPli adaylar karşısında büyük farkla seçimi kazandıklarına dikkat çekti. Reuters, Recep Tayyip Erdoğan'ın yerel seçim sürecinde sarf ettiği "Eğer PKK ile ilişkileri tespit edilirse seçilen belediye başkanları görevden alınacak" sözlerini hatırlattı. The New York Times görevden alınan üç belediye başkanının yüksek oylarla seçildiğine dikkat çekti. Aljazeera ise "Türkiye'nin üç şehrinde belediye başkanlarının Kürt silahlı gruplarla ilişkisi olduğu iddiasıyla görevden alındığı, 400’den fazla muhalif ismin aynı iddialarla gözaltına alındığı" duyurdu.[10]
Belediye başkanlarının görevden alınmasının ardından pek çok bölgede basın açıklamaları ve protesto gösterileri düzenlendi.[5] Adana'da,[5] Ankara'da,[11] Antalya'da,[12] Balıkesir'de,[13] Bursa'da[13] Çanakkale'de[13] Diyarbakır'da,[14] İstanbul'da, İzmir'de,[5] Kocaeli'nde,[5] Manisa'da,[13] Mardin'de, Mersin'de,[15] Muğla'da,[16] Samsun'da,[13] Şırnak'da,[13] Tunceli'de[5] ve Van'da[17] kayyum karşıtı açıklamalar yapıldı ve düzenlenen gösterilerde zaman zaman polis ile çatışmalar yaşandı,[18] yaşanan olaylarda milletvekilleri ve protestocular yaralandı.[17] Adana'da, Antep'te, İzmir'de, Mardin'de ve Diyarbakır'da eylem ve etkinlik yasakları getirildi,[19][20][21] ilçelerden ve diğer kentlerden giriş yapmaya gelen insanlar durduruldu ve basın açıklamaları yasaklandı.[22] Bununla birlikte Van'da 1000 gündür eylem ve etkinlik yasağı devam etmekte idi.[5]
Mart 2020'de Adnan Selçuk Mızraklı 9 yıl 4 ay 15 gün hapis cezasına çarptırıldı.[23]
Kayyım atamaları
değiştir- 19 Ağustos 2019 tarihinde Van Büyükşehir, Mardin Büyükşehir ve Diyarbakır Büyükşehir Belediyelerine kayyım atandı.[24]
- 17 Eylül 2019 tarihinde Diyarbakır Kulp Belediyesi'ne kayyım atandı.[25]
- 18 Eylül 2019 tarihinde Erzurum Karayazı Belediyesi'ne kayyım atandı.[26]
- 18 Ekim 2019 tarihinde Hakkari Merkez Belediyesi'ne, Hakkari Yüksekova Belediyesi'ne ve Mardin Nusaybin Belediyesi'ne kayyım atandı.[27]
- 22 Ekim 2019 tarihinde Van Erciş Belediyesi'ne, Diyarbakır Kayapınar Belediyesi'ne, Diyarbakır Bismil Belediyesi'ne ve Diyarbakır Kocaköy Belediyesi'ne kayyım atandı.[28][29]
- 29 Ekim 2019 tarihinde Şırnak Cizre Belediyesi'ne kayyım atandı.[30]
- 2 Kasım 2019 tarihinde Van Saray Belediyesi'ne kayyım atandı.[31]
- 4 Kasım 2019 tarihinde Mardin Kızıltepe Belediyesi'ne kayyım atandı.[32]
- 9 Kasım 2019 tarihinde Van İpekyolu Belediyesi'ne kayyım atandı.[33]
- 13 Kasım 2019 tarihinde Şırnak İdil Belediyesi'ne, Diyarbakır Yenişehir Belediyesi'ne, Diyarbakır Hazro Belediyesi'ne ve Tunceli'nin Mazgirt ilçesine bağlı Akpazar belde belediyesine kayyım atandı.[34]
- 16 Kasım 2019 tarihinde Şanlıurfa Suruç Belediyesi'ne, Mardin Mazıdağı Belediyesi'ne, Mardin Derik Belediyesi'ne ve Mardin Savur Belediyesi'ne kayyım atandı.[35]
- 7 Aralık 2019 tarihinde Van Muradiye Belediyesi'ne, Van Özalp Belediyesi'ne, Van Başkale Belediyesi'ne ve Batman'ın İkiköprü belde belediyesine kayyım atandı.[36]
- 18 Aralık 2019 tarihinde Muş Varto Belediyesi'ne, Muş Bulanık Belediyesi ile Muş'un Erentepe belde belediyesine kayyım atandı.[37]
- 21 Aralık 2019 tarihinde Diyarbakır Sur Belediyesi'ne kayyım atandı.[38]
- 23 Mart 2020 tarihinde Batman Merkez Belediyesi'ne, Diyarbakır Ergani Belediyesi'ne, Diyarbakır Eğil Belediyesi'ne, Diyarbakır Lice Belediyesi'ne, Diyarbakır Silvan Belediyesi'ne, Bitlis Güroymak Belediyesi'ne, Iğdır'ın Halfeli belde belediyesine ve Siirt'in Gökçebağ belde belediyesine kayyım atandı.[39]
- 15 Mayıs 2020 tarihinde Iğdır'ın Merkez Belediyesi'ne, Siirt'in Merkez Belediyesi'ne, Siirt Baykan Belediyesi'ne, Siirt Kurtalan Belediyesi'ne ve Muş'un Altınova belde belediyesine kayyım atandı.[40]
- 24 Haziran 2020 tarihinde Elazığ'ın Sarıcan belde belediyesine kayyım atandı.[41]
- 13 Temmuz 2020 tarihinde Ağrı Diyadin Belediyesi'ne kayyım atandı.[42]
- 2 Ekim 2020 tarihinde Kars Belediyesi'ne kayyım atandı.[43]
- 2 Mart 2021 tarihinde Erzurum Karaçoban Belediyesi'ne kayyım atandı.[44]
Tepkiler
değiştirUlusal
değiştir- Halkların Demokratik Partisi yaptığı yazılı açıklamada "kararın siyasi bir darbe olduğunu ve Kürt halkının siyasi iradesine dönük düşmanca bir tutum olduğunu" bildirdi.[45] Olağanüstü toplanan partinin Merkez Yürütme Kurulu, kayyum politikasına karşı kesintisiz eylem yapma kararı aldı.[46]
- Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkan Yardımcısı Yıldırım Kaya, "Halkın özgür iradesi ile seçtiği belediye başkanlarına yapılan; demokrasiye yapılmış bir darbedir. Kayyım yağmalarını gün yüzüne çıkarttıkları için mi demokrasiye darbe yaptınız?" ifadelerini kullandı. CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu "Yeni bir darbeyle karşı karşıyayız. Darbeler sadece tankla, topla olmuyor. Halkın iradesine darbe, sandığa darbe yapıldığını da hep birlikte görüyoruz" açıklamasında bulundu.[47] CHP'li İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu "31 Mart Yerel Seçimlerinde milletin oylarıyla seçilmiş Diyarbakır, Van ve Mardin Büyükşehir Belediye Başkanlarının görevlerinden alınarak yerlerine kayyım atanması demokrasiyle ve demokratik teamüllerle izah edilemez. Milletin iradesini yok saymak kabul edilemez." ifadesinde bulundu.[48]
- Saadet Partisi Genel Başkan Yardımcısı Birol Aydın "Diyarbakır, Mardin ve Van halkının iradesine ipotek konulmuştur. .. Neden 4 ay önce seçimlere girmelerine müsaade edilenler, bugün görevden alınıyor? Alınan bu karar Türkiye'nin ve bölgenin geleceği açısından sağduyu ve akl-ı selimden uzaktır." ifadelerini kullandı.[49]
- Milliyetçi Hareket Partisi Genel Başkanı Devlet Bahçeli İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'yu kayyım atanmasından dolayı tebrik ederek başarılar diledi. Bahçeli belediyelerle ilgili alınan tedbirin büyük, yerinde ve önemli bir operasyon olduğunu bildirerek "hükümete ve size desteğimiz tamdır" ifadelerinde bulundu.[50]
- Büyük Birlik Partisi Genel Başkanı Mustafa Destici "Teröre, terör örgütüne aleni destek veren, terörü meşru görmenin ötesinde, polisimizi, askerimizi şehit eden teröristlerin cenazelerine katılarak sahip çıkan sözde belediye başkanlarının görevlerinden uzaklaştırılarak yerlerine kayyım atanması uygulaması yerinde olmuştur" dedi.[51]
- Demokratik Sol Parti Genel Başkanı Önder Aksakal "İçişleri Bakanlığının gerekli inceleme ve tespitleri sonucu PKK/KCK terör örgütleriyle organik ilişkileri ortaya çıkarılan üç büyükşehir belediye başkanının görevden uzaklaştırılmaları, devletin asli görevini yerine getirme sorumluluğunun tezahürüdür" ifadelerinde bulundu.[51]
- Türkiye İşçi Partisi "Görevden alınan belediye eşbaşkanlarının görevlerini layığıyla yerine getirmeye çalışan isimlerdir. Türkiye İşçi Partisi olarak, seçilmiş belediye Eşbaşkanları Selçuk Mızraklı, Bedia Özgökçe Ertan ve Ahmet Türk’ün, partileri HDP’nin ve en temel haklardan biri olan seçme hakkı ellerinden alınmaya çalışılan yurttaşlarımızın yanlarında olduğumuzu ilan ediyoruz." açıklaması yaptı.[52]
- Emek Partisi Genel Başkanı Selma Gürkan "Diyarbakır, Van ve Mardin belediye başkanlarının görevden alınması ile devam ettirilen operasyonlar ve kayyım süreci kabul edilemez bir demokrasi ihlalidir. Esasında bütün bir halkın iradesinin gaspıdır. AKP iktidarının bundan sonra yürüyeceği yolun daha fazla baskı, daha fazla hak ihlali olacağının işaretidir." ifadelerini kullandı.[52]
- Eski cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve eski başbakan Ahmet Davutoğlu atamalara tepki gösterdi. Gül "Daha yeni seçilmiş belediye başkanlarının 'bu şekilde' görevden alınmaları demokrasimiz için doğru olmamıştır" ifadesini kullanırken, Davutoğlu "Kısa süre önce gerçekleşen seçimlerle göreve gelen Mardin, Diyarbakır ve Van Belediye Başkanları’nın idari tasarrufla görevden alınması demokratik sistemin ruhuna aykırıdır. Seçimle gelenlerin seçimle ayrılması milli irade ilkesinin gereğidir." ifadelerinde bulundu.[53]
- İnsan Hakları Derneği, Türkiye İnsan Hakları Vakfı, Türk Tabipleri Birliği, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu ve Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu 'ne bağlı şube temsilcilikleri atanan kayyumlara karşı ortak açıklama yaptı ve uygulamaya karşı olunduğu ifade edildi.[13]
- Türkiye Barolar Birliği'ne bağlı çeşitli illerdeki 30 baro büyükşehir belediye başkanlarının görevden alınmasına ilişkin açıklama yaparak "Bizler; barış içinde bir arada yaşama fikrini, demokratik hukuk devleti idealine olan inancı da tümden ortadan kaldıran bu hukuk dışı uygulamayı kabul etmiyoruz. OHAL uygulamalarının devamı olan bu hukuksuz uygulamadan vazgeçilerek, görevden uzaklaştırılan belediye başkanlarının derhal görevlerine iadesini talep ediyoruz." ifadelerinde bulundu.[54]
Uluslararası
değiştir- Avrupa Birliği atamaların ciddi endişe yarattığı belirtti ve bu kararın yerel demokrasinin zarar görmesi gibi bir tehlikeyi de doğurduğunu ifade etti. "Terörle mücadele Türk hükümetinin meşru hakkı olmakla birlikte, bu mücadelenin siyasi nedenlerden ötürü terörle mücadele ya da ceza yasasının geniş kapsamda uygulanması suretiyle değil, Anayasa’da ve Türkiye’nin uluslararası taahhütlerinde hükmolunan hukukun üstünlüğü, insan hakları ve temel özgürlükler çerçevesinde yürütülmesinin sağlanması da hükümetin sorumluluğundadır. Türkiye, Venedik Komisyonu tavsiyeleri ve Türkiye’nin Yerel Yönetimler Özerklik Şartı uyarınca, yerel demokrasinin işlevini engelleyen tedbirleri kaldırmalıdır." ifadeleri yer aldı.[55]
- Avrupa Parlamentosu Türkiye Raportörü Kati Piri "Diyarbakır, Mardin ve Van Belediye Başkanları seçildikten beş ay sonra terörle ilişkileri var iddiasıyla yine görevden alınıyor. Halkların tercihine sıfır saygı. Sırada ne var? Ankara ve İstanbul belediye başkanlarını görevden almak mı?" görüşünü belirtti.[56]
- Avrupa Konseyi yaptığı açıklamada, kendilerine bağlı Avrupa Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi'nin de gözlemlediği 31 Mart seçimlerinde "halkın hür iradesiyle" seçildiğine vurgu yaparak yerel demokrasinin iyi işleyişini ciddi biçimde zedelendiğini ve gelişmelerin kaygı verici olduğunu bildirdi.[57]
- İnsan Hakları İzleme Örgütü belediye başkanlarının görevlerinden uzaklaştırılmasına tepki göstererek üç başkanın derhal görevine iade edilmesini talep etti. Açıklamada "Cumhurbaşkanı Erdoğan, Doğu ve Güneydoğu'daki üç önemli Kürt kentinde Mart'ta yapılan seçimlerden çıkan sonucu tabiri caizse iptal etmiş, halk tarafından seçilen belediye başkanlarını devre dışı bırakmıştır" ifadeleri kullanıldı ve seçilmiş belediye başkanlarının "terörizm" ile ilişkilendirilmesinin Türkiye'de demokratik seçimler, insan hakları ve hukukun üstünlüğü amacına bağlı herkese zarar verdiğini ifade edildi.[58]
- Alman Federal Meclisi'nde Sol Parti (Almanya) milletvekilli olan Ulla Jelpke yaptığı yazılı açıklamada, "Erdoğan rejimi Mart'ta yerel seçimlerde kaybetmesinin ardından kısa süre sonra Kürt kentlerinde seçilen Belediye Başkanlarına kayyım atadı ve çalışanlarını gözaltına aldırdı. Alman hükümeti artık bu anti-demokratik rejimle işbirliğini sonlandırmalıdır" dedi.[59] Sol Parti milletvekili ve Avrupa Parlamentosu Türkiye delegasyonu üyesi Özlem Alev Demirel de Türkiye içerisinde hem de uluslararası platformda HDP'li belediye başkanlarıyla dayanışma çağrısında bulundu.[60]
- Alman Federal Meclisi Birlik 90/Yeşiller milletvekili Cem Özdemir "Erdoğan'ın demokrasisi: Yalnızca sevdiğiniz seçim sonuçlarını kabul edin! Aksi takdirde, sonuç "doğru" olana kadar seçimleri tekrarlayın ya da seçilmişleri direkt görevlerinden al! Şaka değil maalesef üzücü bir gerçeklik. Bugün HDP'nin Diyarbakır, Mardin ve Van Belediye Başkanları'nın başına geldi." ifadelerini kullandı.[60]
- Uluslararası PEN Kulübü'nün Türkiye merkezi, belediye başkanları yerine kayyım atanmasını ‘halkın iradesinin yok sayılması’ olarak nitelendirdi ve uygulamanın karşısında olduğunu bildirdi.[61]
Kaynakça
değiştir- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2020.
- ^ a b "Diyarbakır, Mardin ve Van Büyükşehir belediye başkanları görevden alındı". Gazeteduvar. 19 Ağustos 2019. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019.
- ^ "Kayyım raporu: 102 belediyenin 94'üne kayyum atandı, 68 belediye başkanı tutuklu". Euronews. 11 Aralık 2017. 2 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019.
- ^ "Kayyım atanan belediyelerin internet siteleri kapatıldı". T24. 19 Ağustos 2019. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019.
- ^ a b c d e f g "Halk iradesine atanan kayyumlar pek çok ilde protesto ediliyor". Evrensel. 19 Ağustos 2019. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019.
- ^ "Diyarbakır, Mardin, Van Büyükşehir Belediye Başkanlarının Görevden Uzaklaştırılmasına Dair Basın Açıklaması". Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı. 19 Ağustos 2019. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019.
terör örgütü ile iltisak, irtibat ve aidiyetleri nedeniyle görevine son verilen eski belediye çalışanlarını hiçbir resmi sıfatları bulunmamasına rağmen çeşitli isimlendirmeler adı altında fiilen bu belediyelerde çalıştırmaya başladıkları..
- ^ "Van'da belediye daire başkanı ile müdürler dahil 9 kişi gözaltına alındı". Sol haber portalı. 21 Ağustos 2019. 21 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2019.
- ^ "Diyarbakır, Van ve Mardin'de 350 belediye çalışanı gözaltında". A Haber. 19 Ağustos 2019. 21 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2019.
- ^ "Kayyum atanan Van'da belediye meclisi feshedildi, belediye çalışanlar gözaltında". Evrensel. 21 Ağustos 2019. 21 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2019.
- ^ "Kayyım atamaları dünya basınının gündeminde". Gazeteduvar. 19 Ağustos 2019. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019.
- ^ "Ankara'da da eylemcilere gözaltı". Gazeteduvar. 19 Ağustos 2019. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019.
- ^ "Diyarbakır, Van ve Mardin belediyelerine yapılan kayyum atamaları Antalya Emek ve Demokrasi Güçleri tarafından Attalos Meydanı'nda protesto edildi". Sendika.org. 19 Ağustos 2019. 16 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019.
- ^ a b c d e f g "Diyarbakır'da ortak açıklama: Kayyum kararı hukuki dayanaktan yoksun". Evrensel. 20 Ağustos 2019. 14 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2019.
- ^ "Diyarbakır'da kayyum tepkisi; protestoculara tazyikli suyla müdahale". Euronews. 19 Ağustos 2019. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019.
- ^ "Mersin'de kayyum protestosuna polis saldırısı". İleri haber. 21 Ağustos 2019. 21 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2019.
- ^ "Datça'daki kayyum protestosunda 21 kişi gözaltına alındı". Sputnik. 21 Ağustos 2019. 13 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2019.
- ^ a b "Diyarbakır, Mardin, Van ve İstanbul'da kayyum eylemlerine polis saldırdı". Evrensel. 20 Ağustos 2019. 20 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2019.
- ^ "Polis kayyum protestosuna saldırdı, Ahmet Şık'ı yerde sürükledi!". Birgün. 19 Ağustos 2019. 13 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019.
- ^ "Antep'te, kayyum protestosu öncesi 30 günlük eylem yasağı". Evrensel. 22 Ağustos 2019. 14 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2019.
- ^ "İzmir Valiliğinden 'kayyım protestolarına' yasak Kaynak: İzmir Valiliğinden 'kayyım protestolarına' yasak". Halktv. 19 Ağustos 2019. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019.
- ^ "Adana Valiliğinden eylem yasağı". CNN Turk. 20 Ağustos 2019. 20 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2019.
- ^ "Mardin'deki kayyum protestosu valilik tarafından yasaklandı". Evrensel. 20 Ağustos 2019. 20 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2019.
- ^ "Selçuk Mızraklı'ya 9 yıl 4 ay hapis cezası". Cumhuriyet. 9 Mart 2020. 10 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ "Diyarbakır, Mardin ve Van belediye başkanları görevden alındı". Deutsche Welle. 19 Ağustos 2019. 21 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019.
- ^ "HDP'den 'kesintisiz eylem' kararı". Birgün. 19 Ağustos 2019. 14 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2019.
- ^ "CHP'den kayyım tepkisi: Kayyum yağmalarını gün yüzüne çıkarttıkları için mi demokrasiye darbe yaptınız?". Cumhuriyet. 19 Ağustos 2019. 13 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019.
- ^ "İmamoğlu'ndan kayyum atamalarına sert tepki". Anhanews. 19 Ağustos 2019. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019.
- ^ "Gündem Saadet Partisi'nden kayyım tepkisi: Diyarbakır, Mardin ve Van halkının iradesine ipotek konulmuştur". T24. 19 Ağustos 2019. 5 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019.
- ^ "Bahçeli'den Soylu'ya kayyım tebriği". Cumhuriyet. 19 Ağustos 2019. 14 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019.
- ^ a b "HDP'li belediyelere kayyım atanmasına BBP ve DSP'den destek". Yeniakit. 19 Ağustos 2019. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019.
- ^ a b "HDP'li belediyelere kayyım atanmasına tepkiler". Demokrathaber. 19 Ağustos 2019. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019.
- ^ "Gül ve Davutoğlu'dan kayyum atamalarına tepki". Deutsche Welle. 19 Ağustos 2019. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019.
- ^ "30 barodan kayyım tepkisi: Hukuk dışı uygulamayı kabul etmiyoruz". Cumhuriyet. 19 Ağustos 2019. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019.
- ^ "AB'den kayyum atamaları açıklaması: Ciddi endişe yaratmaktadır". Sputnik. 20 Ağustos 2019. 14 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2019.
- ^ "Kati Piri'den kayyım eleştirisi: Sırada Ankara ve İstanbul mu var?". Anhanews. 19 Ağustos 2019. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019.
- ^ "Avrupa Konseyi'nden üç başkan açıklaması". Deutsche Welle. 20 Ağustos 2019. 21 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2019.
- ^ "HRW'den Türkiye'ye kayyum eleştirisi". Deutsche Welle. 20 Ağustos 2019. 21 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2019.
- ^ "Solparti'den kayyum tepkisi: Alman hükümeti AKP ile işbirliğini sonlandırmalıdır". Etha. 19 Ağustos 2019. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019.
- ^ a b "Almanya'nın Türkiye kökenli politikacılarından kayyımlara tepki". Artıgerçek. 19 Ağustos 2019. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2019.
- ^ "PEN'DEN KINAMA: Halkın İradesi Yok sayılamaz". Evrensel. 22 Ağustos 2019. 22 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2019.