Adnan Menderes Anıt Mezarı

Adnan Menderes Anıt Mezarı
	Anıt Mezar'dan bir görünüm
Koordinatlar	41°01′31″K 28°55′37″D / 41.02528°K 28.92694°D
Konum	Topkapı Mezarlığı, Fatih, İstanbul, Türkiye
Tür	Anıt mezar
Açılış tarihi	17 Eylül 1990
Defnedilenler	Adnan Menderes; Fatin Rüştü Zorlu; Hasan Polatkan; Aydın Menderes

Adnan Menderes Anıt Mezarı, İstanbul'un Topkapı semtinde Vatan Caddesi üzerindeki Türkiye'nin eski başbakanlarından Adnan Menderes'in mozolesinin bulunduğu Topkapı Mezarlığı içinde yer alan anıt mezar.

27 Mayıs Darbesi sonrası başlatılan Yassıada Yargılamaları sonrası Başbakan Adnan Menderes, Maliye Bakanı Hasan Polatkan ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu, İmralı Cezaevi'nde asılarak idam edildi. 1990 yılında çıkarılan yasa ile Adnan Menderes ve arkadaşlarının itibarları iade edilerek İmralı Adası'nda bulunan naaşları dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın da katıldığı devlet töreni ile 17 Eylül 1990 tarihinde şu an bulunduğu anıt mezara nakledildi. 2011 yılında Menderes'in ölen oğlu Aydın Menderes de Anıt Mezar içinde defnedildi.

Adnan Menderes'in ölümü

Türkiye'de 1950-60 yılları arasında Demokrat Parti hükûmetlerinin başbakanı olan Adnan Menderes, 27 Mayıs Darbesi ile görevinden alındı ve çok sayıda Demokrat Parti üyesiyle birlikte Yüce Divan'da yargılandı. Yassıada'da idam kararı verilerek İmralı adasına getirilen Fatin Rüştü Zorlu ve Hasan Polatkan hakkındaki cezalar 16 Eylül 1961'de, Adnan Menderes hakkındaki ceza ise 17 Eylül 1961'de infaz edildi.

Naaşların nakledilmesi

16 Eylül 1990 günü Adnan Menderes, Hasan Polatkan ve Fatin Rüştü Zorlu'nun İmralı adasında bulunan mezarları başında tören yapıldı ve mezarları açıldı. Törene dönemin Adalet Bakanı Mahmut Oltan Sungurlu ve Başbakanlık Müsteşarı Sabahattin Çakmakoğlu da katılmıştı. Naaşlar, Türk bayrağına sarılı tabutlara konularak asker ve polislerin oluşturduğu bir grup tarafından tören ile Truva Feribotu'na nakledildi.

17 Eylül 1990 tarihinde Sarayburnu İskelesinde Truva Feribotu'ndan alınan naaşlar Kennedy Caddesi'nden kortej ile geçilerek Aksaray'daki Murat Paşa Camii'ne getirildi. Burada kılınan cenaze namazının ardından halkın yoğun katılımı ve resmi kortej eşliğinde Vatan Caddesi'nden geçilerek Anıt Mezara getirildi.

Devlet töreni

29. ölüm yıldönümü olan 17 Eylül 1990'da yeni inşa edilen Anıt Mezar'da bando takımının da olduğu Devlet Töreni düzenlendi ve Cumhurbaşkanı Turgut Özal ile Menderes, Polatkan ve Zorlu aileleri mozoleye çelenk bıraktı.

Anıt Mezar'da düzenlenen devlet törenine Cumhurbaşkanı Turgut Özal, TBMM Başkanı Kaya Erdem, Başbakan Yıldırım Akbulut, KKTC Başbakanı Derviş Eroğlu, İçişleri Bakanı Abdülkadir Aksu, Milli Eğitim Bakanı Avni Akyol, Kültür Bakanı Namık Kemal Zeybek, Adalet Bakanı Mahmut Oltan Sungurlu, Devlet Bakanları Mehmet Keçeciler, Mehmet Yazar, Güneş Taner, İbrahim Özdemir, Recep Ercüment Konukman, Hüsnü Doğan, Mustafa Rüştü Taşar, Vehbi Dinçerler, Kamran İnan, Cemil Çiçek, İsmet Özarslan, Hüsamettin Örüç, Turizm Bakanı İlhan Aküzüm, Sanayi ve Ticaret Bakanı Şükrü Yürür, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı İmren Aykut, Tarım, Orman ve Köyişleri Bakanı Lütfullah Kayalar, Sağlık Bakanı Halil Şıvgın, Milli Savunma Bakanı Safa Giray, Bayındırlık Bakanı Cengiz Altınkaya, Maliye ve Gümrük Bakanı Adnan Kahveci, Ulaştırma Bakanı Cengiz Tuncer, İstanbul Valisi Cahit Bayar, Doğru Yol Partisi Genel Başkanı Süleyman Demirel katıldı.

Yapı özellikleri

Yapının tasarımı İzzet Yağcı, Müyesser Yağcı ve Bayram Yağcı'ya aittir. İnşası "BİM İnşaat Muhendislik ve Mimarlık Şirketi" tarafından gerçekleşti.^[1]

Sekizgen bir plana sahip yapı Osmanlı ve Selçuklu türbe örnekleri ile benzerlik göstermektedir. Yapı önündeki tören alanından basamaklarla mezar alanına ulaşılmaktadır. Mezarların bulunduğu iç bölümün çatı örtüsü piramit şeklinde yükselmekte, yükselen bu kısım ise kısmen üstü açık bir nitelik taşımaktadır. Betonarme olan yapının, dış yüzey kaplaması traverten, çatı kaplama malzemesi bakır, yapıyı ayakta tutan sekiz sütünün kaplaması ise mermerdir.^[1] Çatı üzerinde geleneksel dini yapılara benzer şekilde alem bulunmaktadır. 26 Eylül 2022 tarihinde kültür varlığı olarak tescillenmiştir.

Restorasyon çalışması

22.07.2003 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan kanun kapsamında Anıt Mezar'ın bakım, onarım, koruma, yönetim ve benzeri işleri İstanbul Büyükşehir Belediyesi görev kapsamına alındı. 2017 yılında Büyükşehir Belediyesi tarafından Anıt Mezar'ın bakım ve tadilatı yapıldı.^[2]

Aydın Menderes'in defni

Adnan Menderes'in kendisi gibi siyasetçi olan ve 23 Aralık 2011'de ölen oğlu Aydın Menderes'in vasiyeti üzerine cenazesi babasının yanında Anıt Mezar'da defnedildi.^[3]

Definler

Adnan Menderes (1899-1961), Türk devlet adamı
Aydın Menderes (1946-2011), Türk siyasetçi
Fatin Rüştü Zorlu (1910-1961), Türk devlet adamı
Hasan Polatkan (1915-1961), Türk siyasetçi

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ ^a ^b Süslü, Nevsel Sezen. Batılılaşma Döneminden Günümüze Devlet Başkanları Anıt Mezar Yapıları. Fen Bilimleri Enstitüsü. 17 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2020.
^ "Topkapı'daki anıt mezarlar restore ediliyor". Ensonhaber. 14 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2020.
^ "Menderes'in cenazesi ile ilgili vasiyeti". Haber7. Haber 7. Erişim tarihi: 16 Kasım 2020.

[Süslü-1] Süslü, Nevsel Sezen. Batılılaşma Döneminden Günümüze Devlet Başkanları Anıt Mezar Yapıları. Fen Bilimleri Enstitüsü. 17 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2020.

[2] "Topkapı'daki anıt mezarlar restore ediliyor". Ensonhaber. 14 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2020.

[3] "Menderes'in cenazesi ile ilgili vasiyeti". Haber7. Haber 7. Erişim tarihi: 16 Kasım 2020.

[1]

[2]

[3]