Vikipedi

Afrin

Suriye'nin kuzey batısında, Halep iline bağlı ilçe
(Afrin, Suriye sayfasından yönlendirildi)
Başlığın diğer anlamları için Afrin (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Afrin, (Arapça: عفرين, Kürtçe: Efrîn, Süryanice: ܥܦܪܝܢ‎)  Suriye'nin kuzey batısında, Halep iline bağlı ilçe. İlçenin toplam nüfusu 500.000'dir. İlçenin merkezi olan Afrîn kentinin nüfusu 2004 sayımına göre 36.562[1] nahiyesinin toplam nüfusu ise 172.095 kişi idi.[1]

Afrin
عفرين
Efrîn/Afrîn
Şehir
Afrin beldesinin Halep ili sınırları içerisindeki konumu
Afrin beldesinin Halep ili sınırları içerisindeki konumu
Suriye üzerinde Afrin
Afrin
Afrin
Afrîn'in Suriye'deki konumu
ÜlkeSuriye Suriye
İlHalep
İlçeAfrin
NahiyeAfrin Nahiyesi
Rakım270 m
Nüfus
 • Şehir36.562[1]
 • Metropol
172,095[1][2]
Zaman dilimiUTC+02.00 (DAS)
 • Yaz (YSU)UTC+03.00 (EEST)
KontrolTürkiyeTürkiye
Suriye muhalefetiSuriye Geçici Hükümeti

Suriye İç Savaşı sırasında, 2012 yazında Suriye hükûmeti bölgeden çekildi ve ardından yönetim PYD'nin eline geçti.[3] Ocak 2014'te PYD tarafından tek taraflı olarak ilan edilen Rojava Anayasası'na göre, de facto statüdeki üç kantondan biri hâline geldi Afrin Kantonu'nun idari merkezi oldu.[4]

20 Ocak 2018 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri, Türkiye destekli Özgür Suriye Ordusu'nun desteği ile ilçedeki PYD ve YPG'ye karşı Zeytin Dalı Harekâtı adlı askeri bir operasyon başlattı. Harekâtın 58. gününe denk gelen 18 Mart 2018'de ele geçirildi.

Tarih

değiştir

Afrin kasabasının yaklaşık 8 km güneyinde, Geç Hititler döneminden kalan Ain Dara Tapınağı yerleşiminin kalıntıları bulunmaktadır. Yine kentin kuzeybatısında, M.Ö. 9. yy ya da 8. yüzyıldan kalma, Luvi dilinde yazıt bulunmuştur. Yazıtın tamamına yakını tahrip olmuş, sadece sağ ön yüzündeki Teşup Tanrısı kabartması ve sol arkada yazılı birkaç kelime günümüze ulaşabilmeyi başarmıştır.[5]

Eski Çağlarda Ahameniş İmparatorluğu, Seleukos İmparatorluğu gibi antik devletlerin yönetiminde kalan bu bölge, Üçüncü Mithridatis Savaşı'ndan ardından Roma Cumhuriyeti'ne bağlandı ve Suriye eyaletinin bir parçası oldu. Roma'nın ikiye bölünmesinin ardından Bizans İmparatorluğu'na bağlanmış ve 637 yılında Müslümanların Levant'ı fethine kadar Bizans'a bağlı kalmıştır. Tarih boyunca Emevîler, Antakya Prensliği, Memlûk Sultanlığı gibi devletlerin hakimiyetinde kalmış, Mercidabık Muharebesi'nden sonra Osmanlı İmparatorluğu'nun Halep Vilayetinin parçası olmuştur.

Modern dönem

değiştir

Afrin'in günümüzdeki modern yerleşimi, ilk olarak 19. yüzyılda bir pazar yeri olarak kurulmasıyla başladı. 1929 yılında kasabada daimi olarak ikâmet edenlerin sayısı 800'dü, 1968'e gelindiğinde Afrin nüfusu 7 bine yükseldi.

Suriye-Türkiye sınırının 1923'te kesin olarak belirlenmesiyle birlikte Afrin, Fransa Suriye Mandası yönetimi altında, Suriye'nin Halep ilinin ilçesi hâline getirildi.

İlçe, Zeytin Dalı Harekatı sonrası Türkiye destekli geçici hükûmetin kontrolüne girmiş hızla yeniden yapılanmaya başlanmış, okullar, hastaneler ve birçok kamu kurum kuruluşu ilçede imar edilmiştir. Günümüzde Afrin, Suriye Geçici Hükümeti'nin en büyük ve önemli beldesi konumundadır.

Olaylar

değiştir

21 Mart 1986'da üç kişinin Suriye polisi tarafından öldürüldüğü bir olayın ardından, Afrin'de isyan çıktı. 1999'da PKK lideri Abdullah Öcalan'ın tutuklanması, Kürt protestocular ile polis arasında yeni çatışmaları tetikledi.

2011 baharında başlayan Suriye İç Savaşı ilk başlarda Afrin'e sıçramadı, ancak 2012 yazında Suriye hükûmeti, memurlarını ve askerlerini ilçe genelinden çekti ve ardından yönetim PYD'nin eline geçti.

Ağustos 2013'te Minniğ Askeri Hava Üssü Kuşatması'nın rejim güçleri aleyhine sonuçlanmasının ardından, isyancıların takibinden kurtulmak isteyen Suriyeli askerler, YPG kontrolündeki Afrin'e sığındı ve beraberlerinde getirdikleri birkaç tank ile çok sayıda ağır silaha ve zırhlı araçlara YPG el koydu.[6][7]

Savaşlar

değiştir
Ana madde: Zeytin Dalı Harekâtı

Kobani Kuşatması IŞİD aleyhine, YPG lehine sonuçlanınca, Ocak 2014'te PYD, tek taraflı olarak Rojava Anayasası'nı ilan etti ve Suriye Kürtleri'nin yoğun olarak yaşadığı 3 bölgede; Afrin, Kobane ve Haseke bölgelerinde de facto olarak özerklik ilan etti. Böylelikle Afrin kenti, Afrin Kantonu'nun idari merkezi oldu.[4]

PYD zamanla bu 3 kanton arasındaki bölgeleri ele geçirmek ve kantonlar arası coğrafi bütünlük sağlamak için harekete geçti. Bu doğrultuda Şubat 2016'da Afrin'den harekete geçen YPG güçleri, Minniğ Askeri Hava Üssü'nü ele geçirdi ve Azez kasabasına yöneldi.[8] Tam karşı yönden ise, Haziran 2016'da Menbic Taarruzu başlatıldı. Bu politika, Türkiye Cumhuriyeti tarafından ‘terör koridoru’[9] veya medya tarafından ‘Kürt koridoru’[10][11][12][13][14][15] şeklinde tanımlandı. Ve Türkiye Cumhuriyeti, Ağustos 2016'da ÖSO öncülüğünde Fırat Kalkanı Harekâtı'nı başlatarak Cerablus ve El-Bab bölgelerinin YPG tarafından ele geçirilmesini önledi.

Fırat Kalkanı Harekâtı 29 Mart 2017'de sona erdi. Ancak birkaç gün sonra Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan, Fırat Kalkanı'nın devamının yeni isimlerle geleceğini duyurdu.[16] Aradan geçen 9 ayın ardından, 20 Ocak 2018'de Afrin'deki PYD ve YPG yönetimine son vermek amacıyla Zeytin Dalı Harekâtı adlı askerî harekât başlatıldı. 18 Mart 2018'de Türk Silahlı Kuvvetleri ve Türkiye destekli Özgür Suriye Ordusu tarafından ilçe merkezi ele geçirildi.[17]

Uluslararası Af Örgütü, 02 Ağustos 2018'de yayınladığı yazıda Türkiye'nin desteklediği ÖSO milislerinin ağır insan hakları ihlallerinde bulunduğunu belirtmiş ve Türkiye'yi yaşananlara seyirci kalmakla suçlanmıştır. 32 kişiyle yapılan görüşmelere dayanan rapora göre ÖSO milisleri keyfi gözaltılara, işkenceye, yerel halkı zorla yerinden etmeye, adam kaçırmalara, mülke el koymalara ve yağmalamalara karışmıştır. Af Örgütü, Türkiye Cumhuriyeti devletine bu ihlalleri durdurması çağrısında bulunmuştur. Yine aynı raporda YPG'nin yolları kapatarak sivillerin geçişini engellediği, Esad güçlerinin ise yerinden edilen kişileri zorla harap hâldeki yerleşim birimlerinde tuttuğu ve oradan çıkışına izin vermediği belirtilmiştir.[18] 2018 yılı Ocak ayında Afrin'in merkez mahallesindeki boş bir arazide PKK/YPG tarafından toplu ceset gömdükleri bilgisi üzerine harekete geçilerek söz konusu alanda kazı çalışması yapılmıştır. Savcı gözetiminde yapılan ilk gün ki kazıda çuvalların içine konmuş şekilde 35 ceset bulunmuştu.[19][20] Bölgede kazı çalışması devam daha fazla ceset bulundu ve bu sayı 68'e çıktı. Afrin Yerel Meclisi Başkanı Muhammed Şeyh Raşid bu durumu şöyle açıkladı ; “Gördüğünüz gibi olay binaların arasında olmuş, yerleşim alanında. Afrinli olarak bu bölgede mezarlık olduğu konusunda bilgimiz yoktu. Buralar, terör örgütü PKK’nın kontrolündeyken onlara karşı gelenlerin kaybolduğu ve infaz edildiği duyumları vardı. Burası büyük ihtimalle örgüte karşı duran şahısların toplu mezarlığı olabilir” dedi. Öldürülen bu 68 kişinin PKK/YPG/PYD nin insanları zorla silah altına almasını engellemeye çalışan kişiler olduğu düşünülmektedir. Cesetlerin teşhisi ise hala devam ediyor.[21]

Etimoloji

değiştir

Asi Nehri ve bu nehre akan Afrin Çayı, Selefkos İmparatorluğu döneminde Oinoparas olarak biliniyordu. Günümüzde Batı medeniyetinde Orontes olarak bilinen bu nehrin ismi, Roma döneminde Ufrenus şeklinde telâffuz edildi. Emeviler ve Abbasiler döneminde ise Ifrin şekline dönüştü. Afrin kentinin isminin de buradan geldiği düşünülmektedir.

Nüfus

değiştir
 
PYD milisleri, 2012 Suriye Kürdistan isyanı sırasında Suriye'nin Afrin kentinde bir kontrol noktasında görev yapıyor

2004 tarihli nüfus sayımına göre Afrin kent nüfusu 64 bin 758 kişi; kırsal nüfusla beraber ilçe genelinde toplamda 172 bin 95 kişi yaşamaktaydı. Erkekler arası okuma-yazma oranı %73, kadınlar arası okuma-yazma oranı ise %61'dir. Erkekler arası işsizlik %6,5, kadınlar arasında ise %11,6'dır.[22] Geçmişte Afrin ve çevresinde 200 bine yakın bir nüfus bulunuyordu fakat Suriye İç Savaşı nedeniyle yaşanan göçler ile bu sayı 500.000'e ulaştı. Zeytin Dalı Harekâtından önce Afrin nüfusunun büyük bir kısmı Kürt iken harekâttan sonra gerek göçlerden, gerek yönetimin uyguladığı politikalardan dolayı Kürt nüfusunda büyük düşüş yaşanmıştır.[23] Günümüzde nüfusun yarısını Araplar, yarıya yakınını Kürtler ve kalanını ise Türkmenler oluşturmaktadır.[2]

Coğrafya

değiştir

Kentin ortasından Afrin Çayı geçmektedir.

Ekonomi

değiştir

Zeytin ağacı Afrin'in sembolüdür ve zeytin için önemli bir üretim merkezidir. Zeytinyağı[24] ve tekstil[25] ve Halep sabunu kentin yerel sanayilerinden bazılarıdır.

Eğitim

değiştir

Ağustos 2015'te açılan Afrin Üniversitesi, eğitim hayatına başladı ancak kurumsal olarak tescilli değildir.[26] Okul bünyesinde edebiyat, iktisat, işletme, tıp, çeşitli mühendislik dalları, müzik, tiyatro, işletme ve Kürt dili ve edebiyatı enstitüleri bulunmaktadır.[27]

Ayrıca 2019 yılında Gaziantep Üniversitesi bünyesinde, Gaziantep Üniversitesi Afrin Eğitim Fakültesi açılmıştır.

İklim

değiştir

İlçede akdeniz iklimi ve karasal iklim görülmektedir.

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b c d "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2018. 
  2. ^ a b "Afrin nerede, neden önemli?". NTV.com.tr. 18 Ocak 2018. 2 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2018. 
  3. ^ "Esad yönetimi ve Kürtler birbirine nasıl bakıyor?". BBC Türkçe. 12 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2014. 
  4. ^ a b "Suriyeli Kürtler özerklik ilan etti". Al Jazeera Türk. 
  5. ^ Hawkins, John David (2000). Inscriptions of the Iron Age, Part 2: Corpus of Hieroglyphic Luwian Inscriptions (İngilizce). Berlin: de Gruyter. s. 386. ISBN 9783110108644. 11 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2018. 
  6. ^ "Esad'ın tankları PYD'ye sığındı". Hürriyet. 27 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2013. 
  7. ^ "PYD'nin eline geçen Esad'ın tankları Afrin'e ulaştı". Hürriyet. 27 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2013. 
  8. ^ "YPG kritik Miniğ Hava Üssü'nü ele geçirdi, Azez'e yöneldi". Hürriyet. 25 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2016. 
  9. ^ "Başbakan Yardımcısı Bozdağ: Terör koridoru oluşturma gayreti var". Anadolu Ajansı. 25 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2017. 
  10. ^ "Fehim Taştekin: Cerablus operasyonunun beş nedeni var". BBC Türkçe. 13 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2016. 
  11. ^ "'Akdeniz'e Kürt koridoru kırılacak'". Hürriyet. Erişim tarihi: 21 Ocak 2018. 
  12. ^ "Amerika Güneyde Akdeniz'e açılan bir Kürt koridoru mu kuruyor?". Radikal. 25 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2015. 
  13. ^ "John Bass'tan 'Kürt koridoru' açıklaması". Türkiye gazetesi. 25 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2017. 
  14. ^ "'Kürt koridoru'na 'en az dört cep'ten müdahale..." Serbestiyet. 25 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2017. 
  15. ^ "Kürt koridoruna operasyon hazırlığı". Karar. 26 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2017. 
  16. ^ "Cumhurbaşkanı Erdoğan: Fırat Kalkanı'nın devamı yeni isimlerle gelecek". HaberTürk. 25 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2017. 
  17. ^ "TSK ve ÖSO Afrin merkezinde". Anadolu Ajansı. 18 Mart 2018. 18 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2018. 
  18. ^ "Suriye: Türkiye, müttefikleri ve kendi silahlı güçleri tarafından Afrin'de gerçekleştirilen ağır ihlalleri durdurmalıdır". Uluslararası Af Örgütü. 18 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2018. 
  19. ^ "TSK'nın Türkçe attığı tweet". 14 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2021. 
  20. ^ "TSK'nın İngilizce attığı tweet". 14 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2021. 
  21. ^ "Kazdıkça ceset çıkıyor". 17 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2021. 
  22. ^ "Syrian Arab Republic - Population Statiscs". İnsani Veri Değişimi. 3 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2018. 
  23. ^ "Suriye'nin kuzeyindeki demografik yapı son 100 yılda nasıl değişti?". BBC News Türkçe. 21 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2020. 
  24. ^ "Afrin kim için, neden önemli?". BBC. 4 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2017. 
  25. ^ "Efrîn kendi ürünlerini imal ediyor: 'Made in Efrîn'". 12 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2017. 
  26. ^ "Suriye'nin ilk Kürt üniversitesi tartışmalara neden oluyor". Al-Monitor Türkçe. 22 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2016. 
  27. ^ "Efrin'de üniversite öğrencilerinin sınavları başladı". 9 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2017. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afrin&oldid=34004903" sayfasından alınmıştır