Fonksiyonel grup

içinde bulundukları moleküllerin karakteristik kimyasal tepkimelerinden sorumlu belli atom grupları

Organik kimyada fonksiyonel grup, içinde bulundukları moleküllerin karakteristik kimyasal tepkimelerinden sorumlu belli atom gruplarıdır. Aynı fonksiyonel grup aynı veya benzer kimyasal tepkimere girer, ait olduğu molekülün büyüklüğünden bağımsız olarak.

Aşağıda en yaygın fonksiyonel grupların bir listesi bulunmaktadır. Bu formüllerde R ve R' sembolleri bir alkil grubunu temsil eder.

Temel biyolojide sözü geçen gruplar için temel fonksiyonel gruplar listesine bakınız.

Kimyasal sınıf Grup Formül Yapısal formül Ön ek Son ek Örnek
Asil halojenür Haloformil RCOX Asil halojenür haloformil- -oyl halojenür Asetil klorür
Asetil klorür
(Etanoyl klorür)
Alkol Hidroksil ROH Hydroksil hidroksi- -ol metanol
Metanol
Aldehit Aldehit RCHO Aldehit okso- -al asetaldehit
Asetaldehit
(Etanal)
Alkan Alkil RH Alkil alkil- -an methane
Metan
Alken Alkenil R2C=CR2 Alken alkenil- -en etilen
Etilen
(Eten)
Alkin Alkinil RC≡CR' Alkin alkinil- -in asetilen
Asetilen
(Etin)
Amid Karboksamid RCONR2 Amid karboksamido- -amid asetamid
Asetamid
(Etanamid)
Aminler Birincil amin RNH2 Birincil amin amino- -amin metilamin
Metilamin
(Metanamin)
İkincil amin R2NH İkincil amin amino- -amin dimetilamin
Dimetilamin
Üçüncül amin R3N Üçüncül amin amino- -amine trimetilamin
Trimetilamin
4° amonyum iyonu R4N+ Dördüncül amonyum katyonu amonyo- -amonyum kolin
Kolin
Azid Azid RN3 Organoazid azido- alkil azid Fenil azid
Fenil azid
(Azidobenzen)
Azo bileşikleri Azo
(Diimid)
RN2R' Azo.pngl azo- -diazen Metil turuncu
Metil turuncu
(p-dimetilamino-azobenzensülfonik asit)
Tolüen türevi Benzil RCH2C6H5
RBn
Benzil benzyl- 1-(substituent)tolüen Benzil bromür
Benzyl bromür
(1-Bromotolüen)
Karbonat Karbonat ester ROCOOR Karbonat alkil karbonat
Karboksilat Karboksilate RCOO Karboksilat

Karboksilat

karboksi- -oat Sodyum asetat
Sodyum asetat
(Sodyum etanoat)
Karboksilik asit Karboksil RCOOH Karboksilik asit karboksi- -oik asit Asetik asit
Asetik asit
(Etanoik asit)
Siyanatlar Siyanat ROCN Siyanat Siyanato- alkil siyanat
Tiosiyanat RSCN Tiyosiyanat tiyosiyanato- alkil tiyosiyanat
Disülfür Disülfür RSSR' Disülfür alkil alkil disülfür Sistamin
(2,2'-Ditiyobis(etilamin))
Eter Eter ROR' Eter alkoksi- alkil alkil eter Dietil eter
Dietil eter
(Etoksietan)
Ester Ester RCOOR' Ester alkil alkanoat Etil bütirat
Etil bütirat
(Etil bütanoat)
Haloalkan Halo RX Halojenür grubu halo- alkil halojenür Kloroetan
Kloroetan
(Etil klorür)
Hidroperoksit Hydroperoksi ROOH Hidroperoksi hidroperoksi- alkil hidroperoksit Metil etil keton peroksit
Metil etil keton peroksit
İmin birincil ketimin RC(=NH)R' İmin imino- -imin
İkincil ketimin RC(=NR)R' İmin imino- -imin
birincil aldimin RC(=NH)H İmin imino- -imin
İkincil aldimin RC(=NR')H İmin imino- -imin
İmid İmid RC(=O)NC(=O)R' İmid imido- -imid
İsosiyanür İzosiyanür RNC İzosiyanür izosiyano- alkil izosiyanür
İzosiyanatlar İzosiyanat RNCO İzosiyanat isosiyanato- alkyl izosiyanat Metil izosiyanat
Metil izosiyanat
İsotiosiyanat RNCS İzotiyosiyanat izotiyosiyanato- alkil izotiyosiyanat Alil izotiyosiyanat
Alil izotiyosiyanat
Keton Karbonil RCOR' Keton keto-, okso- -on Bütanon
Metil etil keton
(Butanon)
Nitrat Nitrat RONO2 Nitrat nitrooksi-, nitroksi-

alkil nitrat

Amil nitrat
Amil nitrat
(1-nitrooksipentan)
Nitril Nitril RCN Nitril siyano-

alkannitril
alkil siyanür

Benzonitril
Benzonitril
(Fenil siyanür)
Nitrit Nitrosooksi RONO Nitrit nitrosooksi-

alkil nitrit

Amil nitrit
Amil nitrit
(3-metil-1-nitrosooksibutan)
Nitro bileşiği Nitro RNO2 Nitro nitro-   Nitrometan
Nitrometan
Nitroso bileşiği Nitroso RNO Nitroso nitroso-   Nitrosobenzen
Nitrosobenzen
Peroksit Peroksi ROOR Peroksi peroksi- alkil peroksit Di-tert-butil perokside
Di-tert-butil peroksit
Benzen türevi Fenil RC6H5 Fenil fenil- -benzen Kümen
Kümen
(2-fenilpropan)
Fosfin Fosfino R3P Bir üçüncül fosfin fosfino- -fosfan metilpropilfosfan
Metilpropilfosfan
Fosfodiester Fosfat HOPO(OR)2 Fosfodiester fosforik asit di(substituent) ester di(substituent) hydrojenfosfat DNA
Fosfonik asit Fosfono RP(=O)(OH)2 Fosfono grubu fosfono- substituent fosfonic asit Benzilfosfonik asit
Benzilfosfonik asit
Fosfat Fosfat ROP(=O)(OH)2 Fosfat grubu fosfo- Gliseraldehit 3-fosfat
Gliseraldehit 3-fosfat
Piridin türevi Piridil RC5H4N

4-pyridil grubu
3-pyridil grubu
2-pyridil grubu

4-pyridil
(pyridin-4-il)

3-pyridil
(pyridin-3-il)

2-pyridil
(pyridin-2-il)

-pyridine Nikotin
Nikotin
Sulfür RSR' Sülfür grubu di(substituent) sülfür Dimetil sülfür
Dimetil sülfür
Sülfon Sülfonil RSO2R' Sülfonil grubu sülfonil- di(ornatık) sülfon Dimetil sülfone
Dimetil sülfon
(Metilsülfonilmetan)
Sülfonik asit Sülfo RSO3H Sülfonil grubu sülfo- substituent sülfonik asit Benzensülfonik asit
Benzensülfonik asit
Sülfoksit Sülfinil RSOR' Sülfinil grubu sülfinil- di(ornatık) sülfoksit Difenil sülfoksit
Difenil sülfoksit
Tiyol Sülfhidril RSH Sulfhidril merkapto-, sülfanil- -tiol Etantiol
Etantiyol
(Etil merkaptan)

Fonksiyonel grupların isimlerini alkanlarınkiyle birleştirmek organik bileşikleri isimlendirmek için güçlü bir adlandırma sistemi yaratır.

Fonksiyonel grupların hidrojen olmayan atomları birbirleriyle ve molekülün geri kalanı ile kovalent bağlarla bağlıdır. Atomlar grubu molekülün kalan kısmıyla iyonik kuvvetle bağlanmışsa bu atom grubu çokatomlu iyon veya kompleks iyon olarak adlandırmak daha doğrudur. Bu atom gruplarına toplu olarak radikal denir, serbest radikal terimi bundan türetilmiştir.

Fonksiyonel grubun bağlı olduğu karbona alfa karbon denir.

Fonksiyonel gruplar organik moleküllerin omurgalarına bağlı olurlar. Molekülün özelliklerini ve kimyasal tepkimelerini belirlerler. Fonksiyonel gruplar karbon omurgadan daha az kararlıdır ve kimyasal tepkimeye girmeye daha eğilimlidirler.

Dış bağlantılar

değiştir