Crux (takımyıldız)

Crux ya da Güneyhaçı takımyıldızı, 88 modern takımyıldızın en küçüğü fakat aynı zamanda en ünlü ve göze çarpanlarından biridir. Üç tarafı Erboğa ile çevrilidir, güneyinde ise küçük takımyıldız Sinek yer alır. Samanyolu'nun görünür bandının güney ucunda yer alır. Latince adı olan Crux, Türkçede "haç" anlamına gelir. Dört ana yıldızının her biri +2,8'den daha parlak bir görünür görsel büyüklüğe sahip olduğundan en kolay ayırt edilen takımyıldızlar arasındadır. Güney Yarımküre'nin birçok halkları arasında yüksek bir kültürel öneme sahiptir. Parlaklığı ve belirgin şekli nedeniyle, Avustralya, Brezilya ve Yeni Zelanda gibi ülkelerin bayraklarında sıkça tasvir edilir. Bu ülkeler, takımyıldızı coğrafi güney konumlarının bir sembolü olarak kullanırlar.

Crux

Takımyıldız
Crux takımyıldızının haritası
Kısaltma	Cru
Tamlayan	Crucis
Sembolizm	Güney Haçı
Bahar açısı	12,5sa
Yükselim	−60°
Alan	68 derece kare (88.)
Ana yıldızlar	4
Bayer/Flamsteed yıldızları	19
Gezegeni olduğu bilinen yıldızlar	2
Parlak yıldızlar (3,00m'den)	5
En parlak yıldız	Acrux (α Cru) (0,87m)
Yakın yıldızlar (10 pc içindeki)	0
En yakın yıldız	η Cru (64,22 Iy)
Messier nesneleri	0
Göktaşı yağmurları	Crucids
Çevreleyen takımyıldızlar	Erboğa Sinek
En iyi Mayıs ayı saat 21:00'de +20° ve −90° enlemleri arasında görülebilir. 88 modern takımyıldızın en küçüğüdür

Takımyıldızın en güneydeki üyesi olan mavi-beyaz α Crucis (Acrux), 0,8 kadir büyüklüğüyle en parlak olan yıldızıdır. Haçın diğer üç yıldızı β Crucis (Mimosa), γ Crucis (Gacrux) ve δ Crucis (Imai) ise saat yönünde ve azalan büyüklük sırasına göre görünürler. ε Crucis (Ginan) de haç asterizmi içinde yer alır. Bu parlak yıldızların çoğu, güney Samanyolu boyunca ortak bir kökeni ve hareketi paylaşıyor gibi görünen sıcak mavi-beyaz yıldızların oluşturduğu büyük ama gevşek bir grup olan Akrep-Erboğa birliğinin üyeleridir.

Güneyhaçı, her biri uygun koşullar altında çıplak gözle görülebilen dört Sefe değişeni ve ayrıca doğu sınırında Mücevher Kutusu (NGC 4755) olarak bilinen parlak ve renkli bir açık kümeyi de içerir. Güneydoğuda 7°'ye 5°'lik bir alana yayılan ve Kömür Çuvalı Bulutsusu olarak bilinen büyük bir karanlık bulutsu yer alır ve bu bulutsunun bazı kısımları komşu Erboğa ve Sinek takımyıldızlarında haritalanmıştır.

Çok eski dönemlerden beri üzerinde pek çok yazı yazılmasına karşın, ilk kez 1679'da Augustine Royer tarafından bir takımyıldız olarak tanımlanmıştır.

Güneyhaçı, güney yarımkürede 35. paralelin güneyinden yılın hemen hemen her zamanı kutup yöresinde kolayca görülebilir. Kuzey yarımkürenin tropikal enlemlerinden de kuzey kışı ve ilkbaharı boyunca her gece birkaç saat süresince ufka yakın gözlenebilir.