Vikipedi

Jak Kamhi

Türk iş insanı

Jak Kamhi (13 Haziran 1925, İstanbul - 7 Ekim 2020, İstanbul), Türk iş insanı, Profilo Holding'in kurucusu ve ölümüne dek onursal başkanıydı. Türkiye'de birçok elektronik ürünün ilk üreticisi olması ile bilinmektedir. Ayrıca Alarko Holding'in kurucu ortağıydı.[1]

Jak Kamhi
DoğumJak Cordoba Sultana Hayim Kamhi
13 Haziran 1925
Tepebaşı, Beyoğlu, İstanbul
Ölüm7 Ekim 2020 (95 yaşında)
Miami, ABD
Defin yeriUlus Sefarad Mezarlığı, İstanbul
EğitimSaint Michel Fransız Lisesi Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi
Meslekİş insanı, sanayici, Profilo Holding Yönetim Kurulu Başkanı
OrganizasyonProfilo Holding
EvlilikLea Moskoviç (1949 - 1967) Tüli Kamhi (1972 - )
Çocuk(lar)Cefi Kamhi
Hayati Kamhi
Şinasi Kerim Kamhi
Nükhet Kamhi (manevi kızı)
Akraba(lar)Şarlot Sara Kamhi (ablası)
Samuel Kamhi (abisi)
ÖdüllerTürkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Üstün Hizmet Ödülü Türkiye
Türkiye Cumhuriyeti Devlet Üstün Hizmet Madalyası Türkiye
Chevalier de la Légion d'Honneur Fransa
Officier de la Légion d'Honneur Fransa
Commandeur dans l'Ordre National du Merite Fransa
Commander of the Order of the Spanish Civil Merit İspanya

İlk yılları ve eğitimi

değiştir

Kamhi, Sefarad Yahudisi bir ailenin çocuğu olarak 13 Haziran 1925 tarihinde İstanbul'da, Pera Palas'ın karşısındaki Gül Apartmanı'nın 3. katındaki bir dairede dünyaya geldi.[2] Kimlikteki ismi Jak Cordoba Sultana Hayim Kamhi'dir. Babası Hayim, annesi Sultana Kamhi'dir. Şarlot isminde bir ablası ve Samuel isminde bir abisi vardı.

Çocukluğu Tepebaşı'nda geçen Kamhi, ilköğretimini Bene Berit İlkokulu'nda (şimdiki Ulus Özel Musevi Okulu), ortaöğretimini Saint Michel Fransız Lisesi'nde tamamladı. Ardından Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi'nden mezun oldu ve Fransa'da "çelik konstrüksiyon" alanında ihtisas yaptı.

İş hayatı

değiştir

17 yaşındayken kauçuk fabrikalarının ithal edemediği kauçuk ham maddesini okuduğu bir kitaptaki şekilde eski kauçuğu rejenere edip yeniden ham madde elde etmesiyle iş hayatı başladı. Fransızcayı çok iyi bir derecede bildiğinden üniversite stajlarında iken tercümanlık da yapıyordu. 19 yaşında bir yol asfaltlama şantiyesinde çalışmaya başladı. Askerliğini 1949 yılında Ankara'da yedek subay olarak yaptı.

1953 yılında Yeşilköy Havaalanı'nın tecridi için ABD'den malzeme getirileceği yönünde bilgi alınca o malzemeyi Türkiye'de üretebileceğini söyledi ve işe koyuldu. Bayındırlık Bakanlığı malzeme ihalesini açtı. Üniversiteden tanıdığı kimya hocasıyla beraber çalıştı ve malzemeyi şartnamesine uygun olarak üretmeyi başardı. Bakanlığın ihalesini kazandı ve iş sonunda kazandığı para onun sermayesi oldu.

Kamhi, bu başarının ardından, genellikle yurt dışından ithal edilen ürünlerin Türkiye'de üretilebileceğini savundu ve bu fikrini gerçekleştirmeye koyuldu. Neredeyse tüm karayollarının inşaatlarına ve birçok müteahhitlere yerli çimento teminine başladı. Türkiye'de ilk buzdolabını, ilk çamaşır makinesini, ilk transistörlü radyosunu ve ilk Honda motosikletlerini Kamhi imal etmiştir.

İleri yıllarda bu işlerine devam ederek, ekonomik darlığın olduğu yıllarda bile Karayolları Müdürlüğü'nün ihtiyacı olan trafik direklerini, yol kenarı çelik bariyerlerini ve bunun gibi birçok malzemeleri üretti. Eminönü, Vatan Caddesi ve Beşiktaş'ta hiçbir şekilde bir bedel almadan üst geçitler yaptı.

1954 yılında kiralık bir işyerinde ilk defa kendi şirketini kurdu. Bu şirket, ileri yıllarda Profilo'ya dönüşecektir. Şirket, ilk olarak profil doğrama işi yapmıştır ve "Profilo" ismini buradan almıştır. İleri zamanlarda Profilo, soğutucu imal ederek ev aletleri üretmeye başlamıştır. 1959 yılında soğutma aksamı haricinde tamamen yerli olanaklarla ilk Frigolux buzdolabını üretmiştir. Bunu ilk yerli otomatik çamaşır makineleri ile birçok yerli mutfak aletinin üretimi takip etti.

1971 yılında bütün işleri tek bir çatı altında toplamak isteyen Kamhi, Profilo Holding A.Ş. şirketini kurmuştur. 1972'de kurduğu Profilo Telra şirketi ile televizyon üretimine başlamıştır. 1991 yılında Profilo Telra, Çerkezköy'deki yeni ve daha büyük üretim yerine geçmiştir.

1997 yılında Mecidiyeköy'de, Türkiye'deki ilk alışveriş merkezlerinden biri olan Profilo Alışveriş Merkezi'ni yapmıştır.

Meslek hayatı boyunca birçok iş-ticaret kurumunun kuruluşunda yer almış ve yönetim kurullarında bulunmuştur. İstanbul Sanayi Odası 23 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., İktisadi Kalkınma Vakfı, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu, Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası, Türk-Fransız İş Konseyi ve Türk Sanayicileri ve İş Adamları Derneği gibi birçok kuruluşun uzun yıllar yönetim kurulu üyeliği ve bazılarında başkanlık görevlerini yürütmüştür.

Avrupa'nın sanayi liderleri tarafından kurulan Avrupa Sanayicileri Yuvarlak Masası'na (ERT) 1991 yılında üye olarak çağırılan ilk ve tek Türk sanayicisi Kamhi'dir. Bu görevden 2003 yılında ayrıldı.

2000'li yıllarda Profilo Holding'in maddi sıkıntılara uğraması, Profilo Telra'nın iflasın eşiğine gelmesi ve kendisinin yaşlanması sebebi ile holdingin yönetim kurulu başkanlığından çekildi.

Hayırseverlik ve diğer faaliyetleri

değiştir
 
Jak Kamhi'nin Beylerbeyi semtinde bulunan villası, 1979.

Türkiye'nin dış tanıtımına ve ulusal sanayiye katkıları nedeniyle 1991 yılında ona Dışişleri Bakanlığı Üstün Hizmet Ödülü takdim edilmiştir. Bir dönem Başbakanlık Dış Tanıtım Kurulu üyesi olarak görev yapmıştır. 1992 yılında İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi tarafından ona fahri doktora verildi.

Kamhi, hayırseverliği ile de bilinirdi. Türk toplumunun insanlığa örnek sevgi ve hoşgörüsünü tüm dünyaya anlatmak amacıyla 1989 yılında kurulan 500. Yıl Vakfı'nın kuruluşundan 14 Kasım 2008 tarihine kadar başkanlığını yapmıştır. 2008'de kendisine, vakıf tarafından "Onursal Başkanlık" unvanı verilmiştir ve başkanlığa Naim Güleryüz seçilmiştir.

Aynı sırada TESEV'in,[3] Boğaziçi Üniversitesi Vakfı'nın,[4] Tarih Vakfı'nın,[5] TUİSAV'ın,[6] Türkiye Avrupa Vakfı'nın,[7] İstanbul Trafik Vakfı'nın[8] ve Marmara Grubu Vakfı'nın[9] kurucu ya da mütevelli heyeti üyesiydi ve Mehmetçik Vakfı'na büyük bağışlarda bulunurdu.[10]

1991 yılında ona Fransız "Chevalier de la Légion d'Honneur" nişanı, 1997 yılında da Fransız Cumhurbaşkanı Jacques Chirac tarafından ona "Commandeur dans l'Ordre National du Merite" nişanı ve 2006 yılında yeniden Fransız Cumhurbaşkanı Chirac tarafından ona "Officier de la Légion d'Honneur" nişanı takdim edildi. 2007 yılında Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından ona Devlet Üstün Hizmet Madalyası takdim edilmiştir.

Ayrıca ABD'de Türk-Amerikan Dernekleri Federasyonu Şeref Madalyası ve Türk-Amerikan Dostluk Konseyi Ticaret Liderliği Ödülü'nü almıştır. 2003 yılında İspanya Kralı I. Juan Carlos tarafından ona "Commander of the Order of the Spanish Civil Merit" nişanı takdim edildi.

Kamhi; Eli Acıman, Sedad Hakkı Eldem, İshak Alaton, Üzeyir Garih, İbrahim Bodur, Vehbi Koç, Rahmi Koç, Turgut Özal, Süleyman Demirel ve Alparslan Türkeş ile yakın irtibat içindeydi.[11]

Kamhi, aynı sırada Yeditepe Üniversitesi Mütevelli Heyeti üyesiydi.

2013 yılında anılarını ve hayatını anlattığı "Gördüklerim - Yaşadıklarım" kitabını yayınlamıştır. Kitabı Remzi Kitabevi ve Bahçeşehir Üniversitesi Yayınevi yayınlamaktadır.

Ödüller

değiştir

Özel hayatı

değiştir

İlk evliliğini 1949 yılında Lea Moskoviç ile yaptı. Bu evlilikten Hayati ve Cefi isminde 2 erkek çocuğu oldu. Çift, 1967 yılında ayrıldı.

İkinci evliliğini 1972 yılında Tüli Kamhi ile yaptı. Bu evlilikten de Şinasi Kerem adında bir oğlu oldu. Ayrıca bu evlilikten Tüli Kamhi'nin kızı Nükhet'i manevi kızı olarak aldı.

28 Ocak 1993 tarihinde Jak Kamhi'ye roketli saldırı yapılmak istendi. Saldırganların M72 LAW silahlarını ateşlemekte gecikmesi ve Kamhi'nin korumalarının bu durumu fark ederek ateş etmesi üzerine suikast girişimi başarısızlıkla sonuçlanmıştır.

Jak Kamhi'nin Beylerbeyi'nde bir villası bulunmaktaydı. Bu villanın mimarı, Profilo AVM'nin de mimarı olan Utarit İzgi'dir.[14]

Jak Kamhi, 7 Ekim 2020 tarihinde 95 yaşında Miami'de tedavi gördüğü hastanede ölmüştür.[15] 13 Ekim 2020 tarihinde Neve Şalom Sinagogu'nda cenazesi icra olduktan sonra Ulus Arnavutköy Musevi Mezarlığı'na defnedilmiştir. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, Jak Kamhi'nin kendi vatanı olan Türkiye'de ölmek istemesini öğrendikten sonra Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'na talimat verdiği ama Kamhi'ye ölümünden önce yetişemedikleri ortaya çıkmıştır.[16]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Duvar, Gazete (10 Temmuz 2020). "Jak Kamhi vefat etti". www.gazeteduvar.com.tr/jak-kamhi-vefat-etti-haber-1501040. 20 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2022. 
  2. ^ "Jak Kamhi kimdir?". www.biyografi.info. 7 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2022. 
  3. ^ "TESEV Vakıf Senedi" (PDF). TESEV. 25 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Haziran 2022. 
  4. ^ "BUVAK 2014 Faaliyet Raporu" (PDF). BUVAK. 8 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Haziran 2022. 
  5. ^ "Sayfa 5". Tarih Vakfı. Erişim tarihi: 20 Haziran 2022. 
  6. ^ "TBMM Tutanağı". TBMM. 8 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020. 
  7. ^ "Türkiye Avrupa Vakfı | Türkiye Avrupa Vakfı Senedi". 25 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2022. 
  8. ^ "İstanbul Trafik Vakfı | www.trafikvakfi.org.tr | 0(212) 275 24 00". www.trafikvakfi.org.tr. 28 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2022. 
  9. ^ "Marmara Vakfı Grubu | Marmara Grubu Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Vakfı | Jak Kamhi'yi kaybettik". www.marmaragrubu.org. 2 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2022. 
  10. ^ "Mehmetçik Vakfı Dergisi 13. Sayısı - Ağustos 2002" (PDF). TSK Mehmetçik Vakfı. 15 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Haziran 2020. 
  11. ^ "Jak Kamhi…". Şalom Gazetesi. 14 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2022. 
  12. ^ ""Altın Baget Yönetici Ödülü" Jak Kamhi'ye takdim edildi". www.altinpusula.org. 18 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2022. 
  13. ^ "Sayın Jak Kamhi'ye GİF Onursal Üyelik Ödülü Takdim Yemeği". GIFGRF. 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2022. 
  14. ^ "SALT Research Arşivi". SALT. Erişim tarihi: 21 Haziran 2022. 
  15. ^ "Jak Kamhi'yi ebediyete uğurladık". Şalom Gazetesi. 20 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2022. 
  16. ^ "Çekirge: Erdoğan, 'Türkiye'de ölmek istiyorum' diyen Jak Kamhi için anında Çavuşoğlu'na talimat verdi". Sputnik Türkiye. 10 Ekim 2021. Erişim tarihi: 20 Haziran 2022. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Jak_Kamhi&oldid=33529917" sayfasından alınmıştır