Kâzım Özalp
Kâzım Özalp[2] (1882, Köprülü, Kuzey Makedonya - 6 Haziran 1968, İstanbul), Türk asker ve siyasetçi. 1924 ve 1935 yılları arasında Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı görevini sürdürmüştür.
| Kâzım Özalp | |
|---|---|
| |
| 3. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı | |
| Görev süresi 26 Kasım 1924 - 1 Mart 1935 | |
| Yerine geldiği | Fethi Okyar |
| Yerine gelen | Abdülhalik Renda |
| Türkiye Millî Savunma Bakanı | |
| Görev süresi 1 Mart 1935 - 18 Ocak 1939 | |
| Yerine geldiği | Zekai Apaydın |
| Yerine gelen | Naci Tınaz |
| Görev süresi 10 Ocak 1922 - 22 Kasım 1924 | |
| Yerine geldiği | Makam oluşturuldu |
| Yerine gelen | Ali Fethi Okyar |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 1., 2., 3., 4., 5., 6., 7., 8. ve 9. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 23 Nisan 1920 - 12 Mart 1954 | |
| Seçim bölgesi | 1920 - Karesi 1923 - Karesi 1927 - Balıkesir 1931 - Balıkesir 1935 - Balıkesir 1939 - Balıkesir 1943 - Balıkesir 1946 - Balıkesir 1950 - Van |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Kazım Fikri 1882 Köprülü, Kuzey Makedonya |
| Ölüm | 6 Haziran 1968 (86 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Devlet Mezarlığı, Ankara |
| Milliyeti | Türk |
| Partisi | Cumhuriyet Halk Partisi |
| Ödülleri |       
|
| Askerî hizmeti | |
| Takma adı | Köprülü Kâzım |
| Bağlılığı | 1318-P. 29[1] Osmanlı (1902-1920) Türkiye (1920-1927)
|
| Hizmet yılları | 1902-1927 |
| Rütbesi | .png){kind=small} Birinci Ferik
|
| Komutası | Van Jandarma Alayı, Van Seyyar Jandarma Tümeni, 36. Tümen, 37. Kafkas Tümeni, 6. Kolordu (vekil), 60. Tümen, 61. Tümen, 14. Kolordu (vekil), Kocaeli Bölge Komutanlığı, 3. Kolordu, Milli Savunma Bakanı |
| Çatışma/savaşları | Balkan Savaşları I. Dünya Savaşı Türk Kurtuluş Savaşı |
Askerlik hayatı
değiştir
Süvari Miralay İsmail Nazmi Bey'in oğludur. Üsküp Askerî Rüştiyesi, Manastır Askerî İdadisi'ni bitirdikten sonra 14 Mart 1897 tarihinde girdiği Harp Okulu'ndan 6 Aralık 1902 tarihinde Teğmen rütbesiyle, devam ettiği Harp Akademisi'nden 5 Kasım 1905 tarihinde Yüzbaşı olarak mezun oldu.[3]
İlk görev yeri olan Selanik'te 36. Alay'da görev yaparken İttihat ve Terakkî Cemiyeti'ne girdi. Selanik-Karasulu istasyonları arasındaki demir yolu hattını korumakla görevlendirildi. Bu görevde iken Gevgili ve Menlik yakınlarında Bulgar çeteleri ile çatışmalara girdi. Hareket Ordusu ile 31 Mart İsyanı'nın bastırılmasında görev aldı. 9 Ağustos 1910 tarihinde Menlik İlçe Kaymakamı olarak atandı. 1911 yılında kurmaylığı onandı.
8 Kasım 1911 tarihinde 5. Kolordu Kurmay Heyeti'nde görevlendirildi. 29 Kasım 1911 tarihinde Selanik Jandarma Alayı Takip Taburu Komutanı olarak atandı.
Balkan Savaşları
değiştirBalkan Savaşları sırasında 23 Eylül 1912 tarihinde Edremit Redif Tümeni Kurmay Başkanı, 29 Eylül 1912 tarihinde Vardar Ordusu kuruluşundaki 5. Kolordu Kurmaylığına, 25 Haziran 1913 tarihinde Çatalca Ordusu Sol Cenah Komutanlığı Kurmay Heyetinde görevlendirildi. 9 Kasım 1913 tarihinde 1. Kolordu Kurmayı, 17 Mart 1914 tarihinde Van Jandarma Alay Komutanı olarak atandı.
I. Dünya Savaşı
değiştirI. Dünya Savaşı başlayınca 26 Mart 1915 tarihinde Seyyar Jandarma Tümen Komutanı olarak görevlendirildi. Bu tümen ile Dilmen, Urumiye, Hoy, Saray ve Van yakınlarında Ruslarla muharebelere girişti. 15 Ağustos 1915 tarihinde 36. Tümen Komutanı olarak atandı. 11 Ocak 1918 tarihinde 37. Kafkas Tümen Komutanı olarak atandı. Bu görevdeyken 10. ve 3. Kafkas Tümenleri de emrine verilerek Trabzon ve Batum'un işgaliyle görevlendirildi. 31 Aralık 1918 tarihinde 60. Tümen Komutanı olarak atandı.
Türk Kurtuluş Savaşı
değiştir
9 Ağustos 1919 tarihinde 61. Tümen Komutanı olarak tayin edildi. Heyet-i Temsiliye kararıyla Kuzey Cephesi Komutanlığına atandı. Bu görevdeyken emrindeki birliklerle Anzavur Ayaklanması'nı bastırdı. 23 Nisan 1920 tarihinde açılan Büyük Millet Meclisinde I. Dönem Karesi (Balıkesir) milletvekili seçildi.
6 Nisan 1921 tarihinde Kocaeli Bölge Komutanı ve sonra Mürettep Kolordu Komutanı olarak atandı. Bu görevdeyken İzmit ile Adapazarı'nı Yunan kuvvetlerinden geri aldı. Sakarya Meydan Muharebesi'ne katıldı. Gösterdiği başarıdan ötürü 12 Eylül 1921 tarihinde mirliva rütbesine terfi etti ve paşa oldu.
7 Eylül 1921 tarihinde 3. Kolordu Komutanı olarak atandı. 1921 yılı sonunda 3. Kolordu Komutanlığı görevinden ayrılarak 14 Ocak 1922 tarihinde TBMM Millî Müdafaa Vekilliği görevini üstlendi. Büyük Taarruz ve Dumlupınar Meydan Muharebesi'nden sonra 25 Eylül 1922 tarihinde ferik rütbesine terfi etti.
30 Ağustos 1926 tarihinde birinci ferik rütbesine terfi etti. 6 Temmuz 1927 tarihinde kendi isteğiyle askerlikten emekliye ayrıldı.
Madalya ve nişanları
değiştir15 Ağustos 1915 tarihinde Muharebe Gümüş İmtiyaz Madalyası, 23 Mayıs 1917 tarihinde Alman 2. Dereceden Demir Haç, Mayıs 1918 tarihinde 3. Dereceden Mecidiye Nişanı, 5 Haziran 1918 tarihinde Muharebe Altın Liyakat Madalyası, Haziran 1918 tarihinde Harp Madalyası, Haziran 1918 tarihinde Harp Leopold Şövalye Madalyası, 21 Kasım 1923 tarihinde Kırmızı-Yeşil şeritli İstiklâl Madalyası ve Takdirname ile taltif edildi.
Siyasi hayatı
değiştir
TBMM'deki yerini 1920 yılından siyasal yaşamdan çekildiği 1954 yılına kadar aralıksız korudu. 1924-1935 yılları arasında TBMM Başkanı, 1923-1924 ve 1935-1939 yılları arasında iki kez Millî Savunma Bakanı olarak görev yaptı. I. ve II. Dönem Karesi, III., IV., V., VI., VII., VIII. Dönem Balıkesir, IX. Dönem Van milletvekili seçildi.[4]
6 Haziran 1968 tarihinde İstanbul'da Suadiye'deki evinde öldü. Ankara'ya nakledilen cenazesi Cebeci Askeri Şehitliği'ne defnedildi. Naaşı 1988 yılında Devlet Mezarlığı'na nakledildi.
Millî Mücadele adlı anılarını anlatan bir kitap yazdı.
Galeri
değiştir
Kaynakça
değiştir
- ^ T.C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, Türk İstiklâl Harbine Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri, Genelkurmay Başkanlığı Basımevi, Ankara, 1972, s. 178.
- ^ "TBMM Albümü 1. Cilt (1920-1950)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 6 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Temmuz 2022.
- ^ Gingeras, Ryan (2009). Sorrowful Shores. Oxford University Press. s. 83. ISBN 0-19-160979-X. 28 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2015.
- ^ Küçük, Hülya (2002). The role of the Bektāshīs in Turkey's national struggle. BRILL. s. 289. ISBN 90-04-12443-8. 21 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2015.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Yeni makam |
Türkiye Millî Savunma Bakanı 30 Ekim 1923 - 22 Kasım 1924 |
Sonra gelen: Ali Fethi Okyar |
| Önce gelen: Ali Fethi Okyar |
3. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı 26 Kasım 1924 - 1 Mart 1935 |
Sonra gelen: Abdülhalik Renda |
| Önce gelen: Zekai Apaydın |
Türkiye Millî Savunma Bakanı 1 Mart 1935 - 18 Ocak 1939 |
Sonra gelen: Naci Tınaz |