Kâzım Dirik
Mehmet Kazım Dirik (1880, Manastır - 3 Temmuz 1941), Türk asker ve siyasetçi.
| Mehmet Kâzım Dirik | |
|---|---|
| |
| II. (Trakya) Umumî Müfettişi | |
| Görev süresi 9 Ağustos 1935 - 3 Temmuz 1941 | |
| Başkan | Mustafa Kemal Atatürk İsmet İnönü |
| Başbakan | İsmet İnönü Celal Bayar Refik Saydam |
| Yerine gelen | Abidin Özmen |
| İzmir Valisi | |
| Görev süresi 1926-1935 | |
| Başkan | Mustafa Kemal Atatürk |
| Başbakan | İsmet İnönü |
| Yerine geldiği | İhsan Latif Paşa |
| Yerine gelen | Fazlı Güleç |
| Bitlis Valisi | |
| Görev süresi 1924-1926 | |
| Başkan | Mustafa Kemal Atatürk |
| Başbakan | İsmet İnönü Ali Fethi Okyar |
| Yerine geldiği | Zihni Orhon |
| Yerine gelen | Halit Bey |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Mehmet Kazım 1881 Manastır |
| Ölüm | 3 Temmuz 1941 (60 yaşında) Edirne |
| Defin yeri | Devlet Mezarlığı, Ankara |
| Partisi | İttihat ve Terakki Partisi (1900-1918) Cumhuriyet Halk Partisi (1923-1941) |
| Bitirdiği okul | Kara Harp Akademisi |
| Mesleği | Asker, siyasetçi |
| Ödülleri |       
|
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı | 1315-P. 87[1] Osmanlı (1900-1919)  Türkiye (1919-1928)
|
| Hizmet yılları | 1900-1928 |
| Rütbesi | Ferik |
| Komutası | 2. Ordu Geri Bölge Müfettişliği, 4. Ordu Geri Bölge Müfettişliği, 43. Tümen, 7. Tümen, 56. Tümen, 49. Tümen, Batum Geri Bölge Müfettişliği, 9. Ordu Kurmay Başkanlığı, Erzurum Müstahkem Mevki Komutanlığı, 15. Kolordu (vekil), TBMM Tiflis Yüksek Temsilciliği, Batı Anadolu Geri Bölge Müfettişliği, Denizcilik ve Ulaştırma Genel Müdürlüğü, 2. Tümen |
| Çatışma/savaşları | Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı, Türk Kurtuluş Savaşı |
Hayatı
değiştirGençliği
değiştirBabası Selanikli Mülazım Hasan Tahsin Bey'dir. Küçük yaşta anne ve babasını kaybetti. 1897 yılında Manastır Askerî Îdâdîsi'ne girdi. 1899 yılında Harp Okulu'nu bitirerek Piyade Teğmen oldu. 1900 yılında Debre Mutasarrıflığı ve Redif Kıt'aları Komutanlığında mühimme kâtibi olarak göreve başladı. 1904 yılında İşkodra Vali ve Komutanı Filibeli Salih Paşa'nın Yaver ve Mühimme Kâtipliğine atandı. 1906 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nun batı sınırındaki son ilçesi olan İşkodra vilayetinin Tuz kazasına kaymakam olarak atandı.
Askerlik hayatı
değiştir1912'de Erkân-ı Harbiye'yi bitirerek kurmay yüzbaşı oldu. I. Dünya Savaşı'nda Çanakkale ve Suriye cephelerinde savaştı. 15 Eylül 1919 - 20 Kasım 1920 tarihleri arasında geçen Erzurum Müstahkem Mevki Komutanlığı sırasında, 29 Ekim - 9 Aralık 1919 ve 12 Haziran - 18 Eylül 1920 tarihleri arasında Kazım Karabekir'in teftiş görevi nedeniyle Erzurum'dan ayrılması üzerine onun yerine 15. Kolordu Komutanı ve Erzurum Vali Vekili olarak görev yaptı.
20 Kasım 1920 tarihinde TBMM Tiflis Fevkalade Mümessilliğine atandı. Bu görevi sırasında, 11 Mart 1921 tarihinde Batum Valiliğini ilan etti ve 28 Mart 1921 tarihine kadar Batum Askeri Valiliği görevini yaptı. Bu görevi nedeniyle hem ilk valiliğini yapmış oldu hem de Batum'un son valisi olarak tarihteki yerini almış oldu. Savaştan sonra Kırmızı şeritli İstiklâl Madalyası ile taltif edildi.
Sivil görevleri
değiştir26 Eylül 1923 tarihinde merkezi Bitlis'te bulunan 2. Tümen Komutanlığı'na atandı. Bu görevi sırasında, 23 Haziran 1924 tarihinden itibaren Siirt ve 30 Temmuz 1924 tarihinden itibaren Bitlis Vali Vekilliği yaptı. 20 Eylül 1925'te Bitlis Valiliğine asaleten atandı. 16 Ekim 1925'te askeri hizmetten mülki hizmete geçti. Böylece askerlikle olan bağlarını fiilen koparmış oldu. 16 Mart 1926 tarihinde İzmir Valiliğine atandı. 1928'de mülki hizmeti tercih etti ve Korgeneral rütbesiyle askerlikten emekliye ayrıldı. İzmir'de valilik yaptığı dönem Mustafa Kemal'e İzmir Suikastı teşebbüsünün düzenlendiği dönemdir. 9 Ağustos 1935 tarihinde merkezi Edirne'de bulunan İkinci (Trakya) Umumî Müfettişliği'ne atandı. Bu görevini öldüğü 3 Temmuz 1941 tarihine kadar sürdürdü. 1937 yılındaki Trakya Manevraları sırasında görev aldı. Genel Müfettişliği sırasında köy kalkınması ve eğitim konularında yaptığı çalışmalar bölge halkının yaşam düzeyini yükseltti.
Vefatı
değiştirVefatından sonra İzmir Kokluca Mezarlığı'na defnedildiyse de daha sonra mezar Ankara'ya Devlet Mezarlığı'na nakledilmiştir. Kokluca'daki yazıt semboliktir.[2]
Soyadı
değiştirİzmir valisi olduğu dönemde kenti Mustafa Kemal Atatürk ile beraber ziyaret eden İran Şahı Pehlevi kendisinde gördüğü canlılık ve azimden dolayı onun hakkında "Sizin valiniz dirik (çalışkan, canlı, heyecanlı) adam" demiştir. Soyadı kanunuyla beraber Atatürk kendisine Dirik soyadını bizzat vermiştir.[3]
Kaynakça
değiştir
- ^ T.C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, Türk İstiklâl Harbine Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri, Genelkurmay Başkanlığı Basımevi, Ankara, 1972, s. 114.
- ^ Kaya, Murat (1 Ocak 2021). "İzmir Valisi Kâzım Dirik'in Mezarı". Kent ve Bellek.
- ^ Troya ören yerindeki Carl William Blegen yazıtındaki 32. Levha