Süleyman Seba
Süleyman Rıza Seba (5 Nisan 1926, Sakarya - 13 Ağustos 2014, İstanbul), Abhaz asıllı[3] Türk futbolcu, MİT mensubu,[4][5][6] spor yöneticisi ve Beşiktaş Jimnastik Kulübü'nün 30. başkanıdır. Beşiktaş Jimnastik Kulübü'nün 1984 ile 2000 yılları arasında kesintisiz başkanlığını yaptı. Seba, Hakkı Yeten ile birlikte Beşiktaş Jimnastik Kulübü'nün iki onursal başkanından biridir.
Süleyman Seba | |
---|---|
30. Beşiktaş JK Başkanı | |
Görev süresi 1 Nisan 1984[1] - 26 Mart 2000 (15 yıl, 11 ay ve 25 gün) | |
Yerine geldiği | Mehmet Üstünkaya |
Yerine gelen | Serdar Bilgili |
Kişisel bilgiler | |
Doğum | Süleyman Rıza[2] 5 Nisan 1926 Hendek, Sakarya, Türkiye |
Ölüm | 13 Ağustos 2014 (88 yaşında) İstanbul, Türkiye |
Defin yeri | Feriköy Mezarlığı, İstanbul |
Vatandaşlığı | Türkiye Cumhuriyeti |
Yaşadığı yer | İstanbul |
Bitirdiği okul | Kabataş Erkek Lisesi (orta öğrenim) İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi (yüksek öğrenim) |
Mesleği | Futbolcu |
Takma adı | Onursal Başkan |
Kişisel bilgileri | |||
---|---|---|---|
Mevkii | Sağ açık | ||
Numarası | 7 | ||
Altyapı kariyeri | |||
1943-1946 | Beşiktaş | ||
Profesyonel kariyeri* | |||
Yıllar | Takım | Maç | (Gol) |
1946-1954 | Beşiktaş | 185 | (44) |
Millî takım kariyeri | |||
1952 | Türkiye | 1 | (0) |
* Yalnızca lig maçları ve gollerini içerir. |
1943 yılında Beşiktaş altyapısında futbola başlayan Seba, 1946'da Refik Osman Top döneminde A takıma yükseldi. İlk sezonunda Millî Küme'de şampiyonluk yaşadı ve 1947'de Başbakanlık Kupası'nı kazandı. Aynı yıl BJK İnönü Stadyumu'nun açılış maçında ilk golü atarak tarihe geçti. 1949-50 sezonunda ilk İstanbul Futbol Ligi şampiyonluğunu kazandı. 1954'te 28 yaşındayken menisküs sakatlıkları sebebiyle futbolu bıraktı. Seba, futbolculuk kariyeri boyunca bir kez, 15 Mayıs 1952'de Yunanistan karşısında Türkiye millî futbol takımı forması giydi.
Seba, 1957'de Beşiktaş Jimnastik Kulübü üyesi oldu ve 1963'te ilk kez yönetim kurulunda yer aldı. 1984 kongresinde mevcut başkan Mehmet Üstünkaya'yı mağlup ederek 30. Beşiktaş JK Başkanı oldu. Seba döneminde 16 yıl boyunca 5 kez Süper Lig, 4 kez Türkiye Kupası, 4 kez Cumhurbaşkanlığı Kupası, 2 kez Başbakanlık Kupası ve 6 kez TSYD Kupası kazandı; sekiz kez lig ikinciliği yaşadı. 1992-93 sezonunda Galatasaray'ın Ankaragücü'nü 8-0 yenerek şampiyon olması üzerine "şerefli ikincilik" terimini literatüre soktu ve Türk futbolundaki Fethullahçılar ile mücadele etti. Son olarak 1999-2000 sezonunda tribünler tarafından istifaya çağrıldı ve 2000 yılındaki kongrede aday olmadı, yerini Serdar Bilgili'ye bıraktı.
İlk yılları ve eğitimi
değiştir5 Nisan 1926'da Adapazarı'nın Hendek kazasının Soğuksu Köyü’ndeki bir çiftlikte doğan Süleyman Seba, beş yaşındayken çiftlik evindeki sahipsiz bir köpek tarafından ısırıldı ve kuduz aşısı olmak için babası Rıza Bey ile birlikte İstanbul'a gitti.[7][8] Bu süreçte Seba, halası Fatma Ferisan Hanım'ın Beşiktaş'taki evinde kaldı. Tek başına yaşayan halası, Seba'yı geri göndermedi ve babası Rıza Bey de oğlunun iyi bir eğitim alması için İstanbul'da kalmasını istedi.[8]
Seba, Akaretler'deki ilkokulda öğrenim hayatına başladı. Başarılı bir öğrenci olan Seba, mezuniyetinin ardından Kabataş Erkek Lisesi'nde okumak istedi. Ancak babası, Galatasaray Lisesi'nin ilk mezunlarındandı ve onun da aynı eğitimi almasını isteyerek Seba'yı Galatasaray Lisesi'ne kaydettirdi. Seba, bir yıl hazırlık sınıfında okuduktan sonra okul değiştirmek istedi ve Kabataş Erkek Lisesi'ne geçti.[7][8] Edebiyata ve sanata ilgi duyan Seba, hocası Faruk Nafiz Çamlıbel'in tüm dizelerini ezberledi.[7]
Seba, Kabataş Erkek Lisesi'nin futbol takımına seçildi. Okul çıkışında Beşiktaş antrenmanlarına gidip Baba Hakkı'yı izliyordu. Beşiktaş’ın genç futbolcuları Nazım Özbay ve Hasan Polat, Seba'yı liselerarası bir turnuvada izledi ve Baba Hakkı'ya ondan bahsetti. Baba Hakkı, Seba'yı Beşiktaş genç takımının antrenmanlarına çağırdı ve Seba, seçmelerde beğenilerek takıma alındı. Liseden mezun olduktan sonra, Mimar Sinan Üniversitesi Fransız Filolojisi bölümünde okudu, ancak eğitimine devam etmedi.[9]
Futbolculuk kariyeri
değiştirSeba, 1946 yılında teknik direktör Refik Osman Top döneminde A takıma yükseldi. Seba, kariyerinin ilk maçına İstanbul Futbol Ligi'nde Fenerbahçe derbisinde çıktı. Beşiktaş ilk yarıyı 3-0 geride tamamladı, ikinci yarının başında Seba, kariyerinin ilk golünü attı ve geri dönüşün ateşini fitilledi, ancak Fenerbahçe karşılaşmayı 4-3 kazandı. 1946-47 sezonunda Seba, çıktığı 9 maçta 6 gol attı ve sezon sonunda 1947 Millî Eğitim Kupası'nı kazandı.
1947-48 sezonu Seba'nın geçirdiği en etkili sezondu. Sezona Başbakanlık Kupası'yla başlasalar da Seba o maçta forma şansı bulamamıştı. Ancak İstanbul Ligi'nde 14 maçta 8 gol atıp, takımının en golcü ikinci ismiydi. Ancak İstanbul ikincisi olmuşlardı.
1949-50 sezonunda kariyerinin ilk İstanbul Ligi şampiyonluğunu kazandı. 14 maçın hepsinde forma giyen Seba, bir gol atmıştı. Bu sezondan sonra 1950-51 ve İstanbul Profesyonel Ligi adına geçiş yapılan 1951-52 sezonunda da forma şansı buldu. Ancak 1951-52 sezonunda sakatlığı nedeniyle sadece 3 maç forma giyebilmişti. 1952-53 sezonunda da 9 maçta forma giyip 2 gol kaydetti. 1954'te 28 yaşındayken menisküs sebebiyle futbolu bıraktı.
1947 yılında BJK İnönü Stadyumu'nun açılışı sebebiyle Beşiktaş ile İsveç'in AIK takımı yapılan maçta bu stattaki ilk golü atarak tarihe geçti. 1950'de Beşiktaş'ın ABD turnesinde de yer aldı.
Millî takım kariyeri
değiştirSüleyman Seba, kısa süren futbol hayatı nedeniyle sadece 15 Mayıs 1952'de Yunanistan karşısında Türkiye millî futbol takımı forması giydi. Türkiye'nin 1-0 kaybettiği maçın önemi Futbol Federasyonu'nun millî takımı temsil etme hakkını Beşiktaş'a vermiş olmasıydı.
Yöneticilik kariyeri
değiştir1957'de Beşiktaş'a üye oldu. Altı sene sonra 1963'te ilk kez yönetim kurulunda yer aldı. Bundan sonra çeşitli dönemlerde aralıklarla kulüpte yöneticilik yaptı. 1984 yılında çok zor bir dönemde Mehmet Üstünkaya'dan yönetimi devraldığı başkanlık görevini 2000 yılına kadar devam ettirdi.
16 yıl süren Başkanlığı boyunca 8 kongrede rakiplerine sürekli üstünlük sağladı. Süleyman Seba başkanlığı döneminde kazanılan kupalar şu şekildedir:
- 5 Süper Lig
- 4 Türkiye Kupası
- 4 Cumhurbaşkanlığı Kupası
- 2 Başbakanlık Kupası
- 6 Türkiye Spor Yazarları Derneği Kupası
Bu başarılar dışında istikrarlı bir şekilde başarıyı daim kılmıştır. 16 sezonun beşinde futbol takımı şampiyon olmuş, sekizinde ise ikinci olmuştur. Futbol takımının altın dönemini yaşadığı bu dönemde Süleyman Seba'ya gelen eleştiri, amatör branşlara aynı ilgiyi göstermemesi olmuştur.
Seba, 1992-93 sezonunun sonunda Galatasaray'ın Ankaragücü takımını 8-0 yenerek averajla şampiyon olması üzerine "şerefli ikincilik" terimini literatüre sokmuştur.[10]
Sportif başarılar dışında 1980'lerin başında maddi yönden son derece sıkıntılı olan kulübü yönetimi boyunca tesis zengini ve maddi açıdan zengin bir kulüp haline gelmiştir. Seba döneminde Akaretler'deki BJK Plaza, Fulya Stadı ve Kamp Tesisleri Yeşilköy, Pendik ve Çilekli tesisleri, BJK Koleji yapılırken, BJK İnönü Stadyumu da, 1998'de 49 yıllığına Beşiktaş'a devredildi.
Beşiktaş'a büyük hizmetlerde bulunan Seba, 1999-2000 sezonunda futbol takımının gösterdiği kötü performans sonucu tribün ve muhalefetin tepkisini çekmesi üzerine 2000 yılı Mart ayındaki kongrede aday olmamış ve yerine Serdar Bilgili seçilmiştir. Bu kongrede kongre üyeleri oybirliği ile Hakkı Yeten'den sonra Beşiktaş'ın ikinci onursal başkanı olarak Süleymen Seba'yı seçmiştir. Seba'nın son sezonunda futbol takımı ligi ikinci sırada bitirmiştir.
Başkanlığı bıraktığı 2000 yılında anısına Akaretler ile Maçka semtleri arasında uzanan Spor Caddesinin adı Süleyman Seba Caddesi olarak değiştirildi.
Seba'dan sonraki 15 sezonda Beşiktaş futbol takımı, ligi sadece iki kere şampiyon olarak, bir kere de ikinci olarak bitirmiştir. 16. sezonda, futbol takımı Seba sonrası üçüncü şampiyonluğunu yaşamıştır.
Seba, spor yaşamının dışında 1954 yılında Millî İstihbarat Teşkilatı'na girdi ve İstanbul Bölge Müdürlüğünde görev yaptı. Anti Komünizm Şubesi'nde faaliyetler gerçekleştirdi. 1984 yılında MİT'ten emekli oldu.
Seba, 13 Ağustos 2014 tarihinde bir süredir sağlık sorunları nedeniyle tedavi gördüğü hastanede, 88 yaşında hayatını kaybetti.
Başarıları
değiştirFutbolcu olarak
değiştir- Beşiktaş
Başkanlığı dönemindeki futbol takımı puan tablosu
değiştirSezon | Sıra | Maç | Gal | Ber | Mağ | Ag | Yg | Avj | Puan | Teknik Direktör |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1984-1985 | 2 | 34 | 19 | 12 | 3 | 49 | 19 | 30 | 50 | Branko Stankoviç |
1985-1986 | 1 | 36 | 22 | 12 | 2 | 65 | 21 | 44 | 56 | Branko Stankoviç |
1986-1987 | 2 | 36 | 23 | 7 | 6 | 67 | 26 | 41 | 53 | Miloş Milutinoviç |
1987-1988 | 2 | 38 | 22 | 12 | 4 | 68 | 29 | 39 | 78 | Gordon Milne |
1988-1989 | 2 | 36 | 25 | 8 | 3 | 81 | 21 | 60 | 83 | Gordon Milne |
1989-1990 | 1 | 34 | 23 | 6 | 5 | 77 | 20 | 57 | 75 | Gordon Milne |
1990-1991 | 1 | 30 | 20 | 9 | 1 | 63 | 24 | 39 | 69 | Gordon Milne |
1991-1992 | 1 | 30 | 23 | 7 | 0 | 58 | 20 | 38 | 76 | Gordon Milne |
1992-1993 | 2 | 30 | 19 | 9 | 2 | 68 | 23 | 45 | 66 | Gordon Milne |
1993-1994 | 4 | 30 | 16 | 6 | 8 | 58 | 30 | 28 | 54 | Gordon Milne Christoph Daum |
1994-1995 | 1 | 34 | 24 | 7 | 3 | 80 | 26 | 54 | 79 | Christoph Daum |
1995-1996 | 3 | 34 | 22 | 3 | 9 | 74 | 46 | 28 | 69 | Christoph Daum |
1996-1997 | 2 | 34 | 22 | 8 | 4 | 88 | 26 | 62 | 74 | Rasim Kara |
1997-1998 | 6 | 34 | 13 | 9 | 12 | 56 | 41 | 15 | 48 | John Toshack |
1998-1999 | 2 | 34 | 23 | 8 | 3 | 58 | 27 | 31 | 77 | John Toshack Karl-Heinz Feldkamp |
1999-2000 | 2 | 34 | 23 | 6 | 5 | 74 | 27 | 47 | 75 | Hans Peter Briegel |
Süleyman Seba'nın başkanlığı altında Beşiktaş JK futbol takımı 16 sezonda ve toplam 538 maçta; 339 galibiyet (%63,0) ve 129 beraberlik (%24,0) almış, toplam 1084 gol (2,01 gol/maç) atıp 426 gol (0,79 gol/maç) yemiştir. 16 sezonun yedisinde Gordon Milne teknik direktör olmuştur.
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2021.
- ^ Özkan, Tuncay. MİT'in Gizli Tarihi. İstanbul: Alfa Yayıncılık, 2003. s. 638.
- ^ "Siyah beyaz bir film gibi biraz…". Türkiye. 17 Ağustos 2014. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2014.
- ^ "'Asala operasyonunda yoktum'". Aksiyon, sayı 503. 26 Ağustos 2004. 19 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2014.
- ^ a b c "İkon: Süleyman Seba". GQ. 2014. 8 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2024.
- ^ a b c "Süleyman Seba'nın hayat hikayesi! Süleyman Seba kimdir?". Habertürk. 13 Ağustos 2018. Erişim tarihi: 7 Aralık 2024.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2015.
- ^ Şerefli ikincilik! 5 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Osman Aslan, Fotomaç, 13 Temmuz 2011
Dış bağlantılar
değiştir- Mackolik'te Süleyman Seba
- TFF.org'da Süleyman Seba
- Süleyman Seba biyografisi 17 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Süleyman Seba'nın ayrıntılı şekilde hayatı
Sportif görevi | ||
---|---|---|
Önce gelen: Hakkı Yeten |
Beşiktaş 4. kaptanı 1948-1954 |
Sonra gelen: Recep Adanır |
Önce gelen: Mehmet Üstünkaya |
Beşiktaş JK 30. Başkanı 1984-2000 |
Sonra gelen: Serdar Bilgili |