Türk Devletleri Teşkilatı-Türkiye ilişkileri

Türkiye, Türk Devletleri Teşkilatı'nın 4 kurucu üyesinden birisidir.[1] Teşkilatın genel sekreterliği İstanbul'da yer almaktadır. Bu zamana kadar 8 zirve ve 1 toplantı Türkiye'de yapılmıştır.[a] Türk Devletleri Teşkilatı bayrağı'nın üstünde yer alan beyaz hilâl, Türkiye'nin bayrağında yer alan hilâldir.

Türk Devletleri Teşkilatı-Türkiye ilişkileri
Haritada gösterilen yerlerde Türk Devletleri Teşkilatı ve Türkiye

Türk Devletleri Teşkilatı

Türkiye

Türk Devletleri Teşkilatı'nın diğer dillerdeki adı: AzericeTürk Dövlətləri Təşkilatı, KazakçaТүрік Мемлекеттері ұйымы, KırgızcaТүрк мамлекеттеринин уюму, ÖzbekçeTurk Davlatlari Tashkiloti,TürkmenceTürk Döwletleriniň Guramasy, Macarcaa Török Államok Szervezete İngilizceOrganization of Turkic States'dir.

Teşkilat, Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı ile karıştırılmamalıdır.

Tarihçe

değiştir

1991'de Sovyetler Birliği'nin yıkılması ile beş Türk devleti bağımsızlığını kazanmıştır. Türk devletlerinin bağımsızlığını kazanmasının hemen ardından Türkiye'nin öncülüğünde 1992 yılında "Türk Dili Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları Zirvesi" yapılmıştır.[2] Nahçıvan’da yapılan Türk Dili Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları 9. Zirvesi’nde Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan arasında Türk Keneşi'nin kurulduğu "Nahçıvan Anlaşması" imzalanmıştır.[2] Türk Keneşi, İstanbul'da 15-16 Eylül tarihleri arasında gerçekleşen 10. Zirvede resmen kurulmuştur.[2] İstanbul'daki kuruluş toplantısından sonraki ilk zirve Almatı'da (2011) yapılmıştır.[2] Daha sonra zirveler: Bişkek (2012), Kebele (2013), Bodrum (2014), Astana (2015), Çolpan-Ata (2018) Bakü (2019) şehirlerinde yapılmıştır. Türk Konseyi Devlet Başkanları, 10 Nisan 2020'de Koronavirüsle Mücadele gündemiyle yapılan Online Zirve'de toplanmıştır. Türk Konseyi Devlet Başkanları, 31 Mart 2021 tarihinde de Kazakistan'ın Türkistan şehrinin Türk Dünyasının Manevi Başkenti ilan edilmesi gündemiyle yine Online bir Zirve'de buluşmuşlardır. 12 Kasım 2021 tarihinde İstanbul'daki Demokrasi ve Özgürlükler Adası'nda 8. Türk Devletleri Teşkilatı İstanbul Zirvesi gerçekleştirilmiştir.

Konseye bağlı kurumlar

değiştir

Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY)

değiştir

Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY), 1993 yılında, Ankara'da kurulmuş, devletler arasında bilim, eğitim, kültür ve sanat alanlarında işbirliğinin geliştirilmesini hedefleyen, Türk dünyasının ortak değerlerinin uluslararası seviyede tanıtılarak kitlelere yayılmasını ve Türk Dili Konuşan Ülkeler arasındaki kültürel bağların derinleştirilmesini amaçlayan teşkilattır.[2]

Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA)

değiştir

Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA) 2008 yılında İstanbul Antlaşması ile kurulmuştur.[2] Asamblenin merkezi Bakü'dür.[2] Türk Keneşi ülkeleri arasındaki işbirliğini derinleştirmek amacıyla kurulmuştur.[2]

Türk İş Konseyi

değiştir

Türk İş Konseyi, 2011 yılında kurulmuştur, merkezi İstanbul'dur.[2] Konseyin kuruluş amacı dört ülkenin özel sektör kuruluşlarının birleşerek, ekonomik işbirliğini ileriye götürmesidir.[2]

Karşılaştırma

değiştir
  Türk Devletleri Teşkilatı   Türkiye
Bayrak    
Arması
 
 
Harita
 
 
Yüzölçümü 4.242.362 km2 783.562 km2
Yoğunluk 39,77 km2 106 km2
Nüfus 152.549.879 83.614.362
Başkent Başkent: İstanbul  

Manevi Başkent: Türkistan  

Ankara
Resmî Dil Azerbaycanca, Kazakça, Kırgızca, Özbekçe, Türkçe ve İngilizce Türkçe
Etnik Gruplar %86 Türk[b] %7 Kürtler %3 Ruslar %1 Tacikler %3 Diğer[kaynak belirtilmeli]
Liderler Genel Sekreter: Kubanıçbek Ömüraliyev  

Onursal Başkan: Nursultan Nazarbayev  

Dönem Başkanı: Şevket Mirziyoyev  

Cumhurbaşkanı: Recep Tayyip Erdoğan

Cumhurbaşkanı Yardımcısı: Fuat Oktay

TBMM Başkanı: Mustafa Şentop

Kuruluş 15 Ekim 2019 29 Ekim 1923
GSYİH (nominal) 1,100,953 milyar $ 794,530 milyar $
GSYİH (kişi başı) 5.348 $ 9.126 $

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Zirveler: 30 Ekim 1992, Ankara 18 Ekim 1994, İstanbul 26 Nisan 2001, İstanbul 17 Kasım 2006, Antalya 21 Kasım 2008, Antalya 15 Eylül 2010, İstanbul 4 Haziran 2014, Muğla Toplantılar: 30 Ekim 2020, Ankara
  2. ^ Tüm Türkleri Kapsamaktadır (Azerbaycanlı, Türkmen, Özbek, Kazak, Kırgız, Uygur, Tatar, vs.)