Tuğrul Şah
Tuğrul Şah, tam adıyla Abdül Haric Muhammed Muğhiseddin Tuğrul Şah bin Kılıç Arslan, 1186 yılında Anadolu'daki sultanlığını çok sayıda oğlu arasında paylaştıran II. Kılıç Arslan'ın bir oğluydu. Yerine oğlu Rükneddin Cihanşah geçti.
| Tuğrul Şah | |
|---|---|
 | |
| Erzurum Meliki | |
| Hüküm süresi | 1202-1225 |
| Sonra gelen | Rükneddin Cihanşah |
| Sultan | II. Süleyman Şah (1202-1204) III. Kılıç Arslan (1204-1205) I. Gıyâseddin Keyhüsrev (1205-1211) I. İzzeddin Keykâvus (1211-1220) I. Alaeddin Keykubat (1220-1225) |
| Ölüm | 1225 |
| Çocuk(lar)ı | Rükneddin Cihanşah Gıyâseddin Türkanşah |
| Hanedan | Selçuklu Hanedanı |
| Babası | II. Kılıç Arslan |
| Dini | İslam |
II. Kılıç Arslan'ın oğlu II. Süleyman Şah'ın Ezurum'u fethetmesinden önce, Erzurum bölgesi 1071'den 1202'ye kadar Saltuklular tarafından yönetiliyordu.[1] II. Süleyman, Gürcistan'ın gücünü zayıflatmak [2] ve fethetmek istiyordu. 1201 ve 1203 yılları arasında kardeşi Tuğrul Şah komutasındaki müfrezelerle, Mengücekli Behram Şah ve muhtemelen Harput Artukluları'nın yardımıyla Erzurum'u ele geçirdi ve [3]Alâeddin Melikşah'ın yerine kardeşi Tuğrul Şah'ı [4] geçirdi.
Bu fetihten sonraki 30 yıl boyunca Erzurum, iki adet Selçuklu beyi; Tuğrul Şah ve Cihan Şah tarafından yönetildi.[1] Tuğrul Şah, 1192'de babası II. Kılıç Arslan tarafından Anadolu Selçuklu sultanlığının bölünmesi üzerine Elbistan'ı almıştı. [5] [6] 1204- 1205 dolaylarında Ahlatşah Begtemür oğlu Muhammed ile birlikte Gürcüleri yendi.[7] 1211-12'de Selçuklu Devleti'nden ayrıldı [6] ve saltanatının en azından bazı kısımlarında Gürcistan'a vergi ödediği anlaşılıyor. [8] Gürcülere ve Eyyûbîlere karşı Ahlatşahlar ile ittifak yaptı.[9]
Oğlu Rukneddin Cihanşah onun yerine geçti ve 1230 yılında Yassı Çimen Muharebesi'nde yenilene kadar Celaleddin Harezmşah ile ittifak kurdu.[6]
Tuğrul'un Gıyaseddin Türkanşah adında bir oğlu daha vardı ve Gıyaseddin Gürcistan kraliçesi Rusudan'ın kocasıydı. Babasının emriyle Gürcistan kraliçesiyle evlenebilmek için Hristiyanlığa geçmişti. [10] [10] Gıyaseddinin harezmşah istilası sırasında yeniden Müslüman olduğu düşünülür. Gıyaseddin'in Tamar adında bir kızı Davit adında bir oğlu vardı. Tamar daha sonrasında II. Gıyâseddin Keyhüsrev ile evlendi ve Gürcü hatun olarak anılmaya başlandı.[7] Davit ise VI. Davit olarak Gürcistan kralı oldu.
Kitabelerde kendisine el-Murâbıt, el-Mücâhid, Kāmiu’l-kefere lakapları verilmiştir.[7]
Ailesi
değiştirTuğrul Şah'ın karısı Ahlatşah beyi Seyfettin Baytimur'un kızıydı.[11] 2 oğulları oldu.
- Cihan Şah (1206 öncesi - 1230'dan sonra): Babasının ölümünden sonra Erzurum topraklarını miras aldı ve melikliği 1230'daki Yassıçemen Muharebesi ile son bulmuştur.
- Gıyâseddin Türkanşah (1206 - 1226 sonrası): 1223'te Rusudan ile evlendi. Bu evlilikten Tamar ve Davit adında iki çocuğu oldu. Harezmşahlar Devleti'nin Gürcistan işgali sonrasında yeniden Müslüman olduğu düşünülür.
Kaynakça
değiştir- ^ a b Bosworth 1996 Quote: "The Saltuqids' main role in the political and military affairs of the time was in warfare with the Georgians, expanding southwards from the time of their king David the Restorer (1089-1125), often as allies of the Shah-i Armanids (see above, no. 97); but in a curious episode, Muhammad b. Saltuq II's son offered to convert to Christianity in order to marry the celebrated Queen T'amar of Georgia. The last years of the family are unclear, but in 598/1202 the Rum Seljuq Sulayman II, while en route for a campaign against the Georgians, put an end to the Saltuqids; and for some thirty years after this, Erzurum was to be ruled by two Seljuq princes as an appanage before Kay Qubadh I in 627/1230 incorporated it into his sultanate."
- ^ Lordkipanidze 1994.
- ^ Baumer 2023.
- ^ Rayfield 2012.
- ^ Toumanoff 1949–1951.
- ^ a b c Sinclair, Thomas (6 Aralık 2019). Eastern Trade and the Mediterranean in the Middle Ages: Pegolotti’s Ayas-Tabriz Itinerary and its Commercial Context (İngilizce). Routledge. s. Note 106. ISBN 978-1-000-75267-0.
Tughril, who ruled at Erzurum from 589 to 618/1192–1221, was allotted Elbistan under the original division by Kılıç Arslan II (Cahen 1968: 111), but was then installed at Erzurum when the latter was captured from the Saltukids at the beginning of the thirteeth century. But he broke away from the Seljuk state in 608/1211-12. His son Rukn al-Din Jahan Shah was finally defeated, and Erzurum annexed to the Seljuk state, in 1230, when the Khwarazmshah, Jalal al-Din, with whom Jahan Shah had temporarily allied, was defeated at the battle of Yassı Çimen.
- ^ a b c "Tuğrul Şah". İslam Ansiklopedisi. 7 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2024.
- ^ Peacock 2006.
- ^ "Erzurum'da Güçlü Bir Selçuklu Meliki Mugîseddîn Tuğrul Şah". Dergi Park. 21 Eylül 2022. 7 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2024.
- ^ a b Djaparidze 1995.
- ^ Djaparidze (1995). 12. – 13. yüzyılda Gürcistan ve Yakın Doğu İslam dünyası (PDF) (Gürcüce). ss. 181-182. 15 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Ekim 2024.
Genel Kaynakça
değiştir- Baumer, Christoph (2023). History of the Caucasus. Bloomsbury. ISBN 9780755636303.
- Bosworth, C.E. (1996). The New Islamic Dynasties: A Chronological and Genealogical Manual. New York: Columbia University Press.
- Djaparidze, Gotcha I. (1995). საქართველო და მახლობელი აღმოსავლეთის ისლამური სამყარო XII-XIII ს-ის პირველ მესამედში [Georgia and the Near Eastern Islamic world in the 12th–13th century] (PDF) (Gürcüce). Tiflis: Metsniereba.
- Peacock, Andrew (2006). "Georgia and the Anatolian Turks in the 12th and 13th centuries". Anatolian Studies. 56: 127-146. doi:10.1017/S0066154600000806.
- Metreveli, Roin, (Ed.) (2008). "„ასწლოვანი მატიანე"" [Chronicle of A Hundred Years] (PDF). ქართლის ცხოვრება [Kartlis Tskhovreba] (Gürcüce). Tiflis: Artanuji. 1 Nisan 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Birden fazla
|editör1=ve|editör-soyadı=kullanıldı (yardım) - Lordkipanidze, Mariam (1994). "Georgia in the 11th-12th centuries". Essays on Georgian history. Tiflis: Metsniereba. ISBN 978-5-520-01547-5.
- Richards, Donald Sidney, (Ed.) (2010). The Chronicle of Ibn Al-Athir for the Crusading Period from Al-kamil Fi'l-ta'rikh, Part 3: The Years 589-629/1193-1231: the Ayyubids After Saladin and the Mongol Menace. Farnham: Ashgate Publishing. ISBN 978-0754669524. r eksik
|soyadı1=(yardım) - Rayfield, Donald (2012). Edge of Empires, a History of Georgia. Londra: Reaktion Books. ISBN 978-1-78023-070-2.
- Toumanoff, Cyril (1949–1951). "The Fifteenth-Century Bagratids and the Institution of Collegial Sovereignty in Georgia". Traditio. 7: 169-221. doi:10.1017/S0362152900015142.