Yassıçemen Muharebesi
Bu madde tümüyle ya da çoğunluğuyla tek kaynağa dayanıyor. (Mart 2024) |
Yassıçemen Muharebesi, 10-12 Ağustos 1230 tarihinde Erzincan yakınlarında, Anadolu Selçuklu Devleti - Eyyubiler ittifakı ile Harezmşahlar Devleti arasında yapılan muharebedir. Kesin Selçuklu ve Eyyubi zaferiyle sonuçlanan bu muharebe sonrasında Harezmşahlar Devleti yıkılma sürecine girmiş ve Anadolu Selçuklu Devleti ile Moğollar sınır komşusu olmuştur.
| Yassıçemen Muharebesi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Anadolu Selçuklu Devleti  Eyyûbîler Devleti |
 Harezmşahlar Devleti Selçuklu isyancıları  Trabzon İmparatorluğu | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
|
I. Alâeddin Keykubad El-Eşref Musa (Şam emiri) |
Celaleddin Harezmşah Cihan Şah | ||||||||
| Güçler | |||||||||
|
25,000+ 20,000 Anadolu Selçuklu Devleti ordusu[1] 5,000 - 15,000 Eyyübiler ordusu[1] [2] | 40,000 Asker[3] | ||||||||
Savaşın nedenleri
değiştirHarezmşahlar Devleti, 12. yüzyıl boyunca günümüzdeki Türkmenistan, Özbekistan ve Afganistan ülkelerinin topraklarında kuvvet kazanan, İran ve Azerbaycan'ı da etki alanında bulunduran bir Türk devletiydi. 1220 yılında Moğol İmparatoru Cengiz Han'ın Orta Asya'ya saldırıya geçmesi sonucu Harezmşahlar, Moğol istilasıyla karşı karşıya kaldılar. Semerkant, Buhara ve Urgenç kentlerini ellerine geçiren Moğollar, Harezmşahlar Devleti'ne de büyük bir kayıp verdiler.
Harezmşahların başına geçen Celaleddin Harezmşah, ordusuyla birlikte Hindistan'a doğru kaçmaya başladı. Ancak onlara yetişen Moğollar, İndus Nehri civarında Harezmşah ordusunu tekrar yenilgiye uğrattılar. Bu sefer Celaleddin Harezmşah, en yakın kumandanlarıyla birlikte Doğu Anadolu'ya yöneldi.
1229 yılında Celaleddin Harezmşah, Ahlat kentini kuşattı. 8 aylık bir kuşatmadan sonra şehri ele geçirdi ve yağmaladı. Bu olay üzerine Anadolu Selçuklu Devleti ile Harezmşahlar arasında bir savaş kaçınılmaz hale geldi.
Savaşta Moğolların Etkisi
değiştirMoğolların Harzemşahları yenmesi üzerine Harzemşahlar, Türkiye Selçuklu Devleti'yle birleştiler. Moğollar Selçukluların kendilerine karşı tehdit unsuru oluşturacağını anladılar ve Harzem askeri görüntüsü altında bazı Selçuklu köylerini talan ettiler. Bunu Celaleddin Harzemşah'ın yaptığını zanneden Selçuk Sultanı; Celaleddin Harzemşah'ın köyleri talan etmediğini bildiren mektubuna inanmadı, bir süre sonra da aralarında soğuklaşma ve ayrılma konusu olmuştur.
Savaşta Ahlat Kalesi
değiştirBu esnada eski Ahlat Valisi Hacip Ali de kaybettiği Ahlat Kalesi'ni yeniden ele geçirmişti. Bunu duyan Celaleddin Harzemşah, Ahlat Kalesini tekrar almak için Ahlat'ı kuşatınca Hacip Ali'nin dostluğunu kendi menfaatleri için ilerlettiği Selçuk Sultanı; Celaleddin Mengü Berti'den Ahlat kuşatmasını kaldırmasını istedi. Sultan Celaledddin Ahlat Kalesi'nin zaten kendisinin olduğunu, Hacip Ali'nin orayı işgal ettiğini söylediyse de Selçuk Sultanı onu dinlemedi. Bu mevzu hakkında aralarında geçen sert mektuplar yüzünden aralarında savaş rüzgarları esmeye başlamıştı.
Savaşın gelişmesi
değiştir1230 yılında Türkiye Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubad Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki Harezmşahların üzerine yürüdü. İki ordu Erzincan yakınlarında Yassıçemen mevkiinde karşılaştılar. Selçuklular Harzemşahları büyük bir yenilgiye uğrattılar. Yenilen Celaleddin Harzemşah kaçtı. Bazı kaynaklarda kaçarken öldürüldüğü belirtilse de, genel kabul sonradan hırsızlar tarafından öldürüldüğü yönündedir.
Savaşın sonuçları
değiştirI. Alaeddin Keykubad bu zaferden sonra devletin sınırlarını Tiflis’e kadar genişletti. Ahlat, Bitlis, Van, Adilcevaz, Malazgirt gibi şehirleri ele geçirdi. Ancak bu başarı aradaki Harzemşahları ortadan kaldırarak Selçukluları Moğollarla karşı karşıya getirdi. Baycu Noyan kumandasındaki Moğollar Anadolu'ya girerek saldırılara başladılar. 1243 yılındaki Kösedağ Savaşı'nda Moğollar, Selçukluları yenilgiye uğratarak Anadolu'yu istila ettiler.
Kaynakça
değiştir- ^ a b Minorsky 1953, ss. 154.
- ^ Ebü’l-Ferec, Celâleddin’in ordusu için 40.000, I. Alâeddin Keykubâd’ın ordusu için 20.000 sayısını ve Melik Eşref’in de 5.000 asker ile ona katıldığını kaydetmektedir. İbnü’l-Esîr ise I. Alâeddin Keykubâd’ın 20.000 Melik Eşref’in ise 15.000 süvarisi olduğunu yazmıştır. Kaynak ; İbnü’l-Esîr, El Kâmil XII, 454; Abu’l-Farac, Abu’l-Farac Tarihi, II, 528; Turan, Selçuklular Zamanında Türkiye, s. 392.
- ^ Ali Karaca, Harezmşahlar devleti'nin Büyük Selçuklu Devleti ve türkiye Selçuklu Devleti ile olan ilişkileri. s.83;Abu’l-Farac, Abu’l-Farac Tarihi, II, 528
- Aydın Taneri, Harezmşahlar, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1989.
- Minorsky, Vladimir (1953).Kafkas Tarihi Çalışmaları. New York: Taylor'ın Yabancı Basını. s. 154.ISBN 978-0-521-05735-6.