Vikipedi

Grand Theft Auto IV

Rockstar Games'in 2008 yapımlı video oyunu
(Grand Theft Auto: IV sayfasından yönlendirildi)

Grand Theft Auto IV, Rockstar North tarafından geliştirilen ve Rockstar Games tarafından yayınlanan 2008 yapımı bir aksiyon-macera oyunudur.[1][2] Bu, 2004'teki Grand Theft Auto: San Andreas'tan sonra Grand Theft Auto serisi'nin altıncı ana girişi ve genel olarak on birinci bölümdür. New York'yi temel alan[3] kurgusal Liberty City'de geçen tek oyunculu hikâye, Doğu Avrupalı[4] savaş gazisi Niko Bellic'in ve onun yüksek profilli suçluların baskısı altındayken geçmişinden kaçma girişimlerini konu alıyor.[5] Açık dünya tasarımı, oyuncuların üç ana adadan oluşan Liberty City'de ve New Jersey merkezli komşu eyalet Alderney'de özgürce dolaşmasına olanak tanıyor.

Grand Theft Auto IV
GeliştiriciRockstar North[a]
YayımcıRockstar Games
YapımcıLeslie Benzies
Programcılar
  • Adam Fowler
  • Alexander Roger
  • Obbe Vermeij
SanatçıAaron Garbut
SenaristlerDan Houser
Rupert Humphries
BesteciLola Flores Bunu Vikiveri'de düzenleyin
SeriGrand Theft Auto
MotorRAGE
PlatformlarPlayStation 3
Xbox 360
Windows
ÇıkışPlayStation 3, Xbox 360
  • DÇ: 29 Nisan 2008
Windows
  • KA: 2 Aralık 2008
  • PAL: 3 Aralık 2008
TürAksiyon-macera
ModTek oyunculu oyun
Çok oyunculu oyun Bunu Vikiveri'de düzenleyin

Oyun üçüncü şahıs bakış açısıyla oynanır ve dünyasında yürüyerek veya araçla gezinilir. Tek oyunculu mod boyunca oyuncular Niko Bellic'i kontrol ediyor. Oyuna, tek oyunculu ortamın yeniden yaratılmasında 32'ye kadar oyuncunun hem işbirlikçi hem de rekabetçi oyun oynamasına olanak tanıyan bir çevrimiçi çok oyunculu mod da dahil edilmiştir.[6][b] Daha sonra oyun için iki genişletme paketi yayınlandı: The Lost and Damned ve The Ballad of Gay Tony; bunların her ikisi de ana Grand Theft Auto IV hikâyesiyle bağlantılı yeni olay örgülerini içeriyor ve yeni kahramanları takip ediyor.

Grand Theft Auto IV'ün geliştirilmesine San Andreas'ın piyasaya sürülmesinden kısa bir süre sonra başlandı ve Rockstar'ın dünya çapındaki birçok stüdyosu arasında paylaşıldı. Oyun, seri için daha gerçekçi ve ayrıntılı bir stil ve tona geçiş sağladı. Önceki oyunlardan farklı olarak Grand Theft Auto IV'te güçlü bir sinema etkisi yoktu çünkü ekip hikâyeye orijinal bir yaklaşım getirmeye çalıştı. Geliştirme ekibi, açık dünyaya yönelik araştırmalarının bir parçası olarak New York'ta kapsamlı bir saha araştırması yürüttü ve 100.000'den fazla fotoğraf ve birkaç saatlik video kaydetti. Geliştiriciler dünyayı oyunun en önemli unsuru olarak görüyorlardı; serideki en büyük harita olmasa da, dikeyliği ve ayrıntı seviyesi nedeniyle kapsam açısından karşılaştırılabilir olduğunu düşünüyorlardı. Bütçe 100 milyon ABD dolarının üzerine çıktı ve bu da onu geliştirilmesi en pahalı video oyunlarından biri haline getirdi.

Grand Theft Auto IV, Nisan 2008'de PlayStation 3 ve Xbox 360 konsolları için, Aralık ayında ise Windows için piyasaya sürüldü.[7][8][9][10] Oyun, piyasaya sürülmesinin ardından özellikle anlatıya ve açık dünya tasarımına yönelik övgülerle büyük beğeni topladı.[11][12] Grand Theft Auto IV, sektör satış rekorları kırarak o dönemde tarihin en hızlı satan eğlence ürünü oldu ve ilk gününde 310 milyon ABD doları, ilk haftasında ise 500 milyon ABD doları hasılat elde etti.[13][14] Yedinci nesil video oyunlarının en önemli oyunlarından biri olarak kabul edilen ve birçok eleştirmen tarafından tüm zamanların en iyi video oyunlarından biri olarak kabul edilen oyun, çeşitli oyun yayınlarından Yılın Oyunu ödülleri de dahil olmak üzere yıl sonu ödüllerini kazandı. 2020 yılına kadar 28 milyondan fazla kopya satışıyla en çok satan video oyunları arasında yer alıyor. Oyun, oyunun şiddet tasvirine ve oyuncuların alkollü araç kullanma becerisine yönelik eleştirilerle tartışmalara yol açtı. Halefi Grand Theft Auto V, Eylül 2013'te piyasaya sürüldü.

Oynanış

değiştir

Grand Theft Auto IV, üçüncü şahıs bakış açısıyla oynanan bir aksiyon-macera oyunudur.[15] Oyuncular hikâye boyunca ilerlemek için belirli hedefleri olan doğrusal senaryolar olan görevleri tamamlarlar. Bazıları oyuncuların daha fazla talimat veya etkinlik beklemesini gerektirdiğinden, aynı anda birden fazla aktif görevin yürütülmesi mümkündür. Görevlerin dışında oyuncular oyunun açık dünyasında özgürce dolaşabilir ve isteğe bağlı yan görevleri tamamlayabilirler.[16] Kurgusal Liberty City şehrinden oluşan dünyanın alanı, daha önceki Grand Theft Auto serisi girişlerinin çoğundan daha büyüktür.[17] Oyunun başında oyuncular yalnızca Dukes ve Broker'dan oluşan ilk adayı keşfedebilir ve hikâye ilerledikçe diğer tüm adaların kilidi açılır.[18]

Oyuncular, düşmanlarla savaşmak için yakın dövüş saldırıları, ateşli silahlar ve patlayıcılar kullanır ve oyun dünyasında gezinmek için koşabilir, zıplayabilir, yüzebilir veya araçları kullanabilir. Araç kullanırken birinci şahıs bakış açısı seçeneği vardır. Savaşta otomatik nişan alma ve koruma sistemi düşmanlara karşı yardımcı olarak kullanılabilir. Oyuncuların hasar alması halinde, yiyecek veya içecek tüketerek, tıbbi kitler kullanarak veya sağlık görevlilerini çağırarak sağlık sayaçları tamamen yenilenebilir.[19] Oyuncuların suç işlemesi halinde oyunun kolluk kuvvetleri, baş üstü gösterge ekranındaki (HUD) "wanted" göstergesinin gösterdiği şekilde yanıt verebilir. Göstergede görüntülenen yıldızlar mevcut istenen seviyeyi gösterir (örneğin, maksimum altı yıldızlı seviyede, kolluk kuvvetlerinin oyuncuları etkisiz hale getirme çabaları çok agresif hale gelir). Kolluk kuvvetleri aranan bölgeden ayrılan oyuncuları arayacaktır. Aranan sayaç soğuma moduna girer ve sonunda oyuncular görevlilerin görüş alanından gizlendiğinde geri çekilir.[20]

 
Grand Theft Auto IV'teki savaş, bir koruma sistemi içerecek şekilde yeniden düzenlendi.[19]

Oyunun siper sistemi, oyuncuların siper arasında hareket etmesine, körü körüne ateş etmesine, özgürce nişan almasına ve belirli bir düşmanı hedeflemesine olanak tanır. Bireysel vücut parçaları da hedeflenebilir.[21] Yakın dövüş saldırıları, kaçma, bloklama, rakibi silahsızlandırma ve karşı saldırı gibi ek hareketleri içerir. Vücut zırhı, silah atışlarını ve patlayıcı hasarlarını absorbe etmek için kullanılabilir, ancak bu süreçte tükenir. Sağlık tamamen tükendiğinde oyun durur ve oyuncular en yakın hastanede yeniden doğar.[19]

Tek oyunculu mod, oyuncuların Doğu Avrupalı savaş gazisi Niko Bellic'i kontrol etmesine olanak tanır. Hikâye boyunca Niko çeşitli yeni karakterlerle tanışır ve onlarla arkadaş olur. Daha sonra Niko ne zaman isterse ona iyilik yapabilirler; örneğin bir taksi hizmeti sahibi olan kuzeni Roman, taksilerinden birini Niko'yu şehirdeki herhangi bir yere götürmesi için gönderebilir. Bir hedefe hızlı yolculuk için oyun sırasında taksiler her zaman mevcuttur. Oyun boyunca oyuncular aynı zamanda oyuncunun seçimine bağlı olarak hikâyeyi uygun şekilde değiştiren ahlaki seçimlerle de karşı karşıya kalır. Oyuncular oyun dünyasında serbestçe dolaşırken bowling veya dart gibi bağlama özel aktivitelere katılabilirler. Diğer mevcut aktiviteler arasında kanunsuz bir mini oyun ve oyun içi televizyon programları yer almaktadır.[22][23][24] Niko'nun arkadaşlarıyla iletişim kurmak ve aktivite başlatmak için bir cep telefonu var.[25] Cep telefonu aynı zamanda oyunun çevrimiçi çok oyunculu moduna erişmek ve hile kodlarını girmek için de kullanılıyor.[26] Niko'nun e-posta gönderip almasına ve potansiyel kız arkadaşlarla olası randevular ayarlamasına olanak tanıyan oyun içi internet'e erişmek için Niko, şehrin çeşitli yerlerinde bulunan internet kafeleri kullanabilir.[27] Oyunda ayrıca bir metro sistemi de bulunuyor ve oyuncuların oyunun dünyasında hızla dolaşmasına olanak tanıyor.[28]

Grand Theft Auto IV'ün çevrimiçi çok oyunculu modu, 32'ye kadar oyuncunun[b] haritada serbestçe dolaşmasına olanak tanır. Oyuncular, ölüm maçları ve sokak yarışları da dahil olmak üzere hangi oyun modunu oynamak istediklerine karar verirler. Sıralı ve sırasız maçlara bölünmüş hem işbirlikçi hem de rekabetçi oyun modları mevcuttur.[29] Oyuncuların rütbe atlayarak seviye atlaması için oyun içi para kazanılması gerekir. Oyun aynı zamanda, oyuncuların tamamlaması gereken bir hedef veya görev olmaksızın haritanın tamamını keşfetmeye açık olduğu bir Serbest Mod'a da sahiptir. Oyunun sunucuları polis varlığı, trafik ve silahlar gibi birçok değişkeni kontrol edebilir.[30] Çok oyunculu mod 2020'de Windows'ta durduruldu.[31]

Özet

değiştir

Konum

değiştir

Grand Theft Auto IV, 2008 yılında Liberty City'nin yeniden tasarlanmış bir versiyonunda geçiyor. Şehrin tasarımı New York'un dört ilçesinin yeniden canlandırılmasına odaklanıyor: Broker (Brooklyn), Dukes (Queens), Bohan (Bronx) ve Algonquin (Manhattan). Ortam aynı zamanda komşu eyalet Alderney'i de içerir (New Jersey).[32] Başlangıçta köprüler terör tehdidi nedeniyle kilitleniyor ve köprülerin geçilmesi durumunda polis sürekli olarak oyuncuları takip ediyor. Hikâye ilerledikçe ablukalar kaldırılıyor ve oyuncunun adalar arasında güvenli bir şekilde geçiş yapmasına olanak sağlanıyor.

Grand Theft Auto IV, gerçek dünyayı yansıtan ve taklit eden kurgusal "HD Evren" de geçiyor. Önceki oyunlar,[c] HD Evren ile pek çok benzerliğe sahip olmasına rağmen, farklı süreklilikler olarak kabul edilen, kendilerine ait kurgusal evrenler oluşturuyordu. Bu nedenle Grand Theft Auto IV'te tasvir edilen Liberty City, önceki versiyonlarından farklıdır ve oyunun kendisi serinin yeniden başlatılması görevi görmektedir. Grand Theft Auto IV tarafından oluşturulan yeni zaman çizelgesi, The Lost and Damned ve The Ballad of Gay Tony adlı iki genişletme paketi ve çevrimiçi bileşeni Grand Theft Auto Online'ın yanı sıra devamı olan Grand Theft Auto V ile devam edecek.[34][35][36] Elde taşınır oyun Grand Theft Auto: Chinatown Wars da HD Evrenin bir parçası olarak kabul edilir, çünkü Alderney dışında Grand Theft Auto IV ile aynı haritaya sahiptir.[37]

Konu

değiştir

Doğu Avrupalı eski bir asker olan Niko Bellic,[38] suç geçmişinden kaçmak, Amerikan Rüyasının peşine düşmek ve on yıl önceki bir savaş sırasında birliğine pusu kurarak ihanet eden adamı aramak için Platypus adlı bir kargo gemisiyle Liberty City'ye gelir. Kuzeni Roman'la tekrar bir araya geldiğinde, zenginlik hikâyelerinin küçük kirli dairesini, kâr etmeyen taksi şirketini, kumar borçlarını ve tefecilerle olan anlaşmazlıklarını gizleyen yalanlar olduğunu keşfeder. Niko, Roman'a sorunları konusunda yardım etmeye başlar ve bu da onun şehirdeki ilk suç bağlantılarını kurmasına yol açar. Yardie'nin alt patronu Little Jacob ile arkadaş olur ve Roman'ın Rus tefecisi Vlad Glebov için çalışmak zorunda kalır; Niko, Roman'ın kız arkadaşı Mallorie ile yattığını öğrenince sonunda onu öldürür.

Misilleme olarak Niko ve Roman, patronları Mikhail Faustin ve teğmeni Dimitri Rascalov'un emriyle Rus gangsterler tarafından kaçırılır. Vlad'ın öldürülmesine kayıtsız kalan Faustin, onları serbest bırakır ve Niko'yu tetikçi olarak işe alır ve sonunda ona Rus suç baronu Kenny Petrović'in oğlunu öldürmesini emreder. Petrović misilleme tehdidinde bulununca Dimitri, Niko'yu Faustin'e suikast düzenlemeye ikna eder. Ancak daha sonra Niko'ya ihanet eder ve Niko'yu yıllar önce başarısız bir insan kaçakçılığı işi sırasında kendisinden hırsızlık yapmakla suçlayan eski işvereni Ray Bulgarin'e getirir. Niko iddiayı reddeder ve çıkan çatışma Dimitri ile Bulgarin'in kaçmasına olanak tanır.

Dimitri'nin adamları, Niko ve Roman'ın dairesini ve taksi şirketini yakarak onları Bohan'a kaçmaya zorlar. Niko birkaç yerel uyuşturucu baronu için iş bulurken Dimitri, Niko'yu tuzağa düşürmek için başarısız bir girişimde Roman'ı kaçırır. Daha sonra Niko, romantik ilgisi olan Michelle'in bir hükûmet ajanı olduğunu keşfeder ve onu tuzağa düşürüp kendi ajansında çalışmaya zorlar. Teşkilat, bilinen veya şüphelenilen birkaç teröristin öldürülmesi karşılığında Niko'nun sabıka kaydını temizler ve aradığı haini aramasında ona yardımcı olur. Niko ve Roman'ın serveti, ikincisi yıkılan işinden büyük miktarda sigorta parası aldığında artar ve bunu yeniden inşa etmek ve Algonquin'de bir daire satın almak için kullanır. Roman ayrıca kabul eden Mallorie'ye de evlenme teklif eder.

Niko, İrlanda Mafyası için çalışırken gangster Patrick McReary ile arkadaş olur ve onun ve kardeşlerinin bir banka soygunu gerçekleştirmesine yardım eder. Niko daha sonra Pegorino suç ailesinden bir kaporejim olan Ray Boccino tarafından bir elmas anlaşmasını denetlemesi için işe alınır, ancak işler ters gider. Boccino, Niko'nun borcunu, birimlerine ihanet etmediğini iddia eden, artık Bernie Crane olarak bilinen eski yoldaş Florian Cravic'i bulmasına yardım ederek öder. Niko, hainin hayatta kalan tek kişi olan Darko Brevic olduğu sonucuna varır. Niko, Liberty City'de Mafya için çalışmaya devam eder ve sonunda Don'un güvenini kazanır. Don Jimmy Pegorino, Niko'nun polis muhbiri olduğundan şüphelendikten sonra Boccino'yu öldürmesini emreder. Niko ayrıca Patrick'in Don Giovanni Ancelotti'nin kızını elmaslar için fidye almak üzere kaçırmasına yardım eder, ancak Bulgarin takası durdurur ve elmaslar kaybolur.

Sonunda hükûmet ajanları Darko'yu Romanya'da bulur ve Niko'nun kaderini belirlemesi için onu Liberty City'ye getirir. Daha sonra Niko, Pegorino tarafından son bir iyilik için çağrılır: Dimitri ile gizli anlaşma sonucu oldukça kazançlı bir eroin anlaşmasına yardımcı olmak için. Niko ya Dimitri ile çalışmayı kabul etmeli ya da ondan intikam almalıdır.[39] Niko anlaşmayı kabul ederse Dimitri ona bir kez daha ihanet eder ve eroini kendine saklar.[40] Roman'ın düğününde, Dimitri'nin Niko'yu öldürmesi için gönderdiği bir suikastçı, yanlışlıkla Roman'ı başıboş bir kurşunla öldürür.[41] Little Jacob'un yardımıyla Niko, Pegorino'yu da öldüren Dimitri'yi öldürerek misilleme yapar.[42] Daha sonra Mallorie, Niko'ya, Niko'nun korumaya yemin ettiği Roman'ın çocuğuna hamile olduğunu söyler. Niko intikam almayı seçerse bunun yerine Platypus'ta Dimitri'yi bulur ve öldürür.[43] Roman'ın düğününde, Niko'nun ihanetine öfkelenen Pegorino, arabadan geçerken onu hedef alır ancak yanlışlıkla Niko'nun çıktığı Patrick'in kız kardeşi Kate'i öldürür.[41] Little Jacob ve Roman'ın yardımıyla Niko, Pegorino'nun izini sürer ve onu öldürür.[44] Daha sonra Roman, Niko'ya Mallorie'nin hamile olduğunu ve kızsa bebeğe Kate adını vermeye karar verdiklerini söyler.

Geliştirme

değiştir
 
Rockstar North'un, Grand Theft Auto IV'ün gelişiminin denetlendiği Edinburgh, İskoçya'daki eski stüdyosu

Grand Theft Auto IV'ün ön çalışmaları Kasım 2004'te,[45] Grand Theft Auto: San Andreas'ın piyasaya sürülmesinden bir ay sonra başladı.[46] Rockstar başkanı Sam Houser, San Andreas'ı takip etmenin "bir kabus" olduğunu düşünüyordu.[47] Oyunun arkasındaki 220 kişilik çekirdek ekip olan Rockstar North, 50'si Rockstar NYC'de, 40'ı Rockstar Lincoln'da ve 10'u Rockstar San Diego'da olmak üzere 1.000'den fazla kişilik tam bir ekip arasında geliştirmeyi kolaylaştırmak için ana şirket Rockstar Games'in sahip olduğu stüdyoları ortak olarak seçti[48] ve yaklaşık 600-700 kişi dahili ve harici olarak yarı zamanlı çalışıyor.[49] Geliştirme ekibinin bazı kilit üyeleri, üretim sırasında genellikle tatiller olmadan günde 12 saat çalıştı.[48] Ekip, Grand Theft Auto 2'den (1999) Grand Theft Auto III'e (2001) geçişte yaşanan aynı üretim sıçramasını temsil etmek için önceki iki ana oyundaki numaralandırma şemasını devam ettirmeye karar verdi.[47] Grand Theft Auto IV'ün geliştirilmesi, oyunun üretime sunulduğu 21 Nisan 2008 itibarıyla durduruldu.[50] Yapımcı Leslie Benzies, geliştirme çabalarının bütçesinin 100 milyon ABD dolarını aştığını tahmin etti. Bu da Grand Theft Auto IV'ü şimdiye kadar yapılmış en pahalı video oyunlarından biri haline getiriyor.[48]

Araştırma ve açık dünya tasarımı

değiştir

Oyunun ortamı Liberty City, New York City'yi temel alıyor. Ekip, Liberty City'nin önceki versiyonlarına ilham kaynağı olarak bakmadı ve "genel hissi" korumasını istedi, başka bir şey istemedi.[51] Harita, Grand Theft Auto III'ün kabaca üç katı büyüklüğündedir. Geliştiriciler başlangıçta New York eyaletinin tamamını kullanmayı, önce Manhattan'la sınırlamayı ve ardından tekrar genişletmeyi düşündüler.[51] Ormanlı daha fazla banliyöyü dahil etmeyi düşündüler ve hangi alanların dahil edileceğine dair düzenli olarak oylama yapacaklardı.[52] Sanat yönetmeni Aaron Garbut, ekibin ortamı sağladığı ayrıntı ve çeşitlilik nedeniyle seçtiğini belirterek, New York'u "şaşırtıcı, çeşitli, canlı, sinematik bir şehir" olarak tanımladı.[53] Yazar Dan Houser, dünya için gerekli olan araştırma miktarı nedeniyle ekibin "ayakta durabileceğimiz bir yerde olmak istediğini" ekledi; Rockstar Games'in ana merkezi New York'ta bulunmaktadır.[52] Ekip, daha eğlenceli bir oyun tasarımına imkan vermek için bilinçli olarak New York City'nin hassas bir şekilde yeniden yaratılmasından kaçındı ve "en iyi şekilde karakterize edildiğini" düşündükleri alanları seçti.[53] Garbut, çoğu insanın film veya edebiyattaki "önemli noktalara" aşina olduğunu ancak bu alanları tam olarak bilmesine gerek olmadığını hissettiği için şehrin bir karikatürünü yakalamak istedi.[54] Şehir belirli görevler düşünülerek inşa edilmedi; önce alan oluşturuldu ve görevler daha sonra uygulandı.[55]

Gerçekçi bir ortam elde etmek için, Rockstar North'tan 60-70 çalışan araştırma için New York'a gitti: ilk olarak Mart veya Nisan 2005'te projenin başlangıcında bir buçuk hafta boyunca[52] ve 2007'de daha küçük bir gezi.[51] Daha önce görev yapan polis memurları ekibi Washington Heights çevresinde gezdirdi.[52] New York'ta bulunan tam zamanlı bir araştırma ekibi, bir mahalledeki etnik azınlık veya trafik düzenlerinin videoları gibi ek bilgi taleplerini ele aldı. New York'ta çekilen videolar Rockstar North ofislerindeki televizyonlarda oynatıldı, "böylece çalışırken yukarıya bakabildiler ve New York vardı".[52] Benzies, ekibin New York'ta 100.000'den fazla fotoğraf çektiğini iddia etse de[48] Garbut, yaklaşık 250.000 fotoğraf çektiklerini tahmin ediyor.[51] Ayrıca apartmanların mimari planlarını incelediler, şehir bloğunun düzenini belirlemek için uydu görüntülerini kullandılar, araba modelleri için satış rakamlarını araştırdılar ve metrolar, kanalizasyonlar ve çöp imhası da dahil olmak üzere şehrin altyapısını detaylandıran kitaplar okudular.[56] Hove Plajı, Sam Houser'ın "oldukça inanılmaz" ve sıradışı bulduğu Brighton Plajı'na dayanıyor; adı, eski komşu kasabalar Brighton ve Hove'dan oluşan İngiliz şehri Brighton ve Hove'a dayanmaktadır.[57] Houser, oyun karakterlerinin doğası gereği Brighton Beach'in birçok Doğu Avrupalıya ev sahipliği yapmasını takdir etti.[57]

Dan Houser, Liberty City'yi oyunun "en büyük karakteri" olarak tanımladı.[53] Liberty City'nin Grand Theft Auto IV versiyonu, serideki önceki oyunların çoğundan daha ayrıntılı ve boyut olarak daha büyüktür; Önceki ana oyunun geçtiği yer olan San Andreas'tan daha küçük olmasına rağmen, geliştiriciler şehrin dikeyliği, bina sayısı ve ayrıntı düzeyi nedeniyle kapsam açısından karşılaştırılabilir olduğunu düşündüler.[58] Ekip, San Andreas'taki geniş açık çöller gibi daha az ölü nokta ve alakasız alan istiyordu.[45] Oyunun San Andreas'a göre "daha odaklanmış bir deneyim" olmasını istiyorlardı ve Dan Houser, New York'un sınırlı etkinliklerinin buna izin verdiğini düşünüyordu.[47] Ekip, Niko'nun cep telefonunun eklenmesinin dünyaya daha fazla ilgi gösterdiğini ve toplumun telefonlara olan odağının değiştiğini temsil ettiğini hissetti.[47] Oyun içi markalar ve ürünler birkaç yıl içinde tasarlanmaktadır; reklam panoları oyunda piyasaya sürülmeden yaklaşık altı ay önce uygulandı.[51]

Hikaye ve karakter gelişimi

değiştir
Ayrıca bakınız: Niko Bellic
 
Leslie Benzies
 
Dan Houser
 
Sam Houser
Benzies oyunun yapımcılığını üstlendi. Dan Houser hikayenin ortak yazarlığını yaptı,[48] kardeşi Sam ise oyunun baş yapımcılığını üstlendi.[46]

Dan Houser ve Rupert Humphries tarafından yazılan oyunun senaryosu yaklaşık 1000 sayfadır.[48] Yaklaşık 660 oyuncu, 80.000 satırın üzerinde diyalog için oyuna ses verdi. Dan Houser, karakteri ve ortamı tasarladıktan sonra, altı sayfalık, ayrıntılı bir belge olan kaba bir özet yazmadan önce hikâye fikirlerini ortaya koymak için kardeşi Sam Houser ve Leslie Benzies ile konuştu.[52] Özet yeniden çalışıldığında, tasarımcılar onu her bölümü gösteren geniş bir akış belgesiyle temsil edilen görevlere ayırdılar. Yazarlar daha sonra görevlerin tanıtımları üzerinde çalışırlar; oyun diyaloğu çok daha sonra gelir.[54] Önceki Grand Theft Auto oyunlarından farklı olarak Grand Theft Auto IV'ün sinematik etkileri yoktur. Dan Houser, "Biz bilinçli olarak şunu yapmaya çalışıyorduk, eğer video oyunları bir sonraki aşamaya geçecekse, o zaman mesele sevgi dolu bir saygı duruşunda bulunmak ya da başka şeylere gönderme yapmak değil" dedi.[54] Yazarların "taze ve yeni bir şey istediklerini ve açıkça [bir] filmden türetilmiş bir şey olmamasını" istediklerini söyledi.[54] Dan Houser, grafik ve teknolojideki ilerlemelerin yanı sıra yazı kalitesinin de artması gerektiğini düşünüyordu. Yüz animasyonundaki iyileştirmelerin daha yavaş tempolu ara sahnelere izin verdiğini belirtti.[53] Bir görev yeniden denendiğinde oynanan benzersiz diyalog, oyunun "daha az hazır ve daha az Bugün Aslında Dündü'ye benzemesini" sağlamaktı.[53]

Dan Houser, Niko Bellic'i önceki oyunlara göre "daha kapsamlı bir karakter" olarak tanımladı.[53] Çoğunlukla masum insanları kurtaran ve aynı zamanda "soğuk kalpli bir katil" olan ikili kişiliğinin onu daha bağdaşılabilir kıldığını hissetti.[53] Ayrıca Niko'nun Liberty City'ye olan yabancılığının, oyuncunun kendisiyle daha fazla ilişki kurmasına olanak tanıdığını, sadece belirsiz geçmişi ve Roman'la olan ilişkisinin etkisiyle bunu hissetti.[53] Yazarlar, Niko'nun geçmişine karar verirken göçmen olmanın daha tehlikeli durumlara ve dolayısıyla daha keyifli görevlere yol açabileceğini düşündüler; Suç uzmanlarıyla yapılan görüşmelerin ardından Dan Houser, "gerçek korkutucu karakterlerin artık Amerika'da doğmadığını" buldu.[53] Niko'nun Amerikan kültürüne dışarıdan bakışının "eğlenceli" olduğunu düşünüyordu.[53] Ekip, Niko'nun "bir kahramandan ziyade, kendi suç dünyasında olumlu eylemlerde bulunabilen bir anti kahraman" olmasını istiyordu. Davranışının geçmişinin ve seçimlerinin ağırlığını yansıtmasını istediler.[59]

Niko'nun tasarımında birkaç değişiklik yapıldı ancak geliştirme aşamasında tamamlandı.[60] Kıyafeti, özellikle Yugoslavya ve Çeçenistan'daki kış savaşlarında savaşan erkeklerin fotoğrafları olmak üzere, Doğu Avrupalılara dayalı olarak çeşitli değişikliklere uğradı. Tasarımın ana motivasyonu, uygun duyguları aktaracak bir yüz ve yeni animasyonlarla güzel hareket edebilecek bir vücuttu.[53] Oyun içi satın alınabilir kıyafetler de karaktere uyacak şekilde tasarlandı.[47] Ekip, oyuncuya sunulan oynanış seçeneklerinin çok kapsamlı olmamasını sağladı çünkü bunların etrafındaki insanlar tarafından yönlendirilen karaktere hâlâ bir anlam ifade etmesi gerekiyordu. Dan Houser, San Andreas'taki görevlerin fazla doğrusal hale geldiğini hissetti ve Grand Theft Auto IV'te oyuncuya seçenekler sunmak istedi.[53]

Yazarlar, Niko'nun Amerika'ya gelmek için bir motivasyona ihtiyacı olduğunu fark ettiler ve kuzeni Roman'ı yarattılar. Dan Houser, gerekenden daha derin bir aşinalık olacağı için ikisinin kardeş olamayacağını düşünüyordu. Roman'ın fantazi cazibesinin Niko'nun sert alaycılığıyla oynadığı ikili bir oyun olarak tanımladı. Ekip, kendilerini daha canlı hissetmeleri için diğer oynanamayan karakterlere (NPC) daha tanımlanabilir davranışlar ve diyaloglar verdi. Yazarlar başlangıçta daha küçük bir karakter grubuna sahip olmayı düşündüler, ancak hikâyenin sıkıcı hale geldiğini ve oyuncuların dünyayı keşfetme olasılıklarının azaldığını gördüler. Dan Houser'a göre oyun dünyasında bulunan yabancı karakterler, New York'ta yaşayan "çılgın insanlara" dayanıyordu; önceki oyunlarda bu karakterler yalnızca radyo istasyonları veya hafif yaya davranışları aracılığıyla yakalanabiliyordu.[51] Ekip, NPC'lerin etnik kökenlerini, kıyafetlerini ve davranışlarını New York çevresinde çektikleri farklı alanlara bölünmüş fotoğraf ve videolara dayandırdı;[53] her konum için ruh hali panoları oluşturdular.[51] NPC'ler ayrıca farklı dillerde konuşuyorlar.[52]

Sanat tasarımı

değiştir

Grand Theft Auto IV, kısmen yüksek çözünürlüklü grafikler sunan konsollara geçişin ve bu tür konsolların yeni ve geliştirilmiş özelliklerinin bir sonucu olarak seride daha gerçekçi ve ayrıntılı bir stil ve tona geçiş olduğunu görüyor. Geliştirme ekibi, önceki oyunların tutarlılığını korurken, tüm tasarım yönlerinde kalitedeki artışı temsil etmek için çalıştı.[45] Ekip, oyunun gelişimini "her şeyi geriye alıp yeniden başlamak" için bir fırsat olarak değerlendirdi ve serinin tarzını kaybetmeden sanat tarzını geliştirdi;[53] oyunun tüm yönlerinde tutarlı olan yeni bir stil yaratırken oyunu öncekilerin "çizgi film benzeri stilinden" uzaklaştırdılar.[47] Garbut, ileri teknolojinin getirdiği artan detay talebini göz korkutucu buldu. Görsellerin gerçekçi görünmesini sağlamak için kullanılan bir teknik, sert kenarlardan kaçınmak, bunun yerine yüzeyleri bir araya getirerek dünyayı kirli ve yaşanmış gibi göstermekti.[53] Sahne donanımı departmanı, dünyayı daha ilginç ve benzersiz kılmak için farklı nesnelerin birden fazla varyasyonunu yarattı.[61] Grand Theft Auto IV, 2001'deki Grand Theft Auto III'ten bu yana serideki ilk çağdaş oyundu; ekip, tekrarlayan hislerden kaçınmak için yeterli zamanın geçtiğini hissetti.[47] Oyun içi araçların türleri geliştirme aşamasında önceden belirlendi ve ardından araç departmanı tasarımları oluşturmaya başladı. Araçlar belirli gerçek hayattaki benzerlerine dayanmıyor, ancak geliştiricilerin bazı orijinal fikirleriyle birlikte birçok araçtan öğeler alıyor.[62]

Teknik ve oynanış tasarımı

değiştir
 
Grand Theft Auto IV'ün animasyonunun geçirdiği süreç: (en üstte) sahnede performans sergileyen aktörler, ham hareket yakalama verileri, (altta) oyun içi karakterler ve oyundaki son sahne.[63]

Oyun için tescilli Rockstar Advanced Game Engine (RAGE) kullanıldı.[64] Garbut, Grand Theft Auto IV'ün teknik tasarımının Grand Theft Auto III'ünkine benzer olduğunu, her iki oyunun da serinin kendi platformlarında piyasaya sürülen ilk oyunları olduğunu buldu. Çalıştırılabilir bir oyun motorunun geliştirme aşamasının sonlarına kadar sonuçlandırılmadığını, bu noktada optimizasyonun piyasaya sürülmesi yaklaşıncaya kadar "hala birçok tahminin bulunduğunu" iddia etti.[55] Karakterin fiziksel performansları hareket yakalama kullanılarak kaydedildi. Hareket yakalama sahnesinde her biri tam takım elbise giymiş en fazla sekiz oyuncu aynı anda performans sergileyebilir.[63] Performansı yakalamak için kullanılan kamera, oyuncuların senaryolarını okuması için bir teleprompter içeriyordu.[65] Üretimin her gününde yüzün üzerinde hareket yakalanacaktı. Nihai ürün, kusursuz ve uygun görünmeleri için farklı aktörlerin farklı performanslarından alındı.[63] Bir oyuncunun ses çalışması, belirli bir sonuç için farklı bir oyuncunun fiziksel performansıyla birleştirilebilir.[66] Oyun içi animasyonlar, farklı hareket yakalama performanslarının bir kombinasyonu kullanılarak benzer şekilde hazırlandı.[67]

Ekip, oynanış ve animasyonlar için önceki oyunlardaki çalışmaların çoğunu yeniden yaparak Grand Theft Auto IV'ün "yeni nesil hissini" vermesini istedi.[53] San Andreas'taki rol yapma unsurları, kısmen gerektireceği animasyon çalışması nedeniyle ve sürekli olarak spor salonunu ziyaret etme ihtiyacının Niko'nun motivasyonlarına aykırı gelmesi nedeniyle, geliştirme sürecinin oldukça erken bir aşamasında kaldırıldı.[47] Oyunun hedefleme sistemi, ileri teknoloji nedeniyle geliştirmenin ilk odak noktalarından biriydi; ekip çok teknik olmadan gerçekçi olmasını istedi. Siper sistemi hedeflemeye "doğal bir katkıydı".[47] Benzies, çok oyunculu modu oyunun gelişiminin en zor kısmı olarak tanımladı.[49] Ekip, çok oyunculu modun sinematik tek oyunculu deneyimin bir uzantısı gibi hissetmesini istedi. Dan Houser bunu "anlatının tamamı yerine filmin bir bölümü" olarak tanımladı. Geliştiriciler, ana hikâye senaryosuna işbirlikçi çok oyunculu oyunu eklemeyi düşündüler, ancak bunun tek oyunculu bir deneyim olarak daha iyi sonuç vereceğine karar verdiler.[47]

Sam Houser, oyunda Euphoria yazılımını kullanmaya ilk kez ilgi gösterdiğinde kendisine bunun imkansız olacağı veya yalnızca ara sahnelerle sınırlı olacağı söylendi, ancak ekibin bazı üyeleri bunu çalıştırmayı başardı. NaturalMotion mühendisleri, Euphoria yazılımını oyuna dahil etmek için Rockstar North'ta birkaç ay boyunca sahada çalıştı.[46] Rockstar ayrıca oyunun yüz animasyonları için Image Metrics ile çalıştı. Yüz teçhizatlarında toplam 300 dakikalık yüz animasyonu ile yaklaşık 100 eklem vardı. Projenin ölçeği animatörler için bazı sorunlara neden oldu ve onları donanım sahibi olmaya zorladı. Ayrıca oyuncunun kafasına doğru yönelmede de zorluklarla karşılaştılar; ya teleprompter'a bakarken doğrudan ya da bir senaryoya bakarken aşağıya doğru. Image Metrics yapım başkanı David Barton, oyuncunun karaktere inanmasına izin verdiği için "gerçekçi gözlere sahip olmanın savaşın yüzde 90'ı olduğunu" belirtti.[65] Yüz hareketlerini yakalamak için kayıt sırasında bir kafa kamerası kullanıldı.[65] SpeedTree, oyun içi ortam oluşturma için kullanıldı.[68]

Müzik prodüksiyonu

değiştir

Müzik süpervizörü Ivan Pavlovich, oyun içi radyo istasyonları için müzik seçerken şunları söyledi: "New York'u bugünkü haline getiren şarkıları seçmeliydik, ancak oyun çıktığında onların eskimiş hissetmemelerini sağlamalıydık."[69] Geliştiriciler, kayıt ve yayınlama haklarını almak için 2.000'den fazla kişiyle temasa geçti; grubun "Walk the Night" şarkısının lisansını alması için merhum Skatt Bros. üyesi Sean Delaney'nin akrabalarını bulması için özel bir dedektif tuttular.[70] Billboard, Rockstar'ın beste başına 5.000 $ ve parça başına ana kayıt başına 5.000 $ daha ödediğini bildirdi.[71] Geliştiriciler başlangıçta oyuncuların oyun içi plak dükkanından müzik satın almasına ve Niko'nun bir MP3 çalara sahip olmasına izin vermeyi düşündüler, ancak her iki fikir de reddedildi.[70] DJ Green Lantern, oyunun hip-hop radyo istasyonu The Beat 102.7 için özel olarak parçalar üretti.[72] Oyun içi radyo istasyonu Massive B Soundsystem 96.9'a ev sahipliği yapan plak şirketi sahibi ve plak yapımcısı Bobby Konders, dans salonu sanatçılarının Liberty City'nin ilçelerine gönderme yapmak üzere parçaları yeniden kaydetmelerini sağlamak için Jamaika'ya uçtu.[72] Housers'ın babası, caz müzisyeni Walter Houser, oyun için birkaç klasik müzik parçası sağladı.[46]

Yayımlanma

değiştir
 
Grand Theft Auto IV'ün Las Vegas'taki GameStop'ta gece yarısı lansmanı

E3 2006'da, Microsoft'un İnteraktif Eğlence İş bölümünün Kurumsal Başkan Yardımcısı Peter Moore, Grand Theft Auto IV geçici dövmesini ortaya çıkarmak için kolunu sıvayarak oyunu resmen duyurdu. Rockstar Games başlangıçta orijinal çıkış tarihi olan 16 Ekim 2007'ye bağlı kalmış gibi görünüyordu. Ancak Wedbush Morgan analisti Michael Pachter, Take-Two'nun 2008 mali sonuçlarını artırmak ve Halo 3 gibi merakla beklenen diğer oyunlarla rekabet etmekten kaçınmak için oyunun çıkışını ertelemeyi seçebileceğini öne sürdü;[73] Rockstar, Grand Theft Auto IV'ün hâlâ "Ekim ayı sonlarında" piyasaya sürülme yolundaydı. Ancak Take-Two, Ağustos 2007'de Grand Theft Auto IV'ün orijinal çıkış tarihini kaçıracağını ve bunu teknik zorluklara bağlayarak 2008'in ikinci mali çeyreğine (Şubat-Nisan) erteleneceğini duyurdu.[74] Gecikmeye özellikle PlayStation 3 sürümündeki teknik zorluklar ve Xbox 360 sürümündeki depolama sorunları neden oldu.[75] IGN, Grand Theft Auto IV'ün gecikmesinden diğer yayıncıların, özellikle de Call of Duty 4: Modern Warfare'deki[76] Activision'ın yararlanacağını öngördü.[77] 24 Ocak 2008'de şirket, oyunun çıkış tarihi olan 29 Nisan 2008'i duyurdu.[78][79] Oyunun Avustralya ve Yeni Zelanda versiyonları için bazı oyun özellikleri sansürlendi, ancak bu sansürler daha sonra kaldırıldı.[80][81]

Ağustos 2008'de Rockstar, Rockstar Toronto'nun[82] ek geliştirme çalışmalarıyla birlikte oyunun 18 Kasım 2008'de Kuzey Amerika'da ve 21 Kasım'da Avrupa'da Windows'a geleceğini duyurdu.[83] Microsoft, Xbox 360'a iki bölümlü indirilebilir içerik paketi getirmek için Rockstar ile 50 milyon ABD Doları değerinde bir anlaşma yaptı:[84] 17 Şubat 2009'da Grand Theft Auto IV: The Lost and Damned,[85] ve 29 Ekim 2009'da Grand Theft Auto: The Ballad of Gay Tony.[86] Dan Houser, bölümlerin "Liberty City'nin farklı bir yanını" göstermesini istedi.[87] Ocak 2010'da Rockstar, DLC'nin 13 Nisan 2010'da Kuzey Amerika'da ve 16 Nisan'da Avrupa'da PlayStation 3 ve Windows için piyasaya sürülen Liberty City'den Bölümler olarak paketleneceğini duyurdu.[88] Episodes from Liberty City ayrıca 26 Ekim 2010'da Kuzey Amerika'da ve 29 Ekim'de Avrupa'da piyasaya sürülen The Complete Edition'daki ana oyunla birlikte paketlendi.[89] Oyunun Xbox 360 sürümü ve DLC'si, 9 Şubat 2017'de Xbox One ile geriye dönük uyumlu hale getirildi.[90]

Tanıtım

değiştir
 
Chinatown, New York City
Oyun, özellikle Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'da reklam panoları ve binalardaki posterler ve duvar resimleri aracılığıyla tanıtıldı.

Endüstri analistleri Grand Theft Auto IV'ün pazarlamasının Microsoft'un Halo 3 (2007) pazarlamasından çok daha incelikli olduğunu buldular; bu da Rockstar'ın çıktıyı her zaman kontrol etme konusundaki ilgisini ortaya koyuyor.[91] Oyun, video fragmanları ve basın gösterileri aracılığıyla pazarlandı. 29 Mart 2007'de ilk fragman yayınlandı. Başrol oyuncusu Niko tarafından anlatılmıştır ve orijinal olarak Godfrey Reggio'nun 1982 yapımı Koyaanisqatsi belgeseli için bestelenen Philip Glass'ın "Pruit-Igoe" şarkısı eşliğinde açık dünyayı tasvir etmektedir.[92][93] Fragman mem Rickrolling'i başlattığı için itibar edildi; yüksek izleyici sayısı Rockstar'ın web sitesini çökerttikten sonra, birkaç kullanıcı fragmanı yeniden yayınladı, ancak bazıları yanıltıcı bir şekilde Rick Astley'in "Never Gonna Give You Up" adlı müzik videosunu oynattı.[94][95] Oyunun fizik motorunu gösteren ve The Boggs'un "Arm in Arm (Shy Child Remix)" şarkısını içeren ikinci fragman 28 Haziran 2007'de yayınlandı.[96] Dan Houser, ilk fragman yayınlandığında oyunun "hala zorlu" olduğunu, ancak ikinci fragman yayınlandığında ara sahnelerin "eklendiğini" belirtti.[53]

Oyunun kapak resmini ortaya çıkarmak için Rockstar, 28 Kasım 2007'de bir videoda sanatı sergileyen gözlerden uzak bir depodaki bir duvara bir duvar resmi boyamaları için sanatçılarla anlaştı.[97] 6 Aralık 2007'de oyunun Roman ve Michelle gibi bazı karakterlerini tanıtan üçüncü bir fragman yayınlandı. Fragmanda Rus rap sanatçısı Seryoga'nın, Rockstar'ın Liberty City'nin "eritme potası zihniyetini" yakaladığını düşündüğü "King Ring" şarkısı yer alıyor.[98] Dan Houser, üçüncü fragmanın oyunun "içgüdüsel niteliklerini" yakalamasını, ancak ilk iki fragmanda olduğu gibi hikâyeye daha az odaklanmasını istedi. 8 Şubat 2008'de oyun için beş tanıtım fragmanı yayınlandı.[53][99] Benzer tanıtım fragmanları daha sonra 21 Şubat,[100] 7 Mart,[101] ve 11 Nisan'da[102] çiftler halinde yayınlandı. 27 Mart 2008'de yayınlanan başka bir fragman, banka soygunu ve polis kovalamacası gibi oyundan bazı sahneleri sergiliyor.[103] GameStop'un Liberty City'deki faaliyetlere odaklanan bir televizyon reklamı 1 Nisan'da gösterime girdi.[104]

Oyunu tanıtmak için viral pazarlama stratejileri kullanıldı. New York City'nin her yerine oyunun karakterlerini ve web sitesini tanıtan wanted posterleri yerleştirildi;[105][106] reklam panosu versiyonları da şehrin her yerine asıldı.[107] Binalara ve toplu taşıma araçlarına oyunun reklamını yapan duvar resimleri ve posterler yerleştirildi.[108][109] Chicago Transit Authority (CTA), Nisan 2008'de mülklerinden oyunu tanıtan reklamları kaldırdı; Take -Two, CTA'nın bir sözleşmeyi ihlal ettiğini iddia ederek yanıt olarak dava açtı.[109] Oyundaki kurgusal bir radyo istasyonu olan WKTT Talk Radio'nun web sitesini ziyaret edenlere, sorunlarını belirten bir sesli mesaj bırakma şansı sunuldu.[110] Mesajı bırakmadan önce, arayanlardan şartlar ve koşulları okumaları istendi, bu da sesli posta mesajının bir kısmının oyunda kullanılmak üzere seçileceğini ortaya çıkardı.[111]

Lansmandan önceki ay Rockstar ve GameStop, 10.000 ABD Dolarına kadar teklif veren bir yarışma düzenledi ve oyunun lansman etkinliği için New York City'ye bir gezi düzenledi.[112] Microsoft, ödül olarak konsollar, oyunlar, Microsoft Points, beyzbol sopası ve lansman etkinliğine davet sunan benzer bir çekiliş yarışması düzenledi.[113] Resmi Grand Theft Auto IV web sitesi, oyun dünyasındaki etkinliklerin ve yerel ayarların bir önizlemesini gösterecek şekilde 8 Şubat 2008'de yeniden tasarlandı.[114] Ön sipariş satışlarını teşvik etmek amacıyla Rockstar, özel bir sürüm sağlamak üzere çeşitli perakende satış noktalarıyla işbirliği yaptı. İçinde metal bir kasa, bir sanat kitabı ve film müziği CD'si bulunur.[115] Yayıncı ayrıca oyunun bir kopyasını içeren 40 GB'lık bir PlayStation 3 konsolunu piyasaya sürmek için Sony ile işbirliği yaptı.[116] GameStop, 3.500'den fazla Amerikan mağazasında yarışmalar ve hediyelerle gece yarısı lansman etkinliklerine ev sahipliği yaptı.[117]

Değerlendirme

değiştir

Kritik yanıt

değiştir

Mayıs 2006'daki duyurusunun ardından Grand Theft Auto IV geniş çapta beklendi[127] ve eleştirmenlerin beğenisini kazandı. 0-100 aralığında normalleştirilmiş bir derecelendirme atayan Metacritic, "evrensel beğeni" anlamına gelen ortalama 98 puan hesapladı.[118][119] Sitedeki ikinci en yüksek reytingli oyun olarak berabere kaldı.[128][d] Gözden geçirenler oyunun anlatımını,[120][123][126][129] açık dünya tasarımını[120][121][126] ve dövüş sistemini büyük ölçüde övdü.[25][121][124][125] IGN'den Hilary Goldstein, oyunun "açık dünya oyunları için yeni bir ölçüt belirlediğini" hissetti,[126] ve Game Informer'dan Andrew Reiner, oyunun "oyunun manzarasını tamamen değiştirdiğini" yazdı.[123]

Gözden geçirenler açık dünya tasarımını övdü, bazıları ise oyuncuya sağladığı özgürlüğü daha da iltifat etti. The New York Times'tan Seth Schiesel, şehri oyunun "gerçek yıldızı" olarak nitelendirdi.[28] Official Xbox Magazine'nden Hicks şehirden etkilendi ve bunu oyunun yapay zekasına bağladı.[129] Computer and Video Games'den Robinson, ortamı inandırıcı buldu ve dünyanın "tamamen eşsiz" olduğunu hissetti.[121] IGN'den Goldstein, Liberty City'nin New York'tan ilham almasına rağmen ona borçlu olmadığını düşünüyordu. Şehrin "kendi evreninde var olduğunu ve haklı olarak öyle olduğunu" yazdı.[126] 1UP.com, şehrin "nefes kesici manzaralarına, inanılmaz derecede çeşitli manzaralarına ve yaşanmış görünümüne" övgüde bulundu.[120] Bunun tersine, GameRevolution'dan Jesse Costantino, oyunun diğer açık dünya oyunlarında ortak olan önemli özelliklerden yoksun olduğunu hissetti.[130]

Gözden geçirenler oyunun anlatımına övgüde bulundu. IGN'den Goldstein, hikâyenin koyu tonlarının seri geleneğinden bir kopuş olduğunu kabul etti. Official Xbox Magazine'nden Jon Hicks, hikâyenin derinliği karşısında şaşırdı.[129] Game Informer'dan Reiner, oyundaki özgürlük seviyesinin hikâyeden keyif almasına katkıda bulunduğunu yazdı.[123] Anlatı boyunca oyuncuların karşılaştığı ahlak seçimleri de memnuniyetle karşılandı.[120] 1UP.com'dan Boyer, oyuna "tekrar oynanabilirlik" unsuru verdiklerini hissetti.[120] Eurogamer'den Tom Bramwell, ahlak seçimlerini "büyük sağlık çubuklarına sahip patronlar" yerine adil bir alternatif olarak değerlendirdi.[25]

 
Oyunun kahramanı Niko Bellic ve ana düşman Dimitri Rascalov. Gözden geçirenler oyunun hikâyesine ve karakterlerine övgüde bulunarak oyuncuların karşılaştığı ahlaki seçimleri övdü.[25][120]

Oyunun karakterleri, özellikle de Niko, eleştirmenlerden olumlu tepkiler aldı.[25] Official Xbox Magazine'nden Hicks ve Computer and Video Games'den Andy Robinson, Niko'yu "karizmatik" ve "sevimli" olarak nitelendirerek onu serinin önceki kahramanlarına tercih ettiklerini belirttiler.[121][129] GamesRadar'dan George Walter karakterin derinliğini övdü ve IGN'den Goldstein, Niko karakterinin zor kararlarla karşı karşıya kaldığında bağ kurulabilir hissettiğini hissetti.[124] Giant Bomb'dan Jeff Gerstmann Hikâye boyunca ilerledikçe Niko'nun "onun için önemli olan tek şey" olduğunu hissetti ve karakter, oyunun en sevdiği özelliklerden biri haline geldi.[131] The New York Times'tan Schiesel, Niko'yu oyunun senaryosuna bağlayarak en çok fark edilen video oyunu karakterlerinden biri olarak adlandırdı,[28] 1UP.com'dan Boyer ise oyunun görevleri sırasında karakter bağının kullanılmasını övdü.[120]

Pek çok yorumcu, savaş sisteminin önceki oyunlara göre daha duyarlı olduğunu buldu, özellikle de koruma sisteminin eklenmesini övdü.[25][120][121] GameSpot'tan Justin Calvert, koruma sisteminin oyunun savaşını önceki oyunlara göre "büyük bir gelişme" haline getirdiğini yazdı.[125] Game Informer'dan Reiner da bu görüşe katılarak hedefleme sisteminin oyuncuların tüm ölümlerden kendilerini sorumlu hissetmelerini sağladığını yazdı.[123] IGN'den Goldstein, siper sisteminin akıcılığını övdü ve otomatik nişan alma mekaniğinin "daha büyük savaşlarda çok yardımcı" olduğunu hissetti.[126] GamesRadar'dan Walter, korunma sisteminin "yeni bir görev tarzına giden yolu açtığını" yazdı.[124] Empire'dan David McComb, savaşı "keskin ve içgüdüsel" olarak nitelendirdi,[124] ve Official Xbox Magazine'den Hicks, korunma sisteminin oyuncuların bir saldırı planını yürütmesine izin verdiğini hissetti.[132] Çoğu yorumcu, dövüş sistemine ek olarak araç kullanımının önceki oyunlara göre daha gerçekçi olduğunu belirtti.[123][124][129] Computer and Video Games'den Robinson araç kullanımının gerçekçiliği yansıttığını düşünürken, Official Xbox Magazine'nden Hicks araç seçimini "mükemmel" olarak nitelendirdi.[121] GameRevolution'dan Costantino, oyunun mekaniğinin, özellikle de fizik motorunun gelişmiş araç ve karakter animasyonlarının iyileştirilmesini övdü.[130]

Gözden geçirenler ses tasarımını övdü. IGN'den Goldstein, oyuncuların performanslarına ve lisanslı müzik kullanımına övgüde bulundu. GameSpot'tan Calvert ve GamesRadar'dan Walter da lisanslı müziği övdü; ikincisi radyonun konuşma istasyonlarının mizahına hayran kaldı.[124][125] The Pro Audio Files'dan Michael Pinson, oyunun ses tasarımının ayrı özelliklerini (şehrin ambiyansı, lisanslı müzik, karakter diyaloğu ve araç ve silah ses efektleri dahil) övdü ve geliştiricinin bu özellikleri bir araya getirme kullanımını alkışladı.[133] GamesRadar'dan Carolyn Gudmundson ayrıca oyunun ortamına uygunluğunu överek oyunun müziğini de geriye dönük olarak övdü.[134]

Oyunun çevrimiçi çok oyunculu modu eleştirmenlerden olumlu tepkiler aldı.[25][125] Game Informer'dan Reiner, çok oyunculu modda mevcut olan karakter özelleştirmesini övdü ve bunun, tek oyunculu oyun kadar "sorunsuz" çalıştığını belirtti. 1UP.com'dan Boyer çok oyunculu modları "mükemmel" olarak nitelendirdi,[120] ve IGN'den Goldstein bunu en iyilerden biri olarak adlandırdı.[126] Official Xbox Magazine'den Hicks, çok oyunculu modu "son derece eğlenceli" olarak nitelendirirken,[129] GamesRadar'dan Walter, çok oyunculu bir maça girmenin "kesintisiz" sürecini övdü.[124] Giant Bomb'dan Gerstmann ve GameRevolution'dan Costantino, çok oyunculu mod konusunda bölünmüş hissettiler, ikincisi bunu "harika bir fikir" olarak adlandırdı, ancak bağlantı sorunlarının "bozuk" bir deneyimle sonuçlandığını hissettiler.[130][131]

Windows sürümü

değiştir

Grand Theft Auto IV Aralık 2008'de Windows'a çıktığında genel olarak olumlu eleştiriler aldı. Metacritic, 40 incelemeye göre "evrensel beğeni" anlamına gelen 100 üzerinden 90 ortalama puan hesapladı.[135] Gözden geçirenler geliştirilmiş görselleri[137][141][142] ve ek özellikleri[6][136][140][142] beğendiler ancak bağlantı noktasını konsol sürümlerine göre daha düşük olduğu için eleştirdiler.[136][138][140]

Bağlantı noktasına eklenen oyun içi özellikler iyi karşılandı.[140][142] Video Düzenleyicinin eklenmesi olumlu tepkilerle karşılandı; GameSpot'tan Calvert bunu "yaratıcı olmanın harika bir yolu" olarak nitelendirirken,[6] Eurogamer'dan Kieron Gillen zamanlamasındaki öngörülemezliği eleştirdi.[138] Eleştirmenler ayrıca oyuncuların kendi seçtikleri müzikleri dinlemelerine olanak tanıyan özelleştirilebilir radyo istasyonunun eklenmesini de övdü; 1UP.com'dan Tom Chick bunu bağlantı noktasının en iyi özelliği olarak nitelendirdi,[136] ve GameZone'dan Steven Hopper bunu "harika bir dokunuş" olarak nitelendirdi.[142] Bağlantı noktasının, konsol sürümünün 16 oyunculu yerine çevrimiçi çok oyunculu modda 32 eşzamanlı oyuncuya yükseltilmesi de olumlu geri bildirimlerle karşılandı; Eurogamer'dan Gillen "kargaşa olasılığının arttığını" söylerken,[138] GameSpy'dan Will Tuttle oyuncu artışının "aksiyonu önemli ölçüde değiştirdiğini" hissetti.[139]

Limanın geliştirilmiş görselleri birçok yorumcu tarafından övgüyle karşılandı. GameZone'dan Hopper, görsellerin orijinal versiyonlara göre bir gelişme olduğunu değerlendirdi.[142] Computer and Video Games'den Andy Robinson görselleri "etkileyici" olarak nitelendirirken,[137] VideoGamer.com'dan Tom Orry ise onları "mükemmel" olarak nitelendirdi.[141] Bunun tersine, gelişmiş ayarlarla çalıştırmanın zor olduğu düşünülen bağlantı noktasının sistem gereksinimleri[6] eleştiri aldı.[140][141] Eurogamer'dan Gillen, Windows sürümünün "en çekici sürüm" olmasına rağmen, "oraya ulaşmanın sinir bozucu derecede karmaşık" olduğunu söyledi.[138] GameSpy's Tuttle, oyunun diğer özellikleri karşılığında zorlu sistem gereksinimlerini göz ardı edebildi.[139]

Ödüller

değiştir
 
Michael Hollick, Niko Bellic rolüyle Spike Video Oyunu Ödülleri'ni kazandı.[143]

Grand Theft Auto IV birçok eleştirmen ve yayından ödüller aldı. Digital Spy,[144] Entertainment Merchants Association,[145] GameTrailers,[146] Giant Bomb,[147] IGN Australia,[148] Kotaku,[149] The Los Angeles Times,[150] tarafından Yılın Oyunu ödüllerini aldı.[151] The New York Times,[152] ve Time. Oyun, 2008 Spike Video Oyunu Ödülleri'nde adayların başında yer aldı.[153] sekiz adaylıkla; üç ödülle (Metal Gear Solid 4: Guns of the Patriots ile berabere kalarak) kazananlara liderlik etti: Yılın Oyunu, En İyi Aksiyon Macera Oyunu ve Michael Hollick'in Niko rolüyle Bir Erkek Tarafından En İyi Performans.[143] Ertesi yıl, The Ballad of Gay Tony En İyi DLC ödülünü kazandı.[154]

Grand Theft Auto IV, 9. Oyun Geliştiricilerinin Seçimi Ödülleri'nde Yılın Oyunu da dahil olmak üzere üç ödüle,[155] Yılın Genel Oyunu da dahil olmak üzere 12. Yıllık İnteraktif Başarı Ödülleri'nde dört,[156] ve 5. Britanya Akademi'de yedi ödüle aday gösterildi. Oyun Ödülleri, ikincisinde en çok adaylık için Modern Warfare ile berabere kaldı.[156][157] IGN'in 2008'in En İyisi yarışmasında, üç platformun tamamında ve genel olarak En İyi Ses Oyunculuğu[158][159][160][161] ve Xbox 360 ve PlayStation 3 için En İyi Hikâye dahil olmak üzere on bir ödül kazandı.[162][163] 2009 Teen Choice Ödülleri'nde En İyi Video Oyunu dalında aday gösterildi.[164]

Ödül Tarih Kategori Alıcı(lar) ve aday(lar) Sonuç Ref(lar).
Britanya Akademi Oyunları Ödülleri 10 Mart 2009 En iyi oyun Grand Theft Auto IV Adaylık [157]
Aksiyon ve Macera Grand Theft Auto IV Adaylık
Hikâye ve Karakter Dan Houser, Rupert Humphries Adaylık
Teknik Başarı Grand Theft Auto IV Adaylık
Oynanış Grand Theft Auto IV Adaylık
Ses Kullanımı Grand Theft Auto IV Adaylık
2008 OYUN Ödülü Grand Theft Auto IV Adaylık
Oyun Geliştiricilerinin Seçimi Ödülleri 26 Mart 2009 Yılın oyunu Grand Theft Auto IV Adaylık [155]
En İyi Teknoloji Grand Theft Auto IV Adaylık
En İyi Yazarlık Grand Theft Auto IV Adaylık
İnteraktif Başarı Ödülleri 19 Şubat 2009 Yılın Genel Oyunu Grand Theft Auto IV Adaylık [156]
Orijinal Hikâyede Üstün Başarı Grand Theft Auto IV Adaylık
Yılın Konsol Oyunu Grand Theft Auto IV Adaylık
Yılın Aksiyon Oyunu Grand Theft Auto IV Adaylık
Spike Video Oyunu Ödülleri 14 Aralık 2008 Yılın oyunu Grand Theft Auto IV Kazandı [143]
En İyi Aksiyon Macera Oyunu Grand Theft Auto IV Kazandı
En İyi Erkek Sesi Niko Bellic rolünde Michael Hollick Kazandı
Jason Zumwalt, Roman Bellic rolünde Adaylık [153]
Yılın Stüdyosu Rockstar North Adaylık
En İyi Film Müziği Grand Theft Auto IV Adaylık
En İyi Xbox 360 Oyunu Grand Theft Auto IV Adaylık
En İyi PS3 Oyunu Grand Theft Auto IV Adaylık
Oyundaki Büyük İsim; Erkek Ricky Gervais kendisi olarak Adaylık
12 Aralık 2009 En İyi DLC Grand Theft Auto: The Ballad of Gay Tony Kazandı [154]
Grand Theft Auto IV: The Lost and Damned Adaylık
Gençlerin Seçimi Ödülleri 9 Ağustos 2009 En İyi Video Oyunu Grand Theft Auto IV Adaylık [164]

Satış

değiştir

Grand Theft Auto IV, piyasaya sürülmesinden sonraki yirmi dört saat içinde 3,6 milyondan fazla kopya sattı, bu da yaklaşık 310 milyon dolar gelire denk geliyor.[165] Bir hafta içinde dünya çapında 500 milyon dolardan fazla gelir elde etti, bu da Take Two için yaklaşık 6 milyon kopyanın satıldığı anlamına geliyor.[166][e] Rakamlar analistlerin başlıkla ilgili beklentilerini aştı.[168][169][170] Bir aylık kullanılabilirliğin ardından oyun 8,5 milyonun üzerinde kopya sattı.[171] 13 Mayıs 2008'de üç Guinness Dünya Rekoru kırdı: 24 saat içinde en yüksek hasılat yapan video oyunu, 24 saat içinde bir eğlence ürünü tarafından elde edilen en yüksek gelir ve 24 saat içinde en hızlı satan video oyunu.[172][f] 11 Mart 2011'de Take-Two, oyunun 20 milyonun üzerinde kopya sattığını ve Grand Theft Auto serisinin toplamda 100 milyon kopyayı aştığını duyurdu.[174] Aralık 2020 itibarıyla oyun 28 milyonun üzerinde kopya satarak hem PlayStation 3 hem de Xbox 360'ta en çok satan video oyunlarından biri ve en çok satan oyunlardan biri haline geldi.[175] Grand Theft Auto IV tarafından kırılan tüm satış rekorları, halefi Grand Theft Auto V tarafından kırıldı.[176]

Birleşik Krallık'ta oyun, yirmi dört saat içinde 631.000'den fazla kopya satarak tüm zamanların en hızlı satan oyunu oldu.[177] Bu, Grand Theft Auto: San Andreas'ın aynı dönemde 501.000 kopya ile belirlediği rekoru kırdı.[178] Piyasaya sürüldüğü ilk beş günde oyun Birleşik Krallık'ta 927.000'den fazla kopya sattı.[179][180] Amerika Birleşik Devletleri'nde Grand Theft Auto IV ilk beş gününde 2,85 milyon adet sattı.[181] 2008 sonu itibarıyla oyun ABD'de 5,18 milyonun üzerinde kopya satmıştı.[182] Media Create'e göre Japonya'daki ilk dört gününde PlayStation 3'te 133.000, Xbox 360'ta ise 34.000 kopya sattı.[183]

Grand Theft Auto IV'ün Windows sürümü, piyasaya sürüldüğü ilk haftada haftalık listelerde yedinci sırada yer aldı; ikinci haftada ilk ona girmişti.[184] Benzersiz kullanıcı sayılarına göre oyun,[185] 2009 ve 2012'de en çok oynanan Games for Windows – Live oyunu oldu,[186][187] ve 2011'de en çok oynanan ikinci oyun oldu.[188]

Tartışmalar

değiştir

Ön sürüm

değiştir
 
Rockstar Games'in oyunlarına karşı mücâdele vermesiyle tanınan eski avukat Jack Thompson, Grand Theft Auto IV yayınlanmadan önce ağır bir şekilde eleştirdi.[189][190][191]

2007 yılında, seriye karşı mücâdele vermesiyle tanınan dönemin Floridalı avukatı Jack Thompson, Grand Theft Auto IV'ün reşit olmayanlara satılmasını önlemek için önlemler alacağını açıklamıştı.[189] 14 Mart'ta Take-Two, Thompson'ın oyunun satışını yasaklama girişimlerini önleyici olarak kısıtlamak için dava açtı.[192] Thompson, Take-Two'yu federal RICO yasalarını ihlal etmek, yalan yere yemin etmek ve adaleti engellemek ve onu sivil haklarından mahrum etmek için komplo kurmakla suçlayan bir karşı dava açarak yanıt verdi.[193] 20 Nisan'da her iki taraf da davalarını geri çekmeyi kabul ederek bir anlaşmaya vardı:[194] Thompson, Take-Two'nun oyunlarının satışını veya dağıtımını yasaklamak için dava açmaktan men edildi, ancak diğer tarafların açtığı davalarda avukat olarak hareket edebildi;[194] Take-Two ise Rockstar'ın oyunu Bully (2006) oyununa ilişkin mahkeme duruşmaları sırasında uygunsuz davranış iddiasıyla ilgili olarak Thompson'a karşı açılan mahkemeye saygısızlık davasını geri çekmeyi kabul etti.[190]

18 Eylül 2007'de Thompson, Florida'daki bir federal mahkemeye, Grand Theft Auto IV'teki bir görevin suikast hedefinin kendisine dayanan bir avukat karakter olduğunu iddia eden bir belge sundu. Benzerliklerin giderilmemesi halinde "oyunun yayınlanmasını durdurmak için gerekli ve uygun önlemleri almakla" tehdit etti.[195] Nisan 2008'de Thompson, Take-Two başkanı Strauss Zelnick'in annesine hitaben bir mektup yazdı; burada Grand Theft Auto'yu bir "cinayet simülatörü" olarak nitelendirdi ve izci deneyimini Hitler Gençliği ile karşılaştırarak Zelnick'in yetiştirilme tarzını eleştirdi.[191][196] Thompson daha sonra mektubu Zelnick'in avukatına gönderdiğini ve bunu Zelnick'te "utanç" uyandıracak bir parodi olarak formüle ettiğini iddia etti.[191]

Mart 2007'de ilk fragmanın yayınlanmasının ardından New York City yetkilileri, kendi şehirlerinin seçimini Liberty City'ye ilham kaynağı olarak eleştirdiler; konseyin kamu güvenliği komitesi başkanı Peter Vallone Jr., bunu "Halo'nun Disneyland'e kurulmasıyla" karşılaştırdı ve Polis Komiseri Raymond Kelly, bunu "bu gibi oyunlarda şiddeti yüceltmenin alçakça" olduğunu nitelendirdi.[197] Belediye başkanı Michael Bloomberg'in bir sözcüsü, "belediye başkanı, polis memurlarını yaralayarak veya öldürerek puan kazandığınız hiçbir video oyununu desteklemiyor" dedi.[197] Jason Della Rocca, yönetici direktör Uluslararası Oyun Geliştiricileri Derneği, şehir yetkililerini video oyunlarını eleştirdikleri ancak şehirde geçen kitaplar, filmler ve televizyon dizileri için tartışmaktan kaçındıkları için çifte standartla suçladı.[198]

Yayın sonrası

değiştir
 
Grand Theft Auto IV'te alkollü araç kullanma yeteneği, derecelendirmenin değiştirilmesini talep eden Mothers Against Drunk Driving tarafından eleştirildi.[199]

Grand Theft Auto IV'te alkollü araç kullanma yeteneği, derecelendirmenin değiştirilmesini talep eden kar amacı gütmeyen kuruluş Mothers Against Drunk Driving tarafından eleştirildi.[199] MADD, Eğlence Yazılımı Derecelendirme Kurulu'ndan oyunun derecelendirmesini "Yalnızca Yetişkinler" olarak değiştirerek oyunu fiilen satıştan kaldırmasını talep etti. Take-Two ve Rockstar'dan sosyal sorumluluk duygusu ve alkollü araç kullanan mağdurlara saygı nedeniyle dağıtımı durdurmayı düşünmelerini istediler. Rockstar, MADD'in çalışmalarına saygı duyduğunu ancak oyunun izleyicilerinin "oyunun içeriğini anlayacak kadar bilgili" olduğunu hissettiğini belirterek, "Grand Theft Auto IV'ü oyunun küçük bir yönüne göre yargılayamazsınız" dedi.[200]

Mayıs 2008'deki programında, muhafazakar Amerikalı radyo sunucusu Glenn Beck, oyunu video oyunlarındaki şiddetin bir örneği olarak kullandı "çocuklarımızı katil olarak eğitmek" ve yanlışlıkla oyuncunun polis memurlarına elektrikli testere ile saldırabileceğini belirtti;[201][202] Kombo'dan David Oxford, oyunun çocukları hedef almadığını savundu.[201] Beck, Grand Theft Auto IV gibi oyunların orduları daha şiddetli hale getirmek için kullanıldığını söyledi; Destructoid'den Jim Sterling, video oyunlarının yaratılmasından önce şiddetli savaşların meydana geldiğini söyleyerek karşı çıktı.[202] Computer and Video Games'den Robinson, Beck'in "rantını" oyunun hicivli radyo programlarıyla karşılaştırdı.[203]

“ Bir dizide, bir filmde yüzlerce kez göremeyeceğiniz hiçbir şey yok oyunda... İzlediğimiz filmlerin, okuduğumuz kitapların yanı sıra kültürel olarak da var olabileceğini hissettiren oyunlar yapmak için yola çıktık. ”

—Dan Houser, yazar, Mayıs 2008[52]

Haziran 2008'de New York, New Hyde Park'ta soygun nedeniyle tutuklanan altı genç, Nassau İlçe Polis Departmanına göre Grand Theft Auto IV'ten ilham aldıklarını iddia etti.[204] Ağustos ayında 18 yaşındaki bir öğrenci, aracı kaçırmaya çalışan bir taksi şoförünü öldürmek suçundan Bangkok'ta tutuklandı; Polis şefine göre öğrenci "gerçek hayatta taksi soymanın oyundaki kadar kolay olup olmadığını öğrenmek istiyordu".[205] Oyun daha sonra Tayland'da yasaklandı. Ağustos 2013'te 87 yaşındaki Marie Smothers, Slaughter, Louisiana'da öldürüldü.[205] Grand Theft Auto IV oynadıktan sonra sekiz yaşındaki torunu onu tabancayla başından vurduğunda; Eyalet yasalarına göre oğlan, yaşı nedeniyle kadının ölümünden dolayı suçlanamayacaktı.[206]

Notlar

değiştir
  1. ^ Rockstar Toronto tarafından Windows'a taşındı
  2. ^ a b Oyunun Windows sürümü için çevrimiçi çok oyunculu mod, 2020'de kullanımdan kaldırılana kadar 32 oyuncuya kadar izin verirken, konsol sürümleri 16 oyuncuya kadar izin veriyor.
  3. ^ Orijinal Grand Theft Auto (1997), genişletme paketleri ve Grand Theft Auto 2 (1999) "2D Evren"de geçiyor; Grand Theft Auto III (2001), Vice City (2002), Advance (2004), San Andreas (2004), Liberty City Stories (2005) ve Vice City Stories (2006) "3D Evreni" oluşturur.[33]
  4. ^ Grand Theft Auto IV, Metacritic'te The Legend of Zelda: Ocarina of Time'dan sonra en yüksek reytinge sahip ikinci oyundur; Tony Hawk'ın Pro Skater 2, Soulcalibur ve The House in Fata Morgana: Dreams of the Revenants Edition ile berabere kaldı.[128]
  5. ^ Oyunun ilk hafta satış rekoru, Halo 3'ün belirlediği 320 milyon dolarlık önceki rekoru geride bıraktı.[167]
  6. ^ Grand Theft Auto IV'ün kırdığı üç Guinness Dünya Rekoru daha sonra onun halefi Grand Theft Auto V tarafından kırıldı.[173]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2012. 
  2. ^ "GTAIV Dated for Japan". Kotaku. 15 Ağustos 2008. 17 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2008. 
  3. ^ "Grand Theft Auto IV Comparisons" (Basın açıklaması). 27 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2010. 
  4. ^ Crispin Boyer (Mart 2008). "Sweet Land of Liberty". Electronic Gaming Monthly. s. 44–56. He's from that gray part of broken-down Eastern Europe, a war-torn area -Sam Houser 
  5. ^ "'Grand Theft Auto IV' will blow you away". 28 Nisan 2008. 23 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2008. 
  6. ^ a b c d e Calvert, Justin (8 Aralık 2008). "Grand Theft Auto IV Review". GameSpot. CBS Interactive. 15 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 January 2014. 
  7. ^ "Rockstar Games Announces Grand Theft Auto IV for the PC" (Basın açıklaması). Rockstar Games. 6 Ağustos 2008. 7 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2008. 
  8. ^ "GTA IV PC Delayed to December". IGN. 30 Ekim 2008. 22 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2008. 
  9. ^ "Grand Theft Auto IV Hands-on". EuroGamer. 10 Kasım 2008. 17 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2008. 
  10. ^ Brendan Sinclair (13 Kasım 2008). "Chinatown Wars gets temporary cease-fire". GameSpot. 16 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2008. 
  11. ^ "Grand Theft Auto 4 (X360) Review". Metacritic. 16 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2008. 
  12. ^ "Top-Ranked Games". GameRankings. 13 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2009. 
  13. ^ Ortutay, Barbara (8 Mayıs 2008). "Take-Two's 'Grand Theft Auto IV' tops $500M in week 1 sales". Associated Press. 17 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2008. 
  14. ^ Stephen Totilo (7 Mayıs 2008). "'Grand Theft Auto IV' Posts Record First-Week Sales". MTV News. 5 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2008. 
  15. ^ Langshaw, Mark (7 Eylül 2013). "Games of the Generation: 'Grand Theft Auto 4'". Digital Spy. Hearst Communications. 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2020. 
  16. ^ Fillari, Alessandro (19 Mayıs 2018). "Grand Theft Auto 4's Open World Is Still Fantastic 10 Years Later". GameSpot. CBS Interactive. 27 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2020. 
  17. ^ Good, Owen S. (25 Ekim 2015). "Walk across all of Grand Theft Auto's maps in less than 14 minutes". Polygon. Vox Media. 26 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2020. 
  18. ^ Rockstar North. Grand Theft Auto IV. PlayStation 3 and Xbox 360. 
  19. ^ a b c Robinson, Martin (28 Şubat 2008). "Grand Theft Auto IV UK Hands-On". IGN. Ziff Davis. 29 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2008. 
  20. ^ Cundy, Matt (26 Temmuz 2007). "How GTA IV will reshape the series". GamesRadar. Future plc. 24 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2020. 
  21. ^ Greg, Miller; Goldstein, Hilary (1 Mart 2008). "Grand Theft Auto IV hands-on preview". IGN. 18 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2014. 
  22. ^ Roper, Chris (23 Ocak 2008). "Grand Theft Auto IV Update". IGN. Ziff Davis. 8 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2008. 
  23. ^ Orry, Tom (28 April 2008). "Grand Theft Auto IV Review for Xbox 360". VideoGamer.com. s. 3. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2013. 
  24. ^ Baker, Chris (28 Nisan 2008). "Grand Theft Auto IV Shifts Into Media Overdrive". Wired. Condé Nast. 17 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2013. 
  25. ^ a b c d e f g h Bramwell, Tom (27 April 2008). "Grand Theft Auto IV Review". Eurogamer. Gamer Network. 15 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 April 2008. 
  26. ^ Tapsell, Chris (13 Şubat 2017). "GTA 4 cheats - cars, wanted level, helicopter, guns, Lost and Damned and Gay Tony codes". Eurogamer. Gamer Network. 13 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2020. 
  27. ^ "'Grand Theft Auto IV' Preview: Rockstar Games' latest adds drunk driving, strip clubs". Boston Herald. Digital First Media. Associated Press. 30 Ocak 2008. s. 1. 1 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2020. 
  28. ^ a b c Schiesel, Seth (28 Nisan 2008). "Grand Theft Auto Takes On New York". The New York Times. 28 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2020. 
  29. ^ Robinson, Andy (14 Mart 2008). "GTA IV: 16-player multiplayer revealed!". GamesRadar. Future plc. 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2020. 
  30. ^ Perry, Douglass C. (8 Nisan 2008). "Grand Theft Auto IV Multiplayer". GameTap. Metaboli. 10 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2020. 
  31. ^ Carpenter, Nicole (19 Şubat 2020). "Grand Theft Auto 4 will return to steam in March without multiplayer support". Polygon. Vox Media. 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2020. 
  32. ^ Moore, Matthew (14 Mayıs 2008). "Grand Theft Auto IV: Photos reveal similarities between Liberty City and New York City". The Telegraph. 19 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2020. 
  33. ^ R*Q. "Grand Theft Auto III: Your Questions Answered – Part One (Claude, Darkel & Other Characters)". Rockstar Newswire. Rockstar Games. 10 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2013.  Rockstar: "The "universes" are the worlds interpreted at different definitions, 2d, 3d and high definition, so we felt brands and radio / back ground characters would exist in both, but 3 dimensional characters would not."
  34. ^ Stuart, Keith (9 Kasım 2012). "Grand Theft Auto 5: three lead characters, one huge map". The Guardian. 22 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2013. 
  35. ^ Hussain, Tamoor (9 Kasım 2012). "News: GTA V full details: Bank heists, dynamic missions and underwater gameplay". Computer and Video Games. Future plc. 11 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2013. 
  36. ^ Stewart, Charlie (6 Ocak 2021). "Grand Theft Auto 6 Could Be Set in A Completely Separate Universe from GTA 5". Game Rant. Valnet. 7 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2022. 
  37. ^ Welsh, Oli (17 Kasım 2008). "GTA DS to feature most of IV's map". Eurogamer. Gamer Network. 30 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2020. 
  38. ^ Boyer, Crispin (March 2008). "Sweet Land of Liberty". Electronic Gaming Monthly. EGM Media, LLC. ss. 44-56.  Sam Houser: "He's from that gray part of broken-down Eastern Europe, a war-torn area."
  39. ^ Rockstar North. Grand Theft Auto IV. PlayStation 3 and Xbox 360. 
  40. ^ Rockstar North. Grand Theft Auto IV. PlayStation 3 and Xbox 360. 
  41. ^ a b Rockstar North. Grand Theft Auto IV. PlayStation 3 and Xbox 360. 
  42. ^ Rockstar North. Grand Theft Auto IV. PlayStation 3 and Xbox 360. 
  43. ^ Rockstar North. Grand Theft Auto IV. PlayStation 3 and Xbox 360. 
  44. ^ Rockstar North. Grand Theft Auto IV. PlayStation 3 and Xbox 360. 
  45. ^ a b c "GTA Gets Real". PlayStation Official Magazine (UK). United Kingdom: Future plc (6): 54-67. June 2007. 
  46. ^ a b c d "The Making Of: Grand Theft Auto IV". Edge. Future plc. 18 Mart 2008. 4 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020. 
  47. ^ a b c d e f g h i j Goldstein, Hilary (1 Nisan 2008). "GTA IV: Pushing the Limits". IGN. Ziff Davis. 11 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2020. 
  48. ^ a b c d e f Bowditch, Gillian (27 Nisan 2008). "Grand Theft Auto producer is Godfather of gaming". The Times. 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020. 
  49. ^ a b "GTA IV: The Power Broker". IGN. Ziff Davis. 24 Nisan 2008. 4 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2020. 
  50. ^ "Grand Theft Auto IV golden, already in transit". GameSpot. CBS Interactive. 21 Nisan 2008. 2 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020. 
  51. ^ a b c d e f g "GTA IV: The City that Never Sleeps". IGN. Ziff Davis. 22 Nisan 2008. 14 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2020. 
  52. ^ a b c d e f g h Hill, Logan (2 Mayıs 2008). "Rockstar Games' Dan Houser on Grand Theft Auto IV and Digitally Degentrifying New York". Vulture. Vox Media. 3 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2020. 
  53. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Goldstein, Hilary (29 Mart 2008). "GTA IV: Building a Brave New World". IGN. Ziff Davis. 20 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2020. 
  54. ^ a b c d Fritz, Ben (19 Nisan 2008). "Dan Houser's vary extended interview about everything "Grand Theft Auto IV" and Rockstar". Variety. Penske Media Corporation. 6 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2020. 
  55. ^ a b Bramwell, Tom (22 Nisan 2008). "Grand Theft Auto IV's Aaron Garbut: Part 2". Eurogamer. Gamer Network. s. 1. 18 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2020. 
  56. ^ Hill, Logan (2 Mayıs 2008). "Grand Theft Auto IV's Art Director Aaron Garbut on Copycat Games and the Public Bathrooms of Liberty City". Vulture. Vox Media. 20 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2020. 
  57. ^ a b Boyer, Crispin (23 Nisan 2008). "Motormoth: A GTA Q&A". 1UP.com. Ziff Davis. 23 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2020. 
  58. ^ Doree, Adam (25 Mayıs 2007). "Welcome to Grand Theft Auto IV". Kikizo. Superglobal. 9 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2013. 
  59. ^ Garbut 2008, s. 26.
  60. ^ Bramwell, Tom (21 Nisan 2008). "Grand Theft Auto IV's Aaron Garbut: Part 1". Eurogamer. Gamer Network. s. 1. 24 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2020. 
  61. ^ Garbut 2008, s. 5.
  62. ^ Bramwell, Tom (22 Nisan 2008). "Grand Theft Auto IV's Aaron Garbut: Part 2". Eurogamer. Gamer Network. s. 2. 30 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2020. 
  63. ^ a b c Garbut 2008, s. 50.
  64. ^ Boyer, Brandon (29 Haziran 2007). "Product: Grand Theft Auto IV Using NaturalMotion's Euphoria". Gamasutra. UBM Technology Group. 10 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020. 
  65. ^ a b c Nutt, Christian; Zenke, Michael (25 Temmuz 2008). "Gamefest: How GTA IV's Niko Bellic Got Animated". Gamasutra. UBM plc. 13 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2020. 
  66. ^ Garbut 2008, ss. 50-52.
  67. ^ Garbut 2008, s. 52.
  68. ^ "Tools Spotlight: SpeedTree". MCV/Develop. Biz Media. 27 Eylül 2013. 3 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020. 
  69. ^ Fritz, Ben (18 Nisan 2008). "'Grand Theft' music a phone call away". Variety. Penske Media Corporation. 29 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2008. 
  70. ^ a b Totilo, Stephen (18 Mayıs 2008). "'Grand Theft Auto IV' Music Man Explains How Those 214 Songs Made The Soundtrack". MTV. ViacomCBS Domestic Media Networks. 8 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2020. 
  71. ^ Bruno, Antony (18 Mayıs 2008). ""Grand Theft Auto" simplifies song purchasing". Reuters. Thomson Reuters. 30 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2020. 
  72. ^ a b Bruno, Antony (26 Nisan 2008). "Crime pays for music biz with new Grand Theft Auto". Reuters. Thomson Reuters. 13 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2020. 
  73. ^ Sanders, Kathleen (10 Mayıs 2006). "E3 2006: Grand Theft Auto IV Announced". IGN. Ziff Davis. 17 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  74. ^ Gibson, Ellie (4 Haziran 2007). "Pachter predicts delay for GTA IV". Gamesindustry.biz. Gamer Network. 11 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2020. 
  75. ^ Wollenschlaeger, Alex (4 Haziran 2007). "Rockstar Dismisses Talk of GTA IV Delay". Kikizo. Superglobal. 10 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2020. 
  76. ^ Geddes, Ryan (4 Ağustos 2007). "Publishers Could Gain From GTA IV Delay". IGN. Ziff Davis. 12 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2020. 
  77. ^ McWhertor, Michael (2 Ağustos 2007). "Take-Two Execs Explain GTA IV Delay". Kotaku. Gawker Media. 17 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2015. 
  78. ^ Totilo, Stephen (24 Ocak 2008). "Grand Theft Auto IV Developer Announces Release Date, Says Whether There Will Be Another Hot Coffee". MTV. ViacomCBS Domestic Media Networks. 11 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2013. 
  79. ^ Dunham, Jeremy (25 Ocak 2008). "GTA IV Worldwide on April 29". IGN. Ziff Davis. 14 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2020. 
  80. ^ Reynolds, Matthew (21 Şubat 2009). "'GTA IV' updated with uncensored patch". Digital Spy. Hearst Corporation. 3 June 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2014. 
  81. ^ 3 News Staff (22 Mayıs 2008). "Uncut version of Grand Theft Auto IV now available in NZ". 3 News. MediaWorks New Zealand. 9 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2014. 
  82. ^ Robinson, Martin (31 Ekim 2008). "Grand Theft Auto IV UK Hands-on". IGN. Ziff Davis. 29 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2020. 
  83. ^ Bramwell, Tom (6 Ağustos 2008). "GTA IV confirmed and dated for PC". Eurogamer. Gamer Network. 4 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2020. 
  84. ^ Martin, Matt (19 Haziran 2007). "Take-Two refuses to clarify USD 50 million GTA IV deal". Gamesindustry.biz. Gamer Network. 1 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2020. 
  85. ^ Bramwell, Tom (16 Şubat 2009). "Rockstar prices GTAIV: Lost and Damned". Eurogamer. Gamer Network. 23 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2020. 
  86. ^ Gibson, Ellie (23 Temmuz 2009). "New GTAIV DLC gets release date". Eurogamer. Gamer Network. 26 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2020. 
  87. ^ Snider, Mike (20 Kasım 2008). "'Grand Theft Auto' yields road to the 'Lost and Damned'". USA Today. Gannett. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2020. 
  88. ^ R* Q (2 Nisan 2010). "First PC Screens of Grand Theft Auto: Episodes from Liberty City". Rockstar Newswire. Rockstar Games. 15 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2010. 
  89. ^ R* Q (26 Ekim 2010). "Grand Theft Auto IV: Complete Edition In Stores Now for PlayStation 3 and Xbox 360". Rockstar Newswire. Rockstar Games. 27 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2015. 
  90. ^ Matulef, Jeffrey (9 Şubat 2017). "Grand Theft Auto 4 and Episodes from Liberty City get Xbox One backwards compatibility". Eurogamer. Gamer Network. 9 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2017. 
  91. ^ Lang, Derrik J. (28 Nisan 2008). "Quiet but deadly: Inside Rockstar Games' hush-hush push of 'Grand Theft Auto IV'". The Sydney Morning Herald. Nine Entertainment Co. 30 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2020. 
  92. ^ Dunham, Jeremy; Goldstein, Hilary; Roper, Chris; Haynes, Jeff; Miller, Jon; Simmons, Alex; Burman, Rob; Keeling, Justin (30 Mart 2007). "First Impressions: Grand Theft Auto IV Teaser". IGN. Ziff Davis. 27 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  93. ^ Kelly, Andy (25 Nisan 2018). "Ten years on, GTA 4's Liberty City is still an incredible virtual city". PC Gamer. Future plc. 3 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  94. ^ "The Biggest Little Internet Hoax on Wheels Hits Mainstream". Fox News. 22 Nisan 2008. 1 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2021. 
  95. ^ Kogel, Dennis (24 Ağustos 2017). "Never Gonna Give You Up: de gast die de Rickroll bedacht" [Never Gonna Give You Up: The Guy Who Created The Rickroll]. Vice (Felemenkçe). Vice Media. 17 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2021. 
  96. ^ Thorsen, Tor (3 Temmuz 2007). "Second GTA IV trailer unspools". GameSpot. CBS Interactive. 6 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  97. ^ Grant, Christopher (28 Kasım 2007). "Rockstar drops GTA IV box art video, dates new trailer". Engadget. AOL. 30 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2015. 
  98. ^ Roper, Chris (6 Aralık 2007). "Grand Theft Auto IV Trailer and Q&A". IGN. Ziff Davis. 9 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2015. 
  99. ^ De Marco, Flynn (9 Şubat 2008). "Grand Theft Auto IV Media Blitz". Kotaku. Gawker Media. 12 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2020. 
  100. ^ Plunkett, Luke (21 Şubat 2008). "Two new GTAIV Trailers". Kotaku. Gawker Media. 4 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2020. 
  101. ^ Wilson, Mark (7 Mart 2008). "GTAIV Update: New Videos, Screens and Widgets". Kotaku. Gawker Media. 16 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2020. 
  102. ^ Crecente, Brian (11 Nisan 2008). "GTA IV Playboy X, Liberty City Gun Club Videos". Kotaku. Gawker Media. 19 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2020. 
  103. ^ Robinson, Andy (27 Mart 2008). "Last GTA IV trailer released". Computer and Video Games. Future plc. 28 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2020. 
  104. ^ Plunkett, Luke (1 Nisan 2008). "New GTAIV TV Spot Increases Excitement Levels". Kotaku. Gawker Media. 5 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2020. 
  105. ^ McWhertor, Michael (30 Ocak 2008). "Grand Theft Auto IV Wanted Posters Popping Up In Brooklyn". Kotaku. Gawker Media. 8 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2020. 
  106. ^ Ashcraft, Brian (5 Şubat 2008). "Yep, Another Grand Theft Auto IV Wanted Poster". Kotaku. Gawker Media. 7 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2020. 
  107. ^ Crecente, Brian (3 Mart 2008). "GTA's Manhattan Mural". Kotaku. Gawker Media. 8 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2020. 
  108. ^ Ashcraft, Brian (22 Nisan 2008). "GTA IV Takes Over Los Angeles Hotel". Kotaku. Gawker Media. 25 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2020. 
  109. ^ a b Wilson, Mark (21 Nisan 2008). "Chicago Transit Authority Pulls GTA IV Ads Following Fox Affiliate Reporting". Kotaku. Gawker Media. 25 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2020. 
  110. ^ Lew, Alexandra (7 Mayıs 2008). "Grand Theft Auto Sues Cash-Strapped Chicago Transit Authority". Wired. Condé Nast. 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2020. 
  111. ^ North, Dale (13 Temmuz 2007). "Wanna hear your voice in GTA4?". Destructoid. ModernMethod. 16 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  112. ^ "GameStop Launches Mobile Text-to-Win Contest for Grand Theft Auto IV". IGN. Ziff Davis. 27 Mart 2008. 3 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  113. ^ Crecente, Brian (3 Mart 2008). "Xbox Live's GTA Sweepstakes". Kotaku. Gawker Media. 8 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2020. 
  114. ^ Ogden, Gavin (8 Şubat 2008). "Massive GTA IV update". Computer and Video Games. Future plc. 9 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2015. 
  115. ^ Ring, Bennett (26 Haziran 2007). "Grand Theft Auto IV Special Edition Contents Revealed". IGN. Ziff Davis. 7 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2015. 
  116. ^ Robinson, Martin (23 Nisan 2008). "GTA IV PlayStation 3 Bundle Finally Official". IGN. Ziff Davis. 2 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2020. 
  117. ^ "GameStop to Host Grand Theft Auto IV Launch Events Nationwide". IGN. Ziff Davis. 26 Nisan 2008. 29 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2020. 
  118. ^ a b "Grand Theft Auto IV for PlayStation 3 Reviews". Metacritic. CBS Interactive. 10 October 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2014. 
  119. ^ a b "Grand Theft Auto IV for Xbox 360 Reviews". Metacritic. CBS Interactive. 10 October 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2014. 
  120. ^ a b c d e f g h i j Boyer, Crispin (27 April 2008). "GTA IV Review for 360, PS3". 1UP.com. Ziff Davis. 13 April 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2016. 
  121. ^ a b c d e f g Robinson, Andy (27 April 2008). "Grand Theft Auto IV review". Computer and Video Games. Future plc. 10 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2014. 
  122. ^ "Grand Theft Auto IV Review". Edge, 189. Future plc. June 2008. 4 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  123. ^ a b c d e f Reiner, Andrew (29 Nisan 2008). "PERFECTION". Game Informer. GameStop. 29 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2008. 
  124. ^ a b c d e f g h Walter, George (25 June 2012). "Grand Theft Auto IV – The Fluff-free review". GamesRadar. Future plc. 1 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2014. 
  125. ^ a b c d e Justin Calvert of GameSpot published two identical reviews, one for each console:
  126. ^ a b c d e f g Goldstein, Hilary (29 April 2008). "Grand Theft Auto IV: Special Edition Review". IGN. Ziff Davis. 5 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2014. 
  127. ^ Sources that refer to Grand Theft Auto IV being a highly anticipated game include:
  128. ^ a b "Best Video Games of All Time". Metacritic. Red Ventures. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2021. 
  129. ^ a b c d e f Hicks, Jon (28 April 2008). "Review: Grand Theft Auto IV". Official Xbox Magazine. Future plc. 7 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2014. 
  130. ^ a b c Costantino, Jesse (6 Mayıs 2008). "Grand Theft Auto IV Review". Game Revolution. Net Revolution Inc. 7 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2014. 
  131. ^ a b Gerstmann, Jeff (5 Mayıs 2008). "Grand Theft Auto IV Review". Giant Bomb. CBS Interactive. 28 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2014. 
  132. ^ McComb, David (28 April 2008). "Empire's Grand Theft Auto IV Game Review". Empire. Bauer Media Group. 1 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2014. 
  133. ^ Pinson, Michael (3 October 2010). "Game Audio Review – Grand Theft Auto IV". The Pro Audio Files. 27 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2014. 
  134. ^ Gudmundson, Carolyn (3 Eylül 2010). "Game music of the day: Grand Theft Auto IV". GamesRadar. Future plc. 23 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2014. 
  135. ^ a b "Grand Theft Auto IV for PC Reviews". Metacritic. CBS Interactive. 3 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2014. 
  136. ^ a b c d Chick, Tom (9 Aralık 2008). "GTA IV Review for PC". 1UP.com. Ziff Davis. 24 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2010. 
  137. ^ a b c "PC Review: Grand Theft Auto IV Review". Computer and Video Games. Future plc. 4 Aralık 2008. 7 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2010. 
  138. ^ a b c d e Gillen, Keiron (1 Aralık 2008). "Grand Theft Auto IV Review". Eurogamer. Gamer Network. 15 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2010. 
  139. ^ a b c Tuttle, Will (3 Aralık 2008). "Grand Theft Auto IV". GameSpy. Ziff Davis. 7 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2014. 
  140. ^ a b c d e Onyett, Charles (2 Aralık 2008). "Grand Theft Auto IV Review — PC Review". IGN. Ziff Davis. 28 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2010. 
  141. ^ a b c d Orry, Tom (5 Aralık 2008). "Grand Theft Auto IV Review for PC". VideoGamer.com. Pro-G Media Ltd. 2 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2014. 
  142. ^ a b c d e Hopper, Steven (8 Aralık 2008). "Grand Theft Auto IV Review – PC". GameZone. 8 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2010. 
  143. ^ a b c Garratt, Patrick (15 Aralık 2008). "VGA 2008 – The winners". VG247. videogaming247 Ltd. 23 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2020. 
  144. ^ Reynolds, Matthew (21 Aralık 2008). "Feature: Top Ten Games Of 2008". Digital Spy. Hearst Corporation. 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2020. 
  145. ^ "Home Entertainment Awards — Video Games". Entertainment Merchants Association. 1 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2011. 
  146. ^ "GameTrailers Game of the Year Awards 2008, Game of the Year". GameTrailers. Defy Media. 31 Aralık 2008. 14 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2011. 
  147. ^ "Giant Bomb Golden Anniversary Year-End Awards Extravaganza Spectacular 2008: Game of the Year". Giant Bomb. CBS Interactive. 30 Aralık 2008. 16 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2011. 
  148. ^ "IGN AU's 10 Best Games of 2008". IGN Australia. Ziff Davis. 8 Aralık 2008. 29 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2011. 
  149. ^ "Kotaku's 2008 Games of the Year Awards". Kotaku. Gawker Media. 5 Ocak 2009. 19 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2011. 
  150. ^ Metzger, Pete (31 Aralık 2008). "Making the perfect game". Los Angeles Times. 16 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2011. 
  151. ^ Schiesel, Seth (19 Aralık 2008). "The Zombies Look Better Every Year". The New York Times. 7 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2011. 
  152. ^ Grossman, Lev (3 Kasım 2008). "The Top 10 Everything of 2008: Top 10 Video Games: 1. Grand Theft Auto IV". Time. 6 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2011. 
  153. ^ a b Kietzmann, Ludwig (13 Kasım 2008). "Presenting the 2008 Spike Video Game Award nominees". Joystiq. Weblogs, Inc. 15 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2023. 
  154. ^ a b Kendrick, Ben (14 Aralık 2009). "The 2009 Spike VGA Winners". Game Rant. Valnet. 30 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2023. 
  155. ^ a b "Little Big Planet, Braid lead GDC Award noms". GameSpot. CBS Interactive. 18 Mart 2009. 4 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2023. 
  156. ^ a b c "Little Big Planet tops AIAS noms". GameSpot. CBS Interactive. 23 Ocak 2009. 18 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2023. 
  157. ^ a b Sinclair, Brendan (11 Şubat 2009). "Call of Duty 4 tops BAFTA nominees". GameSpot. CBS Interactive. 22 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2023. 
  158. ^ "IGN PC: Best Voice Acting 2008". IGN. Ziff Davis. 20 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2011. 
  159. ^ "IGN PS3: Best Voice Acting 2008". IGN. Ziff Davis. 21 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2011. 
  160. ^ "IGN Xbox 360: Best Voice Acting 2008". IGN. Ziff Davis. 22 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2011. 
  161. ^ "IGN Overall: Best Voice Acting 2008". IGN. Ziff Davis. 20 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2011. 
  162. ^ "IGN PS3: Best Story 2008". IGN. Ziff Davis. 21 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2011. 
  163. ^ "IGN Xbox 360: Best Story 2008". IGN. Ziff Davis. 22 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2011. 
  164. ^ a b "Teen Choice Awards 2009 nominees". Los Angeles Times. 15 Haziran 2009. 21 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2023. 
  165. ^ Nichols, Shaun (9 Mayıs 2008). "GTA IV smashes sales records". V3. Incisive Media. 8 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2008. 
  166. ^ Richtel, Mike (7 Mayıs 2008). "A $500 Million Week for Grand Theft Auto". The New York Times. 12 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2008. 
  167. ^ Fenech, Stephen (9 Mayıs 2008). "Grand Theft Auto IV smashes all sales records". The Daily Telegraph. 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2014. 
  168. ^ Hillis, Scott (28 Nisan 2008). "Take-Two shares rise amid rave reviews for GTA4". Reuters. Thomson Reuters. 23 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2011. 
  169. ^ Richtel, Matt (29 Nisan 2008). "For Gamers, the Craving Won't Quit". The New York Times. 9 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2008. 
  170. ^ Magrino, Tom (28 Nisan 2008). "Q&A: GTAIV – Big or huge?". GameSpot. CBS Interactive. 1 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2008. 
  171. ^ "Take-Two Interactive Software, Inc. Reports Strong Second Quarter Fiscal 2008 Financial Results" (Basın açıklaması). Take-Two Interactive. 5 Haziran 2008. 19 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2008. 
  172. ^ "Confirmed: Grand Theft Auto IV Breaks Guinness World Records With Biggest Entertainment Release Of All-Time". Guinness World Records. Jim Pattison Group. 13 Mayıs 2008. 23 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2008. 
  173. ^ Pitcher, Jenna (9 Ekim 2013). "Grand Theft Auto 5 smashes 7 Guinness World Records". Polygon. Vox Media. 9 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2014. 
  174. ^ Cullen, Johnny (10 Mart 2011). "Take-Two: GTA IV hits 20m, BioShock series at 8m". VG247 (Basın açıklaması). videogaming247 Ltd. 13 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2020. 
  175. ^ Strickland, Derek (24 Ocak 2021). "Grand Theft Auto IV made a huge $2 billion in sales revenues". tweaktown. 5 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2020. 
  176. ^ Goldfarb, Andrew (20 Eylül 2013). "GTA 5 Sales Hit $1 Billion in Three Days". IGN. Ziff Davis. 8 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2014. 
  177. ^ Ingham, Tim (30 Nisan 2008). "GTA IV smashes day one sales record". MCV. Biz Media. 14 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2008. 
  178. ^ Beaumont, Claudine (1 Mayıs 2008). "Grand Theft Auto IV is fastest-selling game". The Daily Telegraph. 2 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2008. 
  179. ^ Androvich, Mark (6 Mayıs 2008). "GTA IV: 926,000 copies sold in five days". Gamesindustry.biz. Gamer Network. 15 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2008. 
  180. ^ Ingham, Tim (6 Mayıs 2008). "360 outselling PS3 in GTA software 'battle'". MCV. Biz Media. 5 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2008. 
  181. ^ Brightman, James (15 Ocak 2009). "NPD: Nintendo Drives '08 Industry Sales Past $21 Billion". GameDaily. AOL. 31 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2020. 
  182. ^ Sinclair, Brendan (15 Mayıs 2008). "NPD: US game revs spike on 2.85M GTAIVs". GameSpot. CBS Interactive. 1 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2008. 
  183. ^ McWhertor, Michael (6 Kasım 2008). "Grand Theft Auto IV #1 With A Bullet In Japan". Kotaku. Gawker Media. 9 Kasım 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2008. 
  184. ^ Brekcon, Nick (15 Aralık 2008). "Weekly PC Sales: A Slow Start for GTA 4". Shacknews. Gamerhub. 14 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2008. 
  185. ^ Faylor, Chris (22 Aralık 2008). "Weekly PC Sales: Grand Theft Auto 4 PC Disappears; Left 4 Dead, Call of Duty Gain Ground". Shacknews. Gamerhub. 14 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2008. 
  186. ^ Hryb, Larry (11 Ocak 2010). "The Top 20 LIVE Games of 2009". Microsoft. 27 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2013. 
  187. ^ Hryb, Larry (22 Ocak 2013). "Top Games of 2012". Microsoft. 27 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2013. 
  188. ^ Hryb, Larry (6 Ocak 2012). "Top Games of 2011". Microsoft. 27 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2013. 
  189. ^ a b "Thompson Rallies Against GTA IV". Edge. Future plc. 3 Ocak 2007. 13 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2014. 
  190. ^ a b Seff, Micah (20 April 2007). "Jack Thompson and Take-Two Bury the Hatchet". IGN. Ziff Davis. 4 March 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2014. 
  191. ^ a b c Faylor, Chris (23 Nisan 2008). "Thompson Writes Chairman's Mom RE: GTA 4, Compares Zelnick to Hitler Youth". Shacknews. Gamerhub. 17 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2023. 
  192. ^ "BREAKING: Take-Two Sues Jack Thompson over Manhunt, GTA4". GamePolitics.com. 16 Mart 2007. 16 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2014. 
  193. ^ Sinclair, Brendan (21 Mart 2007). "Thompson countersues Take-Two". GameSpot. CBS Interactive. 26 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2014. 
  194. ^ a b "GTA Publisher, Jack Thompson Settle Lawsuit". GamePolitics.com. 19 Nisan 2007. 22 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2010. 
  195. ^ "Jack Thompson Says GTA 4 Mission Target is Him; Threatens to Block Release". GamePolitics.com. 18 Eylül 2007. 6 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2014. 
  196. ^ Jackson, Mike (25 Nisan 2008). "Jack Thompson hounds Rockstar boss'... MOTHER". Computer and Video Games. Future plc. 13 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2014. 
  197. ^ a b Ogden, Gavin (1 Nisan 2007). "New York appalled with GTA IV setting". Computer and Video Games. Future plc. 25 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2014. 
  198. ^ Millard, Elizabeth (2 Nisan 2007). "New York Balks at Next Grand Theft Auto". NewsFactor. 13 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2014. 
  199. ^ a b Sinclair, Brendan (30 April 2008). "Mothers against GTAIV's drunk driving". GameSpot. CBS Interactive. 22 March 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2014. 
  200. ^ Lang, Derrik J. (1 Mayıs 2008). "MADD attacks 'Grand Theft Auto IV'". NBC News. National Broadcasting Company. 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2014. 
  201. ^ a b Sterling, Jim (3 Mayıs 2008). "Gleen Beck rants about GTA IV, let's break it down". Destructoid. ModernMethod. 13 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2023. 
  202. ^ a b Oxford, David (2 Mayıs 2008). "GTA IV Freakout: CNN's Glenn Beck Preaches "Grand Theft Morality"". Kombo. Advanced Media Network. 19 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2023. 
  203. ^ Robinson, Andy (3 Mayıs 2008). "CNN goes MENTAL over GTA IV". Computer and Video Games. Future plc. 14 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2023. 
  204. ^ Cochran, Lee (27 Haziran 2008). "Teens Say: Video Game Made Them Do It". ABC News. American Broadcasting Company. 1 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2023. 
  205. ^ a b Reed, Jim (4 Ağustos 2008). "Thailand bans Grand Theft Auto IV". Newsbeat. BBC. 5 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2023. 
  206. ^ Campbell, Andy (27 Ağustos 2013). "8-Year-Old Who Shot Grandmother, Marie Smothers, After Playing 'Grand Theft Auto' Won't Face Charges". HuffPost. BuzzFeed. 18 October 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2022. 

Bibliyografi

değiştir
  • Garbut, Aaron (Nisan 2008), The Art of Grand Theft Auto IV, Rockstar Games 

Dış bağlantılar

değiştir
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Grand_Theft_Auto_IV&oldid=33591055" sayfasından alınmıştır