Vikipedi

Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi

Suriye'de de facto özerk bölge
Bu madde yönetim ve idari birimlere dairdir. Coğrafi bölge için Suriye Kürdistanı maddesine bakınız.

Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi (KDSÖY)[14] Suriye'nin kuzeydoğu kesimindeki Suriye Kürdistanı'nda Arap, Çerkes, Kürt, Süryani[15] ve Türkmenlerin[16] yaşadığı, Ekim 2019 itibarıyla de facto özerk olan yönetim alanı. PYD tarafından bölgede önce özerk kantonlar, sonrasında federasyon ilan edilmiş; fakat hiçbiri Suriye hükûmeti[17] ve diğer ülkeler tarafından tanınmamıştır. İsviçre'de ve birçok Avrupa ülkesinde temsilcilikleri vardır.[18]

Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi
  • Rêveberiya Xweser a Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê (Kürtçe)
    الإدارة الذاتية لشمال وشرق سوريا (Arapça)
    ܡܕܰܒܪܳܢܘܬ݂ܳܐ ܝܳܬ݂ܰܝܬܳܐ ܠܓܰܪܒܝܳܐ ܘܡܰܕܢܚܳܐ ܕܣܘܪܝܰܐ (Süryanice)
    Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi (Türkçe)
Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'nin kontrolündeki bölgeler.
Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'nin kontrolündeki bölgeler.
TürSuriye'nin de facto özerk bölgesi
BaşkentAyn İsa[1]
En büyük şehirRakka
Resmî dil(ler)Tüm bölgeler:

Cezire Bölgesinde:

Münbiç Bölgesinde:

HükûmetLibertaryen sosyalist federe yarı-doğrudan demokrasi[2][3][4][5][6][7]
• Eş Başkan
İlham Ahmed[8]
Mansur Selum[9]
Amina Omar
Riad Darar[10]
Tarihçe 
• Özerklik ilanı
Kasım 2013
• Bölgesel yönetimin kurulması
Kasım 2013
• Geçiş anayasasının kabulü
Ocak 2014
• Federasyon ilanı
17 Mart 2016
• Yeni yönetimin ilanı
6 Eylül 2018
Yüzölçümü
• Toplam
50.000 km2[11]
Nüfus
• 2018-2021 tahmini sayımı
≈4,500,000[12][13]
Para birimiSuriye lirası (SYP)
Trafik akışısağ
Telefon kodu9632
İnternet alan adı.sy

İsim

değiştir

"Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi" birçok farklı adla anılmaktadır. Suriye'nin kuzey bölgeleri için kullanılan isimler arasında "Suriye Kürdistanı" (Kürtçe: Kurdistana Sûriyê), "Batı Kürdistan", (Kürtçe: Rojavayê Kurdistanê), "Güneybatı Kürdistan" (Kürtçe: Başûrê Rojavaya Kurdistanê) ve Rojava (Kürtçede batı) isimleri bulunmaktadır.[19] Bölge Büyük Kürdistan'ın dört parçasından biri olarak belirtilir.[20] Kuzeydoğu Suriye'deki Cezire ili çevresi Suriyeli Süryaniler tarafından Gozarto (Süryanice: ܓܙܪܬܐ), olarak adlandırılır ve tarihi Süryani vatanının parçası olarak görülür.[21]

17 Mart 2016'da bölgenin de facto yönetimi tek taraflı olarak federal bir hükûmetin kuruluşunu ilan etmiş ve Rojava - Kuzey Suriye Demokratik Federasyonu adını kabul etmişlerdir. (Kürtçe: Federaliya Demokratîk a Rojava – Bakurê Sûriyê; Arapça: الفدرالية الديمقراطية لروج آفا – شمال سوريا; Süryanice: ܦܕܪܐܠܝܘܬ݂ܐ ܕܝܡܩܪܐܛܝܬܐ ܠܓܙܪܬܐ ܒܓܪܒܝܐ ܕܣܘܪܝܐ.[22][23][24][25]

Bölgenin Aralık 2016'da güncellenen yönetim anayasası Kuzey Suriye Demokratik Federasyonu (Kürtçe: Federaliya Demokratîk a Bakûrê Sûriyê; Arapça: الفدرالية الديمقراطية لشمال سوريا; Süryanice: ܦܕܪܐܠܝܘܬ݂ܐ ܕܝܡܩܪܐܛܝܬܐ ܕܓܪܒܝ ܣܘܪܝܐ).[26][27][28][29] adını kullanmıştır.

6 Eylül 2018'de Suriye Demokratik Konseyi kararı ile bölge için Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi (Kürtçe: Rêveberiya Xweser a Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê; Arapça: الإدارة الذاتية لشمال وشرق سوريا; Süryanice: ܡܕܰܒܪܳܢܘܬ݂ܳܐ ܝܳܬ݂ܰܝܬܳܐ ܠܓܰܪܒܝܳܐ ܘܡܰܕܢܚܳܐ ܕܣܘܪܝܰܐ) adını Fırat, Afrin, Cezire bölgeleri ve Rakka, Münbiç, Tabka ve Deyrizor yerel sivil konseyleri için kullanmaya başlamıştır.[1][30][31]

Yönetim, kimi kaynaklarda "Demokratik Özerk Yönetim" olarak da anılmaktadır.[32][33]

Tarih

değiştir

Suriye İç Savaşı sırasında, Suriye'deki Kürtler Suriye Kürt Ulusal Konseyi (KNC) adı altında 2011 yılının 26 Ekim'inde Irak'a bağlı Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin Erbil kentinde imzalanan anlaşmayla tek bir çatıda toplandı.[34] Önceleri KNC ile anlaşma sağlanamayınca bağımsız olarak hareket etme kararı alan PYD, Beşar Esad rejiminin Kürt bölgelerinden çekilmesi sonrasında KNC ile uzlaşmaya gitti. 12 Temmuz 2012'de PYD ve Suriye Kürt Ulusal Konseyi uzlaşmasıyla 12 Temmuz 2012 tarihinde Erbil'de Kürt Yüksek Komitesi'nin kuruluşu ilan edildi.[kaynak belirtilmeli] Aynı yıl Kürt Yüksek Komitesi'nin yönetiminde Suriye'deki Kürt alanlarını yönetmek için PYD ve KNC'nin katılımıyla YPG kuruldu. YPG, 19 Temmuz 2012'de Kobani'yi, ertesi gün Afrin ve Derik'i ele geçirdi.[kaynak belirtilmeli]

İç savaşta Irak ve Şam İslam Devleti'ne karşı mücadele veren bazı Arap ve Kürt gruplar, 8-9 Aralık 2015'te el-Malikiye'de düzenledikleri toplantının ardından 10 Aralık günü yapılan açıklamayla Suriye Demokratik Güçleri'nin siyasi kanadı olarak Suriye Demokratik Konseyi adlı 13 üyeli parlamentonun kurulduğunu duyurdu.[35][36][37] 12 Aralık'ta yapılan seçimde, Buğday Dalgası Hareketi lideri Heysem Menna ile Demokratik Toplum Hareketi lideri İlham Ahmed, parlamentonun eş başkanları olarak seçildi.[38][39]

PYD ve birçok siyasi parti tarafından 16 Mart 2016 tarihinde de facto statüsünde federasyon ilan edildi. Kurulan federasyon Suriye'de bulunan Kürt kantonlarının ortak kararı ile deklare edilmiş ve kurulmuştur. Beşar Esad'ın kabul edilmeyeceğini açıklamasından sonra PYD Lideri Salih Müslim tarafından Suriye'de bağımsız devlet kurabileceklerinin resti çekilmiştir.

Oluşturulan Kuzey Suriye Federasyonu'nda eşbaşkanlardan biri Kürt diğeri Araplardan seçilmiştir. Meclis eşbaşkanlarına Cezire Kantonu eşbaşkanı Hediye Yusuf ve Tel Abyad Özerklik Yönetimi eşbaşkanı Mensur El-Selum getirildi. Eşbaşkanları 200 kişiden oluşan kurucu meclis seçti. Meclisin yürütme konseyi ise 31 kişiden oluşmuştur. Öte yandan Arap ve Türkmen Aşiretleri Birliği, yaptığı yazılı açıklamada, Suriye'nin kuzeyinde herhangi bir federasyonu kabul etmediklerini duyurdu.[40]

Irak Bölgesel Kürt Yönetimi başkanı Mesud Barzani Suriye'de oluşacak Kuzey Suriye Federasyonu oluşumuna destek verdiklerini duyurdu.[41][42] [43]

20 Ekim 2021'de Katalonya Parlamentosu Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'ni resmen tanıdı ve Katalonya Parlamentosu, Rojava Özerk Yönetimi'ni resmen tanıyan ilk Parlamento oldu.

2024 yılının Ağustos ayında 7 kantona bağlı toplam 6 büyükşehir, 40 şehir ve 105 beldede yurttaşlar sandık başına gidecek. Yönetim 11 Haziran tarihinde seçimlere gidecekken 6 Haziran'da yaptığı açıklamayla seçimi 2024'ün Ağustos ayına ertelemiştir.[44]

2024 Esad rejiminin çöküşü

değiştir
Münbiç ve Tel Rıfat'ın düşüşü
değiştir

Kasım 2024'de başlayan Suriyeli muhaliflerin taarruzu sırasında Türkiye destekli Suriye Milli Ordusu (SMO) tarafından önce Tel Rıfat sonra da Münbiç, muhalif güçlerin eline geçmiştir.

Deyrizor ve Fırat'ın batı yakasının düşüşü
değiştir

Suriye Demokratik Güçleri Deyrizor gibi güney kentlerini Esad rejiminden ele geçirmiştir.[45][46] Kısa bir süre sonra yeni Suriye hükümeti ile yapılan anlaşmalardan dolayı, SDG Deyrizor'dan ve Fırat nehrinin batı yakasındaki birçok bölgeden çekilmiştir.[47][48] Suriye Demokratik Güçleri başkomutanı Mazlum Kobani, ABD arabuluculuğuyla Türk hükümetine Kobani'yi silahsız bölge ilan edebileceklerini ve silahlı güçlerini geri çekebileceklerini belirtmiştir.[49][50]

Bölgenin zamana bağlı toprak değişimi haritası
 
 
 
 
 
Şubat 2014, Haziran 2015, Ekim 2016, Nisan 2018 ve Mart 2020'de yönetim tarafından kontrol edilen alanlar

Ordu

değiştir
 
Suriye Demokratik Güçleri bayrağı
 
Suriye Demokratik Güçleri başkomutanı Mazlum Kobani

Yönetimin silahlı kuvvetleri Suriye Demokratik Güçleri'dir. SDG'ye Kürt çoğunluklu Halk Koruma Birlikleri (YPG) önderlik etmektedir. YPG, 2004 Kamışlı Olayından sonra PYD tarafından kurulmuş, ancak ilk olarak Suriye İç Savaşı'nda aktif olmuştur.

Nüfus

değiştir

2020'de yapılan nüfus sayımına göre bölgede mültecilerle birlikte 4.5 milyon insan yaşamaktadır.[kaynak belirtilmeli] Rojava halkının çoğunluğu Kürtlerden oluşmaktadır. Cezire Kantonu'nda az sayıda Arap yerleşim yeri vardır. Süryaniler, Türkmenler, Çerkesler, Yezîdîler ve Ermeniler bölgedeki azınlık halklarındandır.[51][52]

 
CIA tarafından 1992 yılında belirlenen Kürtlerin yaşadığı bölgeler. Kürtler Suriye'de etnik olarak sadece Kobani ve Kamışlı bölgesinde çoğunluktadır.

Ekonomi

değiştir

Hayvancılık, tarım ve petrol bölgenin ana gelir kaynağını oluşturmaktadır. Fırat Nehri ile iç içe olması sebebiyle bölge verimli topraklara, canlı ve kirletilmemiş bir doğaya sahiptir. Suriye'nin petrol yataklarının yüzde 90'ı bu bölgede bulunmaktadır. Yönetim ve ABD merkezli Delta Crescent Energy LLC adlı şirket arasında imzalanan anlaşmaya göre petrol çıkarılmaktadır.[53]

Mevcut durumda bölgedeki kuyulardan günde ortalama 150 bin varil petrol üretilir.[kaynak belirtilmeli] DSG'nin kontrolündeki Rakka ve Deyrizor’da ise El Omer, El Temek ve Koniko sahaları günde 400 bin varil petrol üretebilecek kapasiteye sahiptir.

Bazı araştırmaların sonuçlarına göre, DSG’nin kontrol ettiği bölgelerdeki petrolün günlük geliri (varili 30 dolardan) 10 milyon dolardır.[54]

Eğitim

değiştir

Kamışlı'da Rojava Üniversitesi faaliyet göstermektedir. Üniversite'de tıp, mühendislik, kimya, tarımcılık gibi 11 adet fakülte bulunmaktadır. Eğitim dili Kürtçe ve Arapçadır. Suriye merkezi hükümeti ile müfredatlar üzerinde devam eden anlaşmazlıklar ve müzakereler vardır..

Kültür

değiştir

Rojava'nın kültürü Mezopotamya kültürü, İslam dini ve geleneksel Arap ve Kürt kültürü etrafında biçimlenmiştir. Buna karşın Rojava çeşitlilikler içinde yüksek bir kozmopolit toplum ve canlı bir kültüre sahiptir. İslam etkisi Arap ve Kürt kültürünün mimari, müzik, giyim, mutfak ve yaşam tarzında görülebilmektedir.

Din

değiştir

Kuzey ve Doğu Suriye'deki Kürt ve Arapların çoğu İslam'ın Sünnî mezhebine bağlıyken, Süryaniler genellikle Süryani Ortodoks, Keldani Katolik, Süryani Katolik veya Doğu Asur Kilisesi'ne bağlılardır. Yezidilik gibi başka inançlara mensup olanlar da vardır. Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi ve bölgedeki hakim PYD partisi laiktir.[55][56]

Kantonlar ve şehirler

değiştir

Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi Bölgesi toplum sözleşmesine göre: Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi Bölgesi, Cizre, Deyrizor, Rakka, Fırat, Menbic, Afrin-Şehba ve Tabka olmak üzere 7 kantondan meydana geliyor, kantonlarda şehir ve beldelerden oluşuyor.[57][58][59][60]

Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi Bölgesi Kantonları Resmi adı Büyükşehirler Eş Başkanlar Hükûmet Önceki seçim Gelecek seçim
Afrin-Şahba Kantonu Arapça: مقاطعة عفرين
Kürtçe: Kantona

Efrîn-Şehba

Afrin Remzi Şehmuz
Ebdil Hemid Mistefa 		TEV-DEM Ocak 2014
Cezire Kantonu Arapça: مقاطعة الجزيرة
Kürtçe: Kantona Cizîrê
Süryanice: ܟܢܛܢ ܓܨܪܛܐ 		Haseke
Kamışlı 		Elizabet Gavriye
Hüyein Taza El Azam 		TEV-DEM Ocak 2014
Fırat Kantonu Arapça: قاطعة كوباني
Kürtçe: Kantona

Fırat

Kobani Berivan Hesen
Halit Birgil 		TEV-DEM Ocak 2014
  Deyrizor Kantonu Arapça: مناطق الشهباء
Kürtçe: Kantona Dêrazor 		Yok Mohammed Ahmed Haddro
Ayman el-Hafez 		TWDS Şubat 2016
  Rakka Kantonu Arapça: المجلس الإتحادي
Kürtçe: Kantona Reqa 		Rakka - TEV-DEM Mart 2016
Menbic

Kantonu

Kürtçe: Kantona Minbic Menbic
Tabka

Kantonu

Kürtçe: Kantona Tebqa Yok

İnsan hakları ve Savaş suçları

değiştir
Ana madde: Kuzey ve Doğu Suriye'de İnsan Hakları
 
YPG tarafından yerle bir edildiği bildirilen Husseiniya köyünün 2014 ve 2015 yıllarındaki uydu görüntüleri.

Suriye İç Savaşı sırasında, 2014 ve 2015 yıllarını da kapsayacak şekilde, Human Rights Watch (HRW) ve Amnesty International tarafından hazırlanan raporlar, özerk bölge ile ilişkili milislerin ve özellikle Halk Savunma Birlikleri (YPG) üyelerinin savaş suçları işlediklerini belirtmiştir.[61][62] 2014 yılı raporları arasında keyfi tutuklamalar ve işkence olayları yer alırken, diğer raporlar çocuk asker kullanımı hakkında bilgi vermektedir.[63][64][65] Bu raporların ardından, YPG eksikliklerini kamuoyuna kabul etmiş[63] ve Ekim 2015'te YPG saflarında 21 küçük yaştaki çocuğu askeri hizmetten terhis etmiştir.[66] Raporlar, hem YPG hem de diğer insan hakları örgütleri tarafından kapsamlı bir şekilde tartışılmış ve itiraz edilmiştir.[67][68] 2018 yılında HRW, YPG'yi tekrar küçük yaştaki çocukları asker olarak almaktan suçlamıştır. YPG, 16 ve 17 yaşındaki çocuklar işe alındığında ailelerine haber verildiğini ancak rızalarının alınmasının gerekmediğini ve bu çocukların çatışma bölgelerinden uzak tutulduğunu belirtmiştir.[69] Eylül 2015'ten itibaren YPG, Geneva Call ve diğer uluslararası örgütlerden insan hakları eğitimi almaktadır.[70] Eylül 2020'de Syria Direct tarafından yayımlanan bir makale, SDF'nin 1 Temmuz 2019'da Birleşmiş Milletler ile çocuk asker alımını "sona erdirmek ve önlemek" amacıyla bir eylem planı imzalamasına rağmen çocuk asker almaya devam ettiğini bulmuştur.[71]

Halk Savunma Birlikleri'ne (HXP) zorunlu askerlik, bölgenin kurumlarını gayrimeşru olarak nitelendirenler tarafından insan hakları ihlali olarak adlandırılmıştır. 2014 yılında 15 yaşındaki bir kız çocuğunun kaçırılarak Kadın Savunma Birlikleri'ne (YPJ) katılması gibi yasa dışı askere alınma vakaları bildirilmiştir.[72][73]

Devam eden Suriye İç Savaşı sırasında Amnesty International[74] ve Middle East Observer[75][76] , Türk hükümeti,[77] SDF'nin, Tell Abyad gibi çoğunlukla Arap nüfusa sahip bölgelerde yaşayanları zorla yerinden ettiğini belirtmişlerdir. Bu yerinden etmeler Kürtleştirme ve etnik temizlik girişimleri olarak değerlendirilmiştir.[78] Ancak, Suriye İnsan Hakları Gözlemevi başkanı bu raporları yalanlamış[79] ve BM Bağımsız Uluslararası Soruşturma Komisyonu, YPG veya SDF güçlerinin kontrol ettikleri bölgelerin demografik yapısını değiştirmek amacıyla etnik temizlik yaptıklarına dair hiçbir kanıt bulamamıştır.[80] Amnesty International tarafından yapılan araştırma gezilerinde şu ifadeler yer almıştır:

"Sivil evleri kasten yıkarak, bazı durumlarda tüm köyleri yerle bir edip yakarak, sakinlerini haklı askeri gerekçeler olmaksızın yerinden ederek, Özerk Yönetim yetkisini kötüye kullanmakta ve uluslararası insancıl hukuku açıkça ihlal etmektedir. Bu saldırılar savaş suçu teşkil etmektedir."

ve:

"IŞİD'e karşı savaşında, Özerk Yönetim, ortada kalan sivillerin haklarını çiğniyor gibi görünmektedir. Savaş sonucu meydana gelmeyen geniş çaplı yerinden edilme ve yıkım gördük. Bu rapor, IŞİD tarafından daha önce ele geçirilen veya küçük bir azınlığın grubu desteklediğinden şüphelenilen köylerde sivillere yönelik kasıtlı, koordineli bir toplu cezalandırma kampanyasının açık kanıtlarını ortaya koymaktadır."[81]

Bölge ayrıca çeşitli partizan ve tarafsız gruplar tarafından siyasi otoriterlik nedeniyle yoğun eleştirilere maruz kalmıştır.[82] Bir KDP-S politikacısı, PYD'yi kendisini Esad rejimine teslim etmekle suçlamıştır.[83]

Ayrıca, YPG'nin kontrolü altındaki bölgelerde gazetecileri, medya kuruluşlarını ve YPG anlatısına eleştirel bakan siyasi partileri yasakladığı için eleştirilmiştir.[84][85]

Kürtlerle ilişkileri

değiştir
Ayrıca bakınız: Kürdistan ve Kürt milliyetçiliği

Bölgenin baskın siyasi partisi, Demokratik Birlik Partisi (PYD), Kürdistan Topluluklar Birliği (KCK) üyesidir; ancak, komşu ülkelerde (Türkiye, İran ve Irak) Kürt azınlıkları bulunan diğer KCK üyesi örgütler ya yasaklanmıştır (Türkiye Kürdistanı, İran Kürdistanı) ya da diğer Kürt partilerine kıyasla siyasi olarak marjinaldir (Irak). Türkiye Kürtleri arasında Suriye Kürtlerine yönelik sempati ifadeleri çok sayıda olmuştur.[86] Kobani Kuşatması sırasında, Türkiye'nin bazı etnik Kürt vatandaşları sınırı geçerek kasabanın savunmasına gönüllü olarak katılmıştır.[87][88]

Bölgenin Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi ile ilişkisi karmaşıktır. Bağlamlardan biri, oradaki iktidar partisinin, Kürdistan Demokrat Partisi (KDP), kendisini ve diğer ülkelerdeki bağlı Kürt partilerini genel olarak KCK siyasi gündemine ve planına daha muhafazakar ve milliyetçi bir alternatif ve rakip olarak görmesidir.[89] Irak Kürdistanı'nın siyasi sistemi[90] bölgenin sistemiyle keskin bir tezat oluşturur. KCK şemsiye örgütü gibi, PYD'nin de bazı anti-milliyetçi ideolojik eğilimleri varken aynı zamanda Kürt milliyetçi fraksiyonları da vardır.[91] Suriye'de Kürt milliyetçi eğilimlere sahip olan PYD'ye , Iraklı Kürt partisi KDP tarafından desteklenen Kürt Ulusal Konseyi geleneksel olarak karşı çıkmıştır.[92]

Ayrıca bakınız

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b "New administration formed for northeastern Syria". Kurdistan24 (İngilizce). 9 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019. By Wladimir van Wilgenburg 
  2. ^ "A Dream of Secular Utopia in ISIS' Backyard". New York Times. 24 Kasım 2015. 8 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2016. 
  3. ^ Jongerden, Joost (5-6 Aralık 2012). "Rethinking Politics and Democracy in the Middle East" (PDF). 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2016. 
  4. ^ Ocalan, Abdullah (2011). Democratic Confederalism (PDF). ISBN 978-0-9567514-2-3. 7 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2013. 
  5. ^ Ocalan, Abdullah (2 Nisan 2005). "The declaration of Democratic Confederalism". KurdishMedia.com. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2013. 
  6. ^ "Bookchin devrimci mücadelemizde yaşayacaktır". Savaş Karşıtları. 26 Ağustos 2006. 5 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2013. 
  7. ^ Wood, Graeme (26 Ekim 2007). "Among the Kurds". The Atlantic. 28 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2013. 
  8. ^ Fetah, Vîviyan (17 Temmuz 2018). "Îlham Ehmed: Dê rêxistinên me li Şamê jî ava bibin". www.rudaw.net (Kürtçe). Rudaw Media Network. 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2019. 
  9. ^ "Syrian Kurds declare new federation in bid for recognition". Middle East Eye. 17 Mart 2016. 16 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2019. 
  10. ^ "Amina Omar ,Ryad Derrar elected as co-chairs of MSD" (İngilizce). 27 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2019. 
  11. ^ "War Statistics / Syrian War Statistics - Syrian Civil War Map". Syrian Civil War Map - Live Middle East Map/ Map of the Syrian Civil War. 4 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2019. 
  12. ^ Fabrice Balanche. "Sectarianism in Syria's Civil War" (PDF). The Washington Institute for Near East Policy. s. 24. 22 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Ekim 2019. 
  13. ^ https://web.archive.org/web/20170819022240/https://peaceinkurdistancampaign.com/2017/07/07/rojava-as-home-to-over-two-million-idps/ | arşivtarihi = 22 Eylül 2018 | erişimtarihi = 25 Nissan 2021| ölüurl = hayır }}
  14. ^ "في بيان.. هيئة المرأة تعلن إطلاق حملة حماية حقوق الطفل - AANES". aanesgov.org (İngilizce). 21 Ağustos 2024. 22 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2024. 
  15. ^ "A Mountain River Has Many Bends". 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019. 
  16. ^ "'Rojava modelinin önünde çok önemli sınavlar var'". Agos. 6 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019. 
  17. ^ Suriyeli Kürtler federasyon ilan etti, Şam 'tanımıyoruz' dedi 19 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., BBC Türkçe, 17 Mart 2016.
  18. ^ "Türkiye'den İsviçre'ye 'Rojava Temsilciliği' tepkisi". www.rudaw.net. 10 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2021. 
  19. ^ "Yekîneya Antî Teror a Rojavayê Kurdistanê hate avakirin". Ajansa Nûçeyan a Hawar (Kürtçe). 7 Nisan 2015. 9 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2015. 
  20. ^ Kurdish Awakening: Nation Building in a Fragmented Homeland, (2014), by Ofra Bengio, University of Texas Press
  21. ^ Awde, Nicholas; Lamassu, Nineb; Al-Jeloo, Nicholas (2007). Aramaic (Assyrian/Syriac) Dictionary & Phrasebook: Swadaya-English, Turoyo-English, English-Swadaya-Turoyo (İngilizce). Hippocrene Books. s. 300. ISBN 9780781810876. 
  22. ^ "Syria civil war: Kurds declare federal region in north". Aljazeera (İngilizce). 17 Mart 2016. 27 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019. 
  23. ^ Bradley, Matt; Albayrak, Ayla; Ballout, Dana. "Kurds Declare 'Federal Region' in Syria, Says Official". Wall Street Journal. ISSN 0099-9660. 17 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2016. 
  24. ^ "Reşnivîsa Hevpeymana Civakî ya Federaliya Demokratîk a Bakurê Sûriyeyê – ANHA". ku.hawarnews.com. 14 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019. 
  25. ^ "Hevpeymana Civakî ya Federaliya Demokratîk ji bo Bakurê Sûriyê". 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019. 
  26. ^ "Second day of Northern Syria Constituent Assembly conference takes place" (İngilizce). Hawar News Agency. 28 Aralık 2016. 11 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2016. 
  27. ^ "Syrian Kurdish groups, allies say approve blueprint for federal system". Reuters. 29 Aralık 2016. 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017. 
  28. ^ "'Rojava' no longer exists, 'Northern Syria' adopted instead". Kurdistan24. 31 Aralık 2016. 25 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017. 
  29. ^ "ܩܝܡܐ ܟܢܘܫܝܝܐ ܕܦܕܪܐܠܝܘܬ݂ܐ ܕܝܡܩܪܐܛܝܬܐ ܕܓܪܒܝ ܣܘܪܝܐ". 2 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019. 
  30. ^ "Final statement of Autonomous Administration of North, East Syria - ANHA | Ajansa Nûçeyan a Hawar". 19 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019. Autonomous Administration of North East Syria 
  31. ^ "Amina Omar : Autonomous Administration its purpose to serve people". hawarnews.com. 19 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019. Consolidation of administrations   - ANHA | Ajansa Nûçeyan a Hawar 
  32. ^ "The Autonomous Administration in Northern Syria: Questions of Legitimacy and Identity". Omran Center for Strategic Studies. 26 Temmuz 2018. 1 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2019. 
  33. ^ "20 başlıkta Rojava demokratik özerk bölgesi". CNN Türk. 14 Ekim 2014. 23 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2019. "Demokratik Özerk Yönetim" olarak adlandırılan Rojava'da Kurucu Meclis 6 Ocak 2014'te özerk yönetimin anayasası olan "Toplumsal Sözleşme"yi hazırladı 
  34. ^ Suriye’de PKK’yı meşru savunma gücü ilan ettiler, Hürriyet, 23 Temmuz 2012.
  35. ^ Taştekin, Fehim (10 Aralık 2015). "Muhalifler bölündü". Hürriyet. 2 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019. 
  36. ^ "Kurdish-Arab coalition in Syria forms political wing" (İngilizce). Al Jazeera. 11 Aralık 2015. 26 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019. 
  37. ^ "Executive Board of Democratic Syria Assembly elected" (İngilizce). Fırat Haber Ajansı. 13 Aralık 2015. 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019. 
  38. ^ "Demokratik Suriye Meclisi eş başkanları seçildi". Evrensel. 12 Aralık 2015. 17 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019. 
  39. ^ "Haytham Manna Elected Joint Chairman of Syrian Democratic Council". The Syrian Observer (İngilizce). 14 Aralık 2015. 23 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019. 
  40. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019. 
  41. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019. 
  42. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019. 
  43. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019. 
  44. ^ "ROJAVA SEÇİME GİDİYOR- 6 büyükşehir, 40 şehirde oy kullanılacak". www.rudaw.net. 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2024. 
  45. ^ "Menbiç'te son durum: SDG'nin şehirden çıkışı konusunda 'ABD ve Türkiye anlaştı'". BBC News Türkçe. 8 Aralık 2024. 17 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2024. 
  46. ^ "Suriyeli Kürtler bundan sonra ne yapacak? PYD HTŞ'ye nasıl bakıyor?". BBC News Türkçe. 10 Aralık 2024. 19 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2024. 
  47. ^ "Menbiç'te son durum: SDG'nin şehirden çıkışı konusunda 'ABD ve Türkiye anlaştı'". BBC News Türkçe. 8 Aralık 2024. 18 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2024. 
  48. ^ "Suriye Milli Ordusu, teröristlerden kurtarılan Münbiç'te arama tarama faaliyetlerine devam ediyor". www.aa.com.tr. 20 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2024. 
  49. ^ "Mazlum Abdi: Kobanî'de 'silahtan arındırılmış bölge' kurulmasına hazırız". bianet.org. 20 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2024. 
  50. ^ "Amerikalı araştırmacı: Türkiye Kobani'nin silahsızlandırılması teklifini reddederse senatörler yaptırım isteyebilir". www.rudaw.net. 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2024. 
  51. ^ "Revenge for Sinjar: Syrian Kurds free Islamic State slaves | Reuters". web.archive.org. 19 Ağustos 2017. 19 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2021. 
  52. ^ 1. 19 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2021. 
  53. ^ "Prof. Dr. Caşın: ABD'li şirketin YPG/PKK ile yaptığı petrol anlaşması uluslararası hukuka aykırı". Anadolu Ajansı. 29 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2021. 
  54. ^ "Suriye petrolünün kaçta kaçı DSG'nin kontrolünde?". www.rudaw.net. 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2021. 
  55. ^ "The Revolutionaries of Bethnahrin". 14 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  56. ^ Enzinna, Wes (24 Kasım 2015). "A Dream of Secular Utopia in ISIS' Backyard". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 11 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2022. 
  57. ^ "Kuzey ve Doğu Suriye yönetiminden İdari Bölgeler Yasası". Yeni Yaşam Gazetesi | Yeni Yaşam. 1 Mayıs 2024. 2 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2024. 
  58. ^ "Kuzey ve Doğu Suriye'de şehir ve belde sayılarında değişiklik". ANF News. Erişim tarihi: 2 Haziran 2024. 
  59. ^ ANHA (1 Mayıs 2024). "Kuzey ve Doğu Suriye idari haritası yenilendi-YENİLENDİ". ANHA. Erişim tarihi: 2 Haziran 2024. 
  60. ^ "Rojava Özerk Yönetimi'nde sistem değişti: Büyükşehirler kuruldu". www.rudaw.net. 6 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2024. 
  61. ^ "Syria: Abuses in Kurdish-run Enclaves". Human Rights Watch. 18 Haziran 2014. 2 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2016. 
  62. ^ "Syria". Amnesty International. 13 Ekim 2015. 21 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2015. 
  63. ^ a b "Syria: Kurdish Forces Violating Child Soldier Ban". Hrw.org. 15 Temmuz 2015. 14 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2018. 
  64. ^ "Under Kurdish Rule – Abuses in PYD-run Enclaves of Syria". Hrw.org. 19 Haziran 2014. 20 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2018. 
  65. ^ BM Güvenlik Konseyi (5 Haziran 2015). Report of the Secretary-General: Children and armed conflict. para. 191. 7 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2018. Actual numbers are expected to be higher.... A number of pro-Government groups, including Hizbullah, also reportedly recruited children in small numbers. 
  66. ^ YPG demobilizes 21 children under the age of 18 from the military service in its ranks. Suriye İnsan Hakları Gözlemevi. 28 Ekim 2015. 21 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  67. ^ "Amnesty accuses US-backed Syrian Kurdish group of demolishing homes". The Jerusalem Post. 13 Ekim 2015. 21 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2016. 
  68. ^ "Syria: Kurdish Forces Violating Child Soldier Ban Despite Promises, Children Still Fight". Hurriyet Daily News. 24 Ekim 2015. 16 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2016. 
  69. ^ "Syria: Armed Group Recruiting Children in Camps". Human Rights Watch. 3 Ağustos 2018. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020. 
  70. ^ Perry, Tom; Malla, Naline (10 Eylül 2015). "Western states train Kurdish force in Syria, force's leader says". Reuters. 9 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2021. Amnesty International this month faulted the Kurdish administration for arbitrary detentions and unfair trials.... [Ciwan] Ibrahim said ... efforts were underway to improve its human rights record.... The Geneva Call ... promotes good treatment of civilians in war zones... 
  71. ^ Christou, Will; Ibrahim, Mohammad Abdulssattar (17 Eylül 2020). "SDF continues to recruit child soldiers, despite pledges to stop the practice - Syria Direct". Syria Direct. 17 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2022. 
  72. ^ "Assyrian leader accuses PYD of monopolizing power in Syria's north". ARA. 23 Mart 2016. 6 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2016. 
  73. ^ Al-Jabassini, Abdullah (December 2017). "Civil Resistance to Military Conscription in Kurdish Areas of Northern Syria: the Untold Story". Journal of Peacebuilding and Development. 12 (3). s. 106. doi:10.1080/15423166.2017.1371064. JSTOR 48603196. 13 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2024. 
  74. ^ "Syria: US ally's razing of villages amounts to war crimes". Amnesty International. 13 Ekim 2015. 21 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2015. 
  75. ^ "Syria: Kurdish militias plan a demographic change in Manbij". Middle East Observer. 14 Ağustos 2016. 26 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2019. 
  76. ^ "Tal Abyad: Achilles Heel of the Syrian Kurdish Belt". Middle East Observer. 21 Aralık 2018. 17 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2019. 
  77. ^ "Turkey accuses Kurdish forces of 'ethnic cleansing' in Syria". Agence France-Presse. 16 Haziran 2015. 5 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2018. President Recep Tayyip Erdogan on Sunday said he was troubled by the advance of Kurdish forces, saying they could in the future create a structure to threaten Turkey. 
  78. ^ "Syrian Kurds accused of ethnic cleansing and killing opponents". The Telegraph. 18 Mayıs 2016. 11 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.  Geçersiz |url-erişimi=subscription (yardım)
  79. ^ ""There's no 'ethnic cleansing' in Til Abyad against the Turkmen and Arabic population.", Gesellschaft für bedrohte Völker, 26. Juni 2015". GFBV.de. 24 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2019. 
  80. ^ "Syria, Report by UN Commission of Inquiry (March 2017)". International Committee of the Red Cross. 10 Mart 2017. 27 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2019. 
  81. ^ "Syria: US ally's razing of villages amounts to war crimes". Amnesty.org. 13 Ekim 2015. 21 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2024. 
  82. ^ Allsopp & van Wilgenburg (2019), s. 94.
  83. ^ "Kurdish authorities handed over political prisoner to Syrian regime: Official". Kurdistan24.net. 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020. 
  84. ^ "Journalism in Rojava (II): Independent media between freedom and control". openDemocracy. 6 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2020. 
  85. ^ Allsopp & van Wilgenburg (2019), ss. 99, 114.
  86. ^ "What Kobani Means for Turkey's Kurds". The New Yorker. 8 Kasım 2014. 15 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2020. 
  87. ^ "6 reasons why Turkey's war against the PKK won't last". Al-Monitor. 8 Eylül 2015. 28 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2016. 
  88. ^ "Kurdish Militants and Turkey's New Urban Insurgency". War on the Rocks. 23 Mart 2016. 21 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2016. 
  89. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; MiddleEastEye isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  90. ^ "Kurdistan's Politicized Society Confronts a Sultanistic System". Carnegie Middle East Center. 18 Ağustos 2015. 20 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2016. 
  91. ^ "Syrian Kurdish leader: We will respect outcome of independence referendum". ARA News. 3 Ağustos 2016. 19 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2016. 
  92. ^ "Kurdish National Council announces plan for setting up 'Syrian Kurdistan Region'". ARA News. 4 Ağustos 2016. 6 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2016. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kuzey_ve_Doğu_Suriye_Özerk_Yönetimi&oldid=34533221" sayfasından alınmıştır