Milliyetçi Hareket Partisi
Milliyetçi Hareket Partisi, Türkiye'de etkinlik gösteren bir siyasi partidir. Parti tüzüğüne göre resmî kısaltması "MHP" şeklindedir. 9 Şubat 1969 tarihinde Alparslan Türkeş liderliğinde kurulan partinin simgesi üç hilaldir. Türkiye Büyük Millet Meclisinde, Adalet ve Kalkınma Partisi tarafından kurulan 67. Hükûmeti destekleyen 50 milletvekiliyle bir grubu bulunur. Genel başkanı Devlet Bahçeli olan parti ideoloji olarak; aşırı sağcı, aşırı milliyetçi ve Avrupa şüphecisidir. Parti genellikle neo-faşist olarak tanımlanır[41] ve bazı şiddet yanlısı paramiliter gruplar[42] ve organize suç örgütleri ile bağlantılıdır.
Milliyetçi Hareket Partisi | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | MHP |
| Genel başkan | Devlet Bahçeli |
| Genel sekreter | İsmet Büyükataman |
| Kurucu | Alparslan Türkeş |
| Slogan(lar) | Birliğin Gücüyle Cumhur Bizim, Türkiye Hepimizin |
| Kuruluş tarihi | 9 Şubat 1969) 24 Ocak 1993) (yeniden kuruluş) |
| Kapanış tarihi | 16 Ekim 1981 (1993'te tekrar açıldı) |
| Birleşme | Aydınlık Türkiye Partisi (2010) |
| Bölünme | Liste
|
| Önceli | Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi (1969) Milliyetçi Çalışma Partisi (1993) |
| Ardılı | Muhafazakâr Parti (1983) Milliyetçi Çalışma Partisi (1985) |
| Merkez | Balgat, Çankaya, Ankara[1] |
| Gazete(ler) | Türkgün |
| Televizyon(lar) | Bengütürk TV, Alptürk TV |
| Gençlik kolu | Ülkü Ocakları (ilişkili)[7] |
| Üyelik (2024) |  486.896[8] |
| İdeoloji | |
| Siyasi pozisyon | Aşırı sağ[40] |
| Ulusal üyelik | Cumhur İttifakı |
| Resmî renkler | Kırmızı ve gri |
| TBMM | 50 / 600 |
| İl Belediye Başkanlığı | 8 / 51 |
| İlçe Belediye Başkanlığı | 114 / 922 |
| Belde Belediye Başkanlığı | 98 / 390 |
| İl Genel Meclisleri | 207 / 1.282 |
| Belediye Meclisleri | 2.715 / 20.953 |
| Seçim sembolü | |
 | |
| İnternet sitesi | |
| Parti bayrağı | |
 | |
 Türkiye | |
Parti, 1965'te Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi'nin lideri olan, daha önce Türk Kara Kuvvetleri'nde albaylık yapmış olan Alparslan Türkeş tarafından 1969 yılında kuruldu. 20. yüzyılın ikinci yarısı boyunca esas olarak Türkçü ve Türk milliyetçisi bir siyasi gündem izledi. Devlet Bahçeli, 1997'de Türkeş'in ölümünden sonra liderliği devraldı. Partinin gençlik kolu, 1970'lerde Türkiye'de yaşanan sağ-sol çatışmasında aktif bir taraf olan Ülkü Ocakları'dır.
Alparslan Türkeş, Cumhuriyet Halk Partisi'ni (CHP) kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün milliyetçi ilkelerinden çok uzaklaşmakla eleştirdikten sonra, CHP Atatürk'ün ideolojik çizgisinden sapmasaydı. MHP'yi kurmayacağını iddia etti.[43] MHP, 1973 ve 1977 genel seçimlerinde Milliyetçi Cephe hükûmetlerinde yer almaya yetecek kadar sandalye kazandı. Parti, 12 Eylül 1980 Darbesi'nden sonra kapatıldı, ancak 1993'te orijinal adıyla yeniden kuruldu. Türkeş'in ölümü ve Devlet Bahçeli'nin halefi olarak seçilmesinden sonra parti, 1999 genel seçimlerinde oyların %18'ini ve 129 sandalyeyi alarak tarihinin en iyi seçim sonucunu aldı. Bahçeli, Demokratik Sol Parti (DSP) ve Anavatan Partisi (ANAP) ile koalisyona girdikten sonra başbakan yardımcısı oldu, ancak erken seçim çağrıları 2002'de hükûmetin dağılmasına neden oldu. 2002 genel seçimlerinde MHP, yeni kurulan AK Parti'nin çoğunluğu kazanmasının ardından %10'luk barajın altına düşmüş ve meclisteki tüm temsiliyetini kaybetmiştir.
Parti, oyların %14,27'sini aldığı 2007 genel seçimlerinden sonra, hükûmet ile ayrılıkçılar arasındaki barış görüşmelerine şiddetle karşı çıkmış ve AK Parti hükûmetini yolsuzluk ve otoriterlik üzerinden şiddetle eleştirmiştir. Bununla birlikte, 2007 cumhurbaşkanlığı seçimleri ve başörtüsü yasağının kaldırılması gibi durumlarda AK Parti ile birlikte hareket etmiştir. Bahçeli, 2016'dan bu yana Recep Tayyip Erdoğan'ı ve AK Parti'yi açıkça desteklemektedir. Bu durum, parti içinde bir bölünmeye neden oldu ve Meral Akşener'in daha ılımlı bir hareket olan İYİ Parti'yi kurmak için MHP'den ayrılmasına neden oldu. MHP, 2017 referandumunda 'Evet' seçeneğini destekledi ve 2018 genel seçimlerinden itibaren AK Parti ile Cumhur İttifakı'nı oluşturdu.[44] Günümüzde de AK Parti liderliğindeki Cumhur İttifakı'nın bir parçasıdır.
Tarihçe
değiştir1969-1980
değiştir
MHP, 8-9 Şubat 1969 günlerinde Adana'da yapılan genel kongrede Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi'nin adını Milliyetçi Hareket Partisi olarak değiştirmesiyle kurulmuştur.[45] Büyük Kongreden sonra toplanan ilk genel idare kurulunda partinin amblemi "Üç Hilâl" olarak kararlaştırılmış ve aynı toplantıda Ülkü Ocakları için de "Hilâl İçinde Kurt" amblemi benimsenmiştir. MHP'nin bir de Türklerin özgürlüğünü temsil ettiğine inanılan bozkurt işareti vardır.
MHP, katıldığı ilk genel seçim olan 1969 genel seçimlerinde yüzde 3 oy aldı. Adana'dan milletvekili seçilen Alparslan Türkeş partisinin tek milletvekili oldu; MHP 1973'e kadar MHP mecliste bir kişiyle temsil edildi. 1973 genel seçimlerinde 3 milletvekiliyle meclise girdi. 1 Nisan 1975'te I. Milliyetçi Cephe Hükûmeti'ne girdi. Alparslan Türkeş ve Mustafa Kemal Erkovan kabinede yer aldı. 5 Haziran 1977'de yapılan genel seçimlerde oy oranını yüzde 3.4'ten, yüzde 6.4'e çıkartarak 16 milletvekiliyle mecliste grup oluşturdu ve senatoya bir üye soktu, bu seçimin ardından kurulan II. Milliyetçi Cephe Hükûmeti'nde ise biri başbakan yardımcılığı olmak üzere beş bakanlıkla temsil edilerek büyük bir atılımda bulundu: Alparslan Türkeş, Agah Oktay Güner, Cengiz Gökçek, Gün Sazak ve Sadi Somuncuoğlu.
Milliyetçi Hareket Partisi, milliyetçi muhafazakâr tabana seslendi. Millî Selamet Partisi (MSP) ile görüş farklılığı milliyetçilik üzerindeydi. Alparslan Türkeş "Başbuğ" olarak nitelendiriliyordu. MHP, Ülkücü Gençlik Derneği (ÜGD), Milliyetçi İşçi Sendikaları Konfederasyonu (MİSK) ve Polis Birliği Derneği (POL-BİR) kuruluşlarıyla toplumsal örgütlenmeye gitti. Birçok MHP'li 1970'lerdeki çatışmalarda sol görüşlüler tarafından öldürüldü. Ülkücülerin çatışmalara çekilmesinin fitilini, Ankara Erkek Teknik Yüksek Öğretmen Okulu öğrencisi ülkücü Ertuğrul Dursun Önkuzu'nun sol görüşlü öğrencilerce 3 gün boyunca işkence edilerek, 23 Kasım 1970 tarihinde öldürülmesi olayı ateşledi. Bu olaydan sonra, sol görüşlü gençlerle, ülkücü gençler sık sık çatıştı. Ülkücü gazeteci, yazar ve milletvekili İlhan Darendelioğlu, milletvekili ve bakan Gün Sazak, MHP İstanbul İl Başkanı Recep Haşatlı ve oğlu sol örgütlerin düzenlediği faili meçhul suikastlerde öldürüldüler.
MHP 1975'ten 12 Eylül Darbesine kadar bütün yurtta yaşanan terör olaylarında, Ülkü Ocakları'nın partiyle ilişkilendirilip suçlanmasıyla karşılaştı. Bozkurtlar veya "komando" olarak nitelenen gençler ile sosyalist sol militanların çatışması birçok kaynakta ülkenin bir iç savaşa sürüklendiği şeklinde yorumlandı ve askerler darbeden sonraki bildirilerinde en çok buna vurgu yaptılar. Bozkurtların baş sloganı Tanrı Türk'ü Korusun şeklindeydi. Parti bazılarınca nasyonal sosyalistlikle suçlandı, sol görüş taraftarlarınca faşistlikle itham edildi. Partililer her iki suçlamayı da reddetti ve Atatürk ilkelerine uygun olarak "Türk-İslam Ülküsü" (Ülkücülük) görüşünü savunduklarını dile getirdiler. MHP içindeki çalkantılarda görüşleri ırkçılığa yakın olarak tanımlananlar zamanla partiden atıldı. Türkeş, 1976'da Mekke'ye gidip hacı oldu. 1977'de MSP'den umudunu kestiğini açıklayan Necip Fazıl Kısakürek'in desteğini kazandı. MHP'nin resmî günlük gazetesi Hergün gazetesiydi. Daha akademik olan Ortadoğu gazetesinde milliyetçi ve mukaddesatçı profesörler yazıyordu. Bayrak, Millet ve Millî Ülkü gazeteleri ile Adalet Partisi'nin yayın organları da partiye destek veriyordu. Töre dergisi partinin görüşlerini bilimsel tabanda araştırıyordu.
12 Eylül Dönemi (1980-1983)
değiştir12 Eylül Darbesi'nden sonra MHP, diğer partiler gibi 16 Ekim 1981'de kapatıldı, yöneticileri yargılandı. MHP ve Ülkücü Kuruluşlar Davası'nın sonuçlanmasıyla birlikte yargılanan 389 kişiden 5'ine idam, 9'una müebbet hapis, geriye kalan 219 kişiye ise çeşitli yıllarda hapis cezası verildi.
Alparslan Türkeş de bu dava sonucunda 9 yılı geçkin hapis cezasına çarptırılmış ve bilfiil 4,5 yıl cezaevinde yatmıştır.[46]
1983-1993
değiştir12 Eylül 1980 Darbesi'nin ardından kapatılan MHP çizgisi, 1983 yılında yeni siyasal partiler kurulmasına izin verilince Mehmet Pamak tarafından kurulan Muhafazakâr Parti tarafından temsil edilmiştir. Bu parti 1985 yılında adını Milliyetçi Çalışma Partisi olarak değiştirmiştir. 1987 referandumundan sonra Türkeş'in siyasi yasağı kalkınca, MHP'nin tarihsel lideri, MÇP genel başkanı olmuştur.
7 Temmuz 1992'de, Ülkücü Gençlik Derneği eski genel başkanı ve Sivas milletvekili Muhsin Yazıcıoğlu, Türkeş'i eleştirerek arkadaşlarıyla birlikte MÇP'den istifa etti.[46] MÇP'den ayrılan Yazıcıoğlu ve bir grup arkadaşı, 29 Ocak 1993'te Büyük Birlik Partisini (BBP) kurdu ve Yazıcıoğlu partinin genel başkanı oldu.
1993-1997
değiştir27 Aralık 1992'de, 1979 yılındaki delegeleriyle toplanan MÇP Kurultayı, Sadi Somuncuoğlu'nun tüm çabalarına karşın MÇP'nin feshine, 24 Ocak 1993 tarihinde yapılan olağanüstü kongreyle ise partinin adının MHP olarak değiştirilmesine karar vermiştir.
1994 yerel seçimlerinde Amasya, Çankırı, Erzincan, Kars, Kastamonu, Kırşehir, Yozgat ve Iğdır illerinin belediyeleriyle birlikte toplam 118 belediye başkanlığını kazandı.
Aralık 1995 genel seçimlerinde %8,2 oy alan MHP, %10'luk seçim barajını aşamadığı için milletvekili çıkaramadı.
1997-2002
değiştirMHP Genel Başkanı Alparslan Türkeş'in ölümünden sonra, 18 Mayıs 1997 tarihinde gerçekleştirilen parti kongresinde 6 aday genel başkanlık için yarıştı. Birinci tur oylamada Tuğrul Türkeş 412, Devlet Bahçeli 359, Ramiz Ongun 231, Enis Öksüz 104, Muharrem Şemsek 80, İbrahim Çiftçi 13 oy aldı. Çıkan kavga nedeniyle kongre ileri bir tarihe ertelendi. 6 Temmuz 1997'de yapılan ikinci tur oylamada Alparslan Türkeş'in oğlu Tuğrul Türkeş 487 oy alırken, 697 oy alan Devlet Bahçeli genel başkanlığa seçildi. 23 Kasım 1997'de yapılan olağan kongrede Bahçeli ve Türkeş, genel başkanlık için tekrar karşı karşıya geldi. Yapılan seçimde 483 oy alan rakibi karşısında 671 oy alan Bahçeli tekrar genel başkan seçildi.[47]
1999 yerel seçimlerinde Afyonkarahisar, Aksaray, Amasya, Bayburt, Çankırı, Erzincan, Erzurum, Gümüşhane, Iğdır, Isparta, Kastamonu, Karaman, Kırıkkale, Kırklareli, Kırşehir, Malatya, Muş, Niğde, Osmaniye, Uşak ve Yozgat illerinin belediyeleriyle beraber toplam 498 belediye kazandı.
MHP, 1999 Türkiye genel seçimlerinde %17.98 oy alarak DSP'nin ardından en çok oy alan ikinci parti oldu ve 129 milletvekili çıkardı.[48] Kurulan DSP-MHP-ANAP koalisyonunda, biri başbakan yardımcılığı olmak üzere 12 bakanlık alarak, ikinci büyük koalisyon ortağı oldu. V. Ecevit Hükûmeti'ne katılırken Rahşan Ecevit'le sorun yaşayan MHP, yine de koalisyonda uyumla çalıştı, ancak ekonominin çökmesi üzerine dışarıdan getirilen Kemal Derviş ile uyuşamadı.[kaynak belirtilmeli] Parti, Rahşan Affı'na destek verdi ve af yasasının çıkarılmasını sağladı. Eylül 2002'ye gelindiğinde TBMM'de 125 milletvekili kalmıştı.
Daha sonra iktidardayken Genel Başkan Devlet Bahçeli'nin isteği üzerine Temmuz 2002'de alınan kararla erken seçime gidildi. 3 Kasım 2002 tarihinde yapılan genel seçimlerde MHP için büyük bir yıkım oldu ve %18 olan oy oranı %8.3'e düştüğünden MHP parlamentoya giremedi.
2002-2016
değiştir
2002 seçimlerinde partinin seçim barajı altında kalarak TBMM'de temsil edilme imkanını yitirmesinden sonra Genel Başkan Bahçeli, "Sorumluluk şahsıma aittir" diyerek, 2003'te toplanacak olağanüstü kurultayda genel başkanlığı bırakacağını açıkladı. 12 Ekim 2003'te toplanan parti kongresinde Bahçeli, en yakın rakibi Ramiz Ongun'un 300 oyuna karşılık 688 oy alarak yeniden genel başkan seçildi.
2004 yerel seçimlerinde'nde Kastamonu, Niğde, Gümüşhane, Iğdır illerinin belediyeleriyle beraber toplam 247 belediye kazandı. 1999'da kazandığı Kırklareli CHP'ye diğer şehirler AK Parti'ye geçti.
2007 Türkiye genel seçimlerinde %14.29 oy alarak 71 milletvekilliği kazanmış ve mecliste yeniden grup kurmuştur.
2009 yerel seçimlerinde, biri büyükşehir olmak üzere 10 ilin belediye başkanlığını, toplamda da 490 belediye başkanlığı kazanmıştır. Bu seçimde AK Parti'nin elindeki Adana, Balıkesir, Isparta, Manisa, Karabük, Osmaniye, Uşak ve DSP'nin elinde bulundurduğu Bartın belediye başkanlıklarını kazanırken kendi elinde bulundurduğu Niğde belediyesi AK Parti'ye geçti. Ayrıca Gümüşhane ve Kastamonu belediyelerini de tekrar kazandı.
2011 Türkiye genel seçimlerinde %14,27 oy almış ve mecliste 53 milletvekilliği kazanmıştır. Iğdır'da en yüksek oyu almıştır.
2014 Türkiye yerel seçimlerinde AK Parti'nin elinde bulundurduğu Kars'ı ve CHP'nin elinde bulundurduğu Mersin'i kazandı. Adana, Isparta, Karabük, Manisa, Bartın ve Osmaniye belediyelerini de tekrar kazanırken, Balıkesir, Kastamonu, Gümüşhane ve Uşak belediyeleri AK Parti'ye geçti. Ayrıca il belediyeleriyle beraber 116 belediye kazandı.
Haziran 2015 Türkiye genel seçimlerinde %16,29 oy alarak 80 milletvekilliği kazanmış ve yeniden grup kurmuştur. Birinci olabildiği tek il ise Devlet Bahçeli'nin memleketi Osmaniye olmuştur.
Kasım 2015 Türkiye genel seçimlerinde %11.94 oy alarak 40 milletvekili çıkartmıştır ve grup kurmuştur.
Kurultay süreci
değiştir
Kasım 2015 genel seçimlerinden sonra MHP'de 547 delege olağanüstü kurultay taleplerini MHP Genel Merkezi'ne iletti. Meral Akşener, Sinan Oğan ve Koray Aydın kurultay çağrısında bulundu ve genel başkan adayı olduklarını açıkladılar. Fakat Bahçeli yaptığı açıklamayla kurultay çağrılarını reddetti, kurultay tarihi olarak 18 Mart 2018 tarihini işaret etti.[49] Muhaliflerin avukatları "Kurultay Çağrı Heyeti" oluşturularak, partinin olağanüstü kurultaya götürülmesi talebiyle Ankara 12. Sulh Hukuk Mahkemesinde dava açtı. Parti yönetimi imzalarla ilgili açılan davada karar vermek için Ankara 2. Sulh Ceza Mahkemesinden süre istedi.[49]
Bahçeli'ye karşı genel başkanlığını ilan eden 6 muhalif adayın katılımıyla MHP'nin 6. Olağanüstü Büyük Kongresi toplandı. Tüzük kurultayı olarak tanımlanan kongrede, genel merkez aksini iddia etse de kurultay toplanma sayısına ulaşıldığı noter huzurunda teyit edildi. Kongrede kabul edilen değişiklik önerileriyle parti tüzüğündeki 13 madde yenilendi. Değişikliklerle birlikte parti tüzüğündeki 'olağanüstü kurultaylarda genel başkan seçimi yapılmasını' engelleyen madde 'seçim yapılabilir' şeklinde değiştirildi.[50]
10 Temmuz'da yapılması beklenen seçimli kongre YSK tarafından iptal edildi.[51] Bu da, parti içi muhalefette tepkiye yol açtı ve İYİ Parti'nin kurulmasına neden oldu.
2016-günümüz
değiştir
2018 genel seçimlerinde AK Parti ile Cumhur İttifakı'nı kuran MHP, %11,10 oy alarak 49 milletvekili kazandı. 2018 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday çıkarmayarak AK Parti Genel Başkanı ve mevcut Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı destekledi.
2019 yerel seçimlerinde AK Parti ile Cumhur İttifakı'nı devam ettiren MHP; AK Parti'nin elindeki Amasya, Bayburt, Çankırı, Erzincan, Karaman, Kastamonu ve Kütahya belediye başkanlıklarını kazanırken Bartın, Karabük, Manisa ve Osmaniye belediyelerini de tekrar kazandı. Isparta belediyesi AK Parti'ye, Adana ve Mersin belediyeleri CHP'ye ve Kars belediyesi HDP'ye karşı kaybedildi. MHP il belediyeleriyle birlikte 234 belediye kazandı.
2023 genel seçimlerinde de AK Parti ile Cumhur İttifakı'nı devam ettiren MHP, %10,07 oy alarak 50 milletvekili kazandı. 2023 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday çıkarmayarak AK Parti Genel Başkanı ve mevcut Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı destekledi.
2024 yerel seçimlerinde de AK Parti ile Cumhur İttifakı'nı devam ettiren MHP; AK Parti'nin elindeki Gümüşhane ve Tokat belediye başkanlıklarını, CHP'nin elindeki Kırklareli belediye başkanlığını ve HDP'nin elindeki Kars belediye başkanlığını kazanırken Çankırı, Erzincan, Karaman ve Osmaniye belediyelerini de tekrar kazandı. Bayburt ve Karabük belediyeleri AK Parti'ye ve Amasya, Bartın, Kastamonu, Kütahya ve Manisa belediyeleri CHP'ye karşı kaybedildi. MHP il belediyeleriyle birlikte 130 belediye kazandı.
İdeoloji ve politikalar
değiştirBu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
MHP'nin görüşünü milliyetçiliğin baskın olduğu, İslam'ın şekillendirdiği Türk milliyetçiliğini temel alan Dokuz Işık doktrini temsil etmektedir. Parti aşırı sağ yelpazede konumlandırılır.[55]
Yayın organları
değiştirBu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Eylül 2018'de partiye yakın bir yayın organı olarak kurulan Türkgün gazetesi, günlük olarak yayınlanmaya devam etmektedir. Gazete, Türk milliyetçiliği ideolojisine yakın bir çizgide faaliyet göstermektedir.[56]
Yapılanma
değiştirGenel başkanları
değiştir9 Şubat 1969'da açılan Milliyetçi Hareket Partisi'nin bugüne kadar genel başkanlığı yapan kişilerin listesi.
| # | İsim | Resim | Görev Başlangıcı | Görev Bitişi | Görev Süresi |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Alparslan Türkeş (1917-1997) |
|
8 Şubat 1969 | 16 Ekim 1981[57] | 12 yıl, 250 gün |
| 24 Ocak 1993 | 4 Nisan 1997 | 4 yıl, 70 gün | |||
| — | Muhittin Çolak (vekil)[58] 1948 (75-76 yaşında) |
5 Nisan 1997 | 10 Haziran 1997 | 66 gün | |
| — | Tuğrul Türkeş (vekil)[58] 1 Aralık 1954 |
.png)
|
10 Haziran 1997 | 6 Temmuz 1997 | 26 gün |
| 2 | Devlet Bahçeli 1 Ocak 1948 |
.jpg)
|
6 Temmuz 1997 | Görevde | 27 yıl, 116 gün |
Başkanlık Divanı üyeleri
değiştir| # | Adı | Görevi |
|---|---|---|
| 1 | Devlet Bahçeli | Genel Başkan |
| 2 | Edip Semih Yalçın | Genel Başkan Yardımcısı (Teşkilat İşleri) |
| 3 | Feti Yıldız | Genel Başkan Yardımcısı (Hukuk ve Seçim İşleri) |
| 4 | Mustafa Kalaycı | Genel Başkan Yardımcısı (Siyasi İşler, Parlamento ve Yürütme ile İlişkiler) |
| 5 | İsmail Faruk Aksu | Genel Başkan Yardımcısı (Ekonomik ve Sosyal Politikalar) |
| 6 | İsmail Özdemir | Genel Başkan Yardımcısı (Medya, İletişim ve Dijital Mecralar) |
| 7 | Mevlüt Karakaya | Genel Başkan Yardımcısı (Mali İşler) |
| 8 | İlyas Topsakal | Genel Başkan Yardımcısı (Türk Dünyası ve Uluslararası İlişkiler) |
| 9 | İzzet Ulvi Yönter | Genel Başkan Yardımcısı (Araştırma ve Strateji Geliştirme) |
| 10 | Sadir Durmaz | Genel Başkan Yardımcısı (Yerel Yönetimler) |
| 11 | Ahmet Selim Yurdakul | Genel Başkan Yardımcısı (Aile, Kadın ve Yan Kuruluşlar) |
| 12 | Yaşar Yıldırım | Genel Başkan Yardımcısı (Mesleki ve Sivil Toplum Kuruluşları ile İlişkiler) |
| 13 | Zuhal Topçu | Genel Başkan Yardımcısı (Parti İçi Eğitim, Siyaset ve Liderlik Okulu) |
| 14 | İsmet Büyükataman | Genel Sekreter |
| 15 | Tamer Osmanağaoğlu | Genel Sekreter Yardımcısı (İdari, Mali ve Teknik İşler) |
| 16 | Vahit Kayrıcı | Genel Sekreter Yardımcısı (Siyasi ve Sosyal İşler ile Protokol İşleri) |
Merkez Yönetim Kurulu üyeleri
değiştir| # | Adı |
|---|---|
| 1 | Semih Yalçın |
| 2 | Feti Yıldız |
| 3 | Mustafa Kalaycı |
| 4 | İsmail Faruk Aksu |
| 5 | Sadir Durmaz |
| 6 | İzzet Ulvi Yönter |
| 7 | İsmail Özdemir |
| 8 | Mevlüt Karakaya |
| 9 | Kamil Aydın |
| 10 | Filiz Kılıç |
| 11 | Yaşar Yıldırım |
| 12 | Pelin Yılık |
| 13 | İsmet Büyükataman |
| 14 | Tamer Osmanağaoğlu |
| 15 | Mehmet Celal Fendoğlu |
| 16 | Abdurrahman Başkan |
| 17 | Vahit Kayrıcı |
| 18 | Levent Uysal |
| 19 | İlyas Topsakal |
| 20 | Ekrem Gökay Yüksel |
| 21 | Muhammed Levent Bülbül |
| 22 | Konur Alp Koçak |
| 23 | Yücel Bulut |
| 24 | Fevzi Zırhlıoğlu |
| 25 | Ahmet Selim Yurdakul |
| 26 | Ali Uçak |
| 27 | Özgür Bayraktar |
| 28 | Fevzi Altuntaş |
| 29 | Hayati Arkaz |
| 30 | Fatih Çetinkaya |
| 31 | Murat Kotra |
| 32 | Seçkin Odabaşı |
| 33 | Cemal Akın |
| 34 | Zühal Topçu |
| 35 | Hasan Kalyoncu |
| 36 | Bahadır Bumin Özarslan |
| 37 | Erkan Haberal |
| 38 | Ahmet Kürtaş Azkur |
| 39 | Davut Haskırış |
| 40 | Muhammet Hanifi Macit |
| 41 | İbrahim Özbay |
| 42 | Yavuz Tellioğlu |
| 43 | Turan Şener |
| 44 | Turan Şahin |
| 45 | Güzide Çıpan |
| 46 | Metehan Özkan |
| 47 | Mustafa Ertekin |
| 48 | Emine Güven Öztürk |
| 49 | Esma Özdaşlı |
| 50 | Osman Gür |
| 51 | Timur Şerif Şaşmaz |
| 52 | Abdülaziz Sekman |
| 53 | Tamer Çakıroğlu |
| 54 | Hüseyin Zafer Gülseven |
| 55 | Hüseyin Korkmaz |
| 56 | Umutcan Yıldırım |
| 57 | Hayri Bulut |
| 58 | Hümmet Tatar |
| 59 | Bünyamin Köken |
| 60 | Mustafa Çavuş |
| 61 | Metin Arı |
| 62 | Mustafa İzgioğlu |
| 63 | Umut Bağlı |
| 64 | Nazif Koray Nügü |
| 65 | Birol Gür |
| 66 | Mahmut Cüneyt Göz |
| 67 | Volkan Uygunuçarlar |
| 68 | Şahin Kartal |
| 69 | Mahmut Tatlısu |
| 70 | Necdet Öztürkçü |
| 71 | Muhammet Fatih Yaşar |
| 72 | İlker Yücel |
| 73 | Özmen Alp Giray Erdemir |
| 74 | Özer Karakayıcı |
| 75 | Alp Yıldız |
Merkez Disiplin Kurulu üyeleri
değiştir| # | Adı |
|---|---|
| 1 | Abdullah Bahadır Alperen |
| 2 | Kürşat Türker Ercan |
| 3 | Ahmet Korhan Mastı |
| 4 | Hilal Elmas |
| 5 | Tülin Tuncay |
| 6 | Nihat Ünver |
| 7 | Fikret Gökberk Osmanağaoğlu |
| 8 | Hatice Akkaya |
| 9 | İlker İpek |
Milletvekilleri
değiştir| # | Adı | Seçim bölgesi | Görevi |
|---|---|---|---|
| 1 | Muharrem Varlı | Adana | Tarım, Orman Ve Köyişleri Komisyonu Başkanvekili |
| 2 | Ayşe Sibel Ersoy | Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu Üyesi | |
| 3 | Mehmet Taytak | Afyonkarahisar | Dilekçe Komisyonu Üyesi |
| 4 | Ramazan Kaşlı | Aksaray | |
| 5 | Mevlüt Karakaya | Ankara (I) | Kamu İktisadi Teşebbüsleri Komisyonu Sözcüsü NATO Parlamenter Asamblesi Üyesi Parlamentolararası Birlik Üyesi Genel Başkan Yardımcısı MYK üyesi |
| 6 | Sadir Durmaz | Ankara (II) | Çevre Komisyonu Sözcüsü Genel Başkan Yardımcısı MYK üyesi |
| 7 | Yaşar Yıldırım | Ankara (III) | Genel Başkan Yardımcısı MYK üyesi |
| 8 | Abdurrahman Başkan | Antalya | Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi Ve Teknoloji Komisyonu Üyesi MYK üyesi |
| 9 | Hilmi Durgun | Tarım, Orman Ve Köyişleri Komisyonu Üyesi | |
| 10 | Ekrem Gökay Yüksel | Balıkesir | Çevre Komisyonu Üyesi MYK üyesi |
| 11 | İsmail Akgül | Bolu | İçişleri Komisyonu Üyesi |
| 12 | İsmet Büyükataman | Bursa (I) | Genel Sekreter MYK üyesi |
| 13 | Fevzi Zırhlıoğlu | Bursa (II) | Sağlık, Aile, Çalışma Ve Sosyal İşler Komisyonu Üyesi MYK üyesi |
| 14 | Pelin Yılık | Çankırı | Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu Sözcüsü Sağlık, Aile, Çalışma Ve Sosyal İşler Komisyonu Katip Üyesi Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi Üyesi MYK üyesi |
| 15 | Vahit Kayrıcı | Çorum | Genel Sekreter Yardımcısı MYK üyesi |
| 16 | Semih Işıkver | Elazığ | Bayındırlık, İmar, Ulaştırma Ve Turizm Komisyonu Üyesi |
| 17 | Kamil Aydın | Erzurum | Dışişleri Komisyonu Üyesi NATO Parlamenter Asamblesi Üyesi Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı Parlamenter Asamblesi Üyesi MYK üyesi |
| 18 | Sermet Atay | Gaziantep | Türkiye Büyük Millet Meclisi İdare Amiri |
| 19 | Ertuğrul Gazi Konal | Giresun | Bayındırlık, İmar, Ulaştırma Ve Turizm Komisyonu Üyesi |
| 20 | Musa Küçük | Gümüşhane | |
| 21 | Lütfi Kaşıkçı | Hatay | Kamu İktisadi Teşebbüsleri Komisyonu Üyesi |
| 22 | Hasan Basri Sönmez | Isparta | İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Üyesi |
| 23 | Edip Semih Yalçın | İstanbul (I) | Genel Başkan Yardımcısı MYK üyesi |
| 24 | İzzet Ulvi Yönter | Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi Ve Teknoloji Komisyonu Üyesi Genel Başkan Yardımcısı MYK üyesi | |
| 25 | Celal Adan | İstanbul (II) | Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanvekili |
| 26 | Feti Yıldız | İstanbul (III) | Anayasa Komisyonu Üyesi Genel Başkan Yardımcısı MYK üyesi |
| 27 | İsmail Faruk Aksu | Plan Ve Bütçe Komisyonu Başkanvekili Genel Başkan Yardımcısı MYK üyesi | |
| 28 | Tamer Osmanağaoğlu | İzmir | Güvenlik Ve İstihbarat Komisyonu Üyesi Genel Sekreter Yardımcısı MYK üyesi |
| 29 | Zuhal Karakoç Dora | Kahramanmaraş | Avrupa Birliği Uyum Komisyonu Sözcüsü Milli Savunma Komisyonu Sözcüsü Türkiye - Avrupa Birliği Karma Parlamento Komisyonu Üyesi Güney Doğu Avrupa İşbirliği Süreci Parlamenter Asamblesi Üyesi |
| 30 | İsmail Özdemir | Kayseri | Dışişleri Komisyonu Üyesi Genel Başkan Yardımcısı MYK üyesi |
| 31 | Mustafa Baki Ersoy | Plan Ve Bütçe Komisyonu Üyesi | |
| 32 | Halil Öztürk | Kırıkkale | Adalet Komisyonu Üyesi |
| 33 | Mustafa Demir | Kilis | |
| 34 | Saffet Sancaklı | Kocaeli | |
| 35 | Mustafa Kalaycı | Konya | Plan Ve Bütçe Komisyonu Üyesi Genel Başkan Yardımcısı MYK üyesi |
| 36 | Konur Alp Koçak | Avrupa Birliği Uyum Komisyonu Üyesi Milli Savunma Komisyonu Üyesi Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi Üyesi Türkiye - Avrupa Birliği Karma Parlamento Komisyonu Eş Başkan Yardımcısı İslam İşbirliği Teşkilatı Üyesi Ülkeler Parlamenter Birliği Üyesi MYK üyesi | |
| 37 | Ahmet Erbaş | Kütahya | İçişleri Komisyonu Başkanvekili |
| 38 | Mehmet Celal Fendoğlu | Malatya | MYK üyesi |
| 39 | Erkan Akçay | Manisa | TBMM Grup Başkanvekili |
| 40 | Levent Uysal | Mersin | Dijital Mecralar Komisyonu Katip Üyesi Akdeniz Parlamenter Asamblesi Üyesi Akdeniz İçin Birlik Parlamenter Asamblesi Üyesi MYK üyesi |
| 41 | Filiz Kılıç | Nevşehir | Milli Eğitim, Kültür, Gençlik Ve Spor Komisyonu Başkanvekili TBMM Grup Başkanvekili[59] Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi Üyesi MYK üyesi |
| 42 | Cumali İnce | Niğde | |
| 43 | Naci Şanlıtürk | Ordu | İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Sözcüsü |
| 44 | Devlet Bahçeli | Osmaniye | Genel Başkan ve TBMM Grup Başkanı |
| 45 | Muhammet Levent Bülbül | Sakarya | Anayasa Komisyonu Üyesi MYK üyesi |
| 46 | İlyas Topsakal | Samsun | Milli Eğitim, Kültür, Gençlik Ve Spor Komisyonu Üyesi Asya Parlamenter Asamblesi Üyesi Karadeniz Ekonomik İşbirliği Parlamenter Asamblesi Üyesi Genel Başkan Yardımcısı MYK üyesi |
| 47 | Ahmet Özyürek | Sivas | |
| 48 | İbrahim Özyavuz | Şanlıurfa | |
| 49 | Yücel Bulut | Tokat | Adalet Komisyonu Üyesi MYK üyesi |
| 50 | İbrahim Ethem Sedef | Yozgat | Kamu İktisadi Teşebbüsleri Komisyonu Üyesi |
Kurultaylar
değiştir| Kurultay | Tarih | Genel Başkan | Seçim Nedeni |
|---|---|---|---|
| 1. Olağan Kurultay | 30 Kasım 1985 | Alparslan Türkeş | Partinin adı, Milliyetçi Çalışma Partisi olarak değiştirildi |
| 1. Olağanüstü Kurultay | 19 Nisan 1987 | Genel başkanın çağrısı | |
| 2. Olağanüstü Kurultay | 4 Ekim 1987 | ||
| 2. Olağan Kurultay | Bilinmiyor | Başkanlık (Tüzük ve Siyasi Partiler Kanunu Gereği) | |
| 3. Olağanüstü Kurultay | 27 Kasım 1988 | Genel başkanın çağrısı | |
| 3. Olağan Kurultay | 29 Aralık 1991 | Başkanlık (Tüzük ve Siyasi Partiler Kanunu Gereği) | |
| 4. Olağanüstü Kurultay | 24 Ocak 1993 | Partinin adı, Milliyetçi Hareket Partisi olarak değiştirildi | |
| 4. Olağan Kurultay | 9 Ekim 1994 | Başkanlık (Tüzük ve Siyasi Partiler Kanunu Gereği) | |
| 5. Olağanüstü Kurultay | 18 Mayıs 1997 (1) | Devlet Bahçeli | Alparslan Türkeş'in ölümü |
| 6 Temmuz 1997 (2) | |||
| 5. Olağan Kurultay | 23 Kasım 1997 | Başkanlık (Tüzük ve Siyasi Partiler Kanunu Gereği) | |
| 6. Olağan Kurultay | 5 Kasım 2000 | ||
| 7. Olağan Kurultay | 12 Ekim 2003 | ||
| 8. Olağan Kurultay | 19 Kasım 2006 | ||
| 9. Olağan Kurultay | 5 Kasım 2009 | ||
| 10. Olağan Kurultay | 4 Kasım 2012 | ||
| 11. Olağan Kurultay | 21 Mart 2015 | ||
| İptal edildi | Tüzük değişikliği | ||
| 12. Olağan Kurultay | 18 Mart 2018 | Devlet Bahçeli | Başkanlık (Tüzük ve Siyasi Partiler Kanunu Gereği) |
| 13. Olağan Kurultay | 18 Mart 2021 | ||
| 14. Olağan Kurultay | 17 Mart 2024 |
Milliyetçi Hareket Partisi ve seçimler
değiştirGenel seçimler
değiştir| Seçim | Lider | Seçim sonuçları | Sandalye | Hükûmet | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Oy | % | ± | # | ± | |||
| 1969 | Alparslan Türkeş | 274.225 | 3,02 (#6) | Yeni | 1 / 450
|
Yeni | Muhalefet |
| 1973 | 362.208 | 3,38 (#6) | 0,36
|
3 / 450
|
2
|
Muhalefet (1973-1975) IV. Demirel (1975-1977) | |
| 1977 | 951.544 | 6,42 (#4) | 3,04
|
16 / 450
|
13
|
Muhalefet (1977, 1978-1980) V. Demirel (1977-1978) | |
| 1995 | 2.301.343 | 8,18 (#6) | 1,76
|
0 / 550
|
 16
|
Baraj Altında Kaldı | |
| 1999 | Devlet Bahçeli | 5.606.634 | 17,98 (#2) | 9,80
|
129 / 550
|
129
|
V. Ecevit |
| 2002 | 2.629.808 | 8,35 (#5) | 9,63
|
0 / 550
|
129
|
Baraj Altında Kaldı | |
| 2007 | 5.001.869 | 14,27 (#3) | 5,92
|
71 / 550
|
71
|
Muhalefet | |
| 2011 | 5.585.513 | 13,01 (#3) | 1,26
|
53 / 550
|
18
| ||
| 2015 (Haziran) | 7.520.006 | 16,29 (#3) | 3,28
|
80 / 550
|
27
| ||
| 2015 (Kasım) | 5.694.136 | 11,90 (#3) | 4,39
|
40 / 550
|
40
| ||
| 2018 | 5.466.775 | 11,10 (#3) | 0,80
|
49 / 600
|
9
|
IV. Erdoğan (dışarıdan destek) | |
| 2023 | 5.484.820 | 10,07 (#3) | 1,03
|
50 / 600
|
1
|
V. Erdoğan (dışarıdan destek) | |
Cumhurbaşkanlığı seçimleri
değiştirTek dereceli
değiştir| Seçim | Aday | Birinci tur | İkinci tur | Sıra | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Oy | % | Oy | % | |||
| 2014 | _(cropped).jpg) Ekmeleddin İhsanoğlu CHP-MHP ortak adayı |
15.587.720 | 38.44% (#2) | — | — | Seçilemedi |
| 2018 |  Recep Tayyip Erdoğan Cumhur İttifakı ortak adayı |
26.324.482 | 52.59% (#1) | — | — |  Seçildi
|
| 2023 | Recep Tayyip Erdoğan Cumhur İttifakı ortak adayı |
27.133.849 | 49.52% (#1) | 27.725.131 | 52.16% (#1) | Seçildi
|
Yerel seçimler
değiştir| Seçim | Lider | Belediye Meclisleri | Belediye Başkanlığı | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Oy | % | ± | Oy | % | # | ± | ||
| 1973 | Alparslan Türkeş | 133.089 | 1,33 (#7) | Yeni | 34.923 | 0,8 (#7) | 5 / 1.640
|
Yeni |
| 1977 | 819.136 | 6,62 (#4) | 5,29
|
820.212 | 6,7 (#4) | 55 / 1.730
|
50
| |
| 1994 | Alparslan Türkeş | 2.239.117 | 7,95 (#6) | 1,33
|
1.500.523 | 7,5 (#6) | 118 / 2.695
|
63
|
| 1999 | Devlet Bahçeli | 5.401.597 | 17,17 (#2) | 9,22
|
3.541.220 | 15,2 (#4) | 499 / 3.219
|
381
|
| 2004 | 3.372.249 | 10,45 (#3) | 6,72
|
2.441.190 | 10,1 (#3) | 247 / 3.193
|
252
| |
| 2009 | 5.336.695 | 16,27 (#3) | 5,82
|
5.315.180 | 16,5 (#3) | 483 / 2.903
|
236
| |
| 2014 | 7.399.119 | 17,82 (#3) | 1,55
|
7.391.458 | 17,7 (#3) | 166 / 1.351
|
317
| |
| 2019 | 3.209.416 | 7,46 (#3) | 10,36
|
3.211.038 | 7,4 (#4) | 233 / 1.355
|
67
| |
| 2024 | 3.017.009 | 6,58 (#4) | 0,88
|
2.297.662 | 4,98 (#5) | 148 / 1.389
|
85
| |
Kaynakça
değiştir- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2020.
- ^ Martin, Augustus; Prager, Fynnwin (2019). "Part II: The Terrorists – Violent Ideologies: Terrorism From the Left and Right". Terrorism: An International Perspective. Thousand Oaks, California: SAGE Publications. s. 302. ISBN 9781526459954. LCCN 2018948259. 13 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2021.
- ^ Sánchez Amor, N. (25 Mayıs 2022). "Document A9-0149/2022: REPORT on the 2021 Commission Report on Turkey". Bruxelles: European Parliament. 27 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2022.
The European Parliament [...] is concerned by the attempts by the Turkish Government to influence members of the Turkish diaspora in the EU, such as through the Presidency for Turks Abroad and Related Communities (YTB) and the Turkish-Islamic Union for Religious Affairs (DITIB), which could interfere with democratic processes in some Member States; remains worried that the racist right-wing extremist movement Ülkü Ocakları, also known as the Grey Wolves, which is closely linked to the ruling coalition Nationalist Movement Party (MHP), is spreading not only in Turkey but also in EU Member States; calls for the EU and its Member States to examine the possibility of banning their associations in EU countries; calls on the Member States to closely monitor the racist activities of this organisation and to fight back to curtail its influence;
- ^ Taspinar, Omer (2005). "The Kurdish Question in Turkish Politics". Kurdish Nationalism and Political Islam in Turkey: Kemalist Identity in Transition. Middle East Studies: History, Politics & Law. New York and Londra: Routledge. ss. 92-94. doi:10.4324/9780203327036. ISBN 9780415512848. 13 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2021.
- ^ Naylor, R. T. (2006). "Striking Out! – Al-Qaida Cells in the Global Petrie Dish". Satanic Purses: Money, Myth, and Misinformation in the War on Terror. Montreal: McGill–Queen's University Press. s. 296. ISBN 9780773531505. 13 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2021.
- ^ "Video shows Turkish police singing Grey Wolf march". Hürriyet Daily News. 25 Nisan 2011. 19 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
The Grey Wolves, also commonly referred to as the Ülkü Ocakları (Idealist Hearths), are a youth organization with close links to the MHP.
Alt URL 1 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - ^ [2][3][4][5][6]
- ^ "Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı". 14 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020.
- ^ a b c "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2022.
- ^ Arman, Murat Necip (2007). "The Sources Of Banality In Transforming Turkish Nationalism". CEU Political Science Journal (2): 133-151.
- ^ Eissenstat, Howard. (November 2002). Anatolianism: The History of a Failed Metaphor of Turkish Nationalism. Middle East Studies Association Conference. Washington, D.C.
- ^ Tachau, Frank. (1963). "The Search for National Identity among the Turks". Die Welt des Islams. New Series. 8 (3): 165-176.
- ^ a b Cook, Steven A. (2012). "Recent History: The Rise of the Justice and Development Party". U.S.-Turkey Relations: A New Partnership to. Council on Foreign Relations: 52.
- ^ [10][11][12][13]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2022.
- ^ [15][16]
- ^ Söyler, Mehtap (2015). The Turkish Deep State: State Consolidation, Civil-Military Relations and Democracy (İngilizce). Routledge. s. 119. ISBN 9781317668800. 3 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2022.
- ^ "Euroscepticism: Party Ideology Meets Strategy". 27 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Göçek, Fatma Müge (2011). "The Transformation of Turkey: Redefining State and Society from the Ottoman Empire to the Modern Era". I.B. Tauris: 56.
- ^ Tocci, Nathalie (2012). "Turkey and the European Union". The Routledge Handbook of Modern Turkey. Routledge: 241.
- ^ [13][20][21]
- ^ Farnen, Russell F., (Ed.) (2004). Nationalism, Ethnicity, and Identity: Cross National and Comparative Perspectives. Transaction Secularism Publishers. s. 252. ISBN 9781412829366.
..the nationalist-fascist Turkish National Movement Party (MHP).
- ^ Abadan-Unat, Nermin (2011). Turks in Europe: From Guest Worker to Transnational Citizen. New York: Berghahn Books. s. 19. ISBN 9781845454258.
...the fascist Nationalist Movement Party...
- ^ [23][24]
- ^ Celep, Ödül (2010). "Turkey's Radical Right and the Kurdish Issue: The MHP's Reaction to the "Democratic Opening"". Insight Turkey. 12 (2).
- ^ Carkoglu, Ali (2004). Turkey and the European Union: Domestic Politics, Economic Integration and International Dynamics. Routledge. s. 127.
- ^ a b Arıkan, E. Burak (1999). The Programme of the Nationalist Action Party: An Iron Hand in a Velvet Glove?. Turkey Before and After Atatürk. Frank Cass. s. 122.
- ^ a b Jacoby, Tim (2012). Fascism, Civility and the Crisis of the Turkish State. Political Civility in the Middle East. Routledge. s. 112.
- ^ a b "Turkey - Nationalist Movement Party (MHP Milliyetçi Hareket Partisi)". www.globalsecurity.org. 20 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2024.
- ^ a b "Grey Wolves, Turkey's neo-fascist group that is banned in France". 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Erken, Ali. "The Construction of Nationalist Politics in Turkey: The MHP: 1965-1980". 13 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2024.
- ^ [28][29][30][31][32]
- ^ Turkey Recent Economic and Political Developments Yearbook Volume 1 - Strategic Information and Developments 14 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. P.46. Published in July 2015 and updated annually. International Business Publications, Washington, USA. Accessed via Google books. Retrieved 16 February 2017.
- ^ Global Turkey in Europe II. Energy, Migration, Civil Society and Citizenship Issues in Turkey-EU Relations. 6 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. p. 180. First published by Edizioni Nuova Cultura in 2014. Published in Rome, Italy. Accessed via Google books. Retrieved 16 February 2017.
- ^ Turkish far right on the rise. 20 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Independent. Author - Justin Huggler. Published 19 April 1999. Retrieved 16 February 2017.
- ^ "Turkey election: Victorious Erdogan pledges 'consensus'". BBC News. 13 Haziran 2011. 4 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2019.
- ^ "Turkey's Erdogan wins election". RTÉ. 13 Haziran 2011. 4 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2019.
- ^ Uras, Umut (29 Mart 2019). "New test for Erdogan: What's at stake in Turkish local elections?". Al Jazeera. 22 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2019.
- ^ [34][35][36][37][38][39]
- ^ [28][29][30][31][32]
- ^ Sullivan, Colleen (2011). Grey Wolves. The SAGE Encyclopedia of Terrorism (Second bas.). Sage. s. 236.
- ^ "Biz Kimiz? – Ahmet Şefki Kuzulu - Ülkü Ocakları Eğitim ve Kültür Vakfı". 2 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2015.
- ^ "Erdogan's AKP says to ally with nationalists for 2019 elections". Reuters. 21 Şubat 2018. 30 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2022.
- ^ "MHP Tarihçe". mhp.org.tr. 7 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015.
- ^ a b Yıldırım, Tercan (28 Mart 2020). ""Devletçi milliyetçilikten milletçi milliyetçiliğe": Muhsin Yazıcıoğlu (1)". Independent Türkçe. 27 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2022.
- ^ Suavi Aydın, Yüksel Taşkın (2014). 1960'tan Günümüze Türkiye Tarihi (2014 bas.). İstanbul: İletişim Yayınları. s. 452. ISBN 978-975-05-1462-3.
- ^ "1999 Yılı Genel Seçim Sonuçları". belgenet.net. 27 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015.
- ^ a b "Yargı, MHP için kurultay kararı verdi". BBC News Türkçe. 8 Nisan 2016. 12 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2024.
- ^ "MHP'de neler oluyor?". 23 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2016.
- ^ "YSK kararını verdi: MHP'de 10 Temmuz'da kongre yapılamaz". Diken. 2 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2016.
- ^ Ali Dağlar (20 Temmuz 2008). "MHP artık Avrupalı bir aşırı sağ parti ve anamuhalefet adayı". hurriyet.com.tr. 28 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015.
- ^ "Turkish far right on the rise" (İngilizce). independent.co.uk. 20 Nisan 1999. 28 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015.
- ^ "Turkey and the EU: Will they Split before they Marry?" (İngilizce). spiegel.de. 3 Ekim 2005. 28 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015.
- ^ [52][53][54]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2019.
- ^ "1981—1993 yılları arasında kapalı kaldı" (PDF). 12 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Kasım 2023.
- ^ a b Genel Başkan Vekili olarak
- ^ "Nevşehir Milletvekili Filiz Kılıç, MHP'nin yeni Grup Başkanvekili oldu". www.aa.com.tr. 12 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2024.
Dış bağlantılar
değiştir