Vikipedi

Rudolf Virchow

Alman doktor ve polimat (1821-1902)

Rudolf Ludwig Carl Virchow (13 Ekim 1821 - 5 Eylül 1902) Alman hekim, antropolog, patolog, prehistoryacı, biyolog, yazar, editör ve siyasetçidir. "Modern patolojinin babası", sosyal tıbbın kurucusu ve meslektaşları tarafından "tıbbın Papa'sı" olarak bilinir.[1][2][3]

Rudolf Virchow
Doğum13 Ekim 1821(1821-10-13)
Świdwin, Pomeranya, Prusya Krallığı, Alman Konfederasyonu
Ölüm5 Eylül 1902 (80 yaşında)
Berlin, Prusya Krallığı, Alman İmparatorluğu
Defin yeriEski Aziz Matthew Kilisesi Bahçesi, Schöneberg
52°17′N 13°13′E / 52.28°K 13.22°D / 52.28; 13.22
VatandaşlıkPrusya Krallığı
EğitimFriedrich Wilhelm Üniversitesi (1843)
Tanınma nedeniHücre teorisi
Sitopatoloji
Biyogenez
Virchow üçlüsü
EvlilikFerdinande Rosalie Mayer (diğer adıyla Rose Virchow)
ÖdüllerCopley Madalyası (1892)
Kariyeri
DalıTıp
Antropoloji
Çalıştığı kurumlarCharité
Würzburg Üniversitesi
TezDe Rheumate Praesertim Corneae (1843)
Doktora
danışmanı		Johannes Peter Müller
Diğer akademik danışmanlarRobert Froriep
Doktora öğrencileriFriedrich Daniel von Recklinghausen
Walther Kruse
Diğer önemli öğrencileriErnst Haeckel
Edwin Klebs
Franz Boas
Adolph Kussmaul
Max Westenhöfer
William Osler
William H. Welch
İmza

Virchow, Friedrich Wilhelm Üniversitesinde Johannes Peter Müller'in yanında tıp eğitimi aldı. Charité hastanesinde çalışırken, Yukarı Silezya'daki 1847-1848 tifüs salgını üzerine yaptığı araştırma, Almanya'da halk sağlığının temelini atmış ve Virchow'un siyasi ve sosyal kariyerinin önünü açmıştır. Bu araştırmadan çok iyi bilinen bir aforizma çıkardı: "Tıp sosyal bir bilimdir ve politika da büyük ölçekte tıptan başka bir şey değildir". 1848'deki devrime katılması ertesi yıl Charité'den atılmasına neden oldu. Daha sonra Die Medizinische Reform (Tıbbi Reform) adlı bir gazete yayınladı. 1849'da Würzburg Üniversitesinde ilk Patolojik Anatomi Kürsüsü'nü aldı. Beş yıl sonra Charité onu yeni Patoloji Enstitüsü'ne geri aldı. Deutsche Fortschrittspartei adlı siyasi partinin kurucuları arasında yer aldı ve Prusya Temsilciler Meclisine seçilerek Reichstag'da bir sandalye kazandı. Otto von Bismarck'ın mali politikasına karşı çıkması, Bismarck tarafından düelloya davet edilmesiyle sonuçlandı. Ancak Virchow, Kulturkampf ("kültür mücadelesi") adını verdiği Katolik Kilisesi karşıtı kampanyalarında Bismarck'ı destekledi.[4]

Üretken bir yazar olarak 2000'den fazla bilimsel yazı yazdı.[5] Modern patolojinin kökeni olarak kabul edilen Hücresel Patoloji (1858), hücre teorisinde üçüncü dictum'u ortaya koydu: Omnis cellula e cellula ("Tüm hücreler hücrelerden gelir").[6] 1849'da Physikalisch-Medizinische Gesellschaft'ın ve 1897'de Deutsche Gesellschaft für Pathologie'nin kurucuları arasında yer aldı. Archiv für Pathologische Anatomie und Physiologie und für Klinische Medicin (1847'de Benno Reinhardt ile birlikte, daha sonra Virchows Archiv olarak yeniden adlandırıldı) ve Zeitschrift für Ethnologie (Etnoloji Dergisi) gibi dergileri kurdu.[7] Sonuncusu, kendisinin de kurucusu olduğu Alman Antropoloji Derneği ve Berlin Antropoloji, Etnoloji ve Prehistorya Derneği tarafından yayımlandı.[8]

Virchow lösemi, kordoma, okronoz, emboli ve tromboz gibi hastalıkları ilk tanımlayan ve adlandıran kişidir. "Nöroglia", "agenez", "parankim", "osteoid", "amiloid dejenerasyonu" ve "spina bifida" gibi biyolojik terimleri icat etmiş; Virchow düğümü, Virchow-Robin boşlukları, Virchow-Seckel sendromu ve Virchow üçlüsü gibi terimler onun adıyla anılmaktadır. Yuvarlak solucan Trichinella spiralis'in yaşam döngüsünü tanımlaması et muayenesi uygulamasını etkilemiştir. İlk sistematik otopsi yöntemini geliştirmiş[9] ve adli soruşturmalarda saç analizini başlatmıştır.[10] Hastalıkların mikrop teorisine karşı çıkarak Ignaz Semmelweis'in dezenfeksiyon fikrini reddetti. Ari ırkına ilişkin "Nordik mistisizm" olarak tanımladığı şeyi eleştirdi.[11] Bir anti-Darwinist olarak Charles Darwin'i "cahil" ve kendi öğrencisi Ernst Haeckel'i "aptal" olarak nitelendirdi. Neandertal insanının orijinal örneğini "deforme olmuş bir insandan başka bir şey değil" olarak tanımladı.[12]

İlk yılları

değiştir
 
Genç Virchow

Virchow, Prusya'nın Doğu Pomeranya bölgesindeki Schievelbein'da (günümüzde Świdwin, Polonya) doğdu.[13] Carl Christian Siegfried Virchow (1785-1865) ve Johanna Maria'nın -kızlık soyadı Hesse- (1785-1857) tek çocuğuydu. Babası bir çiftçi ve şehir haznedarıydı. Akademik açıdan çok parlak olan Virchow, derslerinde hep birinciydi ve Almanca, Latince, Yunanca, İbranice, İngilizce, Arapça, Fransızca, İtalyanca ve Hollandaca dillerini akıcı bir şekilde konuşabiliyordu. Papaz olma hedefiyle 1835 yılında Köslin'deki (bugün Polonya'daki Koszalin) gymnasium'a girdi. Çalışma ve Zahmetle Dolu Bir Hayat Yük Değil Lütuftur başlıklı teziyle 1839'da mezun oldu. Ancak, sesinin vaaz vermek için çok zayıf olduğunu düşündüğü için tıbbı seçti.[14]

Bilimsel kariyeri

değiştir
 
Rudolf Virchow'un şimdi Polonya'da bulunan memleketi Świdwin'deki anıt taşı

1840 yılında, yoksul ailelerin yetenekli çocuklarına ordu cerrahı olmaları için verilen bir burs olan askeri bursu kazanarak Berlin'deki Friedrich Wilhelm Üniversitesinde (günümüz Berlin Humboldt Üniversitesi) tıp eğitimi aldı.[15] En çok doktora danışmanı Johannes Peter Müller'den etkilendi. Virchow, De rheumate praesertim corneae (Romatizmal hastalığın kornea belirtileri) başlıklı doktora tezini 21 Ekim 1843'te savundu.[16] Mezuniyetinin hemen ardından Müller'e yardımcı hekim oldu.[17] Ancak kısa bir süre sonra staj için Berlin'deki Charité Hastanesine katıldı. 1844 yılında, patolojiye ilgi duymasına neden olan mikroskobu öğrendiği prosector (patolog) Robert Froriep'in tıbbi asistanlığına atandı. Froriep aynı zamanda Virchow'a Fransa ve İngiltere'nin bilimsel fikirleri konusunda ilham veren, yabancı çalışmalar üzerine uzmanlaşmış bir derginin editörüydü.[18]

Virchow ilk bilimsel makalesini 1845 yılında yayınladı ve löseminin bilinen en eski patolojik tanımını yaptı. 1846'da tıp lisansı sınavını geçti ve Charité'de hastane savcısı olarak Froriep'in yerine geçti. 1847'de privatdozent rütbesiyle ilk akademik görevine atandı. Makaleleri Alman editörlerden ilgi görmediği için 1847'de meslektaşı Benno Reinhardt ile birlikte Archiv für Pathologische Anatomie und Physiologie und für Klinische Medicin'i (günümüzde Virchows Archiv olarak bilinmektedir) kurdu. Reinhardt'ın 1852'deki ölümünden sonra kendi ölümüne kadar tek başına editörlük yaptı.[15] Bu dergi, modası geçmiş, test edilmemiş, dogmatik veya spekülatif fikirler içeren hiçbir makalenin yayınlanmayacağı kriterine dayanan eleştirel makaleler yayınladı.[14]

Alman meslektaşlarının aksine Virchow, tıp bilimlerinde temel araştırma ilkeleri olarak klinik gözleme, hayvan deneylerine (hastalıkların nedenlerini ve ilaçların etkilerini belirlemek için) ve özellikle mikroskobik düzeyde patolojik anatomiye büyük bir inanç duyuyordu. Daha da ileri giderek, hastalığı anlamak için incelenmesi gereken temel vücut biriminin hücre olduğunu belirtmiştir. Her ne kadar 'hücre' terimi 1665 yılında İngiliz bilim adamı Robert Hooke'un mikroskobu biyolojiye ilk uyguladığı dönemde ortaya atılmış olsa da yaşamın yapı taşları hala Fransız hekim Xavier Bichat tarafından tanımlanan Bichat'ın 21 dokusu olarak kabul ediliyordu.[18][19]

Prusya hükûmeti Virchow'u 1847-1848 yıllarında Yukarı Silezya'daki tifüs salgınını incelemesi için görevlendirdi. Virchow, kurbanları ve yoksulluklarını gördükten sonra sosyal tıp ve politika üzerine fikirlerini bu tıbbi kampanyada geliştirdi. Salgınla mücadelede pek başarılı olamasa da 1848'de 190 sayfalık Yukarı Silezya'daki Tifüs Salgınına ilişkin Rapor'u Almanya'da siyaset ve halk sağlığı açısından bir dönüm noktası oldu.[20][21] Berlin'e 10 Mart 1848'de döndü ve sadece sekiz gün sonra, aktif bir rol oynadığı hükûmete karşı bir devrim patlak verdi. Siyasi adaletsizlikle mücadele etmek için o yılın Temmuz ayında sosyal tıbbı teşvik eden haftalık bir gazete olan Die Medizinische Reform'un (Tıbbi Reform) kurulmasına yardım etti. Gazete "tıp sosyal bir bilimdir" ve "hekim, yoksulların doğal avukatıdır" pankartları altında yayın yapıyordu. Siyasi baskılar onu Haziran 1849'da yayına son vermeye zorladı ve resmî görevinden uzaklaştırıldı.[22]

Kasım 1848'de kendisine akademik bir görev verildi ve Almanya'nın ilk patolojik anatomi kürsüsüne sahip olmak üzere Würzburg Üniversitesine gitmek üzere Berlin'den ayrıldı. Buradaki altı yıllık dönemi boyunca, venöz tromboz ve hücresel teori üzerine ayrıntılı çalışmalar da dahil olmak üzere bilimsel çalışmalarına yoğunlaştı. Buradaki ilk önemli çalışması, 1854 yılında yayınlanan altı ciltlik Handbuch der speciellen Pathologie und Therapie (Özel Patoloji ve Terapötikler El Kitabı) oldu. 1856'da Friedrich-Wilhelms Üniversitesinde yeni oluşturulan Patolojik Anatomi ve Fizyoloji Kürsüsünün yanı sıra Charité binasında yeni inşa edilen Patoloji Enstitüsünün direktörü olmak üzere Berlin'e döndü. Sonraki 20 yıl boyunca bu görevi sürdürdü.[18][23][24]

Hücre biyolojisi

değiştir
 
Virchow'un hücre teorisinin çizimi

Virchow birçok önemli keşfe imza atmıştır. En yaygın bilinen bilimsel katkısı, Theodor Schwann'ın çalışmaları üzerine inşa ettiği hücre teorisidir. Hücrelerin kökeninin önceden var olan hücrelerin bölünmesi olduğunu gösteren Robert Remak'ın çalışmasını ilk kabul edenlerden biriydi.[25] Başlangıçta hücre bölünmesine ilişkin kanıtları kabul etmedi ve bunun yalnızca belirli hücre türlerinde gerçekleştiğine inandı. Remak'ın haklı olabileceği 1855'te kabul ettiğinde, Remak'ın çalışmasını kendi çalışması gibi yayınlayarak Remak'la arasının açılmasına neden oldu.[26]

Virchow, hücresel teori konusunda özellikle "hem fizyolojik hem de patolojik hücre yaşamının en eski ve en keskin gözlemcilerinden biri" olarak tanımladığı Edinburgh'lu John Goodsir'in çalışmalarından etkilenmiştir. Virchow büyük eseri Die Cellularpathologie'yi Goodsir'e ithaf etmiştir.[27] Virchow'un hücresel teorisi, 1855 yılında yayınladığı Omnis cellula e cellula ("tüm hücreler hücrelerden gelir") epigramında özetlenmiştir.[6][18][28] (Bu özlü söz aslında François-Vincent Raspail tarafından ortaya atılmış, ancak Virchow tarafından popüler hale getirilmiştir).[29] Bu, organizmaların cansız maddelerden ortaya çıkabileceğini savunan spontane jenerasyon kavramının reddidir. Örneğin, kurtçukların çürüyen ette kendiliğinden ortaya çıktığına inanılıyordu; Francesco Redi bu fikri çürüten deneyler yaptı ve Omne vivum ex ovo ("Her canlı bir canlıdan gelir" - kelimenin tam anlamıyla "yumurtadan") özdeyişini ortaya attı; Virchow (ve selefleri) bunu, canlı bir hücrenin tek kaynağının başka bir canlı hücre olduğunu belirtecek şekilde genişletti.[30]

Kanser

değiştir

1845 yılında Virchow ve John Hughes Bennett bağımsız olarak bazı hastaların beyaz kan hücrelerinde anormal artışlar gözlemlediler. Virchow bu durumu doğru bir şekilde bir kan hastalığı olarak tanımladı ve 1847'de leukämie (daha sonra lösemi olarak değiştirildi) olarak adlandırdı.[31][32][33] 1857'de, klivustan (kafatasının tabanında) kaynaklanan ve kordoma adı verilen bir tümör türünü tanımlayan ilk kişi oldu.[34][35]

Kanserin kökeni teorisi

değiştir

Virchow, kanserlerin kökenini normal hücrelere bağlayan ilk kişidir.[36] (Hocası Müller, kanserlerin hücrelerden, ancak blastema adını verdiği özel hücrelerden kaynaklandığını öne sürmüştü). 1855 yılında, kanserlerin olgun dokularda bulunan hareketsiz hücrelerin (belki de günümüzde kök hücre olarak bilinen hücrelere benzer) aktivasyonundan kaynaklandığını öne sürdü.[37] Virchow, kansere dokulardaki şiddetli tahrişin neden olduğuna inanıyordu ve teorisi "kronik tahriş teorisi" olarak biliniyordu. Oldukça yanlış bir şekilde, tahrişin sıvı şeklinde yayıldığını ve böylece kanserin hızla arttığını düşünüyordu.[38] Kanserlerin sıvı yoluyla değil, zaten kanserli olan hücrelerin metastazı yoluyla yayıldığı konusunda yanıldığı kanıtlandığı için teorisi büyük ölçüde göz ardı edildi. (Metastaz ilk olarak 1860'larda Karl Thiersch tarafından tanımlanmıştır).[39]

Bazı kanserlerin (modern anlamda karsinom) doğası gereği tahriş (inflamasyon) üreten beyaz kan hücreleriyle (günümüzde makrofaj olarak adlandırılmaktadır) ilişkili olduğuna dair çok önemli bir gözlemde bulundu. Virchow'un teorisinin ciddiye alınması ancak 20. yüzyılın sonlarına doğru gerçekleşti.[40] Belirli kanserlerin (mezotelyoma, akciğer, prostat, mesane, pankreas, servikal, özofagus, melanom ve baş ve boyun kanserleri dahil) gerçekten de uzun süreli inflamasyonla güçlü bir şekilde ilişkili olduğu fark edildi.[41][42] Buna ek olarak, aspirin gibi anti-inflamatuar ilaçların uzun süreli kullanımının kanser riskini azalttığı anlaşıldı.[43] Deneyler ayrıca inflamasyonu engelleyen ilaçların aynı zamanda tümör oluşumunu ve gelişimini de engellediğini göstermektedir.[44]

Kaiser vakası

değiştir

Virchow, gırtlak kanserinden muzdarip olan Kaiser III. Friederich'in önde gelen hekimlerinden biriydi. Ernst von Bergmann gibi diğer hekimler gırtlağın tamamının ameliyatla alınmasını önerirken Virchow buna karşı çıkmıştı çünkü bu türden başarılı bir ameliyat daha önce yapılmamıştı. İngiliz cerrah Morell Mackenzie 1887'de Kaiser'den bir biyopsi alarak Virchow'a gönderdi ve Virchow bunu "pachydermia verrucosa laryngis" olarak tanımladı. Virchow, birkaç biyopsi testinden sonra bile dokuların kanserli olmadığını teyit etti.[45][46]

Kaiser, 15 Haziran 1888'de öldü. Ertesi gün Virchow ve asistanı tarafından otopsi yapıldı. Gırtlağın ülserasyon nedeniyle büyük ölçüde hasar gördüğü tespit edildi ve mikroskobik incelemede epidermal karsinom doğrulandı. Die Krankheit Kaiser Friedrich des Dritten (Kaiser III. Frederick'in Tıbbi Raporu) 11 Temmuz'da Bergmann'ın başyazarlığında yayımlandı. Ancak Virchow ve Mackenzie atlandı ve tüm çalışmaları için özellikle eleştirildiler.[47] Aralarındaki tartışmalar yüzyıl süren bir tartışmaya dönüştü ve Virchow'un yanlış teşhis ve malpraktisle suçlanmasıyla sonuçlandı. Ancak teşhis geçmişinin yeniden değerlendirilmesi Virchow'un bulgularında ve kararlarında haklı olduğunu ortaya koydu. Günümüzde Kaiser'in çok nadir görülen bir verrüköz karsinom türü olan hibrid verrüköz karsinoma sahip olduğuna ve Virchow'un bunu doğru bir şekilde tanımlamasının mümkün olmadığına inanılmaktadır.[45][46][48] (Bu kanser türü ancak 1948 yılında Lauren Ackerman tarafından doğru bir şekilde tanımlandı).[49][50]

Anatomi

değiştir

Virchow ve Charles Emile Troisier tarafından yaklaşık eş zamanlı olarak, genişlemiş bir sol supraklaviküler düğümün, genellikle mide veya daha az yaygın olarak akciğer kanseri gibi gastrointestinal malignitenin en erken belirtilerinden biri olduğu keşfedildi. Bu işaret Virchow nodu ve aynı zamanda Troisier işareti olarak bilinir hale geldi.[51][52]

Tromboembolizm

değiştir

Virchow pulmoner tromboembolizm (damarlarda kan pıhtılaşması durumu) mekanizmasını aydınlatması ve embolizm ve tromboz terimlerini ortaya atmasıyla da tanınır.[53] Pulmoner arterdeki kan pıhtılarının ilk olarak venöz trombüsten kaynaklandığını 1859'da belirtmiştir:

"Yumuşayan trombüsün ucundan daha büyük veya daha küçük parçaların ayrılması ve bunların kan akımı tarafından taşınarak uzak damarlara sürüklenmesi. Bu, Emboli adını verdiğim ve çok sık görülen bir sürecin ortaya çıkmasına neden olur."[54]

Otopsilere dayanarak bu ilk keşifleri yaptıktan sonra, bilimsel bir hipotez ortaya atmaya başladı: pulmoner trombüslerin bacak damarlarından taşındığı ve kanın böyle bir nesneyi taşıma yeteneğine sahip olduğu. Daha sonra bu hipotezi iyi tasarlanmış deneylerle, kanıtları sağlamlaştırmak için defalarca tekrarlayarak ve titizlikle detaylandırılmış metodolojiyle kanıtlamaya devam etti. Bu çalışma, Fransız patolog Jean Cruveilhier'in flebitin pıhtı gelişimine yol açtığı ve dolayısıyla pıhtılaşmanın venöz iltihabın ana sonucu olduğu iddiasını çürüttü. Bu görüş Virchow'un çalışmalarından önce birçok kişi tarafından benimsenmişti. Bu araştırmayla bağlantılı olarak Virchow, venöz tromboza katkıda bulunan faktörleri, Virchow üçlüsü olarak tanımladı.[18][55]

Patoloji

değiştir

Virchow, hücresel patoloji ve karşılaştırmalı patoloji (insanlarda ve hayvanlarda ortak olan hastalıkların karşılaştırılması) tıp alanlarını kurdu. Bu alandaki en önemli çalışması, 1858 yılında derslerinin bir derlemesi olarak yayınlanan Hücresel Patoloji (Die Cellularpathologie in ihrer Begründung auf physiologische und pathologische Gewebelehre) olmuştur.[23] Bu eser modern tıp biliminin temeli[56] ve "bilimsel tıbbın, başlangıcından bu yana kaydettiği en büyük ilerleme" olarak kabul edilmektedir.[57]

Virchow'un son derece yenilikçi çalışmaları, Virchow'un çalışmalarını incelediği Giovanni Battista Morgagni ile Virchow mikroskobik patolojiyi geliştirirken Charité'de okuyan Paul Ehrlich'in çalışmaları arasında görülebilir. Virchow'un Alman tıp eğitimine en büyük katkılarından biri, tıp öğrencilerinin mikroskop kullanmasını teşvik etmekti ve öğrencilerini sürekli olarak "mikroskobik düşünmeye" teşvik etmesiyle tanınıyordu. İnsanlar ve hayvanlar arasındaki bulaşıcı hastalıklar arasında bir bağlantı kuran ilk kişiydi ve bunun için "zoonoz" terimini icat etti.[58] Ayrıca "kromatin", "agenezi", "parankim", "osteoid", "amiloid dejenerasyon" ve "spina bifida" gibi bilimsel terimleri de ortaya attı.[59] Patolojiye ilişkin kavramları, hastalıkların dengesiz vücut sıvılarından kaynaklandığına dair eski bir tıbbi dogma olan ve hala yaygın olan humorizme doğrudan karşı çıkıyordu.[60]

Virchow, Berlin'deki doktora çalışmaları sırasında asistanı olarak çalışan İsveçli patolog Axel Key üzerinde büyük bir etkiye sahipti.[61]

Parazitoloji

değiştir

Virchow, yuvarlak solucan Trichinella spiralis'in yaşam döngüsü üzerinde çalıştı. Virchow, köpek ve insan kadavralarının kaslarında, 1835 yılında Richard Owen tarafından tanımlananlara benzer dairesel beyaz benekler fark etti. Mikroskobik gözlemle beyaz parçacıkların gerçekten de kas dokusunda kıvrılmış yuvarlak solucan larvaları olduğunu doğruladı. Rudolph Leukart, bu küçük solucanların bir köpeğin bağırsağında yetişkin yuvarlak solucanlara dönüşebildiğini buldu. Doğru bir şekilde bu solucanların insan helmintiyazisine de neden olabileceğini ileri sürdü. Virchow ayrıca, enfekte etin önce 10 dakika boyunca 137 °F'ye ısıtılması durumunda solucanların köpeklere veya insanlara bulaşamayacağını gösterdi.[62] İnsan yuvarlak kurt enfeksiyonunun kontamine domuz eti yoluyla gerçekleştiğini ortaya koydu. Bu doğrudan, ilk olarak Berlin'de benimsenen et denetiminin kurulmasına yol açtı.[63][64]

Otopsi

değiştir

Virchow, hücresel patoloji bilgisine dayanarak sistematik bir otopsi yöntemi geliştiren ilk kişidir. Modern otopsi hâlâ onun tekniklerine dayanmaktadır.[65] İlk önemli otopsisini 1845 yılında 50 yaşında bir kadın üzerinde yapmıştır. Olağandışı sayıda beyaz kan hücresi buldu ve 1847'de ayrıntılı bir tanımlama yaparak bu durumu lösemi olarak adlandırdı.[66] 1857'de yaptığı otopsilerden biri vertebral disk rüptürünün ilk tanımıydı.[16][67] 1856'da bir bebek üzerinde yaptığı otopsi, akciğerin nadir ve ölümcül bir hastalığı olan konjenital pulmoner lenfanjiektazinin (bir yüzyıl sonra K. M. Laurence tarafından verilen bir isim) ilk tanımıydı.[68] Kadavraların ölüm sonrası muayeneleri konusundaki deneyimlerinden edindiği yöntemi 1876'da küçük bir kitapta yayınladı.[69] Kitabı, özellikle organlardaki anormallikleri incelemek ve önemli dokuları daha ileri inceleme ve gösterim için saklamak amacıyla otopsi tekniklerini tanımlayan ilk kitaptı. Daha önceki diğer uygulayıcılardan farklı olarak, vücut organları tek tek diseke edilerek tüm vücut parçalarının tam cerrahisini uyguladı. Bu, standart yöntem haline geldi.[70][71]

Okronoz

değiştir

Virchow, hastanın bağ dokularında homogentisik asit biriktirdiği ve mikroskop altında görülen renk değişikliği ile tanımlanabilen metabolik bir bozukluk olan okronoz adını verdiği klinik sendromu keşfetti. Bu olağandışı belirtiyi 8 Mayıs 1884'te 67 yaşındaki bir adamın cesedine yapılan otopside buldu. Bu, kıkırdak ve bağ dokusunu etkileyen bu anormal hastalığın ilk kez gözlemlendiği ve karakterize edildiği zamandı. Tanımlaması ve bu ismi bulması Virchows Archiv'in Ekim 1866 sayısında yayınlandı.[72][73][74]

Adli çalışma

değiştir

Virchow, ceza soruşturmasında saçı analiz eden ilk kişidir ve 1861 yılında saçla ilgili ilk adli raporu hazırlamıştır.[75] Bir cinayet davasında uzman tanık olarak çağrıldı ve kurbandan toplanan saç örneklerini kullandı. Saçın kanıt olarak sınırlılığını fark eden ilk kişi oldu. Saçların bir bireyde farklı olabileceğini, her bir saçın karakteristik özelliklere sahip olduğunu ve farklı bireylerden alınan saçların çarpıcı bir şekilde benzer olabileceğini tespit etti. Saç analizine dayalı kanıtların yetersiz olduğu sonucuna varmıştır.[76] İfadesi şu şekildedir:

Sanığın üzerinde bulunan saç telleri, hiç kimsenin bu saç tellerinin maktulün kafasından çıkmış olması gerektiğini kesin olarak iddia etmesini gerektirecek kadar belirgin bir özelliğe ya da karaktere sahip değildir.[10]

Antropoloji ve tarih öncesi biyoloji

değiştir
 
Rudolf Virchow'un portresi, Hugo Vogel, 1861

Virchow, 1865 yılında Almanya'nın kuzeyinde göl üstü evleri keşfettiğinde antropolojiye ilgi duymaya başladı. 1869 yılında Alman Antropoloji Derneğinin kurucuları arasında yer aldı. 1870 yılında, Alman arkeolojik araştırmalarının koordine edilmesi ve yoğunlaştırılmasında çok etkili olan Berlin Antropoloji, Etnoloji ve Tarih Öncesi Derneğini (Berliner Gesellschaft für Anthropologie, Ethnologie und Urgeschichte) kurdu. Virchow ölümüne kadar, eski öğrencisi Adolf Bastian ile dönüşümlü olarak birkaç kez (en az on beş kez) başkanlığını yaptı.[5] Başkan olarak Virchow, Adolf Bastian'ın Virchow'un bir diğer öğrencisi Robert Hartmann ile birlikte 1869'da kurduğu cemiyetin ana dergisi Zeitschrift für Ethnologie'ye (Etnoloji Dergisi) sık sık katkıda bulundu ve ortak editörlüğünü yaptı.[77][78]

1870 yılında Pomeranya'daki tepe kalelerinde büyük bir kazıya öncülük etti. Ayrıca 1875 yılında Robert Koch ile birlikte Wöllstein'daki duvar höyüklerini kazdı ve bu konuda bir makale hazırladı.[14] Alman arkeolojisine yaptığı katkılardan dolayı her yıl onuruna Rudolf Virchow konferansı düzenlenmektedir. Bazen Heinrich Schliemann ile birlikte Anadolu, Kafkasya, Mısır, Nübye ve diğer yerlere saha gezileri yaptı. Troya bölgesine 1879'da yaptığı yolculuk Beiträge zur Landeskunde in Troas (Troya'daki peyzaj bilgisine katkılar, 1879) ve Alttrojanische Gräber und Schädel (Eski Troya mezarları ve kafatasları, 1882) adlı kitaplarda anlatılmaktadır.[19][79]

Anti-Darwinizm

değiştir

Virchow, Darwin'in evrim teorisine muhalifti[80][81] ve özellikle insan evriminin ortaya çıkış tezine şüpheyle yaklaşıyordu.[82][83] Evrim teorisini bir bütün olarak reddetmedi ve doğal seçilim teorisini "ölçülemez bir ilerleme" olarak gördü ancak ona göre hâlâ "gerçek bir kanıtı" yoktu.[84] 22 Eylül 1877'de Münih'teki Alman Doğa Bilimciler ve Hekimler Kongresi'nde "Modern Devlette Bilim Özgürlüğü" başlıklı bir konuşma yaptı. Burada, evrim teorisinin henüz kanıtlanmamış bir hipotez olduğunu, ampirik temellerden yoksun olduğunu ve bu nedenle öğretilmesinin bilimsel çalışmaları olumsuz etkileyeceğini savunarak okullarda öğretilmesine karşı çıktı.[85][86] Virchow'un öğrencisi olan Ernst Haeckel, daha sonra eski profesörünün "insanın maymundan gelmediği kesindir... şu anda neredeyse tüm sağduyulu uzmanların aksi kanaatte olduğunu hiç umursamadan" dediğini bildirdi.[87]

Virchow, 1856'da keşfedilen Neandertal'in ayrı bir tür ve modern insanın atası olduğu tartışmasında önde gelen muhaliflerden biri oldu. Kendisi 1872 yılında orijinal fosili inceledi ve gözlemlerini Berliner Gesellschaft für Anthropologie, Ethnologie und Urgeschichte önünde sundu.[5] Neandertal'in ilkel bir insan formu olmadığını, kafatasının şekline bakılırsa yaralanmış ve deforme olmuş, kemiklerinin alışılmadık şekline bakılırsa da artritik, cılız ve güçsüz olan anormal bir insan olduğunu belirtti.[88][89][90] Böyle bir otoriteyle, fosil yeni bir tür olarak reddedildi. Virchow bu akıl yürütmeyle "Darwin'i bir cahil, Haeckel'i de bir aptal olarak yargıladı ve bu yargılarını yüksek sesle ve sık sık yayınladı"[91] ve "insanın maymundan gelmediğinin kesin olduğunu" ilan etti.[92] Neandertaller daha sonra Homo neanderthalensis adıyla ayrı bir insan türü olarak kabul edildi.[93][94]

22 Eylül 1877'de Münih'te düzenlenen Alman Doğa Bilimciler ve Hekimler Birliğinin Ellinci Konferansı'nda Haeckel, evrimin devlet okulları müfredatına girmesini savunmuş ve Darwinizm'i sosyal Darwinizm'den ayırmaya çalışmıştır.[95] Kampanyasının nedeni, bir yıl önce yaşamın karbondan cansız kökeni üzerine verdiği ders nedeniyle yasaklanan öğretmen Herman Müller'di. Bu durum Virchow ile kamuoyunda uzun süren tartışmalara yol açtı. Birkaç gün sonra Virchow, Darwinizm'in sadece bir hipotez olduğunu ve öğrenciler için ahlaki açıdan tehlikeli olduğunu söyledi. Darwinizm'e yönelik bu ağır eleştiri London Times tarafından hemen ele alındı ve İngiliz akademisyenler arasında başka tartışmalar patlak verdi. Haeckel, Nature dergisinin Ekim sayısında "Evrim Teorisinin Bugünkü Konumu" başlıklı bir yazı kaleme aldı, Virchow da bir sonraki sayıda "Modern Devlette Bilimin Özgürlüğü" başlıklı bir makaleyle buna yanıt verdi.[96] Virchow, evrim öğretisinin "sadece gerçeklerle hesaplaşan doğa bilimcilerinin vicdanına aykırı" olduğunu belirtti.[84] Tartışma Haeckel'in 1879'da Bilimde ve Öğretimde Özgürlük adlı tam bir kitap yazmasına yol açtı. O yıl konu Prusya Temsilciler Meclisinde tartışıldı ve Virchow lehine karar çıktı. 1882'de Prusya eğitim politikası okullarda doğa tarihini resmen dışladı.[97]

Yıllar sonra, Alman doktor Carl Ludwig Schleich, yakın arkadaşı olan Virchow ile yaptığı bir konuşmayı hatırlayacaktı: "...Darwinizm konusuna gelelim. 'Bütün bunlara inanmıyorum,' dedi Virchow bana. 'Eğer koltuğuma uzanıp başka bir adamın purosunun dumanını üflemesi gibi olasılıkları kendimden uzaklaştırırsam, elbette bu tür hayallere sempati duyabilirim. Ama bilginin testine dayanamazlar. Haeckel bir aptal. Bu, bir gün ortaya çıkacaktır. Buna gelince, eğer transmutasyon gibi bir şey gerçekleşmişse bu ancak patolojik dejenerasyon sırasında olabilir!'"[98]

Virchow'un evrim hakkındaki nihai görüşü, ölümünden bir yıl önce kendi sözleriyle bildirildi:

Ara form, bir rüya dışında hayal bile edilemez... İnsanın maymundan ya da başka bir hayvandan türediğinin bir başarı olduğunu öğretemeyiz ya da buna rıza gösteremeyiz.

— Homiletic Review, Ocak, (1901)[99][100]

Virchow'un evrim karşıtlığı, Albert von Kölliker ve Thomas Brown'a benzer bir şekilde dinden kaynaklanmıyordu, çünkü kendisi inançlı biri değildi.[12]

Anti-ırkçılık

değiştir

Virchow, Haeckel'in tekçi sosyal Darwinizm propagandasının doğası gereği siyasi olarak tehlikeli ve anti-demokratik olduğuna inanıyordu ve ayrıca bunu Almanya'da ortaya çıkan milliyetçi hareketle, kültürel üstünlük fikirleriyle ve militarizmle ilişkili gördüğü için eleştiriyordu.[101][102][103][104] 1885 yılında, "Ari ırk" hakkındaki çağdaş bilimsel ırkçı teorilerle çelişen sonuçlar veren bir kraniyometri çalışması başlattı ve Karlsruhe'deki 1885 Antropoloji Kongresi'nde "Nordik mistisizmini" kınadı. Virchow'un çalışma arkadaşlarından Josef Kollmann, aynı kongrede, Alman, İtalyan, İngiliz ya da Fransız olsun, Avrupa halklarının "çeşitli ırkların karışımına" ait olduğunu belirtmiş, ayrıca "kraniyoloji sonuçlarının" "şu ya da bu Avrupa ırkının diğerlerine üstünlüğüne ilişkin herhangi bir teoriye karşı mücadeleye" yol açtığını ilan etmiştir.[105] Yahudileri ve Aryanları tanımlamak için 6.758.827 okul çocuğunun saç, deri ve göz rengini analiz etti. 1886'da yayınlanan ve ne bir Yahudi ne de bir Alman ırkının olamayacağı sonucuna varan bulguları, antisemitizme ve bir "Aryan ırkının" varlığına vurulmuş bir darbe olarak kabul edildi.[11][106]

Hastalık yapıcı mikrop teorisi karşıtlığı

değiştir

Virchow, Louis Pasteur ve Robert Koch tarafından savunulan mikrop teorisine inanmıyordu. Hastalıkların dışarıdaki patojenlerden değil, hücrelerin içindeki anormal faaliyetlerden kaynaklandığını öne sürdü.[58] Salgın hastalıkların sosyal kökenli olduğuna ve salgın hastalıklarla mücadele etmenin yolunun tıbbi değil siyasi olduğuna inanıyordu. Mikrop teorisini önleme ve tedavi için bir engel olarak görüyordu.[107] Yoksulluk gibi sosyal faktörleri hastalığın başlıca nedenleri olarak görüyordu. Hatta Koch'un ve Ignaz Semmelweis'in antiseptik bir uygulama olarak el yıkama politikasına saldırdı ve onun hakkında şunları söyledi "Doğanın kaşifleri, spekülasyon yapan bireylerden başka böcek tanımazlar."[60] Mikropların yalnızca enfekte organları yaşam alanı olarak kullandığını, ancak hastalığın nedeni olmadığını öne sürmüş ve "Hayatımı yeniden yaşayabilseydim mikropların hastalıklı dokunun nedeni olmak yerine doğal yaşam alanları olan hastalıklı dokuyu aradıklarını kanıtlamaya adardım" demiştir.[108]

Siyaset ve sosyal tıp

değiştir
 
Rudolf Virchow

Virchow bir laboratuvar hekiminden öte, sosyal ve siyasi reformun ateşli bir savunucusuydu. İdeolojisi, hastalıkların nedeni olarak sosyal eşitsizliğin siyasi eylemler gerektirdiğini belirtiyordu:[109]

"Tıp sosyal bir bilimdir ve siyaset de büyük ölçekte tıptan başka bir şey değildir. Tıp, bir sosyal bilim olarak, insanoğlunun bilimi olarak, sorunlara işaret etmek ve bunların teorik çözümünü denemekle yükümlüdür: siyasetçi, pratik antropolog, bunların gerçek çözümü için araçlar bulmalıdır... Kendi iyiliği için bilim, genellikle onu takip eden insanların iyiliği için bilimden başka bir anlama gelmez. Eylemi destekleyemeyen bilgi gerçek değildir - ve anlayış olmadan faaliyet emin değildir... Eğer tıp büyük görevini yerine getirecekse, o zaman politik ve sosyal hayata girmelidir... Hekimler yoksulların doğal avukatlarıdır ve toplumsal sorunlar büyük ölçüde onlar tarafından çözülmelidir."[110][111][112]

Virchow, yoksulluk ve hastalıklarla mücadele etmek amacıyla sosyal değişim için aktif olarak çalıştı. Yöntemleri patolojik gözlemleri ve istatistiksel analizleri içeriyordu. Bu yeni sosyal tıp alanını "sosyal bilim" olarak adlandırdı. Onun en önemli etkileri, öğrencilerinin sosyal tıbbı tanıttığı Latin Amerika'da görülebilir.[113] Örneğin, öğrencisi Max Westenhöfer, Şili Üniversitesi Tıp Fakültesinde patoloji direktörü oldu ve en etkili savunucusu haline geldi. Westenhöfer'in öğrencilerinden biri olan Salvador Allende, Virchow'un doktrinine dayanan sosyal ve siyasi faaliyetler sayesinde Şili'nin 29. devlet başkanı oldu (1970-1973).[114]

Virchow, Almanya'daki devrimler yılında (1848) belirgin bir demokrasi yanlısı ilerici olarak tanındı. Virchow'un siyasi görüşleri Yukarı Silezya'daki Tifüs Salgını Raporu'nda açıkça görülmektedir; burada salgının tek tek hastaları ilaçlarla tedavi ederek ya da gıda, barınma veya giyim yasalarında küçük değişiklikler yaparak çözülemeyeceğini, ancak tüm bir nüfusun ilerlemesini teşvik edecek radikal eylemlerle çözülebileceğini, bunun da ancak "tam ve sınırsız demokrasi" ve "eğitim, özgürlük ve refah" ile sağlanabileceğini belirtmektedir.[22]

Bu radikal açıklamaları ve devrimdeki küçük rolü, hükûmetin 1849'da onu görevinden almasına neden oldu, ancak bir yıl içinde "şartlı olarak" prosektör görevine geri getirildi. Prosektörlük hastanede ikincil bir pozisyondu. Berlin'deki bu ikincil pozisyon onu, bilimsel araştırmalarına devam ettiği taşra kenti Würzburg'daki tıp fakültesinde patolojik anatomi kürsüsünü kabul etmeye ikna etti. Altı yıl sonra bilim ve tıp çevrelerinde ün kazanmış ve Charité Hastanesi'ndeki görevine geri dönmüştür.[18]

1859'da Berlin Belediye Meclisi üyesi oldu ve kariyerine bir sivil reformcu olarak başladı. 1862'de Prusya Diyetine seçilerek Radikal veya İlerici Partinin lideri oldu; 1880'den 1893'e kadar Reichstag üyeliği yaptı.[19] Özellikle modern su ve kanalizasyon sistemleri için çalışarak Berlin vatandaşlarının sağlık koşullarını iyileştirmek için çalıştı. Virchow, antropolojinin[115] ve sosyal tıbbın kurucusu olarak anılır ve sıklıkla hastalığın asla tamamen biyolojik olmadığı, genellikle sosyal olarak türetildiği veya yayıldığı gerçeğine odaklanır.[116]

Bismarck tarafından düelloya davet

değiştir

Virchov, liberal Deutsche Fortschrittspartei'nin kurucularından ve üyelerinden biri olarak Bismarck'ın önde gelen siyasi muhaliflerinden biriydi. Bismarck'ın aşırı askeri bütçesine karşı çıktı ve bu da Bismarck'ı 1865'te Virchow'u düelloya davet edecek kadar kızdırdı.[19] Virchow düelloyu bir çatışmayı çözmek için medeni olmayan bir yol olarak gördüğü için reddetti.[117] Çeşitli İngilizce kaynaklar, olayların "Sosis Düellosu" olarak adlandırılan farklı bir versiyonunu iddia etmektedir. Buna göre Virchow, kendisine meydan okunan ve bu nedenle silah seçme hakkına sahip olan kişi olarak, biri Trichinella larvalarıyla dolu, diğeri güvenli iki domuz sosisi seçer; Bismarck ise bunu reddeder.[58][118][119] Ancak bu versiyonu doğrulayan herhangi bir Almanca belge bulunmamaktadır.

Kulturkampf

değiştir

Virchow, 1871 ve 1887 yılları arasında Katolik Kilisesi'nin siyasi ve sosyal etkisini azaltma girişiminde Bismarck'ı destekledi.[120] Hareketin "insanlığın yararına büyük bir mücadele niteliği" kazandığını belirtti. Paul Ludwig Falk'ın Mayıs Kanunları'nın (Maigesetze) tartışılması sırasında buna Kulturkampf ("kültür mücadelesi")[4] adını verdi.[121] Virchow Masonik çevrelerde saygı gören biriydi[122] ve bir kaynağa göre Mason olabilirdi,[123] ancak buna dair resmi bir kayıt bulunamamıştır.

Kişisel yaşam

değiştir
 
1851'de Rudolf ve Rose Virchow
 
Virchow, oğlu Ernst ve kızı Adele ile birlikte

Virchow, 24 Ağustos 1850'de Berlin'de bir liberalin kızı olan Ferdinande Rosalie Mayer (29 Şubat 1832 - 21 Şubat 1913) ile evlendi. Üç oğulları ve üç kızları oldu:[124]

  • Karl Virchow (1 Ağustos 1851 - 21 Eylül 1912), kimyager
  • Hans Virchow [de] (10 Eylül 1852 - 7 Nisan 1940), anatomist
  • Adele Virchow (1 Ekim 1855 - 18 Mayıs 1955), Alman dili ve edebiyatı profesörü Rudolf Henning'in eşi
  • Ernst Virchow (24 Ocak 1858 - 5 Nisan 1942)
  • Marie Virchow (29 Haziran 1866 - 23 Ekim 1951), Avusturyalı anatomist Carl Rabl'ın eşi
  • Hanna Elisabeth Maria Virchow (10 Mayıs 1873 - 28 Kasım 1963)

Ölüm

değiştir
 
Rudolf ve Rose Virchow'un Alter St.-Matthäus-Kirchhof'taki mezarı

Virchow 4 Ocak 1902'de elektrikli tramvaydan inerken çalışan tramvaydan atlayarak uyluk kemiğini kırdı. Tam iyileşme beklemesine rağmen, kırılan uyluk kemiği asla iyileşmedi ve fiziksel aktivitesini kısıtladı. Sağlığı giderek kötüleşti ve sekiz ay sonra, 5 Eylül 1902'de Berlin'de kalp yetmezliğinden öldü.[14][125] Defne yaprakları, palmiyeler ve çiçeklerle süslenen Berlin Belediye Binası'ndaki Meclis Salonu'nda 9 Eylül'de bir devlet cenaze töreni düzenlendi. Berlin, Schöneberg'deki Eski Aziz Matthew Kilisesi Bahçesi'ne defnedildi.[126] Mezarı 21 Şubat 1913 tarihinde eşi tarafından paylaşıldı.[127]

Koleksiyonlar ve vakıflar

değiştir

Rudolf Virchow aynı zamanda bir koleksiyoncuydu. Virchow'un koleksiyonlarından Berlin'de birçok müze ortaya çıkmıştır: Märkisches Müzesi, Tarih Öncesi ve Erken Tarih Müzesi, Etnoloji Müzesi ve Tıp Tarihi Müzesi. Buna ek olarak, Virchow'un çok sayıda Avrupalı ve Avrupalı olmayan popülasyona ait anatomik örneklerden oluşan ve bugün hala varlığını sürdüren koleksiyonu da bulunmaktadır. Koleksiyonun sahibi Berlin Antropoloji ve Prehistorya Derneğidir. Koleksiyon, 2020 yılında iki gazeteci Markus Grill ve David Bruser'in arşivci Nils Seethaler ile işbirliği içinde, kaybolduğu düşünülen ve 19. yüzyılın sonlarında Kanadalı doktor William Osler'in aracılığı ile Virchow'un eline geçen yerli Kanadalılara ait dört kafatasını tanımlamayı başarmasıyla uluslararası manşetlere çıkmıştır.[128][129]

Başarılar ve miras

değiştir
 
Hastane - Campus Virchow Klinikum, Kardiyoloji Merkezi
  • Campus Virchow Klinikum (CVK), Berlin'deki Charité Hastanesinin bir kampüsünün adıdır.
  • Kaslı bir kireçtaşı heykeli olan Rudolf Virchow Anıtı 1910 yılında Berlin'deki Karlplatz'a dikildi.[134]
  • Langenbeck-Virchow-Haus, Virchow ve Bernhard von Langenbeck'in onuruna 1915 yılında Berlin'de inşa edildi. Aslen bir tıp merkezi olan bina günümüzde Alman Cerrahi Derneği (Deutsche Gesellschaft für Chirurgie) ve Berlin Tıp Derneğinin (BMG-Berliner Medizinische Gesellschaft) konferans merkezi olarak kullanılmaktadır.[135]
  • Rudolf Virchow Çalışma Merkezi, Virchow'un tüm eserlerinin derlenmesi amacıyla Viadrina Avrupa Üniversitesi tarafından kuruldu.[136]
  • Antarktika'daki bir tepeye Virchow Tepesi adı verildi.[137]

Adına sahip tıbbi terimler

değiştir
  • Virchow açısı, nazobaziler çizgi ile nazosubnazal çizgi arasındaki açı
  • Virchow hücresi, cüzzam'da bir makrofaj
  • 'Virchow'un hücre teorisi, omnis cellula e cellula - "her canlı hücre başka bir canlı hücreden gelir"
  • Virchow'un patoloji kavramı, insanlar ve hayvanlar için ortak olan hastalıkların karşılaştırılması
  • Virchow hastalığı, leontiasis ossea, günümüzde bir hastalıktan ziyade bir semptom olarak kabul edilmektedir
  • Virchow bezi, Virchow düğümü
  • Virchow yasası, kraniyosinostoz sırasında, kafatası büyümesi etkilenen, erken kaynaşmış sütüre dik bir düzlemde kısıtlanır ve ona paralel bir düzlemde artar.
  • Virchow çizgisi, burun kökünden lambdaya uzanan bir çizgi
  • Virchow metamorfozu, kalp ve tükürük bezinde lipomatoz
  • Virchow'un otopsi yöntemi, her organın tek tek çıkarıldığı bir otopsi yöntemi
  • Virchow düğümü, supraklaviküler fossadaki (orta hattın solundaki boyun kökü) bir lenf düğümünde metastatik kanser varlığı, Troisier belirtisi olarak da bilinir
  • Virchow psammoma, menenjiomlarda psammoma cisimcikleri
  • Virchow-Robin boşlukları, kan damarlarını beyne girerken kısa bir mesafe boyunca çevreleyen genişlemiş perivasküler boşluklar (EPVS) (genellikle sadece potansiyel)
  • Virchow-Seckel sendromu, "kuş başlı cücelik" olarak da bilinen çok nadir bir hastalık
  • Virchow kafatası kırıcı, otopsilerde beyni ortaya çıkarmak için calvaryayı kafatasının geri kalanından ayırmak için kullanılan keski benzeri bir cihaz
  • Virchow üçlüsü, venöz trombüs oluşumunu hızlandıran klasik faktörler: endotel disfonksiyonu veya hasarı, hemodinamik değişiklikler ve hiperkoagülabilite

Çalışmalar

değiştir

Virchow üretken bir yazardı. Eserlerinden bazıları şunlardır:[138]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ Silver, G A (1987). "Virchow, the heroic model in medicine: health policy by accolade". American Journal of Public Health. 77 (1). ss. 82-88. doi:10.2105/AJPH.77.1.82. PMC 1646803 $2. PMID 3538915. 23 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2023. 
  2. ^ Nordenström, Jörgen (2012). The Hunt for the Parathyroids. Chichester, West Sussex: John Wiley & Sons. s. 10. ISBN 978-1-118-34339-5. 
  3. ^ Huisman, Frank; Warner, John Harley (2004). Locating Medical History: The Stories and Their Meanings. Baltimore: Johns Hopkins University Press. s. 415. ISBN 978-0-8018-7861-9. 
  4. ^ a b "Kulturkampf". Encyclopædia Britannica. 29 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2014. 
  5. ^ a b c d Buikstra, Jane E.; Roberts, Charlotte A. (2012). The Global History of Paleopathology: Pioneers and Prospects. Oxford: Oxford University Press. ss. 388-390. ISBN 978-0-1953-8980-7. 6 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  6. ^ a b Kuiper, Kathleen (2010). The Britannica Guide to Theories and Ideas That Changed the Modern World. New York, NY: Britannica Educational Pub. in association with Rosen Educational Services. s. 28. ISBN 978-1-61530-029-7. 
  7. ^ Skoczylas, M; Pierzak-Sominka, J; Rudnicki, J (2013). "O formach aktywności dydaktycznej Rudolfa Virchowa w zakresie medycyny". Problems of Applied Sciences. Cilt 1. ss. 197-200. 20 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  8. ^ "Zeitschrift für Ethnologie". 12 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2014. 
  9. ^ "Rudolf Virchow". Encyclopædia Britannica. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2014. 
  10. ^ a b Oien, Cary T (2009). "Forensic Hair Comparison: Background Information for Interpretation". Forensic Science Communications. 11 (2). s. Online. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  11. ^ a b Silberstein, Laurence J.; Cohn, Robert L. (1994). The Other in Jewish Thought and History: Constructions of Jewish Culture and Identity. New York: New York University Press. ss. 375-376. ISBN 978-0-8147-7990-3. 9 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  12. ^ a b Glick, Thomas F. (1988). The Comparative reception of Darwinism. Chicago: University of Chicago Press. ss. 86-87. ISBN 978-0-226-29977-8. 
  13. ^ "Virchow, Rudolf". Appletons' Cyclopaedia for 1902. NY: D. Appleton & Company. 1903. ss. 520-521. 
  14. ^ a b c d Weisenberg, Elliot (2009). "Rudolf Virchow, pathologist, anthropologist, and social thinker". Hektoen International Journal. Cilt Online. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2014. 
  15. ^ a b "Rudolf Ludwig Carl Virchow". Encyclopedia of World Biography. HighBeam™ Research, Inc. 2004. 23 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2014. 
  16. ^ a b Weller, Carl Vernon (1921). "Rudolf Virchow—Pathologist". The Scientific Monthly. 13 (1). ss. 33-39. Bibcode:1921SciMo..13...33W. JSTOR 6580. 27 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  17. ^ a b "Rudolf Ludwig Karl Virchow". Whonamedit?. 8 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2014. 
  18. ^ a b c d e f Bagot, Catherine N.; Arya, Roopen (2008). "Virchow and his triad: a question of attribution". British Journal of Haematology (İngilizce). 143 (2). ss. 180-190. doi:10.1111/j.1365-2141.2008.07323.x. ISSN 1365-2141. PMID 18783400. 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  19. ^ a b c d   Yukarıdaki metinlerin bir veya birden fazla yerinde şu anda belirtilen kamu malı kaynaktan metinler bulunmaktadır: |}}Rines, George Edwin, (Ed.) (1920). "Virchow, Rudolf". Encyclopedia Americana. 
  20. ^ Taylor, R; Rieger, A (1985). "Medicine as social science: Rudolf Virchow on the typhus epidemic in Upper Silesia". International Journal of Health Services. 15 (4). ss. 547-559. doi:10.2190/xx9v-acd4-kuxd-c0e5. PMID 3908347. 23 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  21. ^ Azar, HA (1997). "Rudolf Virchow, not just a pathologist: a re-examination of the report on the typhus epidemic in Upper Silesia". Annals of Diagnostic Pathology. 1 (1). ss. 65-71. doi:10.1016/S1092-9134(97)80010-X. PMID 9869827. 24 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  22. ^ a b Brown, Theodore M.; Fee, Elizabeth (2006). "Rudolf Carl Virchow". American Journal of Public Health. 96 (12). ss. 2104-2105. doi:10.2105/AJPH.2005.078436. PMC 1698150 $2. PMID 17077410. 
  23. ^ a b c d "Virchow's Biography". Berliner Medizinhistorisches Museum der Charité. 3 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2014. 
  24. ^ a b Boak, Arthur ER (1921). "Rudolf Virchow—Anthropologist and Archeologist". The Scientific Monthly. 13 (1). ss. 40-45. Bibcode:1921SciMo..13...40B. JSTOR 6581. 30 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  25. ^ Lois N. Magner A history of the life sciences, Marcel Dekker, 2002, 0-8247-0824-5, p. 185
  26. ^ Rutherford, Adam (August 2009). "The Cell: Episode 1 The Hidden Kingdom". BBC4. 1 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  27. ^ Gardner, D. John Goodsir FRS (1814–1867): Pioneer of cytology and microbiology. J Med. Biog. 2015;25:114–122
  28. ^ Tixier-Vidal, Andrée (2011). "De la théorie cellulaire à la théorie neuronale". Biologie Aujourd'hui (Fransızca). 204 (4). ss. 253-266. doi:10.1051/jbio/2010015. PMID 21215242. 
  29. ^ Tan SY, Brown J (July 2006). "Rudolph Virchow (1821–1902): "pope of pathology"" (PDF). Singapore Med J. 47 (7). ss. 567-8. PMID 16810425. 21 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  30. ^ Virchow, R. (1858). Cellular pathology: As based upon physiological and pathological histology, 20 lectures delivered in the Pathological Institute of Berlin, during Feb. Mar. and Apr. 1858. New York: De Witt.
  31. ^ Degos, L (2001). "John Hughes Bennett, Rudolph Virchow... and Alfred Donné: the first description of leukemia". The Hematology Journal. 2 (1). s. 1. doi:10.1038/sj/thj/6200090. PMID 11920227. 24 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  32. ^ Kampen, Kim R. (2012). "The discovery and early understanding of leukemia". Leukemia Research. 36 (1). ss. 6-13. doi:10.1016/j.leukres.2011.09.028. PMID 22033191. 30 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  33. ^ Mukherjee, Siddhartha (16 Kasım 2010). The Emperor of All Maladies: A Biography of Cancer. Simon and Schuster. ISBN 978-1-4391-0795-9. 28 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2011. 
  34. ^ Hirsch, Edwin F (1923). "Sacrococcygeal Chordoma". JAMA. 80 (19). ss. 1369-70. doi:10.1001/jama.1923.02640460019007. 30 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  35. ^ Lopes, Ademar; Rossi, Benedito Mauro; Silveira, Claudio Regis Sampaio; Alves, Antonio Correa (1996). "Chordoma: retrospective analysis of 24 cases". Sao Paulo Medical Journal. 114 (6). ss. 1312-1316. doi:10.1590/S1516-31801996000600006. PMID 9269106. 11 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  36. ^ Wagner, RP (1999). "Anecdotal, historical and critical commentaries on genetics. Rudolph Virchow and the genetic basis of somatic ecology". Genetics. 151 (3). ss. 917-920. doi:10.1093/genetics/151.3.917. PMC 1460541 $2. PMID 10049910. 27 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  37. ^ Goldthwaite, Charles A. (20 Kasım 2011). "Are Stem Cells Involved in Cancer?". National Institutes of Health. 22 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2014. 
  38. ^ "The History of Cancer". American Cancer Society, Inc. 22 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2014. 
  39. ^ Mandal, Aranya (2 Aralık 2009). "Cancer History". News-Medical.net. 22 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2014. 
  40. ^ Balkwill, Fran; Mantovani, Alberto (2001). "Inflammation and cancer: back to Virchow?". The Lancet. 357 (9255). ss. 539-545. doi:10.1016/S0140-6736(00)04046-0. PMID 11229684. 27 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  41. ^ Coussens, LM; Werb, Z (2002). "Inflammation and cancer". Nature. 420 (6917). ss. 860-867. Bibcode:2002Natur.420..860C. doi:10.1038/nature01322. PMC 2803035 $2. PMID 12490959. 
  42. ^ Ostrand-Rosenberg, S.; Sinha, P. (2009). "Myeloid-derived suppressor cells: linking inflammation and cancer". The Journal of Immunology. 182 (8). ss. 4499-4506. doi:10.4049/jimmunol.0802740. PMC 2810498 $2. PMID 19342621. 
  43. ^ Baron, John A.; Sandler, Robert S. (2000). "Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and cancer prevention". Annual Review of Medicine. 51 (1). ss. 511-523. doi:10.1146/annurev.med.51.1.511. PMID 10774479. 4 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  44. ^ Mantovani, Alberto; Allavena, Paola; Sica, Antonio; Balkwill, Frances (2008). "Cancer-related inflammation" (PDF). Nature. 454 (7203). ss. 436-444. Bibcode:2008Natur.454..436M. doi:10.1038/nature07205. hdl:2434/145688. PMID 18650914. 30 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  45. ^ a b Cardesa, Antonio; Zidar, Nina; Alos, Llucia; Nadal, Alfons; Gale, Nina; Klöppel, Günter (2011). "The Kaiser's cancer revisited: was Virchow totally wrong?". Virchows Archiv. 458 (6). ss. 649-657. doi:10.1007/s00428-011-1075-0. PMID 21494762. 23 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  46. ^ a b Ober, WB (1970). "The case of the Kaiser's cancer". Pathology Annual. Cilt 5. ss. 207-216. PMID 4939999. 
  47. ^ Lucas, Charles T. "Virchow's mistake". The Innominate Society of Louisville. 14 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2014. 
  48. ^ Wagener, D.J.Th. (2009). The History of Oncology. Houten: Springer. ss. 104-105. ISBN 978-9-0313-6143-4. 
  49. ^ Oliva, H; Aguilera, B (1986). "The harmful biopsies of Kaiser Frederick III". Revista Clinica Espanola (İspanyolca). 178 (8). ss. 409-411. PMID 3526428. 
  50. ^ Depprich, Rita A.; Handschel, Jörg G.; Fritzemeier, Claus U.; Engers, Rainer; Kübler, Norbert R. (2006). "Hybrid verrucous carcinoma of the oral cavity: A challenge for the clinician and the pathologist". Oral Oncology Extra. 42 (2). ss. 85-90. doi:10.1016/j.ooe.2005.09.006. 
  51. ^ Loh, Keng Yin; Yushak, Abd Wahab (2007). "Virchow's Node (Troisier's Sign)". New England Journal of Medicine. 357 (3). s. 282. doi:10.1056/NEJMicm063871. PMID 17634463. 23 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  52. ^ Sundriyal, D; Kumar, N; Dubey, S. K; Walia, M (2013). "Virchow's node". BMJ Case Reports. Cilt 2013. ss. bcr2013200749. doi:10.1136/bcr-2013-200749. PMC 3794256 $2. PMID 24031077. 
  53. ^ Kumar, D. R.; Hanlin, E.; Glurich, I.; Mazza, J. J.; Yale, S. H. (2010). "Virchow's contribution to the understanding of thrombosis and cellular biology". Clinical Medicine & Research. 8 (3–4). ss. 168-172. doi:10.3121/cmr.2009.866. PMC 3006583 $2. PMID 20739582. 
  54. ^ Murray, T. Jock (2006). Huth, Edward J. (Ed.). Medicine in Quotations: Views of Health and Disease Through the Ages. 2. Philadelphia, US: American College of Physicians. s. 115. ISBN 978-1-93051-367-9. 17 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  55. ^ Dalen, James E. (2003). Venous Thromboembolism. New York: Marcel Decker, Inc. ISBN 978-0-8247-5645-1. 
  56. ^ Reese, DM (1998). "Fundamentals—Rudolf Virchow and modern medicine". The Western Journal of Medicine. 169 (2). ss. 105-108. PMC 1305179 $2. PMID 9735691. 
  57. ^ Knatterud, Mary E. (2002). First Do No Harm: Empathy and the Writing of Medical Journal Articles. New York: Routledge. ss. 43-45. ISBN 978-0-4159-3387-2. 17 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  58. ^ a b c Schultz, Myron (2008). "Rudolf Virchow". Emerg Infect Dis. 14 (9). ss. 1480-1481. doi:10.3201/eid1409.086672. PMC 2603088 $2. 
  59. ^ Titford, M. (21 Nisan 2010). "Rudolf Virchow: Cellular Pathologist". Laboratory Medicine. 41 (5). ss. 311-312. doi:10.1309/LM3GYQTY79CPYLBI. 
  60. ^ a b Etzioni, Amos; Ochs, Hans D. (2014). Primary Immunodeficiency Disorders: A Historic and Scientific Perspective. Oxford, UK: Elsevier Academic Press. ss. 3-4. ISBN 978-0-12-407179-7. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  61. ^ Ljunggren, Magnus (7 Eylül 2006). "Utforskare av kroppens okända passager". Svenska Dagbladet (İsveççe). 29 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  62. ^ "Discovery of Life Cycle". Trichinella.org. 19 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2014. 
  63. ^ Nöckler, K (2000). "Current status of the discussion on the certification of so-called "Trichinella-free areas"". Berliner und Munchener Tierarztliche Wochenschrift. 113 (4). ss. 134-138. PMID 10816912. 
  64. ^ Saunders, L. Z. (2000). "Virchow's Contributions to Veterinary Medicine: Celebrated Then, Forgotten Now". Veterinary Pathology. 37 (3). ss. 199-207. doi:10.1354/vp.37-3-199. PMID 10810984. 18 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  65. ^ "Autopsy: History of autopsy". Encyclopædia Britannica. 28 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2014. 
  66. ^ "Rudolf Virchow (1821–1902)". CA: A Cancer Journal for Clinicians. 25 (2). 1975. ss. 91-92. doi:10.3322/canjclin.25.2.91. PMID 804974. 19 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  67. ^ Maurice-Williams, R.S. (2013). Spinal Degenerative Disease. Butterworth-Heinemann. s. 2. ISBN 978-1-4831-9340-3. 17 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  68. ^ Hwang, Joon Ho; Kim, Joo Heon; Hwang, Jung Ju; Kim, Kyu Soon; Kim, Seung Yeon (2014). "Pneumonectomy case in a newborn with congenital pulmonary lymphangiectasia". Journal of Korean Medical Science. 29 (4). ss. 609-13. doi:10.3346/jkms.2014.29.4.609. PMC 3991809 $2. PMID 24753713. 
  69. ^ Saukko, Pekka J; Pollak, Stefan (2009). "Autopsy". Wiley Encyclopedia of Forensic Science. John Wiley & Sons, Ltd. doi:10.1002/9780470061589.fsa036. ISBN 978-0-470-01826-2. 8 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  70. ^ Finkbeiner, Walter E; Ursell, Philip C; Davis, Richard L (2009). Autopsy Pathology: A Manual and Atlas. 2. Philadelphia, PA: Elsevier Health Sciences. s. 6. ISBN 978-1-4160-5453-5. 17 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  71. ^ Skowronek, R; Chowaniec, C (2010). "The evolution of autopsy technique--from Virchow to Virtopsy". Archiwum Medycyny Sadowej I Kryminologii. 60 (1). ss. 48-54. PMID 21180108. 
  72. ^ Virchow, RL (1966) [1866]. "Rudolph Virchow on ochronosis.1866". Arthritis and Rheumatism. 9 (1). ss. 66-71. doi:10.1002/art.1780090108. PMID 4952902. 
  73. ^ Benedek, Thomas G. (1966). "Rudolph virchow on ochronosis". Arthritis & Rheumatism. 9 (1). ss. 66-71. doi:10.1002/art.1780090108. PMID 4952902. 
  74. ^ Wilke, Andreas; Steverding, Dietmar (2009). "Ochronosis as an unusual cause of valvular defect: a case report". Journal of Medical Case Reports. 3 (1). s. 9302. doi:10.1186/1752-1947-3-9302. PMC 2803825 $2. PMID 20062791. 
  75. ^ Committee on Science, Technology, and Law, Federal Judicial Center, National Research Council, Policy and Global Affairs, Committee on the Development of the Third Edition of the Reference Manual on Scientific Evidence (2011). Reference Manual on Scientific Evidence. 3. US: National Academies Press. s. 112. ISBN 978-0-3092-1425-4. 
  76. ^ Inman, Keith; Rudin, Norah (2000). Principles and Practice of Criminalistics the Profession of Forensic Science. Hoboken: CRC Press. s. 50. ISBN 978-1-4200-3693-0. 
  77. ^ "Zeitschrift für Ethnologie: Journal Info". JSTOR. 27 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2019. 
  78. ^ "Front Matter". Zeitschrift für Ethnologie. Cilt 2. 1870. ss. front cover. JSTOR 23025919. 20 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  79. ^ "Collier's New Encyclopedia (1921)/Virchow, Rudolf". 16 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  80. ^ Hodgson, Geoffrey Martin (2006). Economics in the Shadows of Darwin and Marx. Edward Elgar Publishing., p. 14 978-1-78100-756-3
  81. ^ Vucinich, Alexanderm (1988), Darwin in Russian Thought. University of California Press. p. 4 978-0-520-06283-2
  82. ^ Robert Bernasconi (2003). Race and Anthropology: De la pluralité des races humaines. Thoemmes. p. XII
  83. ^ Ian Tattersall (1995). The Fossil Trail. Oxford paperbacks. Oxford University Press, p. 22 978-0-19-510981-8
  84. ^ a b Boak, Arthur E. R. (1921). "Rudolf Virchow–Anthropologist and Archeologist". The Scientific Monthly. 13 (1). ss. 40-45. Bibcode:1921SciMo..13...40B. JSTOR 6581. 30 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  85. ^ Kelly, Alfred (1981). Descent of Darwin: The Popularization of Darwinism in Germany, 1860–1914. UNC Press Books. See: Chapter 4: "Darwinism and the schools". 978-1-4696-1013-9
  86. ^ Kuklick, Henrika (2009). New History of Anthropology. John Wiley & Sons. pp. 86–87
  87. ^ Smithsonian Institution (1899). Board of Regents Annual Report of the Board of Regents of the Smithsonian Institution. Board of Regents. p. 472
  88. ^ Wendt, H. 1960. Tras la huellas de Adán, 3ª edición. Editorial Noguer, Barcelona-México, 566 pp.
  89. ^ Adam Kupler (1996). The Chosen Primate. Harvard University Press. p. 38 978-0-674-12826-2
  90. ^ De Paolo, 'Charles (2002); Human Prehistory in Fiction. McFarland. p. 49 978-0-7864-8329-7
  91. ^ American Society of Medical History (1927). Medical Life, Volume 34. Historico-Medico Press. p. 492
  92. ^ Walter, Edward; Scott, Mike (2017). "The life and work of Rudolf Virchow 1821-1902: "Cell theory, thrombosis and the sausage duel"". Journal of the Intensive Care Society. 18 (3). ss. 234-235. doi:10.1177/1751143716663967. PMC 5665122 $2. PMID 29118836. 
  93. ^ White, Suzanna; Gowlett, John A.J.; Grove, Matt (2014). "The place of the Neanderthals in hominin phylogeny". Journal of Anthropological Archaeology (İngilizce). Cilt 35. ss. 32-50. doi:10.1016/j.jaa.2014.04.004. 5 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  94. ^ Rogers, Alan R.; Harris, Nathan S.; Achenbach, Alan A. (2020). "Neanderthal-Denisovan ancestors interbred with a distantly related hominin". Science Advances. 6 (8). ss. eaay5483. Bibcode:2020SciA....6.5483R. doi:10.1126/sciadv.aay5483. PMC 7032934 $2. PMID 32128408. 
  95. ^ Weiss, Sheila Faith (1987). Race Hygiene and National Efficiency: The Eugenics of Wilhelm Schallmayer. Berkeley: University of California Press. ss. 67, 179. ISBN 978-0-520-05823-1. 
  96. ^ Porter, Theodore M. (2006). Karl Pearson: The Scientific Life in a Statistical Age. Princeton: Princeton University Press. s. 36. ISBN 978-1-400-83570-6. 25 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  97. ^ Weindling, Paul (1993). Health, Race, and German Politics Between National Unification and Nazism, 1870–1945. Cambridge: Cambridge University Press. s. 43. ISBN 978-0-521-42397-7. 19 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  98. ^ Schleich, Carl Ludwig (1936). Those were good days, p. 159. (Note: this conversation was taken from Schleich's memoirs Besonnte Vergangenheit (1922), and translated into English by Bernard Miall)
  99. ^ Ronald L. Numbers (1995). Antievolutionism Before World War I: Volume 1 of Garland Reference Library of the Humanities. Taylor & Francis. p. 101. 978-0-8153-1802-6
  100. ^ Patterson, Alexander (1903). The Other Side of Evolution, Winona Publishing Company, p.79
  101. ^ Hodge, Jonathan; Radick, Gregory (2009). The Cambridge Companion to Darwin. 2. Cambridge: Cambridge University Press. s. 238. ISBN 978-0-521-71184-5. 
  102. ^ Hawkins, Mike (1998). Social Darwinism in European and American thought, 1860-1945 : Nature as Model and Nature as Threat. Reprinted. Cambridge: Cambridge University Press. s. 138. ISBN 978-0-521-57434-1. 
  103. ^ Moore, Randy; Decker, Mark; Cotner, Sehoya (2010). Chronology of the Evolution-creationism Controversy. Santa Barbara, Calif.: Greenwood Press/ABC-CLIO. ss. 121-122. ISBN 978-0-313-36287-3. 
  104. ^ Regal, Brian (2004). Human Evolution : A Guide to Debates. Santa Barbara, Calif: ABC-Clio. ISBN 978-1-85109-418-9. 
  105. ^ Andrea Orsucci, "Ariani, indogermani, stirpi mediterranee: aspetti del dibattito sulle razze europee (1870–1914)" 5 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Cromohs, 1998 (İtalyanca)
  106. ^ Zimmerman, Andrew (2008). "Anti-Semitism as Skill: Rudolf Virchow's Schulstatistik and the Racial Composition of Germany". Central European History. 32 (4). ss. 409-429. doi:10.1017/S0008938900021762. JSTOR 4546903. 14 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  107. ^ "Rudolf Virchow 1821–1902". The President and Fellows of Harvard College. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2014. 
  108. ^ Cayleff, Susan E. (2016). Nature's Path: A History of Naturopathic Healing in America. Hopkins University Press. p. 59. 978-1-4214-1903-9
  109. ^ Mackenbach, J P (2009). "Politics is nothing but medicine at a larger scale: reflections on public health's biggest idea". Journal of Epidemiology & Community Health. 63 (3). ss. 181-184. doi:10.1136/jech.2008.077032. PMID 19052033. 5 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  110. ^ Wittern-Sterzel, R (2003). "Politics is nothing else than large scale medicine"--Rudolf Virchow and his role in the development of social medicine". Verhandlungen der Deutschen Gesellschaft für Pathologie. Cilt 87. ss. 150-157. PMID 16888907. 7 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  111. ^ J R A (2006). "Virchow misquoted, part‐quoted, and the real McCoy". Journal of Epidemiology and Community Health. 60 (8). s. 671. PMC 2588080 $2. 
  112. ^ "Rudolf Virchow on Pathology Education". The Pathology Guy. 14 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2014. 
  113. ^ Porter, Dorothy (2006). "How did social medicine evolve, and where is it heading?". PLOS Medicine. 3 (10). ss. e399. doi:10.1371/journal.pmed.0030399. PMC 1621092 $2. PMID 17076552. 
  114. ^ Waitzkin, H; Iriart, C; Estrada, A; Lamadrid, S (2001). "Social medicine then and now: lessons from Latin America". American Journal of Public Health. 91 (10). ss. 1592-601. doi:10.2105/ajph.91.10.1592. PMC 1446835 $2. PMID 11574316. 
  115. ^ Rx for Survival. Global Health Champions. Paul Farmer, MD, PhD | PBS 8 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. www.pbs.org
  116. ^ Virchow, Rudolf Carl (2006). "Report on the Typhus Epidemic in Upper Silesia". American Journal of Public Health. 96 (12). ss. 2102-5. doi:10.2105/AJPH.96.12.2102. PMC 1698167 $2. PMID 17123938. 
  117. ^ Petra Lennig. "Das verweigerte Duell: Bismarck gegen Virchow" (PDF). www.dhm.de. Deutsches Historisches Museum. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  118. ^ Isaac Asimov (1991). Treasury of Humor. Mariner Books. s. 202. ISBN 978-0-395-57226-9. 
  119. ^ Cardiff, Robert D; Ward, Jerrold M; Barthold, Stephen W (2008). "'One medicine—one pathology': are veterinary and human pathology prepared?". Laboratory Investigation. 88 (1). ss. 18-26. doi:10.1038/labinvest.3700695. PMC 7099239 $2. PMID 18040269. 
  120. ^ kanopiadmin (5 Nisan 2005). "Authentic German Liberalism of the 19th Century". Mises Institute (İngilizce). 1 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  121. ^ A leading German school teacher, Rudolf Virchow, characterized Bismarck's struggle with the Catholic Church as a Kulturkampf – a fight for culture – by which Virchow meant a fight for liberal, rational principles against the dead weight of medieval traditionalism, obscurantism, and authoritarianism." from The Triumph of Civilization 13 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Norman D. Livergood and "Kulturkampf \Kul*tur"kampf'\, n. [G., fr. kultur, cultur, culture + kampf fight.] (Ger. Hist.) Lit., culture war; – a name, originating with Virchow (1821–1902), given to a struggle between the Roman Catholic Church and the German government" Kulturkampf 12 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. in freedict.co.uk
  122. ^ "The Builder Magazine - August 1916". www.phoenixmasonry.org. 12 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  123. ^ "Dimasalang: The Masonic Life Of Dr. Jose Razal". srjarchives.tripod.com. 5 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  124. ^ Marco Steinert Santos (1 Eylül 2008). Virchow: medicina, ciência e sociedade no seu tempo. Imprensa da Univ. de Coimbra. ss. 140-. ISBN 978-989-8074-45-4. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2012. 
  125. ^ "Prof. Virchow is Dead. Famous Scientist's Long Illness Ended Yesterday". New York Times. 5 Eylül 1902. 23 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2012. 
  126. ^ "Prof. Virchow's Funeral. Distinguished Scholars, Scientists, and Doctors in the Throng That Attends the Ceremonies in Berlin". New York Times. 9 Eylül 1902. 17 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2012. 
  127. ^ "Rudolf Virchow tomb". HimeTop. 23 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2014. 
  128. ^ Markus Grill/Ralf Wiegand: Die Spur der Schädel Süddeutsche Zeitung, 17.12.20.
  129. ^ David Bruser/Markus Grill: The untold story of four Indigenous skulls given away by one of Canada’s most famous doctors, and the quest to bring them home. Toronto Star, 17.12.20.
  130. ^ "Rudolf Virchow". American Philosophical Society Member History Database. Erişim tarihi: 18 Şubat 2021. 
  131. ^ "The Rudolf Virchow Center". The Rudolf Virchow Center. 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2014. 
  132. ^ "Call for Submissions: Rudolf Virchow Awards". Society for Medical Anthropology. 13 Mayıs 2014. 8 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2014. 
  133. ^ "Rudolf Virchow Medal". Oregon State University Libraries' Special Collections & Archives Research Center. 14 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2014. 
  134. ^ "Rudolf Virchow monument". HimeTop. 5 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2014. 
  135. ^ "Langenbeck-Virchow-Haus" (Almanca). 17 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2014. 
  136. ^ "Rudolf Virchow Study Center: Rudolf Virchow and Transcultural Health Sciences". European University Viadrina. 5 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2014. 
  137. ^ Virchow Hill. 4 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. SCAR Composite Antarctic Gazetteer
  138. ^ Harsch, Ulrich. "Rudolf Virchow". Bibliotecha Augustana (Almanca). Augsburg University of Applied Sciences. 17 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2019. 

Konuyla ilgili yayınlar

değiştir

Dış bağlantılar

değiştir
 
Wikimedia Commons'ta Rudolf Virchow ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Rudolf_Virchow&oldid=33339179" sayfasından alınmıştır