Yüksek Askerî Şûra
Yüksek Askerî Şûra (YAŞ), Türkiye'nin başkentinde yalnız barış zamanında görev yapmak üzere oluşturulan kurul.[1]
Cumhurbaşkanı yardımcısının başkanlığında, Adalet, İçişleri, Dışişleri, Hazine ve Maliye, Millî Eğitim ve Millî Savunma bakanları, Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri komutanlarından kurulur.
Yüksek Askerî Şûra, yılda en az bir kez toplanır. Cumhurbaşkanı gerektiğinde şûrayı toplayabilir ve şûraya başkanlık eder.
Yüksek Askerî Şûranın gündemi; cumhurbaşkanı tarafından belirlenir ve cumhurbaşkanı yardımcısı ile Genelkurmay Başkanı'nın önerileri dikkate alınarak Cumhurbaşkanı'nca düzenlenir. Şûranın ana gündemi, Türk Silahlı Kuvvetleri mensubu albayların generalliğe terfisi, general ve amirallerin ise bir üst rütbeye terfisi, görev süresinin uzatılması veya emekliye ayrılmasıdır.
Yüksek Askerî Şûra Yönetmeliği'ne göre şûranın sekretarya hizmetleri Millî Savunma Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğü tarafından yönetilmektedir. Şûra sekreteri, Millî Savunma Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu Bakan Yardımcısıdır.[2] Mevcut sekreter Bilal Durdalı'dır.
Tarihçe
değiştir
2016 yılında yapılan köklü değişikliklerden önce Yüksek Askerî Şûra, Başbakan'ın başkanlığında Genelkurmay Başkanı, Millî Savunma Bakanı, Kara Kuvvetleri Komutanı, Deniz Kuvvetleri Komutanı, Hava Kuvvetleri Komutanı, Jandarma Genel Komutanı, orgeneral ve oramiral kadrosu olan görevlerdeki kişilerin (1. Ordu Komutanı, Genelkurmay II. Başkanı, Donanma Komutanı gibi) ve Yüksek Askerî Şûra üyelerinin katılımıyla Genelkurmay karargâhında bulunan Çakmak Salonu'nda yapılıyordu. Toplantılar üç gün sürüyor ve şûranın genel sekreterliğini Genelkurmay II. Başkanı yürütüyordu. Masanın başında Başbakan ve Genelkurmay Başkanı yan yana oturuyordu. 2011 yılındaki ağustos şûrasında ise Başbakan Recep Tayyip Erdoğan masanın başında tek başına otururken sağ tarafında Genelkurmay Başkan Vekili ve Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Necdet Özel, solunda Millî Savunma Bakanı İsmet Yılmaz yer aldı.
15 Temmuz Darbe Girişimi'nden sonra şûranın yapısı önemli ölçüde değiştirildi. Başbakan'ın başkanlığında Genelkurmay Başkanı, Başbakan Yardımcıları, Adalet Bakanı, Dışişleri Bakanı, İçişleri Bakanı ve Millî Savunma Bakanı ile Kuvvet Komutanlarının katılımıyla Başbakan'ın konutu olan Çankaya Köşkü'nde yapılmaya başlandı. Toplantı bir günde tamamlanmaya başlandı ve şûranın genel sekreterliğini Millî Savunma Bakanı üstlendi.[3]
2018'de uygulanmaya başlanan Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemi bir kez daha şûranın yapısı değişti. Cumhurbaşkanı Yardımcısı'nın başkanlığında Adalet Bakanı, Dışişleri Bakanı, İçişleri Bakanı, Hazine ve Maliye Bakanı, Millî Eğitim Bakanı, Millî Savunma Bakanı ve Genelkurmay Başkanı ile kuvvet Komutanlarının katılımıyla kuruldu. Şûranın sekretarya hizmetlerini Cumhurbaşkanı'nca belirlenecek mercinin yürüteceği, gerekli gördüğü hâllerde Cumhurbaşkanı'nın Yüksek Askerî Şûra toplantılarına katılacağı ve başkanlık edeceği düzenlendi.[1]
Görevler
değiştirYüksek Askerî Şûranın Kuruluş ve Görevleri Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine göre Yüksek Askerî Şûranın görevleri şunlardır:
- Genelkurmay Başkanlığınca hazırlanan askeri stratejik ana fikrin (Konseptin) tespiti ve gerektiğinde yeniden gözden geçirilmesi hususlarında görüş bildirmek;
- Silahlı Kuvvetlerin ana program ve hedefleri ile ilgili konularda görüş bildirmek;
- Silahlı Kuvvetlerle ilgili olup önemli görülen mevzuat taslaklarını inceleyip görüş bildirmek;
- Cumhurbaşkanının lüzum gördüğü hallerde Silahlı Kuvvetlerle ilgili diğer konular hakkında görüş bildirmek;
- Mevzuatla verilen görevleri yapmak,[1]
Yapısı
değiştirKararların gizliliği
değiştirYüksek Askeri Şûra toplantıları gizli olarak yapılır. Görüşmelerin ve alınan kararların açıklanması veya yayımlanması yasaktır. Ancak açıklanmasına Yüksek Askeri Şûranın kararıyla müsaade edilen konular Milli Savunma Bakanlığı tarafından yayımlanır.[1]
Kıdemsizlerin toplantıya katılamaması
değiştirYüksek Askeri Şûra üyeleri; kendileri, kendilerinden kıdemli veya eşiti olan general ve amirallerin yükselme veya emeklilikleri ile ilgili konularda toplantılara katılamazlar.[1]
Toplantı çokluğu ve oylama
değiştir- Yüksek Askeri Şûra, bütün üyelerin katılması ile toplanır. Ancak özrü olanlar toplantıya katılamayacaklarını (toplantı gününden önce) Şûra sekretaryasına bildirirler.
- Kararlar toplantıya katılan üyelerin salt çoğunluğu ile alınır. Oylarda eşitlik hâlinde Başkanın katıldığı tarafın oyları geçerli sayılır. Oylama işlemi aksine bir karar alınmadıkça açık olarak yapılır.
- Toplantıya katılamayan üyeler, gündemdeki konular hakkında, görüşlerini yazılı olarak bildirebilirler.
- Yüksek Askeri Şûra kararları, Cumhurbaşkanı'nın onayı ile tekemmül eder.[1]
Diğer hususlar
değiştirTürkiye Anayasasının 125. maddesinin 2. fıkrasına göre Yüksek Askerî Şûranın terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma hariç her türlü ilişik kesme kararlarına karşı yargı yolu açıktır.[4]
Yüksek Askeri Şûra, 2014 yılına kadar TSK'de disiplinsizlik veya irtica gibi nedenlerden dolayı haklarında çıkarma işlemi yapılan subay, astsubay ve uzman erbaşlardan, 92. madde kapsamında ihraç için kurula sevk edilenlerin de ihraç kararlarını da karara bağlıyordu. Ancak 2013 yılında çıkarılan yeni 6413 sayılı TSK Disiplin Kanunu doğrultusunda, 2014 yılında YAŞ kararlarını ilgilendiren yedi yönetmelikte düzenleme yapıldı. Yapılan düzenleme ile irtica ve ahlaki durum nedeniyle ayırma konularını düzenleyen maddeler yasadan çıkarıldı.
TSK'de disiplin suçu işleyen rütbeli personel hakkında işlemlerin yapılabilmesi için Millî Savunma Bakanlığı ve kuvvet komutanlıkları bünyesinde yüksek disiplin kurullarının oluşturulması amacıyla Türk Silahlı Kuvvetleri Yüksek Disiplin Kurulları Yönetmeliği yayımlanmıştır.[5] General ve amirallerin disiplinsizlikleri ile ilgili cezaların verilmesi Bakanlıkta oluşturulan disiplin kuruluna, diğer personel hakkında ceza verilmesi ise kuvvet komutanlıklarında oluşturulan disiplin kuruluna bırakıldı.[6]
Üyeler
değiştir.jpg)
.png)
.jpg)
.jpg)
_(cropped).jpg)
.jpg)
.png)
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- ^ a b c d e f "Yüksek Askeri Şûranın Kuruluş ve Görevleri Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi". Mevzuat Bilgi Sistemi. 23 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2022.
- ^ "Yüksek Askeri Şûra Yönetmeliği". Mevzuat Bilgi Sistemi. 1 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2023.
- ^ "'Çok gizli' toplantıda tarihi değişiklikler". Anadolu Ajansı. 2 Ağustos 2017. 4 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2022.
- ^ "Türkiye Cumhuriyeti Anayasası". Mevzuat Bilgi Sistemi. 24 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2023.
- ^ "Türk Silahlı Kuvvetleri Yüksek Disiplin Kurulları Yönetmeliği". Mevzuat Bilgi Sistemi. 31 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2023.
- ^ "TSK'dan ihraçta YAŞ devre dışı!". Milliyet. 13 Nisan 2014. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2023.