Vikipedi

Ahmed eş-Şara

20. Suriye devlet başkanı (2025–günümüz)
(Ahmed eş Şara sayfasından yönlendirildi)

Ahmed Hüseyin eş-Şara[b] (d. 29 Ekim 1982, Riyad),[6][7] 29 Ocak 2025'ten bu yana Suriye cumhurbaşkanı olarak görev yapan Suriyeli siyasetçi ve askerî komutandır.[8] 2017'den 2025'e kadar Hey'etu Tahrîri'ş-Şâm'ın (HTŞ) lideri olarak, Esad rejiminin düşmesine ve Suriye geçiş hükûmetinin kurulmasına yol açan 2024 Suriye muhalefet saldırılarında kilit bir rol oynadı.[9] Daha sonra cumhurbaşkanı olarak atanana kadar ülkenin fiili lideri olarak görev yaptı.[10][11][12]

Ekselansları
Ahmed eş-Şara
أحمد الشرع‎
Ahmed eş-Şara, 2025
20. Suriye cumhurbaşkanı
Görevde
Makama geliş
29 Ocak 2025
(14 gün)
Başbakan
Başkan Yardımcısı Boş
Yerine geldiği Beşşar Esad[a]
2. Hey'etu Tahrîri'ş-Şâm lideri
Görev süresi
1 Ekim 2017 - 29 Ocak 2025
Yerine geldiği Ebu Cabir Şeyh
Yerine gelen Makam kaldırıldı
Şam Fethi Cephesi lideri
Görev süresi
28 Temmuz 2016 - 28 Ocak 2017
Yerine geldiği Makam oluşturuldu
Yerine gelen Makam kaldırıldı
El-Nusra Cephesi lideri
Görev süresi
23 Ocak 2012 - 28 Temmuz 2016
Yerine geldiği Makam oluşturuldu
Yerine gelen Makam kaldırıldı
Kişisel bilgiler
Doğum Ahmed Hüseyin eş-Şara
29 Ekim 1982 (42 yaşında)
Riyad, Suudi Arabistan
Partisi Bağımsız
Diğer siyasi
bağlantıları 		Hey'etu Tahrîri'ş-Şâm (2017–2025)
Evlilik(ler) Latife el-Durubi[1]
İlişkiler Hüseyin eş-Şara (babası)
Akraba(lar) Mahir eş-Şara (ağabeyi)
Dini Sünni İslam
İmzası
Askerî hizmeti
Bağlılığı Suriye Geçiş Hükûmeti (2024–günümüz)
Eski
Hizmet yılları 2003–günümüz
Rütbesi Başkomutan
Çatışma/savaşları
Listeyi gör

Eş-Şara, Golan Tepeleri'nden gelen Suriyeli Sünni Müslüman bir ailenin çocuğu olarak Suudi Arabistan'ın Riyad kentinde doğdu ve başkent Şam'da büyüdü. 2003'te Irak'ın işgalinden kısa bir süre önce Irak El-Kaidesi'ne katıldı ve üç yıl boyunca Irak'taki isyanda savaştı. Amerikan güçleri onu yakaladı ve 2006'dan 2011'e kadar hapsetti. Eş-Şara'nın serbest bırakılması, Beşşar Esad'ın Baas diktatörlüğüne karşı Suriye Devrimi'nin gerçekleştiği döneme denk geldi. Ahmed eş-Şara, Suriye İç Savaşı'nda Esad rejimine karşı savaşmak için 2012 yılında El-Kaide'nin desteğiyle El-Nusra Cephesi'ni kurdu ve örgütün lideri olarak, kuzeybatıdaki İdlib vilayetinde bir kale inşa etti. Ebu Bekir el-Bağdadi'nin El-Nusra'yı IŞİD ile birleştirme girişimlerine direnerek iki grup arasında savaşa yol açtı. ABD Dışişleri Bakanlığı, Mayıs 2013'te Eş-Şara'yı “Özel Olarak Belirlenmiş Küresel Terörist” olarak listeledi.[13] 2016'da El-Nusra'nın El-Kaide ile bağlantısını kesti ve o zamandan beri, uluslararası cihatçılıktan ziyade Suriye'deki yönetime odaklanarak, uluslararası meşruiyet arayışına girdi.

2017 yılında Eş-Şara, El-Nusra'yı diğer örgütlerle birleştirerek Hey'etu Tahrîri'ş-Şâm'ı kurdu ve 2017 ile 2025 yılları arasında örgütün lideri olarak görev yaptı. HTŞ'nin kontrol ettiği bölgede Suriye Kurtuluş Hükûmeti olarak bilinen, vergi toplayan, kamu hizmetleri sağlayan ve bölge sakinlerine kimlik kartı veren teknokratik bir yönetim kurdu, ancak otoriter taktikleri ve muhalefeti bastırması nedeniyle eleştirilere maruz kaldı.[14] Son yıllarda, Batılı ülkelere karşı savaşma dürtüsü olmadığını öne sürerek daha ılımlı bir görüş sundu ve Suriye'nin azınlıklarını korumaya söz verdi.[15][16] Aralık 2024'te Suriye'nin fiili lideri olduktan sonra, Amerika Birleşik Devletleri yetkilileri ile görüştü ve yedi yıl önce başına koyulan 10 milyon dolarlık ödül teklifi iptal edildi.[17] Ocak 2025'te Eş-Şara, Suriye'nin cumhurbaşkanı oldu ve HTŞ ile diğer tüm silahlı grupların ve Suriye Baas Partisi'nin feshedilmesi emrini verdi.

Erken yaşamı

değiştir

Suriye'deki gençliği

değiştir
 
eş-Şara, gençliğinde, y. 1996

Şara, 1982 yılında Suudi Arabistan'ın Riyad kentinde Ahmed Hüseyin eş-Şara olarak doğdu. Babası Hüseyin eş-Şara orada petrol mühendisi olarak çalışıyordu, annesi ise coğrafya öğretmeniydi.[18] Ailesi 1989 yılında Suriye'ye döndü ve Şam'ın varlıklı ailelerin yaşadığı Mezzeh mahallesine yerleşti.[19]

Ahmed eş-Şara'nın kapsamlı biyografisini hazırlayan Hüsam Cezmeti'ye göre, sınıf arkadaşları Ahmed eş-Şara'nın kalın gözlükler takan ve çalışkan ama dikkat çekmeyen bir çocuk olarak hatırlıyor.[18] Gençliğinde “manipülatif olarak zeki” ancak “sosyal olarak içe dönük” olarak tanımlanmış ve her iki ailenin de reddettiği Alevi bir kızla yaşadığı aşkla dikkat çekmiştir.[20] Şam'da kaldı ve 2003 yılında Irak'a taşınana kadar Medya çalışmaları okudu.[18][19]

Aile geçmişi

değiştir
 
eş-Şara'nın babası Hüseyin eş-Şara, 1992

Ahmed eş-Şara'nın ailesi Suriye'deki Golan Tepeleri'nden gelmiş ve 1967'de Altı Gün Savaşı sırasında İsrail işgalinin ardından yerlerinden edilmiştir.[21] Takma adındaki “el-Cevlani” nisbesi Golan Tepeleri'ne bir göndermedir.[22]

Ahmed eş-Şara'nın babası Suriye'deki Nâsırcılar için çalışan Arap milliyetçisi bir öğrenci aktivistiydi. Birleşik Arap Cumhuriyeti'ni parçalayan ve Arap Sosyalist Baas Partisi'ni iktidara taşıyan 1961 ve 1963 darbelerinin ardından başlatılan Nasır karşıtı tasfiyeler sırasında Suriyeli neo-Baasçılar tarafından hapsedildi.[21]

Hüseyin eş-Şara daha sonra 1971 yılında Irak'ta yüksek öğrenimini tamamlamak üzere hapisten kaçtı. Bu dönemde Filistin Kurtuluş Örgütü'nün Filistinli fedaileri ile işbirliği yapmak üzere Ürdün'e gitti. 1970'lerde Hafız Esad yönetimindeki Suriye'ye döndükten sonra, serbest bırakılmadan ve Suudi Arabistan'a sığınmadan önce tekrar hapsedildi.[21] Köylülük geçmişi olan ve Bağdat Üniversitesi'nden ekonomi mezunu olan Hüseyin, Suudi petrol endüstrisinde çalışmış ve özellikle doğal kaynaklar ve bunların eğitim, tarım ve askeri ilerlemeye potansiyel katkılarına odaklanarak bölgesel ekonomik kalkınma üzerine Arapça çok sayıda kitap yayınlamıştır.[20]

Askeri ve siyasi kariyeri

değiştir
 
Ahmed eş-Şara'nın 2006 yılında Irak'ta ABD güçleri tarafından yakalandıktan sonra çekilmiş fotoğrafı

Irak Savaşı

değiştir
Ana madde: Irak Savaşı

Frontline'ın 2021 yılında yaptığı bir röportaja göre Ahmed eş-Şara, 2000 yılında 17-18 yaşlarındayken Filistin'de İkinci İntifada ile radikalleştiğini belirtti. “İşgalciler ve istilacılar tarafından ezilen bir halkı savunarak görevlerimi nasıl yerine getirebileceğimi düşünmeye başladım” dedi.[23][24]

11 Eylül saldırılarını yakından takip eden dönemde Ahmed eş-Şara, 2003'te Irak'ın işgal edilmesinden birkaç hafta önce Şam'dan Bağdat'a otobüsle gitmiş ve burada Irak El-Kaidesi saflarında hızla yükselmiştir.[20][23] The Times of Israel gazetesi Ahmed eş-Şara'nın El-Kaide lideri Ebu Musab ez-Zerkavi'nin yakın arkadaşı olduğunu iddia etmiştir.[25]

Ancak 2021 yılında Frontline'a verdiği röportajda Ahmed eş-Şara, ez-Zerkavi ile görüşmediğini belirtmiş ve sadece Irak'ta Amerikan işgaline karşı El-Kaide'nin emrinde sıradan bir militan olarak görev yaptığını söylemiştir. 2006'da Irak iç savaşının patlak vermesinden önce Ahmed eş-Şara, Amerikan güçleri tarafından tutuklanmış ve Ebu Gureyb, Bucca Kampı, Cropper Kampı ve El-Taci hapishanesi de dahil olmak üzere çeşitli tesislerde beş yıldan fazla bir süre hapsedilmiştir.[26]

Suriye İç Savaşı

değiştir
Ana madde: Suriye İç Savaşı

El-Nusra Cephesi

değiştir
Ana madde: El-Nusra Cephesi
El-Nusra Cephesi'nin kuruluşu
değiştir

2011'de Suriye devrimiyle aynı zamana denk gelen hapisten çıkışının ardından Ahmed eş-Şara, önemli miktarda fon ve El-Kaide'nin varlığını genişletme göreviyle Suriye'ye geçmiştir. Kendisinin ayrılmasından memnun olan El-Kaide'nin Irak'taki liderliğiyle yaşadığı gerilime rağmen Ahmed eş-Şara, El-Kaide'nin Suriye kolu El-Nusra Cephesi'ni kurmak için Ebu Bekir el-Bağdadi ile bir anlaşma yapmıştır. Grup 2013 yılına kadar Irak İslam Devleti ile ittifakını sürdürmüş ve Ahmed eş-Şara ile el-Bağdadi arasındaki anlaşmazlıkların El-Kaide Emiri Eymen ez-Zevahiri'nin arabuluculuğuyla çözülmesi kararlaştırılmıştır. Ancak, zamanla Ahmed eş-Şara radikal islamcı ideolojiden uzaklaşmaya başladı ve grubunu giderek artan bir şekilde özgür Suriye mücadelesi bağlamına oturttu.[23]

Irak İslam Devleti başlangıçta Ahmed eş-Şara'ya Suriye'de El-Kaide'ye bağlı bir örgüt kurması için savaşçı, silah ve finansman sağlamıştır. Ahmed eş-Şara hapisten çıktıktan sonra bu planları Irak İslam Devleti'nin muhalif liderleriyle birlikte hayata geçirmiştir.[21]

Ahmed eş-Şara, Ocak 2012'de resmen ilan edildiğinde El-Nusra'nın “genel emiri” olmuştur. Aynı yılın Aralık ayında ABD Dışişleri Bakanlığı El-Nusra Cephesi'ni Irak el-Kaidesi'nin (Irak İslam Devleti olarak da bilinir) bir takma adı olarak tanımlayarak terör örgütü olarak ilan etti.[27] Ahmed eş-Şara'nın liderliğinde El-Nusra Suriye'nin en güçlü gruplarından biri olarak ortaya çıkmıştır.[25]

IŞİD ile savaşı
değiştir

Ahmed eş-Şara, Nisan 2013'te el-Bağdadi'nin El-Nusra'yı Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) adı altında birleştirme girişimini reddetmesiyle öne çıktı. Önerilen birleşme, El-Nusra'nın tüm liderlerini, kararlarını ve operasyonlarını Ebubekir el-Bağdadi'nin doğrudan kontrolü altına sokarak El-Nusra'nın özerkliğini ortadan kaldıracaktı. Ahmed eş-Şara, El-Nusra'nın bağımsızlığını korumak için doğrudan El-Kaide lideri Eymen ez-Zevahiri'ye biat etti ve o da Ahmed eş-Şara'nın bağımsızlık teklifini destekledi.

El-Nusra daha önce Irak İslam Devleti'ne bağlılığı aracılığıyla El-Kaide'ye bağlıyken, bu yeni bağlılık IŞİD'i tamamen atlayarak El-Nusra'yı El-Kaide'nin resmi Suriye kolu haline getirdi.[28][29] Eymen ez-Zevahiri'ye bağlılık yemini etmesine rağmen el-Bağdadi bu kararı reddetti ve birleşmeye devam ederek El-Nusra Cephesi ile IŞİD arasında Suriye toprakları üzerinde silahlı çatışmaları başlattı.[25][30]

El-Nusra'nın yeniden güçlenmesi
değiştir

Mayıs 2015'in sonlarında, Suriye iç savaşı sırasında, Ahmed eş-Şara Al Jazeera'de Ahmed Mansur ile yüzünü gizleyerek bir röportaj yaptı. Cenevre barış konferansını bir saçmalık olarak nitelendiren Ahmed eş-Şara, Batı destekli Suriye Ulusal Koalisyonu'nun Suriye halkını temsil etmediğini ve Suriye'de sahada varlık göstermediğini söyledi. Ahmed eş-Şara, El-Nusra'nın Batılı ülkelerin kuvvetlerine saldırmak gibi bir planı olmadığını ve önceliklerinin Esad rejimi, Hizbullah ve Irak ve Şam İslam Devleti ile savaşmaya odaklandığını belirtti. Ahmed eş-Şara'nın şu sözleri aktarılmıştır: “El-Nusra Cephesi'nin Batı'yı hedef almak gibi bir planı ya da talimatı yok. Eymen ez-Zevahiri'den rejime karşı gerçek misyonu sabote etmemek için Suriye'yi ABD ya da Avrupa'ya saldırmak için bir fırlatma rampası olarak kullanmamamız yönünde açık emirler aldık. Belki El-Kaide bunu yapıyor ama Suriye'de değil. Esad güçleri bir tarafta bizimle, Hizbullah diğer tarafta ve IŞİD de üçüncü bir cephede savaşıyor. Her şey onların karşılıklı çıkarlarıyla ilgili”.[31]

El-Nusra'nın savaş sonrası Suriye'ye ilişkin planları sorulduğunda Ahmed eş-Şara, savaş sona erdikten sonra “İslami bir devlet kurmayı” düşünmeden önce ülkedeki tüm gruplara danışılacağını belirtti. Ahmed eş-Şara ayrıca Esad rejimine verdikleri desteğe rağmen “Savaşımız, Alevilere karşı bir intikam meselesi değildir” diyerek El-Nusra'nın ülkedeki Alevi azınlığı hedef almayacağını da belirtti.[31]

Ekim 2015'te Rusya'nın Suriye iç savaşına müdahalesi, Ahmed eş-Şara'nın Sünni bölgelere yönelik Rus hava saldırılarına misilleme olarak Esad'ın Alevi kalelerine yönelik saldırıların artırılması çağrısında bulunmasına yol açtı.[32] Ahmed eş-Şara ayrıca Rus sivillerin eski Sovyet Müslümanları tarafından hedef alınması çağrısında bulunmuştur.[33][34]

Şam'ın Fethi Cephesi
değiştir
Ana madde: Şam Fethi Cephesi

Ahmed eş-Şara 28 Temmuz 2016'da kaydettiği bir mesajda El-Nusra Cephesi'nin adının Şam'ın Fethi Cephesi (Suriye'nin Fethi Cephesi) olarak değiştirileceğini duyurdu.[35] Ahmed eş-Şara yaptığı duyuruda yeniden isimlendirilen grubun “herhangi bir dış oluşumla bağlantısı olmadığını” ilan etti. Bazı analistler bunu El-Kaide'den kopuş olarak yorumlarken, Ahmed eş-Şara örgütten açıkça bahsetmedi ya da Eymen ez-Zevahiri'ye bağlılık yemininden vazgeçtiğini söylemedi.[36]

Hey'etu Tahrîri'ş-Şâm'ın (HTŞ) kuruluşu

değiştir
Ana madde: Hey'etu Tahrîri'ş-Şâm

28 Ocak 2017'de Ahmed eş-Şara, Şam'ın Fethi Cephesi'nin feshedildiğini ve daha büyük bir Suriyeli muhalif örgüt olan Hey'etu Tahrîri'ş-Şâm ile birleştiğini duyurdu.[21] ABD yönetimi bu yeniden adlandırmayı hızla reddetti ve Suriye'deki ABD Büyükelçiliği şu açıklamayı yaptı: “HTŞ'nin çekirdeği, belirlenmiş bir terör örgütü olan El-Nusra'dır. Bu tanımlama, hangi ismi kullandığına ya da hangi gruplarla birleştiğine bakılmaksızın geçerlidir.” Büyükelçilik HTŞ'nin kuruluşunu ılımlı bir hareketten ziyade “Suriye devrimini saptırma” girişimi olarak nitelendirdi.[37]

Bu duruşuna rağmen HTŞ, Batılı ülkeler nezdindeki konumunu iyileştirmek amacıyla El-Kaide ve IŞİD ile mücadeleye öncelik verdi. HTŞ, IŞİD'i, El-Kaide'yi ve kendi topraklarındaki muhalif güçlerin çoğunu başarılı bir şekilde yenilgiye uğrattı ve HTŞ'ye bağlı Suriye Kurtuluş Hükûmeti aracılığıyla yönettiği İdlib vilayetinin büyük bölümünde kontrolü sağladı.[21]

Ahmed eş-Şara 2020 ortalarında İdlib'de halk desteği sağlamak için kamusal varlığını artırdı. HTŞ'ye bağlı medya bu dönemde yayınlarını önemli ölçüde artırdı ve yönetim faaliyetlerini, kırsal alanlarda vergi dağıtımını, cephe operasyonlarını ve Ahmed eş-Şara'nın yerel milis gruplarıyla yaptığı toplantıları gösteren çok sayıda günlük video yayınladı.[kaynak belirtilmeli]

İdlib'in yönetimi
değiştir
 
Muhaliflerin 2024 yılı sonundaki taarruzundan önceki askeri durum. HTŞ (beyaz) ve Esad rejimi (kırmızı) tarafından tutulan bölgeler.

Ahmed eş-Şara'nın yönetimi altında İdlib önemli bir gelişme kaydetti ve tarihsel olarak en yoksul vilayet olmasına rağmen Suriye'nin en hızlı büyüyen bölgesi haline geldi. Bölgede yeni lüks alışveriş merkezleri, konut siteleri ve Şam'ınkini aşan yirmi dört saat elektrik arzı bulunuyordu. Eğitim tesisleri arasında 18.000 ayrıştırılmış öğrencisi olan bir üniversite de vardı. Ancak yönetimi, Türkiye'den gelen mallara uygulanan gümrük vergileri ve kaçak mallara uygulanan kontrol noktası ücretleri de dahil olmak üzere vergi politikaları ve bölgedeki ana para birimi olan Türk lirasının değer kaybının ekonomik etkileri nedeniyle eleştirilere maruz kaldı.[38]

Mart 2024'te İdlib vilayetinde Cevlani yönetimine karşı geniş çaplı protestolar patlak verdi ve göstericiler Esad rejimine karşı daha önceki protestoları hatırlatan “Kahrolsun Cevlani” sloganını benimsedi. Bir aydan uzun bir süre boyunca yüzlerce ve bazen binlerce protestocu İdlib'in şehir ve kasabalarında yürüdü. Protestoları, muhaliflerin hapishanelerde tutulduğuna dair haberlerle birlikte vahşet iddiaları ve yüksek vergilerle ilgili ekonomik şikayetler de dahil olmak üzere birçok faktör tetikledi.[38]

Huzursuzluk karşısında Ahmed eş-Şara birkaç taviz verdi. Bir önceki yaz düzenlenen güvenlik operasyonunda gözaltına alınan yüzlerce kişiyi serbest bıraktı, bunların arasında hareketine yönelik bir tasfiye sırasında 300 kişiyle birlikte tutuklanan eski yardımcısı Ebu Mariya el-Kahtani de vardı. Ayrıca yerel seçimler ve yerinden edilmiş kişiler için istihdam olanaklarının arttırılması sözü verirken, protestocuları ihanete giren durumlar olarak nitelendirdiği şeylere karşı uyardı.[38]

İddialara göre daha önce vilayeti elektrik şebekesine bağlayarak ve inşaat malzemelerinin serbestçe girmesine izin vererek istikrarın sağlanmasına yardımcı olan Türkiye, Ahmed eş-Şara'nın genişleyen etkisinden endişe duymaya başlamıştı. Buna karşılık İdlib'le olan sınır kapılarından yapılan ticareti azaltarak HTŞ'nin gelirlerini etkiledi. Raporlar Ahmed eş-Şara'nın iki kez Suriye'nin kuzeyinde Türkiye'nin desteklediği Suriye Geçici Hükûmeti yönetimindeki diğer bölgeleri ele geçirmeye çalıştığını göstermektedir.[38]

Esad rejiminin devrilmesi

değiştir
Ana madde: Esad rejiminin çöküşü
 
Suriye muhalefetinin 11 günde Esad rejimini deviren saldırıları

Kasım 2024'ün sonlarında El-Cevlani, HTŞ'nin Esad yanlısı Suriye Arap Ordusu'na karşı yürüttüğü Saldırganlığı Önleme taarruzuna liderlik etti.[39]

Halep'in ele geçirilmesi sırasında Ahmed eş-Şara güçlerine “çocukları korkutmamaları” talimatını vermiş ve HTŞ kanalları kentteki Hristiyanların normal faaliyetlerine devam ettiklerine dair görüntüler yayınlamıştır. Başpiskopos Afram Ma'lui, hizmetlerin kontrol değişikliğinden etkilenmeyeceğini belirtmiştir. Rejim güçlerinin şehirden çıkarılmasının ardından Ahmed eş-Şara “çeşitlilik bir güçtür” açıklamasında bulundu. HTŞ çöp toplama, elektrik ve su gibi temel hizmetleri yeniden sağlamak için hızla idari organlar kurdu. Grubun Genel Zekat Komisyonu acil durum gıda malzemeleri dağıtmaya başlarken, Genel Tahıl Ticareti ve İşleme Örgütü de yerel fırınlara yakıt sağladı. Suriye Kurtuluş Hükûmeti'nin Kalkınma ve İnsani İşler Bakanlığı “Birlikte Dönüyoruz” kampanyası kapsamında 65.000 ekmek dağıttığını bildirdi.[40]

Ahmed eş-Şara 6 Aralık'ta CNN'e verdiği yüz yüze mülakatta saldırının amacının Esad'ı iktidardan uzaklaştırmak olduğunu açıkladı. Gerçek adı olan Ahmed eş-Şara'yı kullanarak azınlık gruplarını koruyacağını açıkça taahhüt etti.[41] Uluslararası Kriz Grubu'ndan Dareen Khalifa'ya göre Ahmed eş-Şara sivil ve askeri yönetim yapılarını güçlendirmek için HTŞ'yi feshetmeyi düşünüyor.[42] Ayrıca kendisi Suriyeli mültecilerin evlerine dönmelerini kolaylaştırma niyetini de dile getirmiştir.[43]

8 Aralık'ta Suriye Başbakanı Muhammed Gazi el-Celali, Esad'ın Şam'dan kaçmasının ardından Suriye hükûmetinin iktidarı seçilmiş yeni bir hükümete devredeceğini açıkladı ve Ahmed eş-Şara da el-Celali'nin “devlet kurumları devredilene kadar el-Celali'nin onları denetleyeceğini” duyurdu. El-Celali daha sonra El-Arabiye'ye yaptığı açıklamada Ahmed eş-Şara'nın bu açıklamadan önce devir teslim konusunu görüşmek üzere kendisiyle temasa geçtiğini belirtti.[44] Aynı gün Şam'daki Emevi Camii'nde yaptığı konuşmada Esad rejiminin düşüşünü “bölge tarihinde yeni bir sayfa” olarak nitelendirdi ve Suriye'nin mezhepçilik ve yolsuzlukla karakterize edilen “İran'ın emelleri için bir oyun alanı” olmasını kınadı.[45] 9 Aralık'ta eş-Şara, el-Celali ve İdlib'deki fiili hükümetin başı Muhammed el-Beşir'in yer aldığı bir video yayınlandı.[46] Ahmed eş-Şara, 12 Aralık'ta Türk yetkililerle bir araya gelerek Esad'ın devrilmesinden bu yana ilk diplomatik teması gerçekleştirmiş oldu.[47]

Devlet başkanlığı (2025–günümüz)

değiştir

Ahmed eş-Şara, 29 Ocak 2025 tarihinde, geçiş hükümeti tarafından resmen devlet başkanı olarak atanmıştır.[48] Atama, muhaliflerin sözcüsü ve Askeri Operasyonlar Dairesi Komutanı Hasan Abdül Gani tarafından şu sözlerle duyurulmuştur: 'Eş-Şara'nın geçiş döneminde devlet başkanı olarak atandığını duyuruyoruz. Kendisi Suriye Arap Cumhuriyeti devlet başkanlığı görevini üstlenecek ve ülkeyi uluslararası alanda temsil edecektir.”[49] Devlet başkanı olarak yaptığı ilk konuşmada Eş-Şara, bir “ulusal diyalog konferansı” düzenleyeceğini ve Esad rejiminin anayasasının feshedilmesinin ardından siyasi geçiş sürecinde “yasal bir referans” olarak hizmet edecek bir “anayasal bildiri” yayınlayacağını söyledi.[50] Ayrıca ordu ve HTŞ'nin yanı sıra Baas Partisi de dahil olmak üzere Suriye'deki tüm silahlı grupların feshedilmesi emrini vermiştir.[51]

Siyasi görüşleri

değiştir

Ekonomik görüşleri

değiştir

El-Arabiye'ye verdiği röportajda eş-Şara, Suriye'nin ekonomik kalkınmasına yönelik hedeflerinden bahsetti. Eş-Şara, Suriye'nin 'ülkenin varlıklarını bilen ve toplumun doğasına uygun bir şey ortaya çıkarmak için dünyanın tüm deneyimlerinden faydalanmaya çalışan uzmanlara' ihtiyacı olduğunu söyledi. Eş-Şara, Beşşar Esad rejiminin düşmesinden sonra 'büyük yatırım ve ekonomik fırsatlar' olduğunu ve Suudi Arabistan'ın Suriye'nin ekonomik kalkınmasında çok büyük bir rolü olduğunu söyledi. Eş-Şara, yeni Suriye rejimi ile ortak ekonomik projeler gerçekleştirebilecek tüm komşu ülkeler için büyük bir yatırım fırsatına işaret etti. Suriye'ye uygulanan yaptırımlarla ilgili olarak, seçilmiş başkan Donald Trump liderliğindeki yeni yönetimin, Suriye'ye uygulanan yaptırımları kaldıracağını umduğunu' söyledi.[52] En önemli önceliklerinden birinin mevcut para biriminin değerinin istikrara kavuşmasının ardından yeni bir para birimi çıkararak ekonomiyi yeniden inşa etmek olduğunu söyledi.[53]

İsrail'e ilişkin görüşleri

değiştir

İsrail'in Suriye'de devam eden işgaliyle ilgili olarak Suriye TV haber kanalına bir röportaj veren Eş-Şara, Esad rejiminin düşmesinden sonra İsrail'in Suriye topraklarına saldırmak için artık “hiçbir bahanesi” kalmadığını söyledi. Ayrıca “kötü düşünülmüş askeri maceralar” yerine güvenliği sağlamanın tek yolu olarak “diplomatik çözümlerden” bahsetti.[54][55] Eş-Şara'nın bir grup gazeteciye HTŞ'nin Yom Kippur Savaşı'nı sona erdiren 1974 Güçlerin Çekilmesi Anlaşmasına bağlı kalmaya devam edeceğini söylediği bildirildi.[56] Aralık 2024'te The New York Times'a verdiği bir röportajda Ahmed eş-Şara, Suriye'nin Ekim 1973 savaşının ardından her iki taraftaki savaşan güçleri ayırmak için İsrail ile imzalanan 1974 Güçlerin Çekilmesi Anlaşmasına bağlılığını bir kez daha teyit etti[57] ve “İsrail, İran'ın varlığı bahanesiyle Suriye'ye girmeyi amaçladı ve bahanesi artık sona erdi” dedi.[58]

Belgesel

değiştir

1 Haziran 2021'de PBS Frontline, Cevlani'nin geçmişinin devam eden Suriye iç savaşı bağlamında incelendiği "Jihadist" belgeselini yayınladı.[59]

Cevlani röportajda geçmişte El-Kaide ile olan ilişkisini de değerlendirdi:

"Bölgenin tarihinin ve son 20-30 yılda yaşadıklarının dikkate alınması gerekmektedir. Burada demir yumruklarla ve güvenlik aygıtlarıyla yöneten zorbalardan bahsediyoruz. Aynı zamanda, bu bölge birçok çatışma ve savaşla çevrilidir... Bu tarihten bir kesiti alıp, “Şu kişi El-Kaide’ye katıldı” diyemeyiz. El-Kaide’ye katılan binlerce insan var; ancak asıl sorulması gereken soru, bu insanların neden El-Kaide’ye katıldığıdır. Bu soru önemli. II. Dünya Savaşı sonrası ABD’nin bölgeye yönelik politikaları, insanları El-Kaide gibi örgütlere yönlendirmede kısmen sorumlu mudur? Avrupa’nın bölgedeki politikaları, Filistin davasına ya da Siyonist rejimin Filistinlilere karşı tutumuna sempati duyan insanların tepkilerinden sorumlu mudur?.. Irak’ta ya da Afganistan’da yaşananları çekmek zorunda kalan, kırılmış ve ezilmiş halklar mı sorumludur?.. Geçmişte El-Kaide ile olan ilişkimizi bir dönem olarak değerlendirmek gerekir ve bu dönem sona ermiştir. O zaman bile El-Kaide ile birlikte olduğumuzda, dış saldırılara karşıydık. Suriye'den Avrupa veya Amerikan halklarını hedef alan dış operasyonlar düzenlemek tamamen politikalarımıza aykırıydı. Bu, hiçbir şekilde hesaplarımızın bir parçası olmadı ve bunu asla yapmadık."[21]

Yazılar

değiştir

Cihatçı görüşe mensup çevrimiçi forumlarda “Abdullah Bin Muhammed” takma adıyla Ahmed eş-Şara'ya atfedilen ve aralarında Bölgesel Savaş Stratejisi'nin de bulunduğu makale ve yazılar bulunmaktadır.[60]

Notlar

değiştir
  1. ^ 8 Aralık 2024 - 28 Ocak 2025 tarihleri arasında makam boştur.
  2. ^ veya takma adıyla Ebu Muhammed el-Cevlani (Arapça: أبو محمد الجولاني; ad eki yaygın olarak Golani,[3] Colani,[4] Culani[5] ve Cevlani olarak da adlandırılır)

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Ahmad Al-Sharaa's Wife Makes Her First Public Appearance in Meeting with Syrian-American Delegation". Watan (İngilizce). 29 Ocak 2025. 4 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2025. 
  2. ^ "State Department amends terror designation for al Nusrah Front | FDD's Long War Journal". June 2018. 26 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2021. 
  3. ^ NTV (13 Aralık 2024). "Golani NTV'ye konuştu: Ölüm cezaevi müze olacak, Esad ve suçlular yargılanacak". NTV Haber. 12 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2024. 
  4. ^ "HTŞ lideri Colani'den dikkat çeken Türkiye mesajı". Haberler. 12 Aralık 2024. 13 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2024. 
  5. ^ https://www.sondakika.com/amp/haber-esad-rejimini-deviren-hts-liderinden-dikkat-ceken-18150945/ [yalın URL]
  6. ^ "El-Kaide ile bağlantılı tüzel kişi, kuruluş veya organizasyonlar" (PDF). TBMM. 6 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2016. 
  7. ^ "The Nusra Front breaks ties with al-Qaeda" (İngilizce). The World Weekly. 28 Temmuz 2016. 7 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2016. 
  8. ^ "Syria's Sharaa declared president for transitional period, state news agency says". Reuters. 29 Ocak 2025. Erişim tarihi: 29 Ocak 2025. 
  9. ^ "Julani is a temporary leader of the "Liberation of the Sham" .. This is the fate of its former leader". HuffPost. 2 Ekim 2017. 2 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2017. 
  10. ^ Salame, Richard (29 Aralık 2024). "Syrian elections may not be held for 4 years, says de facto leader". Financial Times. 29 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2025. 
  11. ^ Duvar, Gazete (29 Ocak 2025). "Colani, geçiş döneminin cumhurbaşkanı ilan edildi". 4 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2025. 
  12. ^ "Abu Mohammad al-Julani: Who is Syria's de facto ruler?". jns. 8 Aralık 2024. 14 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2024. 
  13. ^ "Terrorist Designations of Al-Nusrah Front Leader Muhammad Al-Jawlani". U.S. Department of State. 22 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2017. 
  14. ^ Rasgon, Adam; Abdulrahim, Raja (8 Aralık 2024). "Who Is the Leader of Syria's Rebel Offensive?". The New York Times. 8 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2024. 
  15. ^ Karadsheh, Jomana; Tuysuz, Gul; Laine, Brice; Kent, Lauren; Kourdi, Eyad (6 Aralık 2024). "Syrian rebel leader says goal is to 'overthrow' Assad regime". CNN. Erişim tarihi: 18 Aralık 2024. 
  16. ^ Taylor, Adam (6 Aralık 2024). "Who is Abu Mohammed al-Jolani, the Islamist rebel leading the Syrian advance?". The Washington Post. Erişim tarihi: 6 Şubat 2025. 
  17. ^ Cone, Allen (10 Mayıs 2017). "U.S. offers $10M reward for information on al-Nusra leader". United Press International. 11 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2024. 
  18. ^ a b c "Profile: Abu Mohammad al-Jolani". The Telegraph. 8 Aralık 2024. 8 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2024. 
  19. ^ a b "بعد شهور.. الجولاني يكشف عن أسرار حياته لمارتن سميث". Al Alam TV. 5 Haziran 2021. 7 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2021. 
  20. ^ a b c Almustafa, Hamzah Almustafa; Jazmati, Hossam (22 Haziran 2021). "Syria war: Inside the world of HTS leader Abu Mohammad al-Jolani". Middle East Eye. 6 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  21. ^ a b c d e f g "The Jihadist". PBS. 7 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2021. 
  22. ^ Abouzeid, Rania (26 Temmuz 2012). "Meet the Islamist militants fighting alongside Syria's rebels". Time. 1 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2014. 
  23. ^ a b c Raya Jalabi (7 Aralık 2024). "Abu Mohammad al-Jolani, the Syrian rebel leader hoping to overthrow Assad". Financial Times. 7 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2024. 
  24. ^ Salem, Mostafa (6 Aralık 2024). "How Syria's rebel leader went from radical jihadist to a blazer-wearing 'revolutionary'". CNN News. 9 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2024. 
  25. ^ a b c "Elusive Al-Qaeda leader in Syria stays in shadows". Times of Israel. 4 Kasım 2013. 24 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2015. 
  26. ^ "Interview-Abu Mohammad al-Jolani". PBS Frontline. 2 Nisan 2021. 16 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2024. Most of the information available on the internet is false... No, I didn't meet Abu Musab al-Zarqawi. Abu Musab al-Zarqawi was mostly present in Fallujah and Ramadi and around this region, and I was in Mosul during that time. I was a regular soldier. I wasn't involved in any major operations that I would meet al-Zarqawi. 
  27. ^ "Terrorist Designations of the al-Nusrah Front as an Alias for al-Qa'ida in Iraq". U.S. Department of State. 30 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2017. 
  28. ^ "Al-Nusra Commits to al-Qaeda, Deny Iraq Branch 'Merger'". Agence France Presse. 10 Nisan 2013. 1 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2014. 
  29. ^ "Qaeda chief annuls Syrian-Iraqi jihad merger". Al Jazeera English. 9 Haziran 2013. 25 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2014. 
  30. ^ "ISIS vows to crush rival rebel groups". The Daily Star. 8 Ocak 2014. 7 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2014. 
  31. ^ a b "Syria Al-Qaeda leader: Our mission is to defeat regime, not attack West". al-Jazeera. 28 Mayıs 2015. 1 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2015. 
  32. ^ "Syria's Nusra Front leader urges wider attacks on Assad's Alawite areas to avenge Russian bombing". The Daily Telegraph. 13 Ekim 2015. 26 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2018. 
  33. ^ Aji, Albert; Mroue, Bassem (14 Ekim 2015). "Russian Embassy shelled in Syria as insurgents hit back". Associated Press. 19 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2024. 
  34. ^ "Head of al Qaeda's Syrian branch threatens Russia in audio message". The Long War Journal. 13 Ekim 2015. 13 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2015. 
  35. ^ "Syrian Nusra Front announces split from al-Qaeda". 28 Temmuz 2016. 30 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2016. 
  36. ^ "Analysis: Al Nusrah Front rebrands itself as Jabhat Fath Al Sham | FDD's Long War Journal". FDD's Long War Journal. 28 Temmuz 2016. 24 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2017. 
  37. ^ "US Stands Firm: HTS and Jolani Still Part of al-Qaeda Network". Times of India. Erişim tarihi: 7 Aralık 2024. 
  38. ^ a b c d "Protests have erupted against another Syrian dictator". The Economist. 4 Nisan 2024. 4 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2024. 
  39. ^ Sakr, Taha (8 Aralık 2024). "From Riyadh to Rebellion: Rise of Syria's Abu Mohammad Al-Golani". Dailynewsegypt (İngilizce). 8 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2024. 
  40. ^ Zelin, Aaron Y. (3 Aralık 2024). "How Syria's 'Diversity-Friendly' Jihadists Plan on Building a State". The Washington Institute. 10 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2024. 
  41. ^ Karadsheh, Jomana; Tuysuz, Gul; Laine, Brice; Kent, Lauren; Kourdi, Eyad (6 Aralık 2024). "Syrian rebel leader says goal is to 'overthrow' Assad regime". CNN. Erişim tarihi: 18 Aralık 2024. 
  42. ^ Taylor, Adam (6 Aralık 2024). "Who is Abu Mohammed al-Jolani, the Islamist rebel leading the Syrian advance?". The Washington Post. 8 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2024. 
  43. ^ "Thousands flee as Syrian rebels advance on crossroads city of Homs". The Times of Israel (İngilizce). Reuters. Erişim tarihi: 6 Aralık 2024. 
  44. ^ "Ex-Syrian PM to supervise state bodies until transition". Al Jazeera (İngilizce). 8 Aralık 2024. 9 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2024. 
  45. ^ Robertson, Nic (8 Aralık 2024). "Syrian rebel leader's victory speech holds a message for Iran – and for Trump and Israel too". CNN (İngilizce). 12 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2024. 
  46. ^ Saleh, Heba; Jalabi, Raya (9 Aralık 2024). "Syrian rebels seek to consolidate control". Financial Times. Erişim tarihi: 9 Aralık 2024. 
  47. ^ Ula, enab10 (12 Aralık 2024). "Turkish delegation meets with Ahmed al-Sharaa in Damascus". Enab Baladi (İngilizce). 13 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2024. 
  48. ^ "Leader of rebels who toppled Syrian President Bashar Assad is named country's interim president". AP News (İngilizce). 30 Ocak 2025. 30 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2025. 
  49. ^ Tawfeeq, Eyad Kourdi, Mohammed (29 Ocak 2025). "Former al Qaeda member named as Syria's president for transitional period". CNN (İngilizce). 30 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2025. 
  50. ^ "Syria's interim president vows to preserve 'civil peace' in first address". France 24 (İngilizce). 31 Ocak 2025. 30 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2025. 
  51. ^ "President al-Sharaa and no more Baath party: What else has Syria announced?". Al Jazeera (İngilizce). 31 Ocak 2025. 30 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2025. 
  52. ^ "أحمد الشرع: للسعودية دور كبير في تنمية سورية والاقتصاد لن يكون اشتراكيا" (Arapça). الاقتصادية. 30 Aralık 2024. Erişim tarihi: 31 Ocak 2025. 
  53. ^ "أحمد الشرع يحدد أبرز أولوياته الداخلية في سوريا.. ومن بينها قرارات اقتصادية" (Arapça). CNBC Arabia. Erişim tarihi: 31 Ocak 2025. 
  54. ^ "Syrian rebel leader: Israel has 'no more excuses' to strike, we don't seek conflict". The Times of Israel. 14 Aralık 2024. 
  55. ^ Cornish, Chloe; Shotter, James; Yackley, Ayla Jean; Dadouch, Sarah (15 Aralık 2024). "Syria is not interested in conflict with Israel, rebel leader suggests". Financial Times. Erişim tarihi: 22 Aralık 2024. 
  56. ^ "Syria's al-Julani vows adherence to 1974 agreement with Israel". Jewish News Syndicate. 17 Aralık 2024. Erişim tarihi: 20 Aralık 2024. 
  57. ^ "الشرع: الأراضي السورية لن تستخدم للهجوم على إسرائيل" (Arapça). العربية. 17 Aralık 2024. Erişim tarihi: 2 Şubat 2025. 
  58. ^ Robertson, Nic (8 Aralık 2024). "Syrian rebel leader's victory speech holds a message for Iran – and for Trump and Israel too" (İngilizce). CNN. Erişim tarihi: 2 Şubat 2025. 
  59. ^ The Designated Terrorist and the Fight Over the Future of Syria | The Jihadist | FRONTLINE (İngilizce), June 2021, 4 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 4 Haziran 2021 
  60. ^ Mustapha, Hamza al-. “The Al-Nusra Front: From Formation to Dissension.” Arab Center for Research and Policy Studies, 2014, p. 7: "Abdullah Bin Muhammad, “The Strategy of the Regional War”. It should be noted that the Jihadist online forums treat the writings of Abdullah Bin Muhammad as the writings of Abu Muhammad al-Julani himself."
Siyasi görevi
Önce gelen:
Beşşar Esad 		 
Suriye Devlet Başkanı
29 Ocak 2025 - günümüz 		Sonra gelen:
Görevde
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ahmed_eş-Şara&oldid=34781830" sayfasından alınmıştır