I. Zidanta
I. Zidanta, Eski Krallık döneminde, yaklaşık olarak MÖ 1560-1545[1] yıllarında hüküm sürmüş Hitit kralıdır.
| I. Zidanta | |
|---|---|
| Hitit Kralı | |
| Hüküm süresi | MÖ 1560-1545 |
| Önce gelen | I. Hantili |
| Sonra gelen | Ammuna |
| Eş(ler)i | I. Hantili'nin kızı |
| Çocuk(lar)ı | Ammuna |
| Hitit kralları listesi |
|---|
| Hititler-Dönemler
MÖ 23. yüzyıl- MÖ 12. yüzyıl (Orta kronoloji) |
Hatti Kralları (Beylikler Dönemi) |
| Pamba |
| Pithana |
| Piyusti |
| Anitta |
Eski Krallık MÖ 17. yüzyıl - MÖ 16. yüzyıl |
| Labarna |
| I. Hattuşili |
| I. Murşili |
| I. Hantili I. Zidanta Ammuna I. Huzziya Telepinu |
Orta Krallık MÖ 15. yüzyıl |
| Alluvamna |
| Tahurvaili |
| II. Hantili |
| II. Zidanta |
| II. Huzziya |
| I. Muvatalli |
Yeni (Büyük) Krallık Dönemi MÖ 14. yüzyıl - MÖ 12. yüzyıl |
| I. Tuthaliya |
| I. Arnuvanda |
| II. Hattuşili(?) |
| II. Tuthaliya |
| Genç Tuthaliya(?) |
| I. Şuppiluliuma |
| II. Arnuvanda |
| II. Murşili |
| II. Muvatalli |
| III. Murşili |
| III. Hattuşili |
| IV. Tuthaliya |
| Kurunta(?) |
| III. Arnuvanda |
| II. Şuppiluliuma |
Hükümdarlığı
değiştirBoğazköy arşivlerinde I. Zidanta dönemine ait bir doküman bulunmamıştır. Hakkındaki en önemli bilgileri Telipinu Fermanı olarak bilinen doküman sağlar. Buna göre Zidanta, I. Murşili'nin krallığı döneminde Murşili'nin kızkardeşiyle evli bir saray görevlisi olan Hantili'nin kızıyla evlenmiştir. Hantili ile iş birliği yaparak Murşili'yi öldürür ve kayinpederinin tahta geçmesine yardımcı olur:
"Hantili Murşili'nin yanında bir sâkiydi.[2] Murşili'nin kızkardeşi Harapsili'yi eş olarak aldı. Zidanta [...] Hantili'nin kızı [...] ile evlendi ve Hantili ile iş birliği yapıp çok kötü bir günah işlediler. Murşili'yi öldürdüler, kan döktüler."[3]
Gene Telipinu Fermanı'na göre Zidanta'nın günahları bununla da bitmez. Zidanta, Hantili'nin ölümüne yakın bir zamanda taht varisi olan Piseni'yi ve ailesini öldürerek kendisi tahta çıkmıştır:
"Hantili yaşlandığı zaman ve neredeyse tanrı olmak üzereyken[4] Zidanta, Hantili'nin oğlu Piseni'yi ve oğullarını öldürdü ve önde gelen hizmetkarlarını da öldürdü. Sonra Zidanta kral oldu."[5]
Zidanta'nin hükümdarlığı sırasındaki olaylarla ilgili başka bir bilgi yoktur ve tam olarak ne kadar tahtta kaldığı da bilinmemektedir. Büyük ihtimalle önceki krallar zamanında güneyde Hurriler'le yaşanan çatışmalar artarak Hittitler aleyhine gelişmeye devam etmiştir. Zidanta'nın oğlu Ammuna zamanındaki ayaklanmalar göz önüne alınarak devletin durumunun iyi olmadığı söylenebilir. Torosların güneyinde kalan bölgelerin bu dönemde kaybedildiği düşünülmektedir.[6]
Telipinu'nun Zidanta hakkında aktardığı son bilgi tanrıların onu nasıl cezalandırdığıdır:
"Ama tanrılar Piseni'nin öcünü aldılar. Tanrılar oğlu Ammuna'yı ona düşman yaptılar ve (Ammuna) babası Zidanta'yı öldürdü."[7]
I. Zidanta'nın ardından Ammuna kral olmuştur.
Kaynakça
değiştir- Brandau, B. & Schickert, H. (2003) Hititler, Ankara: Arkadaş Yayınları.
- (İngilizce) Bryce, T. (2005) Kingdom of the Hittites, 2nd Edition, Oxford; Oxford University Press.
- (Almanca) Klengel, H. (1999) Geschichte des hethitischen Reichs, Leiden: Brill.
Notlar
değiştir- ^ Bu tarihler takribidir ve "orta" kronolojiye dayanmaktadır: (İngilizce) Bryce, s. xv.
Hitit krallarının 'uzun', 'orta' ve 'kısa' kronolojiye göre karşılaştırmalı bir listesi için: Alpaslan, M. (2009) Hititolojiye Giriş, s. 155. - ^ Sâki bazı üst düzey saray görevlileri için kullanılan bir unvandı.
- ^ Telipinu Fermanı §10-11, bakınız: (İngilizce) Telipinu Proclamation 16 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ ‘Tanrı olmak’ Hititçe'de ‘ölmek’ manasına gelen ancak sadece krallar için kullanılan bir deyimdir.
- ^ Telipinu Fermanı §18-19
- ^ Klengel, s. 72
- ^ Telipinu Fermanı §19
Ayrıca bakınız
değiştirDış bağlantılar
değiştir- (İngilizce) I. Zidanta'nın hükümdarlığı10 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.