III. Tuthaliya
Genç Tuthaliya (bazı kaynaklarda III. Tuthaliya) kral olup olmadığı tartışmalı olan bir Hitit prensidir. M.Ö. 1350[1] yılında tahta çıktıysa bile aynı yıl içinde öldürülerek tahtı I. Şuppiluliuma'ya kaybettiği kesindir.
| Genç Tuthaliya | |
|---|---|
| Hitit Kralı | |
| Hüküm süresi | M.Ö. 1350(?) |
| Önce gelen | II. Tuthaliya |
| Sonra gelen | I. Şuppiluliuma |
| Ölüm | M.Ö. 1350 |
| Babası | II. Tuthaliya |
| Hitit kralları listesi |
|---|
| Hititler-Dönemler
MÖ 23. yüzyıl- MÖ 12. yüzyıl (Orta kronoloji) |
Hatti Kralları (Beylikler Dönemi) |
| Pamba |
| Pithana |
| Piyusti |
| Anitta |
Eski Krallık MÖ 17. yüzyıl - MÖ 16. yüzyıl |
| Labarna |
| I. Hattuşili |
| I. Murşili |
| I. Hantili I. Zidanta Ammuna I. Huzziya Telepinu |
Orta Krallık MÖ 15. yüzyıl |
| Alluvamna |
| Tahurvaili |
| II. Hantili |
| II. Zidanta |
| II. Huzziya |
| I. Muvatalli |
Yeni (Büyük) Krallık Dönemi MÖ 14. yüzyıl - MÖ 12. yüzyıl |
| I. Tuthaliya |
| I. Arnuvanda |
| II. Hattuşili(?) |
| II. Tuthaliya |
| Genç Tuthaliya(?) |
| I. Şuppiluliuma |
| II. Arnuvanda |
| II. Murşili |
| II. Muvatalli |
| III. Murşili |
| III. Hattuşili |
| IV. Tuthaliya |
| Kurunta(?) |
| III. Arnuvanda |
| II. Şuppiluliuma |
Biyografi
değiştirGenç Tuthaliya hakkındaki bilgilerin hemen hemen tamamı bir nesil sonra II. Murşili zamanında yazılan dokümanlardan bilinmektedir. Kendisinden 'Tuthaliya TUR' diye bahsedilir. TUR kelimesi "genç" veya "çocuk" şeklinde tercüme edilebilir. Ancak kral unvanıyla bahsedilmez. Bu dokümanlardan anlaşıldığına göre II. Murşili'nin dedesi II. Tuthaliya zamanında oğlu Genç Tuthaliya taht varisi olarak hazırlanmıştır. Hem Genç Tuthaliya, hem Şuppiluliuma babaları II. Tuthaliya ile birlikte çeşitli seferlere katılmış olmalıdır.[2] Genç Tuthaliya ve Şuppluliluma kardeş olmalıdır ancak annelerinin farklı olma ihtimali mevcuttur. II. Murşili'nin ağzından tanrılara yapılan bir yakarıştan Genç Tuthaliya'nın sonunun Şuppiluliuma ve taraftarları tarafından getirildiği anlaşılmaktadır:
“Genç Tuthaliya Hatti'nin efendisi olduğu için, prensler, soylular, komutanlar, subaylar, astsubaylar(?), Hatti'nin bütün piyade ve süvarileri[3] ona bağlılık yemini yapmıştı. Babam da bağlılık yemini yapmıştı. Ama babam Tuthaliya'ya karşı yanlış davrandığı zaman Hatti'nin bütün prensleri, soyluları, komutanları ve subayları babamın tarafına geçtiler. Ona bağlılık yemini yapmış olmalarına rağmen Tuthaliya'yı yakaladılar ve öldürdüler. Ayrıca, onun tarafını tutan bütün kardeşlerini de öldürdüler.”[4]
Yukarıda bahsedilen bağlılık yemini Genç Tuthaliya'ya daha naip prensken de yapılmış olabileceği düşünüldüğünden tahta çıkıp çıkmadığı belli değildir.[5] Kral olamadan öldürülmüş olması da muhtemeldir.[6] Ayrıca bu kralın ismi kral adak listelerinde de geçmez, ancak II. Murşili zamanına ait ve üzerinde önceki devirlere ait kralların isimlerinin yazılı olduğu bir mühürde ismi geçen Tuthaliya isimli krallardan birinin Genç Tuthaliya olabileceği ileri sürülmüştür.[7]
Ayrıca bakınız
değiştirKaynakça
değiştir- Brandau, B. & Schickert, H. (2003) Hititler, Ankara: Arkadaş Yayınları.
- (İngilizce) Bryce, T. (2005) Kingdom of the Hittites, 2nd Edition, Oxford: Oxford University Press
- (Almanca) Klengel, H. (1999) Geschichte des hethitischen Reichs, Brill: Leiden.
Notlar
değiştir- ^ Verilen tarihler takribidir ve "orta" kronolojiye dayanmaktadır. Hitit krallarının 'uzun', 'orta' ve 'kısa' kronolojiye göre karşılaştırmalı bir listesi için: Alpaslan, M. (2009) 'Hititolojiye Giriş', s. 155.
- ^ Şuppiluliuma'nın bu seferlerde oldukça aktif bir görev aldığı bilinmektedir.
- ^ Süvariden kasıt, savaş arabalarıdır. At binen süvari sınıfı Hititlerde mevcut değildi.
- ^ KUB 14.14 i 13-19; İngilizce tercümesinden uyarlanmıştır: Beckman, G. (1997) "Plague Prayers of Muršili II", Context of Scripture I, p.156-160.
- ^ Klengel, s. 148.
- ^ (İngilizce) Beckman, G. (2000) "Hittite Chronology," Akkadica 119-120, s. 25.
- ^ Mühür için: (İngilizce) Dinçol, A. et al. (1993) “The ‘Cruciform Seal’ from Boğazköy-Hattuša,” Istanbuler Mitteilungen 43 (Fs Neve): 87-106. Tuthaliya iddiasi için: (İngilizce) Forlanini, M. (1995) "The Kings of Kaniš." Atti Del II Congresso Internazionale Di Hittitologia Pavia: Gianni Iuculano Editore, s. 123-32.