II. Arnuvanda
II. Arnuvanda, yaklaşık MÖ 1322-1321 yıllarında,[1] kısa bir süre hüküm sürmüş Hitit kralıdır.
| II. Arnuvanda | |
|---|---|
| Hitit Kralı | |
| Hüküm süresi | MÖ 1322-21 |
| Önce gelen | I. Şuppiluliuma |
| Sonra gelen | II. Murşili |
| Ölüm | MÖ 1321 |
| Çocuk(lar)ı | Tulpi-Şarruma(?) |
| Babası | I. Şuppiluliuma |
| Hitit kralları listesi |
|---|
| Hititler-Dönemler
MÖ 23. yüzyıl- MÖ 12. yüzyıl (Orta kronoloji) |
Hatti Kralları (Beylikler Dönemi) |
| Pamba |
| Pithana |
| Piyusti |
| Anitta |
Eski Krallık MÖ 17. yüzyıl - MÖ 16. yüzyıl |
| Labarna |
| I. Hattuşili |
| I. Murşili |
| I. Hantili I. Zidanta Ammuna I. Huzziya Telepinu |
Orta Krallık MÖ 15. yüzyıl |
| Alluvamna |
| Tahurvaili |
| II. Hantili |
| II. Zidanta |
| II. Huzziya |
| I. Muvatalli |
Yeni (Büyük) Krallık Dönemi MÖ 14. yüzyıl - MÖ 12. yüzyıl |
| I. Tuthaliya |
| I. Arnuvanda |
| II. Hattuşili(?) |
| II. Tuthaliya |
| Genç Tuthaliya(?) |
| I. Şuppiluliuma |
| II. Arnuvanda |
| II. Murşili |
| II. Muvatalli |
| III. Murşili |
| III. Hattuşili |
| IV. Tuthaliya |
| Kurunta(?) |
| III. Arnuvanda |
| II. Şuppiluliuma |
Hükümdarlığı
değiştirHitit imparatorluk devrinin en başarılı krallarından I. Şuppiluliuma'nın en büyük oğludur. II. Arnuvanda'nın hüküm süresine ait yazılı doküman çok azdır.[2] Hakkındaki bilgilerin çoğu kardeşi ve bir sonraki Hitit kralı olan II. Murşili dönemine ait dokümanlardan bilinmektedir. Prens olarak babasının yanında Mitanni ve Mısır'a karşı yapılan savaşlarda yer almıştır. Kendisini başarılı bir savaşçı olarak ispatlamış ve babasının döneminde veliaht prens olarak tahta hazırlanmıştır. Babası I. Şuppiluliuma'nın Mısırlı tutsaklardan bulaştığı düşünülen bir salgın sonucu ölmesiyle tahta geçmiştir. II. Muşili'nin çeşitli dokümanlarından bu salgının Anadolu'da birkaç yıl boyunca büyük bir kıyıma yol açtığı anlaşılmaktadır. Aynı salgından II. Arnuvanda da etkilenmiş ve yaklaşık bir yıl sonra o da ölmüştür. II. Arnuvanda'nın iki kardeşi Piyassili (Şarri-Kusuh) ve Telipinu, Karkamış ve Halep şehirlerinde daha I. Şuppiluliuma zamanında kral olarak atanmış ve imparatorluğun güney bölgelerinin denetiminde II. Arnuvanda'ya yardımcı olmuşlardır. Genç kardeş Murşili de Arnuvanda'ya Kaşka ve Arzava tehditlerine karşı yardım etmiştir. Arnuvanda'nın Hitit nüfuzunu kullanarak batıdaki Seha Nehri ülkesinde Hitit taraftarı Manapa-Tarhunta'yı desteklediği ve tahta geçmesine yardımcı olduğu Manapa-Tarhunta ile daha sonra yapılan bir antlaşmada bahsedilmektedir.
II. Arnuvanda'nın ölümüyle kardeşi II. Murşili başa geçmiştir. Hitit kanunlarına göre krallık babadan oğula geçer. Bu durumda zaten genç bir yaşta ölen II. Arnuvanda'nın ya hiç oğlu olmadığı veya olanların da salgın yüzünden ölmüş olabileceği düşünülebilir.[3]
Kaynakça
değiştir- Brandau, B. & Schickert, H. (2003) Hititler, 2003.
- (İngilizce) Bryce, T. (2005) Kingdom of the Hittites, 2nd Edition.
- (Almanca) Klengel, H. (1999) Geschichte des hethitischen Reichs.
Notlar
değiştir- ^ Verilen tarihler takribidir ve "orta" kronolojiye dayanmaktadır. Hitit krallarının 'uzun', 'orta' ve 'kısa' kronolojiye göre karşılaştırmalı bir listesi için: Alpaslan, M. (2009) 'Hititolojiye Giriş', s. 155.
- ^ Boğazköy'de ana kraliçe ile birlikte ismini gösteren bir mühür ve bir yazılı fragman bulunmuştur, Klengel, (1999) s. 169.
- ^ Bir adak listesinde (KBo 13.42) adı Tulpi-Sarruma (Tulpi-LUGAL.ma) olarak geçen kişi II. Arnuvanda'nın oğlu olabilir; bkn. Bryce, T. (2005) s. 443 n.5
Ayrıca bakınız
değiştirDış bağlantılar
değiştir(İngilizce) *II. Arnuvanda'nın hükümdarlığı29 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.