Vikipedi

Suriye Kurtuluş Hükûmeti

Suriye İç Savaşı sırasında oluşan hükûmet
(Suriye Kurtuluş Hükümeti sayfasından yönlendirildi)

Suriye Kurtuluş Hükûmeti (SKH, Arapça: حكومة الإنقاذ السورية, romanize: Ḥukūmat al-ʾInqādh al-Sūriyya) Suriye İç Savaşı sırasında Hey'etu Tahrîri'ş-Şâm (HTŞ) ve diğer Suriyeli muhalif gruplar tarafından Kasım 2017'de Suriye'de kurulan ve fiilen tanınmayan bir yarı devletti.[6] Kuzeybatı Suriye'nin büyük bir bölümünü kontrol etmekteydi ve 2023 yılında tahmini nüfusu 4.000.000'un üzerindeydi.[7] Fiili başkenti İdlib'ti.

Suriye Kurtuluş Hükûmeti
حكومة الإنقاذ السورية (Arapça)
Ḥukūmat al-ʾInqādh al-Sūriyya
2017-2024
Aralık 2024 itibarıyla çeşitli muhalif grupların kontrolü altındaki bölgeler:      Suriye Kurtuluş Hükûmeti (Hey'etu Tahrîri'ş-Şâm)      Geçici Hükûmet (Millî Ordu)      et-Tanf (Devrimci Komando Ordusu)      Güney Cephesi (Güney Operasyonları Odası) Suriyeli olmayan grupların kontrolü altındaki alanlar:      Golan Tepeleri (İsrail'in Suriye topraklarındaki işgali)
Aralık 2024 itibarıyla çeşitli muhalif grupların kontrolü altındaki bölgeler:

     Suriye Kurtuluş Hükûmeti (Hey'etu Tahrîri'ş-Şâm)
     Geçici Hükûmet (Millî Ordu)
     et-Tanf (Devrimci Komando Ordusu)
     Güney Cephesi (Güney Operasyonları Odası)

Suriyeli olmayan grupların kontrolü altındaki alanlar:

     Golan Tepeleri (İsrail'in Suriye topraklarındaki işgali)
TürTanınmayan yarı devlet
Başkentİdlib (de facto)
Şam (de jure)
En büyük şehirŞam
Resmî dil(ler)Arapça
Resmî din
İslam
HükûmetÜniter otoriter teknokratik İslam devleti altında geçici hükûmet
Heyetu Tahriru'ş Şam Emiri 
• 2017
Ebu Muhammed el-Cevlani
Başbakan 
• 2024
Muhammed el-Beşir
Genel Şura Konseyi Başkanı 
• 2020
Mustafa el-Musa
Yasama organıGenel Şura Konseyi
Tarihçe 
• Kuruluş
Kasım 2017
• Suriye Geçiş Hükûmeti olarak yeniden örgütlenme
10 Aralık 2024
Nüfus
• Tahminî
4.000.000 (2023)
Para birimiTürk lirası[4][5] (TRY)
Resmî site
syriansg.org
 Ardıllar
Suriye Geçiş Hükûmeti

Aralık 2024'te Şam'ın düşmesinden sonra,[8] Baasçı Suriye'nin son başbakanı Muhammed Gazi el-Celali, Suriye'de iktidarı SKH Başbakanı Muhammed el-Beşir'e devretti ve Suriye Kurtuluş Hükümetinin tüm bakanları Suriye'nin yeni geçiş hükümetinde aynı görevlere getirildi.[9]

SKH otoriter[10](s34) teknokratik[11][12][13] bir İslam devleti olarak iki koldan yönetiliyordu: bir başkan tarafından yönetilen yasama organı Genel Şura Konseyi ve bir başbakan tarafından yönetilen yürütme organı.

HTŞ, SKH'den bağımsızlığını ilan etmiş olsa da SKH,[13][14] yaygın olarak HTŞ'nin sivil yönetimi olarak kabul edilmekteydi.[10](s31)[11] HTŞ lideri Ebu Muhammed el-Cevlani'nin devlet kurma projesi olarak tanımlandı.[13][15]

Arka plan

değiştir

2017'de SKH'nin kurulmasından önce İdlib vilayeti, silahlı muhalif gruplar, ortaklaşa yönetilen yerel konseyler ve bağımsız kuruluşlardan oluşan ve nominal olarak muhalif Suriye Geçici Hükümetinin (SGH) yetkisi altında olan bir yapı tarafından yönetiliyordu.[11][16] Suriye hükümetinin saldırıları bölgeye doğru ilerledikçe, birleşik bir yönetim organı oluşturmak için sivil girişimler giderek artmış ancak paydaşlar arasındaki güven eksikliği ve görüş farklılıkları nedeniyle başarısız olmuştur.[11]

HTŞ ve selefi örgütler olan El-Kaide bağlantılı Nusra Cephesi ve Şam Fethi Cephesi uzun süredir İdlib'de varlıklarını sürdürüyor. Nusra Cephesi yönetimin küçük ayrıntılarıyla pek ilgilenmiyor, yerel konseyleri kendi kendilerini yönetmeye bırakıyordu.[16] Ancak 2013 yılında, o dönem El-Nusra'nın emiri olan Ebu Muhammed el-Cevlani, İslami bir emirlik kurmak için gereken halk desteğinin ancak kamu mal ve hizmetlerinin sağlanmasıyla elde edilebileceğine inandığını ifade ederek yönetime daha fazla müdahil olmak için teorik bir zemin hazırladı.[12]

Başlangıçta HTŞ yönetim sorumluluklarını diğer silahlı gruplarla paylaştı, ancak el-Cevlani grubunun vilayet üzerindeki hegemonyasını dayatmaya çalıştıkça bu durum giderek tek taraflı hale geldi.[12] HTŞ bölgede Ahrar uş-Şam, Suriye Milli Ordusu ve IŞİD'in yerel kolu Liva el-Aksa gibi rakip silahlı gruplara karşı savaştı. Ocak-Mart 2017 ve Temmuz 2017'deki büyük saldırılar sırasında HTŞ bu grupları bölgeden kovdu ya da boyun eğdirdi ve vilayetteki en üstün askeri güç haline geldi.[11]

Tarihçe

değiştir
 
El-Dana'daki Özgür Halep Üniversitesi öğrencileri Suriye Kurtuluş Hükümeti tarafından bazı fakültelerin kapatılmasını protesto etti.

Eylül 2017'de İdlib'de düzenlenen Genel Suriye Konferansı, Ağustos 2017 sonunda İdlib'de düzenlenen muhaliflerin kontrolündeki bölgelerde Sivil Yönetim İnisiyatifinin bir devamı niteliğindeydi.[17] Konferans 11 Eylül 2017 tarihinde sona erdiğinde, Başkan Bassam es-Sahyuni başkanlığında Genel Şura Konseyi adında bir kurucu organ oluşturdu[18] ve bir başbakan atadı. Suriye Geçici Hükümeti ile Kamışlı ve Afrin'deki Suriye Demokratik Güçleri konferans sonuçlarını reddetti.[17] Konferans katılımcıları "yasamanın tek kaynağı olarak İslam hukuku", "Suriye Müslüman halkının kimliğinin korunması ihtiyacı", "yasa dışı rejimin tüm sembolleri ve dayanaklarıyla birlikte devrilmesi ve işlediği suçlardan sorumlu tutulması, Suriye topraklarının tüm işgalci güçlerden kurtarılması, kurtarılan bölgelerde güvenliğin genişletilmesi ve adaletin yaygınlaştırılması" konularında mutabık kaldı.[17]

Bu hamle Heyetu Tahriru'ş Şam'ın bölgede kendi kontrolünü kabul ettirme çabasının bir parçası olarak görüldü.[17] Riyad Esad'ın konferansa katılımı tartışma yarattı. Riyad Esad "Heyetu Tahriru'ş Şam'ın daha önce kendisini feshedeceğini ilan ettiğini, bunun hem iç hem de dış bir talep olduğunu" ve HTŞ'nin "konferansa katılmadığını ve konferans sona erdikten sonra da kendileriyle iletişim kurmadıklarını" söyledi.[17] Ancak Suriye Milli Ordusuna bağlı Havar Kilis Operasyon Odası Riyad Esad'ı kınadı ve El-Kaide ile işbirliği yapmakla suçladı.[19]

Kasım 2017 başında Genel Konferans Suriye Kurtuluş Hükümetini kurdu.[6] Yeni hükümet ile Suriye Geçici Hükümeti (SGH) arasında haftalar süren çatışmalar yaşandı ve HTŞ'nin kuzeybatı Suriye'de SGH destekli birçok yerel konseyi tek taraflı olarak dağıttığı bildirildi.[6] Muhammed eş-Şeyh başlangıçta başbakan olarak atandı, Riyad Esad ise diğer on bir bakanla birlikte askeri işlerden sorumlu başbakan yardımcısı olarak görev yaptı.[20] Eş-Şeyh dört komisyonun kurulduğunu açıkladı: Teftiş Kurumu, Mahkumlar ve Kayıp Kişiler İşleri, Planlama ve İstatistik Kurumu ve Sendikalar Komisyonu.[kaynak belirtilmeli]

12 Aralık 2017 tarihinde Suriye Kurtuluş Hükümeti bir uyarı yayınlayarak Suriye Geçici Hükümetinin muhaliflerin kontrolündeki bölgelerdeki ofislerini 72 saat içinde boşaltmasını istedi.[6][21] SGH tarafından yönetilen bazı yerel konseylerin çoktan kapatıldığı ve yerlerine SKH'ye sadık alternatiflerin getirildiği yönünde haberler vardı, ancak diğerleri ofislerini boşaltmayacaklarını söyledi.[6]

6 Ocak 2018'de Kurtuluş Hükümeti, SGH'in inisiyatifindeki Özgür Halep Üniversitesi üzerinde kontrol ilan etti ve İdlib'in kuzeyindeki el-Dana ve Sarmada'da yaklaşık 4.000 öğrencinin eğitim gördüğü birkaç fakülteyi kapattı. Bu durum üniversite öğrencileri ve öğretim görevlilerinin gruba karşı protesto gösterilerine neden oldu.[22][23]

15 Ağustos 2018 tarihinde SKH'nin Kurucu Organı, önde gelen bir sağlık müdürünün kaçırılmasının ardından Başbakan Muhammed eş-Şeyh'in sözlü istifasını kabul etti. Müdür 100.000 ABD doları karşılığında fidye olarak kurtarılmış olsa da eş-Şeyh, İçişleri Bakanlığının kaçıranları 24 saat içinde yakalayamaması halinde istifa edeceğine söz vermişti.[24] 18 Ağustos 2018'de Kurucu Meclis, Fevaz Hilal'e geçici olarak Başbakan Yardımcısı Muhammed Cemal Şahud başkanlığında yeni bir hükümet kurma talimatı verdi.[25]

SKH'nin Anayasa Hazırlama Meclisi 10 Aralık 2018'de Fevaz Hilal'i dokuz bakanla birlikte başbakan olarak atadı. Hilal ve kabinesinin büyük bir kısmı Heyetu Tahriru'ş Şam ile yakın bağlarını sürdürdü.[26][27] Onun döneminde Ekonomi Bakanlığı, Tarım Bakanlığı ile; İskan ve İmar Bakanlığı da Yerel Yönetim ve Hizmetler Bakanlığı ile birleştirildi.[27] Mayıs 2019'da hükümetin İdlib'e yönelik saldırısı sırasında Hilal, Türkiye'yi muhalifleri desteklemeye çağırdı.[28]

Vergi artışları, artan emtia fiyatları ve SKH'nin yakıt gibi temel mallar üzerinde tekel kurduğu suçlamaları, Ekim ve Kasım 2019 arasında göstericilerin SKH ve Ebu Muhammed el-Cevlani aleyhine sloganlar attığı protestolara yol açtı.[29][30] Kafr Takharim sakinlerinin zeytinyağı için yeni bir vergi ödemeyi reddetmesi ve SKH yetkililerini kovmasının ardından Heyetu Tahriru'ş Şam savaşçıları kasabayı kuşatıp bombaladı ve 5 kişiyi öldürdü.[31] Hilal ve kabinesi kısa bir süre sonra istifa etti ve bunun üzerine Genel Şura Konseyi, İdari İşler ve Halkla İlişkilerden Sorumlu İçişleri Bakan Yardımcısı Ali Keda'dan yeni bir hükümet kurmasını istedi.[32] 18 Kasım 2019 tarihinde Keda, oyların %65'ini alarak Konsey tarafından başbakan seçildi.[33] Ancak bazı aktivistler bu değişikliğin sadece "yüz değiştirme" olduğunu söylediler.[34]

23 Mart 2020 tarihinde SKH, Suriye'de COVID-19 pandemisine yönelik müdahalesini koordine etmek üzere bir acil durum komitesi oluşturdu. SKH tarafından COVID-19'un yayılmasını önlemek için alınan tedbirler arasında Cuma namazlarının askıya alınması, okulların ve pazarların kapatılması ve Cisr eş-Şuğur, Sarmada ve Kafr Karmin'de karantina merkezleri açılması yer alıyordu. Ancak bu çabalar, Heyetu Tahriru'ş Şam ve El-Kaide'nin Suriye kolu olan Hurras ed-Din'in sosyal mesafe koymadan camilerde namaz kılmaya ve vaaz vermeye devam eden sertlik yanlıları tarafından baltalanmıştır. 26 Mart 2020 itibarıyla, SKH'nin elinde sadece 107 ventilatör ve 243 yoğun bakım ünitesi yatağı ile büyük bir COVID-19 salgını ile başa çıkmak için sınırlı kaynakları vardı.[35]

7 Nisan 2020 tarihinde Genel Şura Konseyi Başkanı Bassam es-Sahyuni istifa etti.[36] Enab Baladi'ye konuşan kaynaklar, Sahyuni'nin istifasının HTŞ'nin Konseyin faaliyetlerine müdahale etme girişimlerine tepki olarak gerçekleştiğini söyledi. 24 Nisan 2020'de Konsey, daha önce sağlık komitesine başkanlık eden eczacı Mustafa el-Musa'yı halefi olarak seçti.[18]

Mayıs 2020'de, ABD Hükümeti'nin Sezar Suriye Sivil Koruma Yasası'nın tetiklediği Suriye lirasındaki hızlı değer kaybı, SKH'yi kendi yönetimindeki bölgelerde Türk lirası ile değiştirmeye sevk etti.[37]

1 Aralık 2020'de Ali Keda, Genel Şura Konseyi tarafından oyların %81'ini alarak bir dönem daha başbakan olarak seçildi. Bu atama, Baas rejimi tarafından kontrol edilen bölgelerdeki seçimlere benzeten muhalif aktivistler tarafından eleştirildi.[38] Mayıs 2023'te Rojava ve SKH, Arap Birliğinin Esad hükümetini yeniden göreve getirmesinin ardından komşu ülkelerde mahsur kalan milyonlarca Suriyeli mülteciye ev sahipliği yapmak için ayrı teklifler açıkladı.[39]

Temmuz 2022'deki Kurban Bayramı kutlamaları sırasında yaptığı konuşmada el-Cevlani SKH'yi "Suriye devrim tarihinde önemli bir aşama" ve "kurtarılmış bölgelerin içinde bulunduğu kaotik durumdan örgütlenmeye doğru bir geçiş" olarak tanımladı.[40]

Temmuz 2023'te Suriye Kurtuluş Hükümeti, resmi diplomatik görüşmelerin ardından Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi ile Rojava ve İdlib arasında yakıt ticaretini başlatmak üzere bir anlaşma imzaladı. Görüşmeler, Türkiye ile SDG arasında artan gerilim ve SDG'nin HTŞ'yi Suriye'nin kuzeyinde artan Türk etkisini kontrol etmek için konuşlandırma niyeti çerçevesinde devam ediyordu. Kurtuluş Hükümeti ise SDG ile birlikte ortak terörle mücadele çabaları önerdi. Görüşmelerde ekonomik işbirliğinin yanı sıra, SMO güçlerinin Kuzeybatı Suriye'den olası çıkarılması durumunda ortak bir SKH-Rojava sivil yönetimine ilişkin beklentiler gibi siyasi düzenlemeler de ele alındı.[41]

Temmuz 2023'te SKH yönetimi İdlib'deki ilk iletişim ve internet hizmetleri şirketi olan "Syria phone"un faaliyetlerine izin verdi. Şirket, sağladığı hizmetlerin "hücresel aramalar, SMS, 4G internet hizmeti ve görüntülü aramaları" içerdiğini açıkladı.[42]

13 Ocak 2024 tarihinde Şura Konseyi, Ali Keda'nın yerine Kalkınma ve İnsani İşler Bakanı Muhammed el-Beşir'i başbakan olarak seçti.[43] Seçim platformu e-devlet ve hükümet otomasyonuna odaklandı.[44]

Mart 2024'te SKH İçişleri Bakanlığı, İdlib'de bir askeri personelin cezaevinde ölümü ve HTŞ'nin etkisinden duyulan memnuniyetsizlik nedeniyle düzenlenen gösterilerin ardından tutukluların aileleri için üç yargıçlı bir 'güvenlik mahkemesi' kuracağını açıkladı. İçişleri Bakanlığı daha önce de "belirli koşullar ve istisnalar altında" tutuklular için af ilan etmiş ve kendisine bağlı bir 'Genel Güvenlik İdaresi' kurmuştu.[45]

Kasım 2024'te HTŞ liderliğindeki isyancı gruplar Suriyeli muhaliflerin saldırılarını başlatarak Halep şehrini ele geçirdi ve SKH'nin kontrolü altına soktu. SKH, yeni bölgelere yayılmasını koordine etmek için bakanlıklar arası acil müdahale komitesini yeniden faaliyete geçirdi. Komite bombardıman nedeniyle yerlerinden edilen yeni göçmenler için çadırlar hazırladı, İdlib'deki fırınlardan Halep şehrine 100.000 ekmek naklini koordine etti ve enkaz kaldırma ve sokak temizleme ekipleri gönderdi.[13] 3 Aralık itibarıya SKH Halep'te birçok devlet kurumunu açmış, çöp toplamaya başlamış, su ve elektrik hizmetlerini yeniden başlatmış, ayrıca trafik kontrol görevlerini yeniden üstlenmiş[46] ve Reuters'a göre "isyancılarla bağlantılı bir telekom ağının (Syria Phone) erişim alanını genişletmesiyle internet kapsamı iyileşmiştir". Her ne kadar Suriye lirası, ABD doları başına 15.000'den ~22.000'e değer kaybetmeye devam etse de.[47] HTŞ Emiri el-Cevlani, yönetim görevlerinin Kurtuluş Hükümeti yerine kentteki bir "geçiş organına" devredileceğini ve savaşçıların geri çekileceğini söyledi. Uluslararası Kriz Grubundan Dareen Khalifa, el-Cevlani ile yaptığı görüşmede bunun HTŞ'nin terörist olarak tanımlanması nedeniyle şehre gelen uluslararası yardımlara getirilen kısıtlamalardan kaçınmak için yapıldığını söyledi.[47]

Saldırı sırasında insansız hava araçları hükümet mevzilerine SKH broşürleri atarak birlikleri firar etmeye ya da iltica etmeye teşvik etmiş ve SKH'nin "Güvenlik ve İltica Merkezi"nin iletişim bilgilerini vermiştir.[13] SKH, Halep'in ele geçirilmesinden sonra teslim olan ve Halep'te kalan tüm hükümet güçlerine af teklif etti.[46]

Esad rejiminin devrilmesi ve ülke çapında yeni bir geçiş hükümetinin kurulmasının ardından, SSG'de görev yapan bakanlar yeni geçiş hükümetinde görev aldılar.[9]

Hükûmet ve siyaset

değiştir

SKH teknokratik ve "ideolojik olmayan" bir yapı olarak tanımlanmaktadır.[11] Pozisyonların çoğu, silahlı muhalif grupların doğrudan yönetiminin sona ermesinin ardından nüfuzlarını yeniden kazanmaya çalışan eğitimli kentli elit mensupları, özellikle de işadamları ve muhafazakar devrimci aktivistler tarafından tutulmuştur.[11]

Yasama

değiştir

Genel Şura Konseyi SKH'nin yasama organıdır. Bir başbakan seçmek ve bakan atamalarını onaylamak, kanun tasarıları hazırlamak ve bunları uygulanmak üzere yürütme organına sunmak ve yürütmenin planlarını onaylamaktan sorumludur.[20] Konsey, yürütmenin çalışmalarını denetleyen ve inceleyen özel komiteler kurmakla görevlidir.[20][48]

Konsey, toplumun çeşitli "kesimlerinin" temsilcilerinden oluşur; her kesim Konseye 15 üye seçer.[20] Bu kesimler arasında sendikalar, aşiretler, ülke içinde yerinden edilmiş kişiler ve yerel sakinler yer almaktadır.[48] Konsey seçimleri için adaylar önceden seçilmekte ve kadınların oy kullanmasına izin verilmemektedir.[10](s34) Nisan 2024'te Konsey, yeni bir seçim süreci belirlemek ve gelecek seçimler için seçim bölgelerini tanımlamak üzere sekiz üyeli bir Yüksek Seçim Kurulu seçildiğini duyurdu.[48][49] Komitenin kadınlara, yerel meclislere, azınlıklara ve orduya temsil hakkı vermeyi düşündüğü bildiriliyor.[48]

Yürütme

değiştir

Başbakan, Şura Konseyi tarafından seçilir. Başbakan adayları konsey üyeleri tarafından aday gösterilir; bir adayın oylama aşamasına geçebilmesi için en az 10 üyenin desteklemesi gerekir. Oylama aşamasına sadece bir adayın kalması durumunda, bu adayın seçilebilmesi için Konsey oylarının üçte ikisini alması gerekir; aksi takdirde en çok oyu alan aday kazanır.[48] Başbakan seçildikten sonra 30 gün içinde kabinesini Konseyin onayına sunmak zorundadır. Başbakanlar bir yıllık dönemler için seçilirler: ilk dönem bir "deneme yılı"dır, sonrasında Konsey onları ikinci ve üçüncü dönemler için seçebilir.[48]

Başbakan adaylarının Suriyeli olması, üniversite mezunu olması, bir Suriyeliyle evli olması, bir suçtan hüküm giymemiş olması, "iyi bir üne" sahip olması ve "devrimci bir geçmişe" sahip olması gerekmektedir.[48] Kadınlar, SKH hükümetinde çok az pozisyonda yer almakta ve Kadın Ofisi ile sınırlı kalmaktadır. Temmuz 2024 itibarıyla, SKH'nin 11 bakanlığının 10'unda kadın lider yoktu ve hiçbir kadına bakanlık portföyü verilmemişti.[50]

Başbakanlar listesi

değiştir
Sıra Ad Dönem başı Dönem sonu
1 Muhammed eş-Şeyh 2 Kasım 2017[51] 18 Ağustos 2018[24]
2 Muhammed Cemal Şahahud (vekaleten) 18 Ağustos 2018[25] 10 Aralık 2018
3 Fevaz Hilal 10 Aralık 2018[26][27] 18 Kasım 2019
4 Ali Abdulrahman Keda 18 Kasım 2019 13 Ocak 2024
5 Muhammed el-Beşir 13 Ocak 2024[52] 10 Aralık 2024[9]

Bakanlar

değiştir

SKH, her birinin altında çok sayıda daire başkanlığı ve müdürlüğün faaliyet gösterdiği on bir bakanlıktan oluşmaktadır.[7][48] SKH başlangıçta on bakanlıktan oluşurken, on birinci bakanlık olan Enformasyon Bakanlığı 2023 yılında kurulmuştur.[53] Beş adet kurum, bakanlıklardan bağımsız olarak çalışır ve doğrudan başbakana rapor verir.[7]

Bakan adayları yaş ve akademik nitelikler de dahil olmak üzere çeşitli kriterlere göre değerlendirilir. Aday belirleme süreci Şura Konseyi komiteleri, elitler ve ilgili toplum ve meslek kuruluşları ile yapılan görüşmeleri içermektedir.[48]

Yedinci Kabine (2024)
değiştir
Ad Makam Görev başlangıcı Kaynak
Muhammed el-Beşir Başbakan 13 Ocak 2024[52] [9][54]
Fadi al-Qassem Kalkınma Bakanı 28 Şubat 2024
Mohammad Abdul Rahman İçişleri Bakanı 28 Şubat 2024
Shadi al-Waisi Adalet Bakanı 28 Şubat 2024
Hussam Haj Hussein Evkaf Bakanı 28 Şubat 2024
Abdel Moneim Abdel Hafez Yükseköğretim Bakanı 28 Şubat 2024
Nazir al-Qadri Eğitim Bakanı 28 Şubat 2024
Mazen Dukhan Sağlık Bakanı 28 Şubat 2024
Basil Abdul Aziz Ekonomi Bakanı 28 Şubat 2024
Mohammad Al-Omar Enformasyon Bakanı 28 Şubat 2024
Mohammad Al-Ahmad Tarım ve Sulama Bakanı 28 Şubat 2024
Mohamed Muslim Yerel Yönetimler Bakanı 28 Şubat 2024

İdari bölümler

değiştir

SKH'nin yerel belediye meclisleri, Kurtarılmış Bölgeler İdaresi (KBİ) olarak örgütlenmiştir.[13] KBİ idari olarak sekiz bölgeye ayrılmıştır: Merkez, Kuzey, Sarmada, Harem, Cisr eş-Şuğur, Eriha, Atme ve İdlib.[7][48]

Dış ilişkiler

değiştir

Hiçbir ülke SKH'yi egemen bir devlet veya Suriye'nin meşru hükümeti olarak tanımazken, Siyasi İşler Dairesi (DPA) diplomatik temaslar yürütmektedir. DPA, 29 Kasım 2024 tarihinde Rusya'yı Suriye hükümetine verdiği desteği sona erdirmeye çağıran bir açıklama yayınladı ve DPA'nın "Rusya da dahil olmak üzere tüm dünya ülkeleriyle karşılıklı saygı ve ortak çıkarlara dayalı olumlu ilişkiler kurmayı" amaçladığını belirtti. Iraklı milislerin hükümet güçlerinin yanında savaşmak üzere Suriye'ye girmeyi planladıklarına dair söylentiler üzerine Irak'a yönelik benzer bir açıklama yayınladı.[13]

Ekonomi

değiştir

2024 Kuzeybatı Suriye Taarruzu sırasında Halep'in ele geçirilmesinden önce, İdlib vilayetinde SKH tarafından kontrol edilen bölgeler esas olarak kırsaldı. Bölgedeki zayıf altyapı seviyesi, petrol üretim tesislerini, enerji santrallerini ve tarım silolarını tahrip eden iç savaş nedeniyle daha da bozuldu.[55]

El-Cevlani, 2022 yılında yaptığı bir konuşmada SKH'nin "ihracat oranının ithalat oranından daha fazla olduğunu" görme ve planlama yasalarını basitleştirerek endüstriyel gelişmeyi teşvik etme arzusunu dile getirmiştir.[15] SKH Sanayi Bakanlığı, Yerel Ürün Koruma Dairesi aracılığıyla, yurt içinde üretilen mallarla rekabet eden ithal mallara gümrük vergisi uygulayarak korumacı bir politika benimsemiştir. Ancak, ithal hammaddeler üzerindeki gümrük vergileri ve yüksek enerji maliyetleri, yerli üretimin pratikte ithalatla rekabet edemediği anlamına gelmektedir.[56] Bazı ilaç fabrikaları kurulmuş olmasına rağmen, zayıf iç talep de endüstriyel gelişmeyi sınırlamıştır.[56]

SKH'nin para birimi, Haziran 2020'de keskin bir şekilde değer kaybettikten sonra resmi olarak Türk lirası, Suriye lirasının yerini aldı. Suriye lirasının kullanımı suç haline getirildi.[57] Türkiye ekonomik krizi ithalat maliyetlerini artırarak işsizliğin, enflasyonun ve emtia fiyatlarının artmasına yol açtı[58] ve ekonomik faaliyetleri ciddi şekilde etkiledi.[59] SKH, döviz kurlarını, hawala hizmetlerini ve döviz firmalarını düzenleyen bir "Nakit Yönetimi ve Tüketicinin Korunması Genel Para Ajansı" işletmektedir.[57] Ayrıca, kendi bölgelerinde liranın başlıca tedarikçisi olan bir finans kurumu olan Sham Bank'ı da işletmektedir.[57]

Yaptırımlar, SKH nüfusunun uluslararası bankacılık hizmetlerine erişimini engellemektedir.[60] Finansmana erişim genellikle uluslararası hibeler, muhalif gruplar tarafından yapılan yatırımlar ve Suriye diasporasından gelen havalelerle sınırlı.[55] Bu kısıtlamaları aşmak için hem muhalif gruplar hem de siviller Bitcoin ve Tether gibi kripto para birimlerini takas etmeye yöneldi. İdlib ve Sarmada'da kripto para dükkanları faaliyet gösteriyor. HTŞ, kripto para birimlerini şeriata uygun ilan ederek ve Bitcoin'i "Geleceğin Ekonomisinin Para Birimi" olarak tanımlayarak bunların kullanımını teşvik etti.[61]

SKH'nin Zekât Genel Müdürlüğü, kendi idaresi altında yaşayan Müslümanlardan İslami vergi olan zekâtın toplanmasını yönetmektedir. Zekat ödememek yasa dışıdır ve tutuklanıp hapse atılmaya yol açabilir.[62]

Tarım

değiştir

SKH topraklarında tarım mekanize değildir. Zeytin hasadı, İdlib vilayetindeki gündelik işçiler için ana istihdam kaynağıdır ve 2020'de tarım, hanelerin %36'sı için birincil gelir kaynağıydı.[63] Yasa dışı sondaj çalışmaları ve ülke içinde yerinden edilmiş kişilerin bölgeye akın etmesiyle daha da kötüleşen kuraklık ve yeraltı sularının tükenmesi, üretim maliyetlerinin artmasına neden olmuştur.[63]

SKH'nin Tarım Bakanlığı tarım işlerini yönetir ve buğday ve patates gibi stratejik ürünlerin yetiştirilmesini teşvik eder.[64] Tohum test laboratuarları bulundurur ve çiftçilere dağıtılan tohumları üretir.[63] Bakanlık, 2007 yılında devlet sübvansiyonlarının azaltılmasının ardından bölgede düşüşe geçen pamuk ekimini yeniden başlatmak ve kadın istihdamını artırmak amacıyla 2023 yılında 4.600 kilogram pamuk tohumu üreterek çiftçilere dağıtmıştır.[63]

Ekonomi Bakanlığı buğdaya fiyat kontrolü uygulamaktadır.[65] Çiftçiler daha yüksek kâr arayışı içinde safran, çilek, muz, brokoli ve Şam gülü gibi bölgede geleneksel olarak yetiştirilmeyen ürünleri giderek daha fazla ekmektedir, ancak bu tür işletmeler küçük ve deneysel kalmaktadır.[64]

Enerji

değiştir

SKH'nin topraklarındaki elektriğin çoğu, aynı adı taşıyan bir Türk firmasının yerel franchise'ı olan Yeşil Enerji Şirketi[66] tarafından Türkiye'den tedarik edilmektedir.[67] Elektrik dağıtımı SKH'nin Genel Elektrik Şirketi tarafından yönetilmektedir. Mayıs 2021'de Yeşil Enerji Şirketi, Türkiye'den 66kV alabilen elektrik trafo merkezlerinin inşasını tamamlamıştır.[66] İletim hatları, Türkiye'deki Reyhanlı ve İdlib'deki Harem trafo merkezlerini birbirine bağlamaktadır.[68] Mayıs 2023 iibarıyla, SKH'nin idaresi altındaki bölgelerin %70'inden fazlası elektrik şebekesine bağlanmıştır. Şebekeye bağlı olmayan bölgelerde dizel jeneratörler ve güneş panelleri kullanılıyor.[68] Yeşil Enerji Şirketi elektrik tedarikinde etkin bir tekel konumunda ve Suriye İnsan Hakları Gözlemevi tarafından fiyatları haksız yere yükseltmekle suçlanıyor.[69]

Askerîye ve kolluk kuvvetleri

değiştir

SKH'nin bir savunma bakanlığı olmasa da HTŞ etkin bir şekilde bu işlevi görmektedir. Buna rağmen, SKH Aralık 2021'de bir askeri kolej açtı ve amacı el-Cevlani tarafından "mücahitlerin askeri bilim ve savaş sanatlarındaki deneyimlerini arttırmak" olarak tanımlandı.[13] 2022'deki ilk kursundan 400'den fazla subay mezun oldu.[70]

SKH, İçişleri Bakanlığına bağlı bir polis gücü işletmektedir. Eylül 2023'te bir polis akademisi açılmış ve Ağustos 2024'te ilk mezunlarını vermiştir.[71][72]

2024'te İçişleri Bakanlığı, mahkûmlara kötü muamele skandalının bir protesto hareketine yol açması[73] ve el-Cevlani'nin HTŞ'nin mahkûmlardan sahte itiraflar almak için işkence kullandığını itiraf etmesinin ardından HTŞ'nin iki güvenlik kurumunu bünyesine kattı.[74] HTŞ'nin Genel Güvenlik Servisi Nisan 2024'te,[75] ardından da Haziran ayında Kamu Güvenlik Servisi İçişleri Bakanlığına devredildi.[76]

Din

değiştir

HTŞ, görüşlerindeki ılımlılığı "İslam dışı" olarak gören katı Selefi cihatçıların iç muhalefetiyle karşı karşıya kalmıştır.[11] SKH dini yapıları kurumsallaştırdı ve Selefi-cihadi sertlik yanlılarını marjinalize etmek amacıyla İdlib'de takip edilen baskın hukuk ekolü olan Şafii fıkıh mezhebinin rolünü yeniden vurguladı.[10]:9[11][77] İdlibli din adamları, SKH'nin camilere ilişkin politikalarını "son derece merkezi ve otoriter" olarak nitelendirmektedir.[77] Evkaf Bakanlığı din adamlarını atama ve görevden alma yetkisine sahip; örneğin 2020'de Arap Sa'id köyünde El-Kaide ile ilişkili Hurras ed-Din'e bağlı din adamları kendilerine sadık kişilerle değiştirildi. Evkaf Bakanlığı tarafından atanan "cami görevlileri" cami faaliyetlerini denetlemektedir. Bağımsız hatipler, isyancıların çatışmaları gibi siyasi açıdan hassas olaylarda SKH'ye sadık vaizlerin yerine geçebiliyor; yerine geçmeyi reddedenler görevden alınma riskiyle karşı karşıya kalıyorlar.[77]

HTŞ akidede Selefi olmasına rağmen, SKH halka ve ağırlıklı olarak Sufi yerel ulemaya Sünni İslam'ın belirli bir kolunu empoze etmekten kaçınmıştır.[11][77] Müslüman Kardeşler ve Tebliğ Cemaati tarafından yönetilenler de dahil olmak üzere, rakip Eş'ari akide ekolünü öğreten siyasi olarak tarafsız geleneksel dini kurumların faaliyet göstermesine izin vermektedir.[77] Kısmen insan gücü eksikliğinden kaynaklanan bir evrimle, vaizler arasında kademeli olarak daha geniş bir dini görüş çeşitliliğini barındırmıştır.[11]

Kamuoyu muhalefeti, kadınların bir mahremle seyahat etmesi gibi dini yasaların uygulanmasına yönelik ilk girişimleri durdurmuştur.[11] Okullar cinsiyete göre ayrılmıştır, ancak restoranlarda ve alışveriş merkezlerinde cinsiyetler arasında karışım engellenmemektedir.[78] SKH, kadınları "mütevazı giyinmeye" ve başörtüsü takmaya teşvik etmekte,[10]:38-39[78] ancak onları peçe takmaya zorlamamaktadır.[78] Şeriatın recm ve kırbaçlama gibi hudud cezaları uygulanmıyor.[11][78] 2020'de el-Cevlani HTŞ savaşçılarına "bazı insanlar şeriat kurallarının uygulanması meselesini sadece hudud cezalarının uygulanması, el kesilmesi, falancanın taşlanması, içki içenin kırbaçlanması [...] ile sınırlandırıyor ancak bu, şeriat kurallarının uygulanması gibi çok büyük bir kavramın çok temel bir parçasıdır" dedi.[10]:27

Aralık 2024'te SKH Siyasi İşler Dairesi, Suriye'deki Alevilere hitaben bir bildiri yayınlayarak Esad hükümetinin hayatta kalmak için mezhebi istismar ettiğini ve bunun sonucunda "derin toplumsal yaralar" açtığını belirtmiştir. Bildiride ayrıca "Suriye devriminin Suriye çatısı altında herkes için özgürlük, onur ve adalet çağrısı olduğu" ve "zorlu" olsa da Alevi mezhebinden "bilge bireylerin" Suriye'yi "adil ve kapsayıcı bir geleceğe" taşıyabileceği ifade edilmiştir.[79]

Eğitim

değiştir

SKH'nin Eğitim Bakanlığı, 2022 itibarıyla 550.000'den fazla öğrenci, 1.800 okul ve 12 üniversite ile İdlib'deki resmi eğitim sistemini denetlemektedir. Bunlar arasında doğrudan bakanlık tarafından işletilen ve yaklaşık 12.500 personelin çalıştığı yaklaşık 950 okulun yanı sıra SKH tarafından yetkilendirilen özel eğitim sistemi de yer alıyor. Müfredat, UNICEF ile ortaklaşa geliştirilen 2011 öncesi Suriye müfredatının bir devamı niteliğinde olup, Esad rejimi ile ilgili veya eğitim bakanlığı yönergelerine göre şeriata aykırı olduğu düşünülen metinler hariç tutulmuştur. Eğitim kurumları cinsiyet ayrımı normlarını takip etmektedir.[14][80]

Eğitim, eğitim tesislerine yönelik hava saldırıları ve finansman eksikliği nedeniyle ciddi şekilde kesintiye uğradı.[81] El-Cevlani 2022'de SKH'nin kontrolündeki bölgelerde 200.000 kişinin okulu bıraktığını belirtmiş ve bunun "cehalete yol açan okuma yazma bilmemeye, bunun da suça, işsizliğe, dilenciliğe ve daha pek çok şeye yol açabileceği" uyarısında bulunmuştu.[82]

Eylül 2024'te Beyaz Miğferler 2019'dan bu yana 170 okulun bombalandığını bildirdi. Ekim 2023'te Birleşmiş Milletler İnsani Yardım Koordinasyon Ofisi (OCHA) bölgedeki 2,2 milyon okul çağındaki çocuktan en az 1 milyonunun eğitimde olmadığını tahmin etmiştir. 2024 yılında OCHA, uluslararası finansmandaki düşüşün 700 okulu kaynaklardan mahrum bıraktığını, 110.000 öğrenci ve 6.500 öğretmeni etkilediğini belirtmiştir.[81]

Kaynakça

değiştir
  1. ^ S, T. (13 Kasım 2018). "A New Flag for the Opposition - The Syrian Observer". 10 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2024. 
  2. ^ Shekani, Helbast (12 Kasım 2018). "Syrian opposition changes flag, adds Islamic inscription". Kurdistan 24. Kurdistan 24. Erişim tarihi: 11 Aralık 2024. 
  3. ^ "Abu Mohammed al-Golani: the leader of Syrian HTS rebels steering shock offensive". Reuters. 6 Aralık 2024. On Wednesday he visited Aleppo's citadel, accompanied by a fighter waving a Syrian revolution flag - once shunned by Nusra as a symbol of apostasy but recently embraced by Golani, a nod to Syria's more mainstream opposition, another video showed.
    'He's really important. The main rebel leader in Syria, the most powerful Islamist,' said Lund.
    'They have adopted the symbols of the wider Syrian uprising... which they now use and try to claim the revolutionary legacy – that 'we are part of the movement of 2011, the people who rose up against Assad, and we are also Islamists'.     
  4. ^ Ashawi, Khalil (28 Ağustos 2018). "Falling lira hits Syrian enclave backed by Turkey". Reuters. 27 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2024. 
  5. ^ Ghuraibi, Yousef (1 Temmuz 2020). "Residents of northwestern Syria replace Syrian pound with Turkish lira". Enab Baladi. Idlib. 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2022. 
  6. ^ a b c d e "HTS-backed civil authority moves against rivals in latest power grab in northwest Syria". Syria Direct. 13 Aralık 2017. 19 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2018. 
  7. ^ a b c d "Structure of the Syrian Salvation Government". Levant24 (İngilizce). 11 Temmuz 2023. Erişim tarihi: 4 Aralık 2024. 
  8. ^ "Syrian President Assad Flees Damascus As Rebels Storm Capital, Take Over Television Network". News18 (İngilizce). Erişim tarihi: 8 Aralık 2024. 
  9. ^ a b c d "Mohammed al-Bashir officially the head of the transitional government in Syria until March 2025". Independent Arabia. 10 Aralık 2024. Erişim tarihi: 10 Aralık 2024. 
  10. ^ a b c d e f Zelin, Aaron Y. (9 Mayıs 2022). The Age of Political Jihadism: A Study of Hayat Tahrir al-Sham (PDF). The Washington Institute for Near East Policy. ISBN 9798985447446. 17 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Aralık 2024. 
  11. ^ a b c d e f g h i j k l m Drevon, Jerome (27 Ekim 2020). "The consolidation of a (post-jihadi) technocratic state-let in Idlib". Project on Middle East Political Science (İngilizce). 24 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2024. 
  12. ^ a b c Zelin, Aaron Y. (10 Temmuz 2024). Jihadist Governance and Statecraft (PDF). The Washington Institute for Near East Policy. ss. 18-19. 28 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Aralık 2024. 
  13. ^ a b c d e f g h "The Patient Efforts Behind Hayat Tahrir al-Sham's Success in Aleppo". War on the Rocks (İngilizce). 3 Aralık 2024. 5 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2024. 
  14. ^ a b Fahim, Kareem (2 Ocak 2022). "Former al-Qaeda affiliate in Syria seeks to soften its brand". Washington Post. 24 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2023. 
  15. ^ a b Zelin, Aaron (29 Ağustos 2022). "Jawlani's "State of the Union"". Jihadica (İngilizce). 3 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2024. 
  16. ^ a b TRTWorld (17 Kasım 2017). "The shifting red sands of Idlib". The shifting red sands of Idlib. 23 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2018. 
  17. ^ a b c d e "The Syrian General Conference Faces the Interim Government in Idlib". Enab Baladi. 18 Eylül 2017. 23 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2017. 
  18. ^ a b "Salvation Government Elects New Shura Council President". The Syrian Observer. 24 Nisan 2020. 2 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020. 
  19. ^ "Euphrates Shield: Riyad al-Assaad is an intruder and conspirator". Al-Alam News Network. 28 Ağustos 2017. 25 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2018. 
  20. ^ a b c d "حكومة الإنقاذ السورية.. تكنوقراط يسيرون مناطق سيطرة هيئة تحرير الشام". الجزيرة نت. 16 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2024. 
  21. ^ "Syrian Salvation Government Gives The Syrian Interim Government 72 Hours To Evacuate Their Offices". Qasioun News Agency. 12 Aralık 2017. 15 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2018. 
  22. ^ "So-Called Salvation Government Orders To Shut Several Faculties In Aleppo Free University". Qasioun News Agency. 6 Ocak 2018. 15 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2018. 
  23. ^ "A power struggle over education emerges between rival opposition governments in Idlib province". Syria Direct. 10 Ocak 2018. 14 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2018. 
  24. ^ a b "Political body of "Salvation Government" accepts resignation of Prime Minister Mohammed al-Sheikh". SMART News Agency (İngilizce). 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2020. 
  25. ^ a b ""الهيئة التأسيسية" لـ "حكومة الإنقاذ" تكلف مدير غرفة التجارة بتشكيل حكومة جديدة". SMART News Agency (İngilizce). 19 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2020. 
  26. ^ a b Ahmad; Network, Sham. ""حكومة الإنقاذ" بعهد جديد وقيادات تحرير الشام تتصدر حقائبها ... وعلم مزيف للحراك الثوري تتبناه". www.shaam.org (Arapça). 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2020. 
  27. ^ a b c "Syria Update: December 06 - December 12, 2018". COAR (İngilizce). 12 Aralık 2018. 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2020. 
  28. ^ "Exclusive: Idlib government chief urges defence against Assad attack". Reuters (İngilizce). 27 Mayıs 2019. 19 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2020. 
  29. ^ MohamedN; Network, Sham. "لليوم الثاني .. مظاهرات بمدينة إدلب تُسقط "حكومة الإنقاذ" وتحتج على قراراتها الجائرة". www.shaam.org (Arapça). 4 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2020. 
  30. ^ وعالم, المدن-عرب. "وفي إدلب.. مظاهرات ضد "تحرير الشام"". almodon (Arapça). 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2020. 
  31. ^ Arab, The New (7 Kasım 2019). "Five killed as HTS bombs Syrian town which protested against its rule". alaraby (İngilizce). 11 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2020. 
  32. ^ al-Khateb, Khaled (29 Aralık 2019). "Reshuffle of HTS-linked government fails to bring hope in Idlib". Al-Monitor (İngilizce). 30 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2020. 
  33. ^ "BBC Monitoring – Analysis: Who's behind the 'Salvation Government' running northern Syria?". monitoring.bbc.co.uk. 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2020. 
  34. ^ "After two years of governing, HTS 'Salvation Government' deepens misery in Idlib". Syria Direct (İngilizce). 15 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2020. 
  35. ^ "The Jihadi-Backed Salvation Government and Covid-19 in Northwest Syria". www.washingtoninstitute.org (İngilizce). 28 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2020. 
  36. ^ "Idleb: President of General Shura Council Resigns". The Syrian Observer. 8 Nisan 2020. 2 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020. 
  37. ^ "Residents of northwestern Syria replace Syrian pound with Turkish lira". Enab Baladi (İngilizce). 1 Temmuz 2020. 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2020. 
  38. ^ "ديموقراطية تحرير الشام.. إعادة انتخاب "علي كدة" رئيساً للحكومة ومنافسيه مجهولين". وكالة ستيب الإخبارية (Arapça). 1 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020. 
  39. ^ Iddon, Paul (31 Mayıs 2023). "Why Syria's Kurds and Hayat Tahrir al-Sham are offering to host refugees". New Arab. 3 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  40. ^ "Julani Reveals Pillars of his Project and Strategic Direction". The Syrian Observer. 20 Temmuz 2022. 24 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  41. ^ "اتصالات بين "تحرير الشام" و"قسد".. اقتصاد وسياسة ثم إدارة مدنية مشتركة" [Contacts between Tahrir al-Sham and SDF... economy and politics, then a joint civil administration]. Syria TV. 12 Haziran 2023. 12 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  42. ^ al-Sheikh, Mo’ayed (9 Temmuz 2023). "HTS Salvation Government launches communication company in Idlib". North Press Agency. 11 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  43. ^ "إدلب.. محمد البشير رئيس جديد لحكومة "الإنقاذ"". Enab Baladi (Arapça). 13 Ocak 2024. 27 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2024. 
  44. ^ "Engineer Muhammad al-Bashir Elected as SSG Prime Minister". Levant24 (İngilizce). 13 Ocak 2024. Erişim tarihi: 2 Aralık 2024. 
  45. ^ Ula, enab10 (30 Mart 2024). "Salvation Govt establishes security court in Idlib". Enab Baladi (İngilizce). 24 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2024. 
  46. ^ a b Zelin, Aaron Y. (3 Aralık 2024). "How Syria's 'Diversity-Friendly' Jihadists Plan on Building a State". The Washington Institute for Near East Policy (İngilizce). 6 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024. 
  47. ^ a b Al-Masari, Karam; Gebeily, Maya (6 Aralık 2024). "By running Aleppo, Syrian rebels seek to show they are alternative to Assad". reuters.com. 
  48. ^ a b c d e f g h i j "Al-Jolani: The one-man rule". Enab Baladi (İngilizce). 22 Nisan 2024. 26 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2024. 
  49. ^ "تمهيداً لاختيار مجلس جديد.. "شورى إدلب" يعيد تشكيل اللجنة العليا للانتخابات". syria.tv. 26 Mart 2024. 
  50. ^ Nelson, Mateo (1 Temmuz 2024). "'A long way to go': Women left out of leadership in northwestern Syria". Syria Direct (İngilizce). 4 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2024. 
  51. ^ "تعريف بالاسم وكامل التفاصيل لـ 11 وزيراً في "حكومة الإنقاذ" في الداخل السوري". شبكة شام (Arapça). 29 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2024. 
  52. ^ a b sh, obaida (13 Ocak 2024). "Engineer Muhammad al-Bashir Elected as SSG Prime Minister". levant24 (İngilizce). Erişim tarihi: 30 Kasım 2024. 
  53. ^ S, T. (11 Aralık 2023). "Idleb's Ministry of Information Has All the Powers of a Security Branch - The Syrian Observer" (İngilizce). 5 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2024. 
  54. ^ "تشكيلة جديدة لـ"حكومة الإنقاذ" في إدلب.. تعرف إلى الوزراء والوعود المعلنة". syria.tv. 29 Eylül 2024. 29 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2024. 
  55. ^ a b Dagres, Holly (4 Haziran 2024). "Economic recovery in opposition-held Syria is challenging but still possible". Atlantic Council (İngilizce). 3 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2024. 
  56. ^ a b Ula, enab10 (23 Ekim 2024). "Idlib's industry faces difficulties in production and export". Enab Baladi (İngilizce). Erişim tarihi: 2 Aralık 2024. 
  57. ^ a b c "The Economics of Hayat Tahrir al-Sham". Middle East Institute (İngilizce). 3 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2024. 
  58. ^ al-Mahmoud, Hussam (16 Mart 2022). "Tahrir al-Sham's bank in Idlib a need or luxury?". Enab Baladi. 3 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2024. 
  59. ^ Rateb. "Indicators of Early Economic Recovery in NW Syria in 2023". omranstudies.org (İngilizce). Erişim tarihi: 2 Aralık 2024. 
  60. ^ Oudeh, Elise Daniaud (20 Şubat 2023). "So Close Yet So Far: The Political and Economic Isolation of Northwest Syria". The Tahrir Institute for Middle East Policy (İngilizce). 3 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2024. 
  61. ^ O'Leary, Rachel-Rose. "The bitcoin terrorists of Idlib are learning new tricks". Wired (İngilizce). ISSN 1059-1028. 3 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2024. 
  62. ^ "Syria/Idlib: Arbitrary Arrest to Everyone who Refuses to Pay Royalties Under the Pretext of "Collecting Zakat Money"". Syrians for Truth and Justice (İngilizce). 24 Ekim 2023. 18 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2024. 
  63. ^ a b c d "Although beset with challenges, cotton growing has returned to Idlib". Equal Times (İngilizce). 25 Ocak 2024. 3 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2024. 
  64. ^ a b Hamza, Mahmoud (28 Mayıs 2024). "Unlikely crops find fertile ground in Idlib". Syria Direct. 2 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2024. 
  65. ^ "Salvation Govt sets wheat prices in its areas of control". Enab Baladi (İngilizce). 28 Mayıs 2024. Erişim tarihi: 2 Aralık 2024. 
  66. ^ a b "Turkish Electricity Company Expands Rapidly in Northwest Syria". Asharq Al-Awsat. 7 Temmuz 2021. 7 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2024. 
  67. ^ sh, obaida (9 Mayıs 2021). "Idlib's Electricity Shortage: Finally Resolved?". levant24 (İngilizce). 3 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2024. 
  68. ^ a b sh, obaida (23 Mayıs 2023). "Return of Electricity: Hope for the People of Idlib". levant24 (İngilizce). 7 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2024. 
  69. ^ "To earn more profits | Electricity company of "HTS" raises its prices and residents in Idlib face stifling living crisis – The Syrian Observatory For Human Rights" (İngilizce). 4 Ağustos 2024. Erişim tarihi: 2 Aralık 2024. 
  70. ^ "In Presence of Julani: Graduation of First Batch from Military College in Idleb". The Syrian Observer (İngilizce). 6 Eylül 2022. 13 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2024. 
  71. ^ "SSG Ministry of Interior Opens First Police College in Greater Idlib". Levant24 (İngilizce). 30 Eylül 2023. 3 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2024. 
  72. ^ "Police Academy Graduation Marks New Milestone in Northern Syria's Development". Levant24. 15 Ağustos 2024. 3 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2024. 
  73. ^ "HTS Faces an Internal Crisis and Anger on the Streets". Jusoor For Studies (İngilizce). 3 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2024. 
  74. ^ "Video Release of Meeting Regarding New Development About Spy Case Within HTS". Levant24 (İngilizce). 1 Şubat 2024. 4 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2024. 
  75. ^ "Reforms in Idlib: Charting a Path Forward". Levant24 (İngilizce). 7 Nisan 2024. 4 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2024. 
  76. ^ "HTS Responds to US Statement Amidst Ongoing Protests and Calls for Reform". levant24 (İngilizce). 2 Haziran 2024. 3 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2024. 
  77. ^ a b c d e Wehrey, Frederic (7 Haziran 2021). "Islamic Institutions in Arab States: Mapping the Dynamics of Control, Co-option, and Contention". Carnegie Endowment for International Peace (İngilizce). 9 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024. 
  78. ^ a b c d Uddin, Rayhan (4 Aralık 2024). "What does Hay'at Tahrir al-Sham believe in?". Middle East Eye (İngilizce). 4 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024. 
  79. ^ "Messages of Reconciliation and Renewal: The Salvation Government and the Future of Syria". The Syrian Observer (İngilizce). 4 Aralık 2024. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024. 
  80. ^ Almustafa, Aamer (9 Haziran 2023). "Education System in Northwestern Syria: A Long Road Ahead". The Tahrir Institute for Middle East Policy. 9 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  81. ^ a b "Attempts to Revive Education Sector in Northern Syria – The Syrian Observer" (İngilizce). 18 Eylül 2024. 23 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2024. 
  82. ^ Zelin, Aaron Y. (6 Ocak 2023). "HTS's Self-Proclaimed Accomplishments in 2022". Syrian Jihadism (İngilizce). Erişim tarihi: 2 Aralık 2024. 

Dış bağlantılar

değiştir
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Suriye_Kurtuluş_Hükûmeti&oldid=34553569" sayfasından alınmıştır